۷٬۳۴۸
ویرایش
کاربر:Khosro/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
== سیل نامه‌ها و تلگراف به میرزای شیرازی == | == سیل نامه‌ها و تلگراف به میرزای شیرازی == | ||
[[پرونده:اسدآبادی2.PNG|جایگزین=سیدجمال‌الدین اسدآبادی|بندانگشتی|سیدجمال‌الدین اسدآبادی]] | [[پرونده:اسدآبادی2.PNG|جایگزین=سیدجمال‌الدین اسدآبادی|بندانگشتی|سیدجمال‌الدین اسدآبادی]] | ||
بازرگانان و تجار و تولیدکنندگانی که تا کنون خودشان تولید کرده و از فروش کالاهاشان سود می‌بردند، از اعطای امتیازات به دول استعماری، ضرر می‌کردند. | در دوران قاجار پس از عقد قراردادهای رویتر و رژی بازرگانان و تجار و تولیدکنندگانی که تا کنون خودشان تولید کرده و از فروش کالاهاشان سود می‌بردند، از اعطای امتیازات به دول استعماری، ضرر می‌کردند. اعطای امتیاز توتون و تنباکو نیز باعث ضرر تجار توتون ایران می‌شد. به این ترتیب منافع بورژوازی تجاری و پیشه‌وران فقیر و توده‌های ناراضی و روستاییان خشمگین، در این رابطه منطبق بود. بنابراین بازرگانان سرشناس، و آخوندهای وابسته به بازار هم وارد صحنه شدند. | ||
مردم معترض از همه جای ایران نامه‌ها و تلگراف‌ها برای میرزای شیرازی، مرجع شیعه، که در آن زمان در سامرا سکونت داشت، فرستادند. | مردم معترض از همه جای ایران نامه‌ها و تلگراف‌ها برای میرزای شیرازی، مرجع شیعه، که در آن زمان در سامرا سکونت داشت، فرستادند. | ||
سیدجمال‌الدین اسدآبادی به میرزای شیرازی نوشت: <blockquote>«اگر هم اکنون برنخیزی و با ملت ایران هم‌گام نشوی فردا خواهی دید که مملکت اسلام تحت سلطه اجانب خواهد بود و هرکار بخواهند می‌کنند.»</blockquote>همین‌طور مردم تهران به میرزای آشتیانی فشار آوردند که به مخالفت با کمپانی رِژی فرا بخواند. از سامرا هم میرزای شیرازی | سیدجمال‌الدین اسدآبادی به میرزای شیرازی نوشت: <blockquote>«اگر هم اکنون برنخیزی و با ملت ایران هم‌گام نشوی فردا خواهی دید که مملکت اسلام تحت سلطه اجانب خواهد بود و هرکار بخواهند می‌کنند.»</blockquote>همین‌طور مردم تهران به میرزای آشتیانی فشار آوردند که به مخالفت با کمپانی رِژی فرا بخواند. از سامرا هم میرزای شیرازی تلگرافی به شاه فرستاد و زیانهای امتیاز را برایش شرح داد. در تبریز، اصفهان، شیراز و سایر شهرهای ایران بر ضد این امتیاز میتینگ‌ها و تظاهرات پرجمعیتی برپا گردید. موج جنبش ضداستعماری چنان بالا گرفت که نهایتا میرزای شیرازی فتوا به تحریم تنباکو داد. کمپانی رژی از [[ناصرالدین شاه]] شکایت کرد. شاه، به میرزای آشتیانی پیام فرستاد که یا باید در ملأ عام قلیان بکشی یا از تهران خارج شوی! | ||
او بیرون رفتن را پذیرفت اما اطرافیانش مانع شدند. آن روز گروهی از مردم در اطراف ارگ سلطنتی تجمع کردند و می‌خواستند به ارگ داخل شوند. اما سربازان شلیک کردند و هفت تن از مردم کشته و بیش از بیست تن زخمی شدند.<ref name=":0" /> | |||
== نقش زنان در جنبش تنباکو == | == نقش زنان در جنبش تنباکو == | ||
[[پرونده:نقش زنان2.jpg|جایگزین=نقش زنان در جنبش تنباکو|بندانگشتی|زنان در جنبش تنباکو]] | [[پرونده:نقش زنان2.jpg|جایگزین=نقش زنان در جنبش تنباکو|بندانگشتی|زنان در جنبش تنباکو]] | ||
زنان برای اولین بار در جنبش تنباکو | زنان برای اولین بار در جنبش تنباکو زمینه‌ی بروز و ظهور اجتماعی پیدا کردند. حرکت اجتماعی آنان خودجوش بود. یعنی میزان و کمیت و کیفیت حضور آنها حضور مردها را هم تحت تأثیر قرار می‌داد. در شیراز در حمایت از فال اسیری و در تهران در حمایت از آشتیانی در زمانی که می‌خواستند تبعید بشوند، حضور زنان برجسته بود.<ref name=":1" /> | ||
به | [[ناصرالدین شاه]] به توصیه‌ی یک از روحانیون درباری حکم تبعید میرزای آشتیانی -یکی از علمای مخالف قرارداد- را صادر کرد ولی اینکار به آتش عصیان مردم دامن زد و جمعیت عظیم تظاهرکننده، در حالی که زنان درپیشاپیش آن بودند، به سمت مسجد شاه حرکت کردند. شاه در مسجد امام جمعه‌ی تهران به موعظه و تهدید مردم پرداخت، ولی مردم خشمگین با فحش و شعار او را از منبر به زیر کشیدند. جمعیت به سمت ارگ دولتی به حرکت درآمد و زنان شورشی، عبدالله‌خان والی و معتمد‌السلطان را در زیر ضربات خود نیمه جان کردند. مردم در و دیوار عمارت‌های دولتی را شکستند و در زیر آتش گلوله نوکران نایب‌السلطنه، به خانه‌ی او یورش بردند. | ||
به این ترتیب، جنبش تنباکو به عنوان اولین حرکت گسترده و قهرآمیز برعلیه استعمار که زنان مبارز ایرانی هم در آن مشارکت کردند و انقلاب مشروطه را زمینه سازی نمودند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.<ref name=":2" /> | |||
زنان به | در کتاب جنبش تنباکو با اشاره به مقاومت زنان آمده است:<blockquote>«جدیت زنان دراین جنبش به حدی بود که پس ازاعلام تحریم تنباکو، زنان، پیشقراولان تظاهرکنندگان بودند که بسوی قصر ناصرالدین شاه حرکت کردند. وقتی از بازار می‌گذشتند، زنان مغازه را بستند و یک اعتصاب سراسری را ایجاد کردند».<ref>تاریخ بیداری، ص ۵۵</ref></blockquote>در تظاهراتی که زنان پیشتازی آن‌را به عهده داشتند هنگامی که در یک مسجد درنزدیکی کاخ، امام جمعه وقت از راهپیمایان خواست که متفرق شوند، زنان به او تهاجم کرده و مجبور به فرارش کردند. | ||
مورگان شوستر، کارشناس مالیه معروف آمریکایی، که در انقلاب مشروطه به ایران آمده بود، در کتابی که پس از بازگشت از ایران نوشت، در مورد زنان ایرانی گفته است:<blockquote>«زنان ایران تقریبا به مترقی‌ترین اگر نگوییم رادیکال‌ترین زنان جهان تبدیل شده اند.. اغراق نیست اگر گفته شود که بدون نیروی قدرتمند اخلاقی این زنان، جنبش انقلابی، درهمان اوایل به یک اعتراض سازمان نیافته تبدیل می‌شد. زنان برای زنده نگاه داشتن روحیه آزادی تلاش فراوانی کردند. آنها که خود از سرکوب مضاعف سیاسی و اجتماعی رنج می‌بردند، بیشتر (ازمردان) علاقه داشتند تا به ایجاد یک جنبش ملی دست بزنند. درمبارزه‌شان برای آزادی و بیان آن به شیوه مدرن، آنها بسیاری ازمقدس‌ترین رسومات را که سال‌ها (زن) را درسرزمین ایران به بند کشیده بود، درنوردیدند.»<ref>کتاب اختناق در ایران، ویلیام مورگان شوستر</ref></blockquote>جنبش تنباکو سرآغاز شرکت بی‌سابقه زنان دریک جنبش عمده اجتماعی بود. حضور زنان در این حرکت اعتراضی و بعد هم در [[جنبش مشروطه ایران|انقلاب مشروطه]] باعث شد که بسیاری از روشنفکران مشروطه‌خواه در آن دوران به مسأله زنان بپردازند. بسیاری از روزنامه‌های مترقی مقالاتی علیه فرهنگ و مناسبات ارتجاعی و فئودالی چاپ کردند. از جمله ماهنامه قانون که درلندن منتشر می‌شد درشماره اوت ۱۸۹۰ خود نوشت:<blockquote>«نصف هرملت مرکب است از زن، هیچ طرح ملی پیش نمی‌رود مگر به (مشاورت) زنان....»<ref name=":4">زنان فاتحان فردا، سیمای آزادی</ref></blockquote> | مورگان شوستر، کارشناس مالیه معروف آمریکایی، که در انقلاب مشروطه به ایران آمده بود، در کتابی که پس از بازگشت از ایران نوشت، در مورد زنان ایرانی گفته است:<blockquote>«زنان ایران تقریبا به مترقی‌ترین اگر نگوییم رادیکال‌ترین زنان جهان تبدیل شده اند.. اغراق نیست اگر گفته شود که بدون نیروی قدرتمند اخلاقی این زنان، جنبش انقلابی، درهمان اوایل به یک اعتراض سازمان نیافته تبدیل می‌شد. زنان برای زنده نگاه داشتن روحیه آزادی تلاش فراوانی کردند. آنها که خود از سرکوب مضاعف سیاسی و اجتماعی رنج می‌بردند، بیشتر (ازمردان) علاقه داشتند تا به ایجاد یک جنبش ملی دست بزنند. درمبارزه‌شان برای آزادی و بیان آن به شیوه مدرن، آنها بسیاری ازمقدس‌ترین رسومات را که سال‌ها (زن) را درسرزمین ایران به بند کشیده بود، درنوردیدند.»<ref>کتاب اختناق در ایران، ویلیام مورگان شوستر</ref></blockquote>جنبش تنباکو سرآغاز شرکت بی‌سابقه زنان دریک جنبش عمده اجتماعی بود. حضور زنان در این حرکت اعتراضی و بعد هم در [[جنبش مشروطه ایران|انقلاب مشروطه]] باعث شد که بسیاری از روشنفکران مشروطه‌خواه در آن دوران به مسأله زنان بپردازند. بسیاری از روزنامه‌های مترقی مقالاتی علیه فرهنگ و مناسبات ارتجاعی و فئودالی چاپ کردند. از جمله ماهنامه قانون که درلندن منتشر می‌شد درشماره اوت ۱۸۹۰ خود نوشت:<blockquote>«نصف هرملت مرکب است از زن، هیچ طرح ملی پیش نمی‌رود مگر به (مشاورت) زنان....»<ref name=":4">زنان فاتحان فردا، سیمای آزادی</ref></blockquote> | ||
=== | === زینب پاشا === | ||
[[پرونده:زینب پاشا،.jpeg|جایگزین=زینب پاشا|بندانگشتی|275x275پیکسل|زینب پاشا]] | [[پرونده:زینب پاشا،.jpeg|جایگزین=زینب پاشا|بندانگشتی|275x275پیکسل|زینب پاشا]] | ||
یکی ازاین زنان که از شجاعت او نسل‌ها دهان به دهان داستانها نقل شده ، زینب پاشا است. او در جنبش تنباکو درتبریز رهبری مخالفت مردم علیه قرار داد رژی | یکی ازاین زنان که از شجاعت او نسل‌ها دهان به دهان داستانها نقل شده ، [[زینب پاشا]] است. او در جنبش تنباکو درتبریز رهبری مخالفت مردم علیه قرار داد رژی را برعهده داشت. | ||
زینب پاشا، | زینب پاشا، فرمانده زنان شرکت کننده در نهضت تحریم تنباکو و گشودن انبارهای محتکران تبریز در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه و اوایل سلطنت مظفرالدین شاه قاجار بود. | ||
به دنبال انتشار اعلان شرکت رژی از اوایل محرم (۱۳۰۹ه.ق)، تبریز به جوش و خروش درآمد و بازار تبریز به دعوت مجتهد شهر بسته شد. اما حکومت وقت با مرعوب کردن بازاریان، آنها را وادار به گشودن مغازه‌ها کرد. بازاریان در حال گشودن بازار بودند که زنان مسلح که گوشههای چادر نماز خود را به کمر بسته بودند، در بازار ظاهر شدند. | |||
[[زینب پاشا]] ۷ گروه زن مسلح را سازماندهی کرد، تا با تلاش‌های دولت برای سرکوب شورش مقابله کنند. هفت زنی که تحت فرماندهی او بودند هرکدام از آنها گروه‌های دیگری | [[زینب پاشا]] ۷ گروه زن مسلح را سازماندهی کرد، تا با تلاش‌های دولت برای سرکوب شورش مقابله کنند. هفت زنی که تحت فرماندهی او بودند هرکدام از آنها گروه‌های دیگری از زنان را فرماندهی می‌کردند. وقتی نیروهای دولتی بازاری‌ها را مجبور کردند که مغازه‌هاشان را باز کنند، زینب پاشا و زنان مسلحی که چادر به سر داشتند با استفاده ازسلاح‌هایشان، مغازه‌ها را بستند. | ||
[[پرونده:پیروز جشن تباکو2.PNG|جایگزین=پیروزی جنبش تنباکو|بندانگشتی|پیروزی جنبش تنباکو]] | [[پرونده:پیروز جشن تباکو2.PNG|جایگزین=پیروزی جنبش تنباکو|بندانگشتی|پیروزی جنبش تنباکو]] | ||
این تجربهی موفقیت آمیز موجب شد که پس از آن هر وقت ظلم و ستم حکومت استبدادی از حد میگذشته دستهی زن‌ها به سرپرستی زینب پاشا خروج و کانون فساد را ویران | این تجربهی موفقیت آمیز موجب شد که پس از آن هر وقت ظلم و ستم حکومت استبدادی از حد میگذشته دستهی زن‌ها به سرپرستی زینب پاشا خروج و کانون فساد را ویران می‌کرد و پس از آن از نظرها پنهان می‌شد و کسی به هویت آنان پی نمیبرد.<ref name=":4" /> | ||
== لغو امتیاز رژی و پیامدهای جنبش تنباکو == | == لغو امتیاز رژی و پیامدهای جنبش تنباکو == | ||
| خط ۱۳۶: | خط ۱۳۶: | ||
== جنبش تنباکو تمرینی برای انقلاب مشروطه == | == جنبش تنباکو تمرینی برای انقلاب مشروطه == | ||
جنبش تنباکو موجب به‌وجود آمدن تغیرات بنیادینی در ذهنیت ایرانیان | جنبش تنباکو موجب به‌وجود آمدن تغیرات بنیادینی در ذهنیت ایرانیان شد. این اتفاق نشان داد که شورش‌های مردمی می‌توانند تبدیل به جنبش‌های تاثیرگذار شود. جنبش تنباکو همچنین نشان داد که گروه نوظهور روشنفکر و طبقه‌‌ی متوسط جامعه سنتی می‌توانند با هم کار کنند و اینکه شاه، برخلاف تصور آن ایام، آسیب پذیر است. | ||
بعد از جنبش تنباکو، اعضای رادیکال انجمن‌های مخفی، رفرمیست‌های سکولار و مذهبی، علمای سنتی مذهبی، فراماسونرها، تجار کوچک و بزرگ بازار، مغازه‌دارها و دانشجوها، راهی برای ابراز وجود در مسائل سیاسی کشور پیدا کردند. این جنبش همچنین آغازی برای فعالیت هر دو جریان مذهبی و متجدد غیرمذهبی بود.<ref>اروند آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب</ref> | بعد از جنبش تنباکو، اعضای رادیکال انجمن‌های مخفی، رفرمیست‌های سکولار و مذهبی، علمای سنتی مذهبی، فراماسونرها، تجار کوچک و بزرگ بازار، مغازه‌دارها و دانشجوها، راهی برای ابراز وجود در مسائل سیاسی کشور پیدا کردند. این جنبش همچنین آغازی برای فعالیت هر دو جریان مذهبی و متجدد غیرمذهبی بود.<ref>اروند آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب</ref> | ||