کاربر:Safa/صفحه تمرین1

نیروی انتظامی جمهوری اسلامی، (ناجا) در سال ۱۳۷۰ پس از ادغام شهربانی، ژاندارمری و کمیته‌ی انقلاب اسلامی به منظور حفظ امنیت داخلی کشور تحت نظارت وزارت کشور تشکیل گردید. وزیر کشور جانشین فرمانده کل قوا در نیروی انتظامی می‌باشد. نیروی انتظامی از چندین معاونت مختلف تشکیل شده‌است. هریک از استان‌های کشور یک ناحیه انتظامی به حساب می‌آیند و شهرستانهای تابعه هر استان مناطق انتظامی آن ناحیه به‌شمار می‌آیند، فرماندهی انتظامی تهران بزرگ از این قاعده مستثنی است و خود یک ناحیه انتظامی به حساب می‌آید.

تاریخچه‌ی نیروی ‌انتظامی

اولین نیروی انتظامی تاریخ ایران با نام نظمیه در اول تیر سال ۱۲۹۲ در دوره‌ی سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار بدست میرزا‌تقی‌خان امیرکبیر تشکیل گردید. پیش از آن برقراری نظم و امنیت به عهده‌ی داروغه بود که تحت‌فرمان دیوان بیگی یا همان فرمانداری عمل می‌کرد و نیروهای تحت‌امر داروغه شبگیر، گزمه، شحنه، محتسب نامیده می‌شدند.

مـیرزا‌تـقی‌خان امیرکبیر چون به ارزش و اهمیت امنیت واقف بود گام اول را در این مسیر برداشت. نخستین اقدام او تأسیس «سازمان خفیه» بود. پس از آن چند قراولخانه در خیابان‌ها و کوچه‌های شهر بنا کرد. پس از امیرکبیر٬ میرزا‌حسین‌خان سپهسالار اعظم٬ با استفاده از تـعدادی سـرباز٬ مجددا قراول‌خانه‌های زمان امیرکبیر را فعال کرد. عنوان «نظمیه» را نخستین بار او به کار برد و اداره امور امنیتی شهر را به عهده وزارت داخله گذاشت٬ در ایـن زمـان ریـاست نظمیه تهران را محمدعلیخان به عهده داشت.

ناصرالدین‌شاه در سفر دوم به اروپا و مشاهده‌ی نیروی پلیس و نظم و انضباطی که در شهرهای اروپا برقرار بود، تصمیم گرفت در ایران نیز چنین تشکیلاتی را به وجود آورد. از این رو از دولت اتریش برای تاسیس اداره پلیس تهران، به شکل نوین و اروپایی درخواست کمک کرد.

در پی این درخواست دولت اتریش یک نجیب‌زاده ایتالیایی به نام “کنت آنتوان دومونت فورت” را به ناصرالدین شاه معرفی نمود. وی پس از ورود به تهران به بر‌آورد وضع تهران ضمن گزارشی اعلام کرد که با ۴۰۰ پلیس پیاده و ۶۰ پلیس سوار می‌تواند امنیت شهر را تأمین نماید. شاه با درخواست وی موافقت کرد.

نخستین تابلوی شهربانی با عبارت «اداره جلیله‌ی پلیس دارالخلافه و احتسابیه» درسردر عمارت واقع در خیابان الماسیه نصب شد. کنت ١٤ یا ١٥ سال رئیس نظمیه بود و در سال ١٣٠٩ در (ماجرای تحریم تنباکو) از ریاست نظمیه برکنار شد و میرزا سیدعبدالله انتظام السلطنه رئیس نظمیه تهران شد. پس از او ریاست نظمیه را نـظم الدوله (مـعاون کنت دومونت فورت) عهده دار شد. پس از استعفای کنت تا انقلاب مشروطه اداره‌ی نظمیه سیزده رئیس به خود دیده. پس از استبداد صغیر و خلع محمدعلی‌شاه قاجار و سلطنت احمدشاه به نیابت علیرضا خان عضدالملک مجلس دوم درصدد برآمد جـهت ایـجاد امـنیت در شهرها سازمانی مطابق نیاز کشور دایر کند. در نتیجه٬ سـازمانی بـه نـام «اداره‌ی کـل نظمیه» به وجود آمد که ریاست آن به عهده یپرم‌خان ارمنی بود. یپرم عده ای از افسران قزاق‌خانه و سازمان‌های دیگر انتظامی را به استخدام اداره‌ی نظمیه درآورد و درجه افسری داد. پس از مرگ علیرضاخان عضدالملک٬ ناصرالملک همدانی٬ که قسمتی از عمر خود را در انگلستان به سر برده بود و با مؤسسات تمدنی جدید آشنایی داشت٬ بـه نـیابت سلطنت انتخاب شد. وی با استفاده از مستشاران خارجی دو نیروی نـظامی در شـهرها و دهات ایجاد کرد. بدین منظور مستشاران را از کشور بیطرف سوئد برگزیدند و ابتدا سه افسر به ریاست یالمارسن برای تشکیل ژ‌اندارمری استخدام کردند و چـون نـتیجه مطلوب بود مستشاران درصدد تشکیل اداره نظمیه براساس موازین اروپایی بر آمدند. در سال ١٢٩١ش هیئت وزیران تصویب نمودند که یالمارسن با استخدام عده ای افسـر از سوئد نظمیه را تشکیل دهد در نتیجه یک هیئت سه نفره به ریاست سرهنگ وستداهل وارد تهران شد. پس از مدتی به ریاست کل شهربانی‌های ایران گمارده شـد. وی پـانزده افسر سوئدی استخدام و به ایران منتقل نمود. وستداهل در شهر تهران هشت کمیسری ( کلنتری) دایر کرد و علاوه بر استخدام چندین آژان٬ عده زیادی از فـارغ‌التـحصیلان مدرسه سن‌لویی و مدرسه ایران٬ آلمان و مدرسه آمریکایی را که حداقل زبان فرانسـه می‌دانستند به استخدام درآورد و یک آمـوزشگاه کـه در آن افسـران سـوئدی تـدریس می‌کردند و دوره‌اش یک سال بود تأسیس کرد. فارغ‌التحصیلان این مدرسه با درجه‌ی افسری شهربانی را بنا کردند؛ ازجمله بعضی از رؤسای شهربانی مانند سـرپاس مـختاری٬ سرپاس رادسر و سرپاس سیف بعدها از بین فارغ‌التـحصیلان هـمین مـدرسه انـتخاب شدند. وستداهل تا سال ١٣٠٢ش در ایران باقی ماند و دراین سال هـنگامی کـه رضـاخان سردار سپه به ریاست دولت منصوب شد به خدمت وستداهل و سوئدیها خاتمه داد و شهربانی را به افسران ایرانی سپرد. اولیـن رئـیس شـهربانی دوره‌ی رضاخان سـرهنگ محمد درگاهی بود.

ساختار نیروی ‌انتظامی

نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در ۳ بخش تقریباً مستقل فرماندهی، حفاظت و اطلاعات و سازمان عقیدتی سیاسی و چندین معاونت تشکیل شده‌است.

ناجا دارای سه رده کلی است، فرماندهی، سازمان حفاظت و اطلاعات (ساحفا ناجا) و سازمان عقیدتی سیاسی (ساعس ناجا)

فرماندهی نیروی انتظامی

فرماندهان نیروی انتظامی

• محمد سهرابی (دوران انجام ادغام): ۱۳۷۱–۱۳۷۰
• رضا سیف‌الهی: ۱۳۷۵–۱۳۷۱
• هدایت لطفیان: ۱۳۷۹–۱۳۷۵
• محمدباقر قالیباف: ۱۳۸۴–۱۳۷۹
• علی عبداللهی علی‌آبادی (سرپرست): ۱۳۸۴
• اسماعیل احمدی‌مقدم: ۱۳۸۴–۱۳۹۳
• حسین اشتری: ۱۳۹۳-اکنون

معاونت‌ها و رسته‌های نیروی‌ انتظامی

• معاونت نیروی انسانی ناجا
• معاونت عملیات ناجا
• معاونت فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا)
• معاونت پارلمانی و امور مجلس
• معاونت اجتماعی ناجا
• معاونت بهداشت، امداد و درمان ناجا (بهداد ناجا)

رسته‌ها

• پلیس پیشگیری
• اصلی‌ترین فرماندهی ناجا است که مستقیماً فرماندهی کلیه کلانتری‌ها و پاسگاه‌های انتظامی سراسر کشور، پلیس فرودگاه‌های کشور، پلیس راه‌آهن، پلیس خدمات قضایی مستقر در سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها، یگان‌های امداد شهرستان‌ها، یگان‌های حفاظت سازمان‌های صداوسیما، زندان‌ها و تعزیرات حکومتی، میراث‌ فرهنگی و گردشگری، حفاظت از محیط زیست، جنگلبانی و منابع طبیعی را عهده‌دار می‌باشد. فرماندهی پلیس پیشگیری ناجا بر عهده‌ی پاسدار محمد شرفی است.
• پلیس آگاهی
• پلیس مبارزه با مواد مخدر
• پلیس بین‌الملل
• پلیس راهنمایی و رانندگی
• جرم‌شناسی (آگاهی)
• انتظامی
• یگان ویژه
• پلیس اطلاعات و امنیت عمومی
• مخابرات و الکترونیک یا پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا)
• عملیات ویژه
• هوا ناجا
• دریایی
• دژبان کل ناجا
• سازمان وظیفه عمومی ناجا
• سازمان عقیدتی سیاسی ناجا
• سازمان حفاظت اطلاعات ناجا
• بازرسی ناجا
• دانشگاه علوم انتظامی امین
• مرکز مطالعات راهبردی ناجا
• آماد و پشتیبانی
• یگان امداد
• رایانه
• حقوق
• معارف
• اداری
• هنر
• دارایی
• فنی و مهندسی
• فرماندهی مرزبانی