انتخابات ریاست‌جمهوری ایران ۱۴۰۰: تفاوت میان نسخه‌ها

انتخابات ریاست‌جمهوری ایران ۱۴۰۰ سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران به شمار می رود که در روز ۲۸ خرداد ۱۴۰۰برگزار شد. خامنه‌ای پیش از این انتخابات با تأکید بر «دولت جوان حزب‌اللهی» نشان داده بود که قصد دارد در این انتخابات کاندیدای مطلوب خود را منصوب کرده و جناح‌های رقیب را حذف نماید. در عمل نیز شورای نگهبان با رد صلاحیت تمامی کاندیداها صحنه را برای پیروزی ابراهیم رئیسی آماده کرد. در میان کاندیداها حتی علی لاریجانی مشاوره خامنه‌ای و رئیس پیشین مجلس نیز رد صلاحیت شد. علاوه بر ابراهیم رئیسی تنها شش کاندید تأیید صلاحیت شدند که در بین عناصر ساختاری جمهوری اسلامی قادر به رویارویی با ابراهیم رئیسی نیستند. این شش کاندیدا عبارت بودند  از سعید جلیلی، امیرحسن قاضی زاده هاشمی، عبدالناصر همتی، محسن مهرعلی‌زاده، محسن رضایی. همزمان با آغاز انتخابات ریاست جمهوری در ایران اغلب مردم نشان دادند که قصد تحریم آن را دارند و رأی دادن را محکوم می‌کنند. کمپین تحریم انتخابات با هشتک «رأی من سرنگونی» از بزرگترین کمپین های سال ۱۴۰۰ به شمار می‌رود. این هشتک مورد استقبال بسیاری از مردم از جمله مادران شهدای قیام آبان قرار گرفت. در روزهای پایانی تبلیغات کاندیداها، علیرضا زاکانی و سعید جلیلی به نفع ابراهیم رئیسی و محسن مهرعلی‌زاده به نفع عبدالناصر همتی کناره گیری کردند. بنا به گزارشات مردمی میزان مشارکت در این انتخابات بسیار پایین بود اما رژیم ایران میزان مشارکت را ۲۸ میلیون و ۹۳۳ هزار و چهار نفر اعلام کرد. در این انتخابات بنا به آمار حکومتی رئیسی با ۱۷ میلیون و ۹۲۶ هزار و ۳۴۵ رأی خود را پیروز اعلام انتخابات کرد. <ref>[https://www.radiofarda.com/a/31318891.html نتایج نهایی و رسمی انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ و میزان آرای باطله]</ref>

نظر به ساختار  نظام سیاسی و نص صریح قانون اساسی در ایران که اختیارات ولی‌فقیه را مافوق سایر نهادها و شخصیت‌های حکومتی می‌شمارد و تصمیمات او را در مورد امور اساسی نظامی، سیاسی و افتصادی به عنوان فصل‌الخطاب و مقدم و مرجح بر سایر مقامات و نهادهای حکومتی به رسمیت می‌شناسد، انتخاب نفراتی که مانند سایر کشورها مردم را نمایندگی کرده و از حقوق آنها دفاع کنند،  چندان محلی از ارعاب ندارد و چندان مورد نظر نیست و تنها به منظور مشروعیت نظام برگزار می‌شود. بر این اساس کاندیداهای انتخاباتی لازم است کاملاً مورد تأیید  ولی فقیه نظام حکومتی قرار گیرند. به‌طور خاص خامنه‌ای مدت‌ها پیش‌تر از برگزاری انتخابات ۱۴۰۰، به کرات بر تشکیل «دولت جوان حزب‌اللهی» تأکید کرده و از نیت خود مبنی بر سپردن پست ریاست جمهوری به فردی که مورد قبول او باشد، پرده برداشته بود.  به همین خاطر هم بود که شورای نگهبان نیز عملا به حذف کاندیدا‌ها‌ی سایر جناح‌ها مبادرت کرد و  با رد صلاحیت تمامی کاندیداها ـ‌حتی علی لاریجانی مشاور خامنه‌ای و رئیس پیشین مجلس‌- صحنه را برای پیروزی ابراهیم رئیسی ـ‌کاندیدای مطلوب خامنه‌ای‌ـ آماده کرد. علاوه بر ابراهیم رئیسی تنها شش کاندید که به لحاظ وزن سیاسی قادر به رویارویی چندان با ابراهیم رئیسی نیستند، تأیید صلاحیت شدند؛  سعید جلیلی، امیرحسن قاضی زاده هاشمی، عبدالناصر همتی، محسن مهرعلی‌زاده، محسن رضایی، از جمله‌ی تأیید شدگان هستند.               

با این وجود وظایف و اختیارات رئیس‌جمهور در ایران با سایر کشورها متفاوت است. به عنوان نمونه نیروهای مسلح، قوهٔ قضائیه، تلویزیون دولتی و دیگر نهاد‌های حکومتی مانند شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام، همگی تحت کنترل رهبر (ولی‌فقیه) هستند. بنابر اصل یکصد و ده قانون اساسی وظیفه‌ی «تعیین سیاست‌های کلی نظام» هم از اختیارات ولی‌فقیه می‌باشد و رئیس‌جمهور به‌طور مستقیم در این کار دخالتی ندارد و تنها مجری آن‌ها است. همچنین به‌طور غیررسمی مقرر شده‌است که  برای انتخاب وزرای کابینه از جمله وزارتخانه‌های حساس، همچون امور خارجه، کشور، دفاع و [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی|وزارت اطلاعات]]، هماهنگی با رهبری الزامی است. <ref>خاطرات هاشمی رفسنجانی ۱۳۷۶، خاطرات جمعه دهم مرداد ص ۳۳۴</ref>

[[سید علی خامنه ای|رهبر جمهوری اسلامی ایران]] می‌تواند هر یک از وزرا و معاونان رئیس‌جمهور را در هر زمان، بدون درنظرگرفتن تصمیم رئیس‌جمهور یا مجلس شورای اسلامی، عزل یا بازگرداند. به همین ترتیب، [[سید علی خامنه‌ای|علی خامنه‌ای]]، رهبر کنونی که به عنوان ولی فقیه در مسند حاکمیت قرار دارد، بیش از سه دهه است به  صدور احکام و تصمیم‌گیری نهایی در مورد اقتصاد، آموزش، محیط‌زیست، سیاست خارجی، برنامه‌ریزی ملی از جمله در حوزه رشد جمعیت و هر چیز دیگری در ایران اشتغال دارد. افزون بر این‌ها تصمیم‌گیری نهایی در مورد میزان شفافیت  انتخابات نیز از اختیارات رهبری می‌باشد.

هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات ریاست‌جمهوری زیرنظر شورای نگهبان، نامزدهای ثبت‌شده را رد می‌کند و شمار اندکی را برای شرکت در انتخابات برمی‌گزیند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اعضای هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری انتخاب شدند|نشانی=https://www.isna.ir/news/99111813065/اعضای-هیات-مرکزی-نظارت-بر-انتخابات-ریاست-جمهوری-انتخاب-شدند|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-02-06|بازبینی=2021-02-10|کد زبان=fa|archive-date=7 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210207072712/https://www.isna.ir/news/99111813065/اعضای-هیات-مرکزی-نظارت-بر-انتخابات-ریاست-جمهوری-انتخاب-شدند}}</ref> شورای نگهبان علل رد صلاحیت هر یک از نامزدها را به‌صورت عمومی اعلام نمی‌کند، اما به‌گفته اعضای شورای نگهبان، این دلایل در صورت تمایل به خود نامزدان ردصلاحیت‌شده توضیح داده می‌شود. تاکنون هیچ زنی در تاریخ جمهوری اسلامی ایران، برای شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری تأیید صلاحیت نشده‌است.

شرایط جدید نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در تاریخ ۱۴۰۰/۲/۸ توسط شورای نگهبان علام شد. این شورا  با افزودن اصلاحیه‌ای به  مصوبه مورخ ۱۳۹۶/۱۰/۲۰ شرایط نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری  تصویب و به شرح زیر به تصویب رسانده‌است:شورای نگهبان با تجدید نظر در مورد شرایط نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری مصوب ۱۳۹۶/۱۰/۲ اصلاحیه‌ی جدید به آن افزود و  در تاریخ ۱۴۰۰/۲/۸ این مصوبه را به شرح زیر ا علام نمود:‌

آنچنانکه از این شرایط بروشنی پیداست، شرایط ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری  بیش از قابلیت‌ها و توانمندی‌  کاندیدا و تعهدپذیری او در قبلا مصالح و منافع مردم، یر التزام او به «سیاست‌های کلی نظام»‌ « مصالح نظام اسلامی و معیار های انقلابی»‌ تأکید کرده و آن‌ها را مد نظر قرار داده است.

با توجه به شدت بحران‌های فزاینده سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در ایران و فشارهای طاقت فرسای ناشی از آن که موجب ناامیدی جامعه از پیگیری حتی مطالبات‌ حداقلی‌شان در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی شده‌است و با توجه به فساد گستردهٔ مالی و اداری،افشا شده توسط دست اندکاران حاکمیت که در تضاد هر جناح با جناح دیگر با اسناد غیرقابل انکار علنی شده، اعتراض‌های سراسری دی ۱۳۹۶ و آبان ۱۳۹۸ و سرکوب آن توسط حکومت، نبود آزادی‌های سیاسی همچون [[آزادی بیان]] و نقض حقوق بشر، عدم مقبولیت و مشروعیت گفتار حکومت، اصلاح‌ناپذیری ساختار سیاسی و انتخابات نمایشی و غیرآزاد، محدودیت‌های شدید سیاسی، اجتماعی و مذهبی پیوسته، ناامیدی و بی‌اعتمادی مردم به هر دو جناح حاکمیت (اصلاح‌طلبان و اصول‌گرایان)، تحریم‌های آمریکا به دلایل سیاستهای غیر قانونی بمب سازی و صدور تروریسم در منطقه و پاسخگو نبودن حاکمیت در قبال تعهدات و قوانین بین المللی در این رابطه و پنهانکاری در این زمینه ها و درپی آن بحران اقتصادی؛  میزان مشارکت مردم در انتخابات ۱۴۰۰ به گونه ای بی سابقه تر از قبل،  با کاهش بسیار مواجه خواهد شد.<ref name=":3">{{یادکرد خبر|عنوان=اصلاح‌طلبان درانتخابات ۱۴۰۰؛ محمد خاتمی هم ناامید از 'تکرار' ؟|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-54204853|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2020-09-27|زبان=fa|archive-date=20 سپتامبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200920012035/https://www.bbc.com/persian/iran-features-54204853}}</ref><ref name=":8">{{یادکرد وب|عنوان=انتخابات و «دولت بی‌مصرف» حسن روحانی|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/failure-of-rouhani-cabinet-impacts-of-next-election-in-Iran/31155579.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-03-18|کد زبان=fa|archive-date=18 مارس 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210318032657/https://www.radiofarda.com/a/failure-of-rouhani-cabinet-impacts-of-next-election-in-Iran/31155579.html}}</ref><ref name=":13">{{یادکرد خبر|تاریخ=۲۴ مهر ۱۳۹۷|عنوان=صادقی: اصلاح‌طلبان در انتخابات ۱۴۰۰ شاید از علی لاریجانی حمایت کنند|ناشر=رادیو فردا|doi=|تاریخ بازدید=۱۸ شهریور ۱۳۹۹|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-mp-sadeghi-says-reformists-might-support-larijani-2020-election/29546998.html|archive-date=23 اکتبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201023002547/https://www.radiofarda.com/a/iran-mp-sadeghi-says-reformists-might-support-larijani-2020-election/29546998.html}}</ref><ref name=":4">{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۲ اسفند ۱۳۹۸|عنوان=زنگ خطر برای ۱۴۰۰/ نتایج غیرمنتظره از آمار مشارکت در انتخابات|ناشر=|doi=|تاریخ بازدید=۱۶ شهریور ۱۳۹۹|نشانی=https://www.rouydad24.com/fa/news/206195/|archive-date=28 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210528090650/https://www.rouydad24.com/fa/news/206195/زنگ-خطر-برای-۱۴۰۰-نتایج-غیر-منتظره-از-آمار-مشارکت-در-انتخابات}}</ref><ref name=":5">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۲۴ نوامبر ۲۰۱۹|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=https://www.bbc.com/persian/blog-viewpoints-50536570|عنوان=اعتراض‌ها در ایران؛ 'پایان اخلاقی اصلاح‌طلبان'|بازبینی=21 اکتبر 2020|archive-date=27 اکتبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201027161220/https://www.bbc.com/persian/blog-viewpoints-50536570}}</ref><ref name=":122">{{یادکرد وب|عنوان="اعتراض مردم ایران ادامه دارد و باید به گوش مردم دنیا برسد" {{!}} DW {{!}} 29.11.2019|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/اعتراض-مردم-ایران-ادامه-دارد-و-باید-به-گوش-مردم-دنیا-برسد/a-51469137|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2019-12-05|کد زبان=fa-IR|نام=علی|نام خانوادگی=فتح‌الله‌نژاد|archive-date=24 اکتبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201024091122/https://www.dw.com/fa-ir/اعتراض-مردم-ایران-ادامه-دارد-و-باید-به-گوش-مردم-دنیا-برسد/a-51469137}}</ref>

نارضایتی‌ها از عملکرد نظام جمهوری اسلامی و جناح‌های آن به اندازه‌ای گسترده‌است که به گفتهٔ رادیو فردا، تأثیر آن بر میزان مشارکت مردم در انتخابات ۱۴۰۰، مقامات نظام را نگران کرده‌است؛<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گشایش در حصر؛ مهدی کروبی «خواستار حضور پرشور» در انتخابات ۱۴۰۰ شد|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4-karoubi-ask-participate-presidential-election-1400/30817093.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-10-22|کد زبان=fa|archive-date=2 سپتامبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200902220521/https://www.radiofarda.com/a/f4-karoubi-ask-participate-presidential-election-1400/30817093.html}}</ref>با این وجود برخی از مسئولان جمهوری اسلامی از جمله عبدالرضا رحمانی، حسام‌الدین آشنا، محمود صادقی و حسن غفوری‌فرد مشارکت ۲۰ درصدی در انتخابات ۱۴۰۰ را هم کافی دانسته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نگرانی وزیر کشور از میزان مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰|نشانی=https://www.radiozamaneh.com/530238|وبگاه=رادیو زمانه|تاریخ=2020-08-25|بازبینی=2020-10-22|archive-date=3 سپتامبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200903203834/https://www.radiozamaneh.com/530238}}</ref><ref name=":022">{{یادکرد خبر|تاریخ=۲۸ آگوست ۲۰۲۰|عنوان=مطهری: در ۱۴۰۰ یکی از خودشان را سر کار می‌آورند|ناشر=رادیو زمانه|doi=|تاریخ بازدید=۲۸ آگوست ۲۰۲۰|نشانی=https://www.radiozamaneh.com/531379|archive-date=1 سپتامبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200901180235/https://www.radiozamaneh.com/531379}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۲۷ مرداد ۱۳۹۹|عنوان=اگر اوضاع بهتر نشود، در انتخابات ۱۴۰۰ شاهد پایین‌ترین میزان رأی ممکن خواهیم بود|ناشر=اعتماد آنلاین|doi=|تاریخ بازدید=۱۶ شهریور ۱۳۹۹|نشانی=https://etemadonline.com/content/426192/|archive-date=28 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210528090634/https://etemadonline.com/content/426192/اگر-اوضاع-بهتر-نشود-در-انتخابات-1400-شاهد-پایین-ترین-میزان-ر-ی-ممکن-خواهیم-بود}}</ref><ref name=":322">{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۷ اکتبر ۲۰۲۰|عنوان=غفوری‌فرد: احتمال ریزش شرکت‌کنندگان در انتخابات سال ۱۴۰۰ وجود دارد|ناشر=رادیو زمانه|doi=|تاریخ بازدید=۱۷ اکتبر ۲۰۲۰|نشانی=https://www.radiozamaneh.com/545798|archive-date=20 اکتبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201020062604/https://www.radiozamaneh.com/545798}}</ref> حسن روحانی از عدم مشارکت مردم ابراز نگرانی کرد و گفت که اگر مشارکت حداکثری صورت نگیرد، «به معنای پایان تمام حرکت‌ها و انقلاب‌ها در کشور است» و «ضربه بسیار بزرگی» به جمهوری اسلامی خواهد بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=روحانی: اگر مشارکت در انتخابات حداکثری نباشد ضربه بسیار بزرگی خواهد بود|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/31179559.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-03-31|کد زبان=fa|archive-date=31 مارس 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210331082315/https://www.radiofarda.com/a/31179559.html}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=رئیس‌جمهور ایران دربارهٔ بی‌اعتبار شدن مفهوم انتخابات و همه‌پرسی در کشور هشدار داد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-56587761|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-03-31|زبان=fa|archive-date=31 مارس 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210331155725/https://www.bbc.com/persian/iran-56587761}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری فارس - روحانی: عدم مشارکت حداکثری در انتخابات ضربه بزرگ به راه و روش ۱۲ فروردین ۵۸ است|نشانی=https://www.farsnews.ir/news/14000111000148/روحانی--عدم-مشارکت-حداکثری-در-انتخابات-ضربه-بزرگ-به-راه-و-روش-2|وبگاه=خبرگزاری فارس|تاریخ=2021-03-31|بازبینی=2021-03-31|archive-date=28 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210528090651/https://www.farsnews.ir/news/14000111000148/روحانی--عدم-مشارکت-حداکثری-در-انتخابات-ضربه-بزرگ-به-راه-و-روش-2}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=روحانی: اگر روزی انتخابات از نظر مردم بیفتد، به معنای پایان انقلاب است|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400011103994/روحانی-اگر-روزی-انتخابات-از-نظر-مردم-بیفتد-به-معنای-پایان-انقلاب|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-03-31|بازبینی=2021-03-31|کد زبان=fa|archive-date=28 آوریل 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210428045630/https://www.isna.ir/news/1400011103994/روحانی-اگر-روزی-انتخابات-از-نظر-مردم-بیفتد-به-معنای-پایان-انقلاب}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=روحانی: همه مردم باید احساس کنند نماینده ای در انتخابات ۱۴۰۰ دارند|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1500085/روحانی-همه-مردم-باید-احساس-کنند-نماینده-ای-در-انتخابات-۱۴۰۰|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2021-03-31|بازبینی=2021-03-31|کد زبان=fa|archive-date=28 آوریل 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210428094354/https://www.khabaronline.ir/news/1500085/روحانی-همه-مردم-باید-احساس-کنند-نماینده-ای-در-انتخابات-۱۴۰۰}}</ref> عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور، با اشاره به مشارکت پایین مردم در انتخابات مجلس یازدهم گفت: «یکی از دغدغه‌های ما میزان مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری است.»<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۴ شهریور ۱۳۹۹|عنوان=نگرانی وزیر کشور از میزان مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰|ناشر=رادیو زمانه|doi=|تاریخ بازدید=۱۳ شهریور ۱۳۹۹|نشانی=https://www.radiozamaneh.com/530238|archive-date=3 سپتامبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200903203834/https://www.radiozamaneh.com/530238}}</ref> با این حال عباسعلی کدخدایی با پیش‌بینی مشارکت کم مردمی در انتخابات پیش‌رو اعلام کرد: «از نظر حقوقی و قانونی مشارکت پایین مشکل حقوقی ایجاد نخواهد کرد.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتخابات ۱۴۰۰؛ کدخدایی می‌گوید انتخابات با مشارکت پایین هم مشروعیت خواهد داشت|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-57171420|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2021-05-19|بازبینی=2021-05-26|کد زبان=fa|archive-date=19 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210519155339/https://www.bbc.com/persian/iran-57171420}}</ref>

محمد خاتمی، اعتراف کرد که «اگر «تکرار» هم کنم، دیگر مردم رأی نمی‌دهند» که بی‌بی‌سی فارسی آن را نشانهٔ جدایی آنان از سطح اجتماع می‌داند.<ref name=":7">{{یادکرد خبر|عنوان=اصلاح‌طلبان در انتخابات ۱۴۰۰؛ محمد خاتمی هم ناامید از 'تکرار'؟|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-54204853|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2020-10-22|زبان=fa|archive-date=28 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210528090629/https://www.bbc.com/persian/iran-features-54204853}}</ref> ناتوانی اصلاح‌طلبان در همراهی با اعتراضات دی ۱۳۹۶ نقطه‌عطفی در ریزش پایگاه اجتماعی آنان بود، به‌گونه‌ای که در این اعتراضات شعار اصلاح‌طلب، اصولگرا دیگه تمومه ماجرا سر داده شد و معترضان، همهٔ جناح‌های حاکمیت را به یک اندازه نامشروع قلمداد کردند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=اعتراض‌ها در ایران؛ 'پایان اخلاقی اصلاح‌طلبان'|نشانی=https://www.bbc.com/persian/blog-viewpoints-50536570|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2020-10-22|زبان=fa|archive-date=27 اکتبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201027161220/https://www.bbc.com/persian/blog-viewpoints-50536570}}</ref> اعتراضات آبان ۱۳۹۸ نیز چون تیر خلاصی بر اعتبار باقی‌مانده آنان عمل کرد.<ref name=":7" /><ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=اصلاح‌طلبان از نظر خودشان هم تمام شده‌اند|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/128876/سیاسی-و-اجتماعی/اصلاح‌طلبان-از-نظر-خودشان-هم-تمام-شده‌اند|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2021-03-08|بازبینی=2021-03-08|کد زبان=fa|archive-date=12 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512162013/https://www.independentpersian.com/node/128876/سیاسی-و-اجتماعی/اصلاح‌طلبان-از-نظر-خودشان-هم-تمام-شده‌اند}}</ref>

ناتوانی کامل دولت روحانی در تحقق وعده‌های اقتصادی و اجتماعی او در زمان انتخابات، از دیگر دلایل ریزش مشارکت مردمی است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran presidential election: Reformists face an uphill battle|نشانی=http://www.middleeasteye.net/opinion/iran-presidential-election-reformists-face-uphill-battle|وبگاه=Middle East Eye|بازبینی=2020-10-22|کد زبان=en|archive-date=20 اکتبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201020163645/https://www.middleeasteye.net/opinion/iran-presidential-election-reformists-face-uphill-battle}}</ref><ref name=":82">{{یادکرد وب|عنوان=انتخابات و «دولت بی‌مصرف» حسن روحانی|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/failure-of-rouhani-cabinet-impacts-of-next-election-in-Iran/31155579.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-03-18|کد زبان=fa|archive-date=18 مارس 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210318032657/https://www.radiofarda.com/a/failure-of-rouhani-cabinet-impacts-of-next-election-in-Iran/31155579.html}}</ref> مجید محمدی با اشاره به رشد ۴٫۵ درصدی شکاف طبقاتی، ۲۰ برابر شدن نرخ ارز خارجی، دوبرابرشدن حاشیه‌نشینان شهری، افزایش بیکاران، تشدید فرار سرمایه و فرار مغزها از ایران، دوران دولت «تدبیر و امید» روحانی را «مرگ اصلاح‌طلبی» توصیف می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مجید محمدی {{!}} دهه‌ای که از دست رفت؛ خوشحالیم که ونزوئلا نشده‌ایم|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/131291/دیدگاه/دهه‌ای-که-از-دست-رفت؛-خوشحالیم-که-ونزوئلا-نشده‌ایم|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2021-03-17|بازبینی=2021-03-18|کد زبان=fa|archive-date=14 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210514175844/https://www.independentpersian.com/node/131291/دیدگاه/دهه‌ای-که-از-دست-رفت؛-خوشحالیم-که-ونزوئلا-نشده‌ایم}}</ref> فریدون خاوند کارنامه اقتصادی حسن روحانی را «درخشان‌تر» از احمدی‌نژاد نمی‌داند و معتقد است که به‌جز [[برجام]] و پیامدهای اقتصادی آن، روحانی نتوانست ساختارهای پوسیده اقتصاد جمهوری اسلامی را دگرگون کند و گفتار او در دوره دوم مانند احمدی‌نژاد پوپولیستی شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سالی که گذشت، سال بد بود|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-1399-economy-through-economist-eyes/31163547.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-03-24|کد زبان=fa|archive-date=25 مارس 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210325021746/https://www.radiofarda.com/a/iran-1399-economy-through-economist-eyes/31163547.html}}</ref> علی افشاری بیان می‌کند که مواضع او پس از انتخابات تغییر کرد و «مدیریت ضعیف، نظارت‌گریز، کاهلانه، ازسر شکم‌سیری، آمرانه، غیرمشارکتی و قبیله‌گرایانه حسن روحانی و ابتنای آن به گفتار درمانی در کنار نگاه امنیتی و محافظه‌کاری یک فاجعه در ساماندهی قوه مجریه پدیدآورد» به‌طوری که «این میزان از وادادگی، رهاشدگی و شلختگی در سامان دولت بی‌سابقه بوده‌است».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=چرا روحانی بدترین رئیس‌جمهور تاریخ جمهوری اسلامی است؟|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/30895152.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-03-25|کد زبان=fa|archive-date=1 نوامبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201101045806/https://www.radiofarda.com/a/30895152.html}}</ref>

پنج‌شنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ خانواده‌های برخی زندانیان اعدام‌شده و کشته‌شدگان اعتراض‌های آبان ۹۸ و قربانیان هواپیمای مسافربری اوکراینی که توسط سپاه پاسداران سرنگون شد، بر تحریم انتخابات و نرفتن پای صندوق‌های رأی تأکید کردند و این تحریم را ناشی از نادیده‌گرفتن حق «اعتراض» و «دادخواهی» آن‌ها از سوی جمهوری اسلامی دانستند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دفاع خانواده زندانیان اعدام‌شده و کشته‌شدگان آبان ۹۸ از تحریم انتخابات|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/holding-a-meeting-on-the-boycott-of-the-presidential-election-on-the-clubhouse-social-network/31266579.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-05-21|کد زبان=fa|archive-date=21 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210521152308/https://www.radiofarda.com/a/holding-a-meeting-on-the-boycott-of-the-presidential-election-on-the-clubhouse-social-network/31266579.html}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تحریم انتخابات از سوی خانواده‌های دادخواه جان‌باختگان و اعدام‌شدگان چهار دهه گذشته در ایران {{!}} صدای آمریکا فارسی|نشانی=https://ir.voanews.com/top-stories/iran-election-boycott-human-right-violation-iran|وبگاه=ir.voanews.com|بازبینی=2021-05-22|کد زبان=fa|archive-date=22 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210522154832/https://ir.voanews.com/top-stories/iran-election-boycott-human-right-violation-iran}}</ref>

همزمان با آغاز این دور از انتخابات ریاست جمهوری در ایران، کمپین تحریم انتخابات با هشتک «رأی من سرنگونی» که از بزرگترین کمپین های سال ۱۴۰۰ به شمار می‌رود هم  آغاز به کار کرد. استقبال بسیار زیاد اقشار مختلف مردم از جمله مادران شهدای قیام آبان سال ۹۸ از این هشتگ حاکیست که اکثریت مطلق ایرانیان مصمم به تحریم انتخابات بوده و مشارکت در آن را  محکوم می‌کنند. افزون بر این فعالیت مخالفان نیز افزایش بی سابقه‌ای یافت به نحوی‌ که اغلب در فضای مجازی بدون نگرانی از خطر دستگیری به مخالفت با نظام حاکم و وضعیت وخیم سیاسی و اقتصادی می‌پردازند و سران حکومت را مورد حمله قرار می دهند. در نقطه مقابل مقامات و رسانه های وابسته به حکومت نیز  با تبلیغات بسیار گسترده مردم را تشویق به شرکت در انتخابات میکنند.  

 

خامنه ای دریک اقدام بی‌سابقه با صدور فتوا  عدم شرکت در انتخابات را از گناهان کبیره خواند. در همین رابطه مسعود رجوی رهبر بزرگ‌ترین و دیرپاترین تشکل سیاسی مخالف  نظام حاکم بر ایران با صدور اطلاعیه‌ای چنین گفت:   

== اقدامات حکومت برای مقابله با تحریم ==

روز جمعه ۷ خرداد ۱۴۰۰ حسین اشتری در جلسه ویژه مسئولان هیئت‌های مذهبی و مداحان، «هنجارشکنان انتخاباتی و کسانی که مردم را به عدم شرکت در انتخابات دعوت می‌کنند» را به برخورد پلیس و دستگاه قضائی تهدید کرد. روز چهارشنبه ۵ خرداد ۱۴۰۰ سخنگوی سپاه پاسداران، رمضان شریف، فعالان رسانه‌ها را هشدار داد و تهدید کرد که با گزارش مشکلات کشور "تیشه به ریشه نظام" نزنند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فرمانده ناجا دعوت‌کنندگان به تحریم انتخابات را تهدید کرد {{!}} DW {{!}} 28.05.2021|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/فرمانده-ناجا-دعوتکنندگان-به-تحریم-انتخابات-را-تهدید-کرد/a-57709229|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-05-29|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref>

==== اعلام فهرست تأیید صلاحیت‌شدگان ====

خبرگزاری فارس  روز سوم خردادماه با انتشار خبری، نام تأیید و ردصلاحیت‌ شدگان انتخابات را منتشر و اعلام کرد که فهرست اسامی از سوی شورای نگهبان به وزارت کشور ارسال شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اسامی نهایی کاندیداهای ریاست جمهوری {{!}} خبرگزاری فارس|نشانی=https://www.farsnews.ir/news/14000304000001/اسامی-نهایی-کاندیداهای-ریاست-جمهوری|وبگاه=www.farsnews.ir|بازبینی=2021-05-25|archive-date=25 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210525090623/https://www.farsnews.ir/news/14000304000001/اسامی-نهایی-کاندیداهای-ریاست-جمهوری}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=دست رد شورا به بانیان وضع موجود {{!}} خبرگزاری فارس|نشانی=https://www.farsnews.ir/news/14000303001157/دست-رد-شورا-به-بانیان-وضع-موجود|وبگاه=www.farsnews.ir|بازبینی=2021-05-25|archive-date=25 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210525173128/https://www.farsnews.ir/news/14000303001157/دست-رد-شورا-به-بانیان-وضع-موجود}}</ref> اما روح‌الله جمعه‌ای، مشاور وزیر کشور این خبر را رد کرد و گفت هیچ نامه‌ای از سوی شورای نگهبان مبنی بر اعلام اسامی نامزدها به وزارت کشور ارسال نشده و گمانه‌زنی رسانه‌ها تأیید نمی‌شود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=انتخابات ۱۴۰۰؛ پایان بررسی صلاحیت نامزدها همزمان با اخبار غیررسمی دربارهٔ لیست نهایی|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-57236035|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-05-25|زبان=fa|archive-date=25 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210525074504/https://www.bbc.com/persian/iran-57236035}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رد خبر ارسال اسامی نامزدهای تأیید صلاحیت شده از سوی شورای نگهبان به وزارت کشور|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400030402634/رد-خبر-ارسال-اسامی-نامزدهای-تأیید-صلاحیت-شده-از-سوی-شورای-نگهبان|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-05-24|بازبینی=2021-05-25|کد زبان=fa|archive-date=25 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210525184648/https://www.isna.ir/news/1400030402634/رد-خبر-ارسال-اسامی-نامزدهای-تأیید-صلاحیت-شده-از-سوی-شورای-نگهبان}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تا این لحظه نامه بررسی صلاحیت‌ها از شورای نگهبان به وزارت کشور ارسال نشده‌است|نشانی=https://www.ilna.news/بخش-سیاسی-3/1081165-تا-این-لحظه-نامه-بررسی-صلاحیت-ها-از-شورای-نگهبان-به-وزارت-کشور-ارسال-نشده-است|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|بازبینی=2021-05-25|کد زبان=fa|archive-date=25 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210525175108/https://www.ilna.news/بخش-سیاسی-3/1081165-تا-این-لحظه-نامه-بررسی-صلاحیت-ها-از-شورای-نگهبان-به-وزارت-کشور-ارسال-نشده-است}}</ref> عباسعلی کدخدایی صبح سه‌شنبه طی مصاحبه‌ای این گفته وزارت کشور را رد کرد و گفت دیروز اسامی به وزارت کشور ارسال شده‌است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=فهرست نهایی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ایران، 'اعتراض' صادق لاریجانی به رد صلاحیتها|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-57237853|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-05-25|زبان=fa|archive-date=25 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210525095713/https://www.bbc.com/persian/iran-57237853}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=کدخدایی: اسامی نامزدهای احراز صلاحیت شده دیشب به وزارت کشور ارسال شد|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3767372-کدخدایی-اسامی-نامزد-های-احراز-صلاحیت-شده-دیشب-به-وزارت-کشور-ارسال-شد|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2021-05-25|کد زبان=fa|archive-date=25 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210525111634/https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3767372-کدخدایی-اسامی-نامزد-های-احراز-صلاحیت-شده-دیشب-به-وزارت-کشور-ارسال-شد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=کدخدایی: اسامی نامزدهای احراز صلاحیت‌شده دیشب به وزارت کشور ارسال شد / دیروز دربارهٔ برخی داوطلبان ابهاماتی داشتیم که با دعوت از این افراد توضیحات آن‌ها را شنیدیم|نشانی=http://www.entekhab.ir/fa/news/619644|وبگاه=fa|تاریخ=۴ خرداد ۱۴۰۰|بازبینی=2021-05-25|کد زبان=fa|نام=پایگاه خبری تحلیلی انتخاب {{!}}|نام خانوادگی=Entekhab.ir|archive-date=۲۸ مه ۲۰۲۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20210528090634/https://www.entekhab.ir/fa/news/619644/کدخدایی-اسامی-نامزدهای-احراز-صلاحیت‌شده-دیشب-به-وزارت-کشور-ارسال-شد-دیروز-درباره-برخی-داوطلبان-ابهاماتی-داشتیم-که-با-دعوت-از-این-افراد-توضیحات-آن‌ها-را-شنیدیم}}</ref> ام جمعه‌ای بار دیگر  دردربارهٔ درز اطلاعات و منتشرشدن اسامی توسط خبرگزاری فارس گفت: سخنگوی شورای نگهبان گفته اسامی روز سه‌شنبه به وزارت کشور ارسال می‌شود؛ به روشنی مشخص است نامه‌ای به وزارت کشور ارسال نشده بود که مبادا از وزارت کشور درز اطلاعاتی صورت گرفته باشد. همچنان نه شورای نگهبان و نه وزارت کشور مسئولیت درز اطلاعات زودهنگام منتشرشده از سوی خبرگزاری فارس را نپذیرفته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مشاور وزیر کشور: افشای اطلاعات مربوط به تأیید صلاحیت‌شدگان از طرف وزرات کشور نبوده / دیشب نامه ای ارسال نشده بود که درز اطلاعاتی صورت گرفته باشد|نشانی=http://www.entekhab.ir/fa/news/619704|وبگاه=fa|تاریخ=۴ خرداد ۱۴۰۰|بازبینی=2021-05-25|کد زبان=fa|نام=پایگاه خبری تحلیلی انتخاب {{!}}|نام خانوادگی=Entekhab.ir|archive-date=۲۸ مه ۲۰۲۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20210528090635/https://www.entekhab.ir/fa/news/619704/مشاور-وزیر-کشور-افشای-اطلاعات-مربوط-به-تایید-صلاحیت‌شدگان-از-طرف-وزرات-کشور-نبوده-دیشب-نامه-ای-ارسال-نشده-بود-که-درز-اطلاعاتی-صورت-گرفته-باشد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اسامی نهایی کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری اعلام شد|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/149286/سیاسی-و-اجتماعی/اسامی-نهایی-کاندیداهای-انتخابات-ریاست‌جمهوری-اعلام-شد|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2021-05-25|بازبینی=2021-05-25|کد زبان=fa|archive-date=25 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210525175104/https://www.independentpersian.com/node/149286/سیاسی-و-اجتماعی/اسامی-نهایی-کاندیداهای-انتخابات-ریاست‌جمهوری-اعلام-شد}}</ref>

* دبیر شورای عالی امنیت ملی (۱۳۸۶–۱۳۹۲)

|{{وسط|محسن رضایی}}

| جناح اصولگرایان جمهوری اسلامی ایران |اصول‌گرایان

|جبهه ایستادگی ایران اسلامی

|{{وسط|[[ابراهیم رئیسی]]}}

| جناح اصولگرایان جمهوری اسلامی ایران |اصول‌گرایان

|جامعه روحانیت مبارز

* رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران(۱۳۹۷–اکنون)

* تولیت آستان قدس رضوی (۱۳۹۴–۱۳۹۸)

* دادستان کل کشور (۱۳۹۳–۱۳۹۵)

* نماینده مجلس خبرگان (۱۳۸۵–اکنون)

* رئیس سازمان بازرسی کل کشور (۱۳۷۳–۱۳۸۳)

|{{وسط|علیرضا زاکانی}}

| جناح اصولگرایان جمهوری اسلامی ایران |اصول‌گرایان

|جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی

* عضو مجلس (۱۳۸۳–۱۳۹۵؛۱۳۹۹–اکنون)

|{{وسط|سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی}}

|جناح اصولگرایان  

|جبهه پایداری انقلاب اسلامی

* نایب رئیس اول مجلس (۱۳۹۹–۱۴۰۰)

* عضور مجلس (۱۳۸۷–اکنون)

|{{وسط|محسن مهرعلیزاده}}

|جناح اصلاح‌طلبان  

|حزب اراده ملت ایران

* استاندار اصفهان (۱۳۹۶–۱۳۹۷)

* معاون رئیس‌جمهور ایران|معاون رئیس‌جمهور؛ رئیس سازمان تربیت بدنی(۱۳۸۰–۱۳۸۴)

* فهرست استانداران خراسان|استاندار خراسان (۱۳۷۶–۱۳۸۰)

|{{وسط|عبدالناصر همتی}}

| جناح اعتدال‌گرایان جمهوری اسلامی ایران |اعتدال‌گرایان

|حزب کارگزاران سازندگی

* رئیس کل بانک مرکزی (۱۳۹۷–اکنون)

* مدیرعامل بانک ملی ایران (۱۳۹۲–۱۳۹۵)

* مدیرعامل بانک سینا (۱۳۸۵–۱۳۹۲)

* رئیس بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۷۳–۱۳۸۵؛ ۱۳۹۵–۱۳۹۷)

* معاونت سیاسی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران(۱۳۶۸–۱۳۷۳)