۲٬۳۳۲
ویرایش
کاربر:Abbas/صفحه تمرین2: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(اصلاح سجاوندی، اصلاح ارقام، اصلاح نویسه‌های عربی) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
|footnotes = | |footnotes = | ||
}} | }} | ||
'''سالوادور آلنده''' ( | '''سالوادور آلنده''' (زاده‌ی ۲۶ ژوئن ۱۹۰۸ در والپارائیسو در ۱۲۰ کیلومتری سانتیاگو – درگذشته‌ی ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ در سانتیاگو) سیاستمدار مارکسیست و از بنیان‌گذاران حزب سوسیالیست شیلی بود. او از نوامبر ۱۹۷۰ تا سرنگونی و مرگش در پی کودتای ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ میلادی، رئیس‌جمهوری شیلی بود. از او به عنوان اولین رئیس‌جمهوری مارکسیست که با رأی و دموکراسی به قدرت رسید نام می‌برند. | ||
سالوادور آلنده بیش از چهل سال در | سالوادور آلنده بیش از چهل سال در صحنه‌ی سیاسی شیلی و حزب سوسیالیست شیلی حضور داشت. او پیش از رسیدن به ریاست جمهوری در انتخابات ۱۹۷۰ در مقام‌های سناتور، نماینده و وزیر کابینه فعالیت می‌کرد. وی پزشک بود و مدتی به عنوان وزیر بهداشت خدمت نمود. آلنده سه بار کاندیدای ریاست جمهوری شده و شکست خورده بود تا این که در ۱۹۷۰ بالاخره در انتخابات برنده شد. | ||
پس از رسیدن به ریاست جمهوری او برنامه ملی سیاسی و اقتصادی را به اجرا درآورد. او اکثر صنایع به خصوص مس و هم‌چنین بانک‌ها را ملی کرد. دست به اصلاحات ارضی واقعی در جهت تامین منافع طبقه محروم و کشاورزان زد. | پس از رسیدن به ریاست جمهوری او برنامه ملی سیاسی و اقتصادی را به اجرا درآورد. او اکثر صنایع به خصوص مس و هم‌چنین بانک‌ها را ملی کرد. دست به اصلاحات ارضی واقعی در جهت تامین منافع طبقه محروم و کشاورزان زد. در سال اول حکومت او نرخ رشد اقتصادی به ۸ و ۶ دهم درصد و نرخ بیکاری به ۳و ۸ دهم درصد رسید؛ اما در سال دوم، با توطئه دولت‌های خارجی و کار شکنی عناصر راست‌گرای داخلی که طبقه سرمایه‌دار و مرفه کشور را تشکیل می‌دادند و سیاست‌های او را در تعارض با منافع خود می‌دیدند؛ تورم بسیار افزایش یافت، صادرات ۲۴٪ کاهش یافت، واردات ۲۶٪ افزایش یافت. بر اثر تحریم‌های اعمال شده بر دولت و هم‌چنین عدم سرمایه گذاری سرمایه‌داران در صنایع شیلی اوضاع اقتصادی رو به وخامت گذاشت. اعتصابات و اعتراضات که اساسا به تحریک جناح راست مخالف دولت انجام می‌شد دولت را فلج کرد. مجلس نمایندگان شیلی که مخالفان آلنده در آن اکثریت داشتند، در مسیر پیشبرد اهداف و طرحهای ملی آلنده مانع ایجاد کرد. آلنده برای برون رفت از این اوضاع در سپتامبر ۱۹۷۳ در صدد آماده سازی یک همه‌پرسی برای تغییر و اصلاح قانون اساسی برآمد اما کودتای نظامیان به رهبری [[ژنرال آگوستو پینوشه]] فرمانده کل ارتش که از حمایت ایالات متحده برخوردار بود مجال این اقدام را به او نداد. | ||
در روز ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ نیروهای ارتش کاخ ریاست جمهوری معروف به پالاسیو لاموندا را محاصره کرده و به سمت آن شلیک کردند. هواپیماهای ارتش کاخ را بمباران کردند و نهایتا در بعد از ظهر همان روز سربازان وارد کاخ شدند. سالوادور آلنده تا آخرین لحظات مقاومت کرد و در جریان کودتا کشته شد. گزارش‌های رسمی دولت کودتا حاکی از خودکشی آلنده بود، اما این موضوع همواره از طرف طرفداران آلنده مورد چالش قرار گرفته است آنها معتقدند که آلنده به دست کودتاچیان کشته شده است. | در روز [[۱۱ سپتامبر]] ۱۹۷۳ نیروهای ارتش کاخ ریاست جمهوری معروف به پالاسیو لاموندا را محاصره کرده و به سمت آن شلیک کردند. هواپیماهای ارتش کاخ را بمباران کردند و نهایتا در بعد از ظهر همان روز سربازان وارد کاخ شدند. سالوادور آلنده تا آخرین لحظات مقاومت کرد و در جریان کودتا کشته شد. گزارش‌های رسمی دولت کودتا حاکی از خودکشی آلنده بود، اما این موضوع همواره از طرف طرفداران آلنده مورد چالش قرار گرفته است آنها معتقدند که آلنده به دست کودتاچیان کشته شده است. | ||
پس از کودتا به مدت ۱۷ سال حکومت ترور و وحشت نظامیان بر شیلی حاکم شد و از این سال‌ها به عنوان سیاه‌ترین سال‌های حیات شیلی نام برده می‌شود. در تمام این سال‌های آگوستو پینوشه رئیس جمهور شیلی بود. | پس از کودتا به مدت ۱۷ سال حکومت ترور و وحشت نظامیان بر شیلی حاکم شد و از این سال‌ها به عنوان سیاه‌ترین سال‌های حیات شیلی نام برده می‌شود. در تمام این سال‌های [[آگوستو پینوشه]] رئیس جمهور شیلی بود. نهایتا تحت فشار مردم شیلی و در پی اعتراضات و تظاهرات گسترده، دیکتاتوری نظامی شیلی، در سال ۱۹۹۰ تن به همه پرسی داد و مردم رأی به برقراری مجدد دموکراسی دادند و به حکومت دیکتاتوری در شیلی پایان داده شد. | ||
== زندگی سالوادو آلنده == | == زندگی سالوادو آلنده == | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
در زمان دانشجویی از ۲۰ سالگی عضو چند گروه مخالف دولت بود و در تظاهرات علیه دیکتاتور آن زمان شیلی کارلوس ایبانِس دِل کامپو شرکت می‌کرد و یک‌بار دستگیر و مدت کوتاهی زندانی شد. ۲۹ ساله بود که از سوی حزب سوسیالیست به نمایندگی مجلس برگزیده شد و یک سال پس از آن به مدت دو سال وزیر بهداری بود. در ۳۸ سالگی به مقام سناتوری رسید. او قبل از رسیدن به ریاست جمهوری در ۱۹۷۰ سه بار دیگر نیز نامزد پست ریاست جمهوری شده بود که شکست خورد. | در زمان دانشجویی از ۲۰ سالگی عضو چند گروه مخالف دولت بود و در تظاهرات علیه دیکتاتور آن زمان شیلی کارلوس ایبانِس دِل کامپو شرکت می‌کرد و یک‌بار دستگیر و مدت کوتاهی زندانی شد. ۲۹ ساله بود که از سوی حزب سوسیالیست به نمایندگی مجلس برگزیده شد و یک سال پس از آن به مدت دو سال وزیر بهداری بود. در ۳۸ سالگی به مقام سناتوری رسید. او قبل از رسیدن به ریاست جمهوری در ۱۹۷۰ سه بار دیگر نیز نامزد پست ریاست جمهوری شده بود که شکست خورد. | ||
او معتقد به برقراری سوسیالیسم از راه مسالمت‌آمیز و انتخابات آزاد بود. آلنده در میان مردم عادی حتی هواداران حزب‌های دیگر محبوبیت بسیار یافت. ۶۱ ساله بود که در تشکیل یک جبهه یگانه از حزب‌های سوسیالیستی و کمونیستی نقش تعیین‌کننده داشت.<ref name=":0" /> | او معتقد به برقراری [[سوسیالیسم]] از راه مسالمت‌آمیز و انتخابات آزاد بود. آلنده در میان مردم عادی حتی هواداران حزب‌های دیگر محبوبیت بسیار یافت. ۶۱ ساله بود که در تشکیل یک جبهه یگانه از حزب‌های سوسیالیستی و کمونیستی نقش تعیین‌کننده داشت.<ref name=":0" /> | ||
== ریاست جمهوری سالوادور آلنده == | == ریاست جمهوری سالوادور آلنده == | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
آمریکا تا سال ۱۹۷۰ تمام تلاش خود را کرد تا از روی کار آمدن دولت سوسیالیستی سالوادور آلنده پیش‌گیری کند. بر اساس اسناد منتشرشده، ریچارد نیکسون به ریچارد هلمس، مدیر وقت سیا دستور داده بود «برای جلوگیری از تشکیل کوبای دوم» هر چه در توان دارد علیه قدرت‌گیری آلنده به کار ببندد.<ref name=":2">[https://www.dw.com/fa-ir/%DA%86%D9%87%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%B2-%DA%A9%D9%88%D8%AF%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B4%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%DB%8C%D9%84%DB%8C/a-17080800 چهلمین سالروز کودتای نظامی پینوشه در شیلی - دویچه وله فارسی]</ref> | آمریکا تا سال ۱۹۷۰ تمام تلاش خود را کرد تا از روی کار آمدن دولت سوسیالیستی سالوادور آلنده پیش‌گیری کند. بر اساس اسناد منتشرشده، ریچارد نیکسون به ریچارد هلمس، مدیر وقت سیا دستور داده بود «برای جلوگیری از تشکیل کوبای دوم» هر چه در توان دارد علیه قدرت‌گیری آلنده به کار ببندد.<ref name=":2">[https://www.dw.com/fa-ir/%DA%86%D9%87%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%B2-%DA%A9%D9%88%D8%AF%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B4%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%DB%8C%D9%84%DB%8C/a-17080800 چهلمین سالروز کودتای نظامی پینوشه در شیلی - دویچه وله فارسی]</ref> | ||
سالوادرو آلنده در انتخابات ریاست جمهوری ۱۹۷۰، ۳۶ درصد آراء مردم شیلی را به دست آورد. چون هیچ کدام از نامزدها اکثریت مطلق را نیاوردند، انتخاب به پارلمان واگذار شد و آلنده با رأی سوسیالیست‌ها و دموکرات‌مسیحی‌ها در تاریخ ۴ سپتامبر ۱۹۷۰به مقام ریاست جمهوری رسید.<ref name=":0" /> آلنده | سالوادرو آلنده در انتخابات ریاست جمهوری ۱۹۷۰، ۳۶ درصد آراء مردم شیلی را به دست آورد. چون هیچ کدام از نامزدها اکثریت مطلق را نیاوردند، انتخاب به پارلمان واگذار شد و آلنده با رأی سوسیالیست‌ها و دموکرات‌مسیحی‌ها در تاریخ ۴ سپتامبر ۱۹۷۰به مقام ریاست جمهوری رسید.<ref name=":0" /> آلنده نخستین سیاستمدار مارکسیستی بود که در آمریکای‌لاتین با رأی مردم به قدرت رسید.<ref name=":5">[http://tarikhirani.ir/fa/news/7272/%D8%AF%D8%B1-%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%A7-%DA%86%D9%87-%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B1%DA%AF-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%AF%D در لاموندا چه گذشت؟/ روایت‌هایی از مرگ سالوادور آلنده - تاریخ ایرانی]</ref> | ||
تجربه‌ی آرمانی شیلی کمترین بحثی را میان حامیان مبارزه‌ی مسلحانه و هواداران مبارزه‌ی پارلمانی باقی نمی‌گذاشت. [[فیدل کاسترو]] و [[چه گوارا]] همواره شیلی را به‌عنوان یک مورد استثنایی نگریسته‌اند و گفتنی‌ست که [[چه گوارا]]، نسخه‌ای از کتاب مشهورش را با خط خودش به آلنده تقدیم کرده و نوشته بود.<blockquote>«به سالوادور آلنده که از راهی دیگر در تلاش دست یازیدن به همان نتیجه است»<ref name=":4" /></blockquote> | |||
تجربه‌ی آرمانی شیلی کمترین بحثی را میان حامیان مبارزه‌ی مسلحانه و هواداران مبارزه‌ی پارلمانی باقی نمی‌گذاشت. کاسترو و چه گوارا همواره شیلی را به‌عنوان یک مورد استثنایی نگریسته‌اند و گفتنی‌ست که چه گوارا | |||
=== سیاست‌های اقتصادی و سیاسی آلنده === | === سیاست‌های اقتصادی و سیاسی آلنده === | ||