۷٬۳۴۸
ویرایش
کاربر:Khosro/صفحه تمرین قیام ۱۵ خرداد: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
| sidebox = | | sidebox = | ||
}} | }} | ||
قیام ۱۵ خرداد | '''قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲'''، پس از انقلاب سفید رژیم [[محمدرضا پهلوی|محمدرضا شاه]] اتفاق افتاد. انقلاب سفید در حقیقت گذار از یک وضعیت روستایی و نیمهفئودالی(ارباب- رعیتی) در جامعه ایران به وضعیت شهری و بورژوازی کمپرادور( سرمایهداری وابسته) به پیشنهاد آمریکا بود. انقلاب سفید ایران را از سویی برای سرمایهگذاران آمریکایی مساعد میکرد و از سوی دیگر زمینهی یک انقلاب سرخ را که آمریکا از آن بیم داشت از میان میبرد. از سویی میتوان این انقلاب را نقطهی عطف چرخش شاه از استعمار انگلیس به سمت آمریکا دانست زیرا انگلستان خواهان حفظ وضعیت فئودالیته و بهرهوری سنتی از نفت ایران بود. شاه همچنین با انقلاب سفید حاکمیت خود را یکدست کرده و هر گونه صدای مخالف را خاموش کرد. او سران احزاب سیاسی دستگیر و روانه زندان کرد. همچنین جریان آخوندها و اسلام سنتی که ریشههای فئودالی داشتند و از سویی حق رأی زنان را که از مواد انقلاب سفید بود نمیپذیرفتند با سردمداری خمینی با انقلاب سفید مخالفت کردند. | ||
== پیشنه == | در ۱۳ خرداد سال ۱۳۴۲ خمینی در مدرسه فیضیه قم یک سخنرانی اعتراضی علیه انقلاب سفید داشت. (یک روایت تأیید نشده میگوید انگلستان که از روی آوردن شاه به آمریکا متضرر بود به خمینی اطمینان داد که شاه ضعیف است و در صورتی که وی علیه او موضع گیری کند از او حمایت خواهند کرد.) خمینی پس از این سخنرانی بازداشت شد. | ||
در همان ایام جبههی ملی و تشکلهای اصناف و بازاریان برای یک تظاهرات مسالمتآمیز فراخوان دادند. قیام ۱۵ خرداد سه روز به طول انجامید و تهران، قم، اصفهان، شیراز، مشهد و تبریز را در بر گرفت. شاه این قیام را به طرز خونینی سرکوب کرد که صدها کشته و مجروح بر جای گذاشت. با تشدید سرکوب و اختناق ، تمامی رهبران [[جبهه ملی ایران|جبهه ملی]] دستگیر شدند و نهضت آزادی نیز منحل شد. از این تاریخ بهعنوان گورستان رفرمیسم یا پایان امکان مبارزهی پارلمانتاریستی در ایران نام برده میشود. مهندس [[مهدی بازرگان]] در دادگاه خود در همین ایام گفته بود «ما آخرین گروهی هستیم که با زبان قانون و به شیوه مسالمت آمیز با شما سخن می گوییم با محکوم کردن ما ملت خاموش نمی شوند بلکه بازبان دیگری با شما سخن خواهند گفت.» | |||
در همین ایام بود که برخی از دانشجویان و جوانان به این نتیجه رسیدند که باید مشی جدیدی را در مبارزه در پیش بگیرند و سازمانهایی با مشی مسلحانه را تشکیل دهند. برجستهترین آنها [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] و [[سازمان چریکهای فدایی خلق ایران|چریکهای فدایی خلق ایران]] بودند که به مبارزهی قهرآمیز و حرفهای روی آوردند. | |||
== پیشنه قیام ۱۵ خرداد == | |||
قیام خونین ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، مانند خیلی حوادث دیگر، خلقالساعة نبود؛ بلکه زمینههایی داشت. زمینهی این تظاهرات مردم در ۱۵خرداد برمیگردد به بسته شدن تمامی راههای فعالیتهای سیاسی توسط رژیم شاه و دستگاه [[ساواک]] آن، تا مردم نتوانند به حقوق حقهی خودشان و بهویژه آزادی برسند. | قیام خونین ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، مانند خیلی حوادث دیگر، خلقالساعة نبود؛ بلکه زمینههایی داشت. زمینهی این تظاهرات مردم در ۱۵خرداد برمیگردد به بسته شدن تمامی راههای فعالیتهای سیاسی توسط رژیم شاه و دستگاه [[ساواک]] آن، تا مردم نتوانند به حقوق حقهی خودشان و بهویژه آزادی برسند. | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۶: | ||
عصر روز ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، پس از قیام خونینی که مردم در آن روز برگزار نمودند، خمینی یک سخنرانی شدیداللحن علیه انقلاب سفید، حق رای زنان و … داشت. او در این سخنرانی به مقابله جویی با حکومت پرداخت؛ و از دستگاه حوزه و آخوندها در مقابل حکومت شاهنشاهی دفاع کرد. خمینی در این سخنرانی نیز حدود مقابله جویی خود را حفظ کرد و گفت:<blockquote>«ای آقای شاه! ای جناب شاه! من به تو نصیحت میکنم؛ دست بردار از این کارها. آقا! اغفال دارند میکنند تو را. من میل ندارم که یک روز اگر بخواهند تو بروی، همه شکر کنند.»<ref>[https://article.tebyan.net/67609/%D9%85%D8%AA%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%B3%D8%AE%D9%86%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%B2%D8%AF%D9%87-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-1342 متن کامل سخنرانی خمینی در ۱۳ خرداد ۱۳۴۲ - سایت تبیان]</ref> </blockquote>همین سخنرانی منجر به دستگیری خمینی شد و مدت دو ماه د زندان بهسر برد.<ref>[[روحالله خمینی|روحالله خمینی - ایران پدیا]]</ref> | عصر روز ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، پس از قیام خونینی که مردم در آن روز برگزار نمودند، خمینی یک سخنرانی شدیداللحن علیه انقلاب سفید، حق رای زنان و … داشت. او در این سخنرانی به مقابله جویی با حکومت پرداخت؛ و از دستگاه حوزه و آخوندها در مقابل حکومت شاهنشاهی دفاع کرد. خمینی در این سخنرانی نیز حدود مقابله جویی خود را حفظ کرد و گفت:<blockquote>«ای آقای شاه! ای جناب شاه! من به تو نصیحت میکنم؛ دست بردار از این کارها. آقا! اغفال دارند میکنند تو را. من میل ندارم که یک روز اگر بخواهند تو بروی، همه شکر کنند.»<ref>[https://article.tebyan.net/67609/%D9%85%D8%AA%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%B3%D8%AE%D9%86%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%B2%D8%AF%D9%87-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-1342 متن کامل سخنرانی خمینی در ۱۳ خرداد ۱۳۴۲ - سایت تبیان]</ref> </blockquote>همین سخنرانی منجر به دستگیری خمینی شد و مدت دو ماه د زندان بهسر برد.<ref>[[روحالله خمینی|روحالله خمینی - ایران پدیا]]</ref> | ||
== ظهور سازمانهای انقلابی | == ظهور سازمانهای انقلابی == | ||
پس از سال ۱۳۴۲ و مشخصا سرکوب خونین قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، دیگر شیوههای اصلاحطلبانه برای تغییر در ساختار نظام دیکتاتوری سلطنتی جوابگو نبود و بهتبع آن احزابی هم که با این خط مشی تأسیس شده بودند کارایی نداشتند. شاه عملاً حکومت دیکتاوری خود را تثبیت کرده بود و اجازهی فعالیت به هیچ جریان سیاسی مخالفی را نمیداد. | پس از سال ۱۳۴۲ و مشخصا سرکوب خونین قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، دیگر شیوههای اصلاحطلبانه برای تغییر در ساختار نظام دیکتاتوری سلطنتی جوابگو نبود و بهتبع آن احزابی هم که با این خط مشی تأسیس شده بودند کارایی نداشتند. شاه عملاً حکومت دیکتاوری خود را تثبیت کرده بود و اجازهی فعالیت به هیچ جریان سیاسی مخالفی را نمیداد. | ||