۸٬۹۹۶
ویرایش
کاربر:Sayfe/جمال عبدالناصر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
== زندگینامه == | == زندگینامه == | ||
جمال عبدالناصر در اواخر جنگ جهانی اول در روستای «بنی مور» زاده شد. پدرش کارمند اداره پست اسکندریه بود | جمال عبدالناصر در اواخر جنگ جهانی اول در دوم ربیع‌الآخر ۱۳۳۶در روستای «بنی مور» نزدیك شهر اسیوط، در اسكندریه زاده شد. پدرش عبدالناصر حسین کارمند اداره پست اسکندریه بود. | ||
عبدالناصر از نوجوانی به دلیل پتانسیل و احساسات انقلابی و ناسیونالیستی تحت تأثیر شخصیت‌های سیاسی مانند مصطفی کامل، چهره معروف ناسیونالیسم مصر و بانی حزب میهن، احمد شوقی شاعر ملی، توفیق الحکیم و شخصیت‌های انقلابی مانند: ولتر، روسو و مونتسکیو قرار گرفت که در شکل‌گیری شخصیت او سهمی عمده داشتند.<ref name=":1" /> | جمال عبدالناصر تحصیلات خود را در قاهره و اسکندریه به پایان رسانید. جمال از نوجوانی به دلیل پتانسیل و احساسات انقلابی و ناسیونالیستی تحت تأثیر شخصیت‌های سیاسی مانند مصطفی کامل، چهره معروف ناسیونالیسم مصر و بانی حزب میهن، احمد شوقی شاعر ملی، توفیق الحکیم و شخصیت‌های انقلابی مانند: ولتر، روسو و مونتسکیو قرار گرفت که در شکل‌گیری شخصیت او سهمی عمده داشتند.<ref name=":1" /> | ||
عبدالناصر در سال ۱۹۴۴، با | عبدالناصر در سال ۱۹۴۴، با دختر یک تاجر ایرانی، بنام تحیه محمد کاظم ازدواج کرد و از وی صاحب پنج فرزند، دو دختر و سه پسر گشت.<ref name=":0" /> | ||
ناصر تحت تأثیر جریان ملی‌گرایی مصر قرار داشت که توسط مصطفی کامل و احمد شوقی ترویج می‌شد و نیز توسط مربی‌اش در دانشکده‌ی نظامی، عزیز المصری در او تقویت می‌شد. ناصر در سال ۱۹۶۱، از این مربی در مصاحبه‌ای قدردانی نمود. ناصر تحت تأثیر رمان «بازگشت روح» (عودة الروح) از توفیق الحکیم، قرار گرفت. در این کتاب مطلبی با این مضمون بود: «مردم مصر تنها به شخصیتی که تمام احساسات و خواسته‌هایشان را بازی کند احتیاج دارند، کسی که برای آنها سمبل هدفشان باشد». این رمان سر آغاز تصمیم ناصر برای انقلاب ۱۹۵۲ بود. | ناصر تحت تأثیر جریان ملی‌گرایی مصر قرار داشت که توسط مصطفی کامل و احمد شوقی ترویج می‌شد و نیز توسط مربی‌اش در دانشکده‌ی نظامی، عزیز المصری در او تقویت می‌شد. ناصر در سال ۱۹۶۱، از این مربی در مصاحبه‌ای قدردانی نمود. ناصر تحت تأثیر رمان «بازگشت روح» (عودة الروح) از توفیق الحکیم، قرار گرفت. در این کتاب مطلبی با این مضمون بود: «مردم مصر تنها به شخصیتی که تمام احساسات و خواسته‌هایشان را بازی کند احتیاج دارند، کسی که برای آنها سمبل هدفشان باشد». این رمان سر آغاز تصمیم ناصر برای انقلاب ۱۹۵۲ بود. | ||
عبدالناصر پس‌از فارغ‌التحصیل شدن از دانشکده جنگ قاهره، در جنگ سال ۱۹۴۸ فلسطین شرکت کرد و در سال ۱۹۵۴ در جریان یک کودتا، حکومت را به‌دست گرفت. | عبدالناصر پس‌از فارغ‌التحصیل شدن از دانشکده جنگ قاهره، در جنگ سال ۱۹۴۸ فلسطین شرکت کرد و در سال ۱۹۵۴ در جریان یک کودتا، حکومت را به‌دست گرفت. | ||
جمال عبدالْناصر دومین رئیس‌جمهور مصر از ۱۹۵۶ تا هنگام مرگ بود. وی با ترویج اندیشه‌های پان عربی برای مدت کمی مصر و سوریه را متحد کرد و جمهوری متحده عربی را بنا گذاشت. او موفق به ملی‌کردن کانال سوئز شد و نقش محوری در تأسیس جنبش عدم تعهد داشت. وی نخستین رهبر یک کشور عربی بود که خلیج فارس را «خلیج عربی» خواند و دستور داد تا در تمام مدارس و ادارات مصر و در نقشه‌های چاپ آن کشور از نام «خلیج عربی» استفاده شود. | |||
ناصر به دلیل شور خاص ناسیونالیستی خود، در بین اعراب، محبوبیتی منحصر به‌‌فرد داشت. نهضت پان‌عربیسم که او پایه‌گذاری کرد، در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ طرفداران زیادی داشت و هنوز هم سالها پس‌از مرگش، بین اعراب طرفدارانی دارد که آنها را با عنوان ناصریست‌ها می‌شناسند. | ناصر به دلیل شور خاص ناسیونالیستی خود، در بین اعراب، محبوبیتی منحصر به‌‌فرد داشت. نهضت پان‌عربیسم که او پایه‌گذاری کرد، در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ طرفداران زیادی داشت و هنوز هم سالها پس‌از مرگش، بین اعراب طرفدارانی دارد که آنها را با عنوان ناصریست‌ها می‌شناسند. | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۹: | ||
اما آنچه که ناصر را به‌عنوان یک رهبر برجسته در جهان عرب، شاخص کرد، ملی‌کردن آبراه سوئز بود که با الهام از ملی کردن صنعت نفت توسط دکتر مصدق، آن را عملی کرد. | اما آنچه که ناصر را به‌عنوان یک رهبر برجسته در جهان عرب، شاخص کرد، ملی‌کردن آبراه سوئز بود که با الهام از ملی کردن صنعت نفت توسط دکتر مصدق، آن را عملی کرد. | ||
با این‌کار برای اولین بار یک رهبر عرب، به رویارویی آشکار با بزرگترین قدرتهای مسلط زمان، یعنی انگلیس و فرانسه | با این‌کار برای اولین بار یک رهبر عرب، به رویارویی آشکار با بزرگترین قدرتهای مسلط زمان، یعنی انگلیس و فرانسه پرداخت، در حالی که در کنار مرزهای خود نیز با قدرت تازه‌‌ای به‌نام اسراییل درگیر بود. | ||
در اکتبر سال ۱۹۵۶، به‌دنبال ملی‌کردن کانال سوئز توسط عبدالناصر، ارتشهای فرانسه، انگلیس و اسراییل طی یک حمله نظامی به‌مصر، کانال سوئز، پورت‌سعید و اسلامیه را به اشغال خود در آوردند. تهاجم ارتشهای فرانسه و انگلستان با مخالفت شدید شوروی و سپس آمریکا مواجه شد. عبدالناصر هم متقابلاً با بسیج عمومی اعلام داشت: مردم مصر در مقابل هرگونه تجاوزی به‌خاک کشور خود خواهند جنگید. | در اکتبر سال ۱۹۵۶، به‌دنبال ملی‌کردن کانال سوئز توسط عبدالناصر، ارتشهای فرانسه، انگلیس و اسراییل طی یک حمله نظامی به‌مصر، کانال سوئز، پورت‌سعید و اسلامیه را به اشغال خود در آوردند. تهاجم ارتشهای فرانسه و انگلستان با مخالفت شدید شوروی و سپس آمریکا مواجه شد. عبدالناصر هم متقابلاً با بسیج عمومی اعلام داشت: مردم مصر در مقابل هرگونه تجاوزی به‌خاک کشور خود خواهند جنگید. | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۵: | ||
مردم مصر و جهان عرب در مراسم تشییع او، قدردانی عمیق خود را از مردی ابراز کردند که غرور اعراب را به آنها بازگردانده بود. | مردم مصر و جهان عرب در مراسم تشییع او، قدردانی عمیق خود را از مردی ابراز کردند که غرور اعراب را به آنها بازگردانده بود. | ||
== | == اقدامات سیاسی ناصر == | ||
عبدالناصر در دوران نوجوانی برای اولین بار به‌خاطر تظاهرات در مخالفت با استعمار انگلیس در مصر توسط نیروهای امنیتی دستگیر شد. آینده سیاسی ناصر هنگامی که تنها ۱۷ سال داشت، هنگام رهبری اعتراض جوانان ضد انگلیس در حال رقم خوردن بود. ناصر در این تظاهرات توسط نیروهای پلیس از ناحیه سر آسیب دید به‌طوری‌که روزنامه الجهاد از مطبوعات ملی مصر در همان دوران نام و نام خانوادگی وی را منتشر کرد.<ref name=":0" /> | عبدالناصر در دوران نوجوانی برای اولین بار به‌خاطر تظاهرات در مخالفت با استعمار انگلیس در مصر توسط نیروهای امنیتی دستگیر شد. آینده سیاسی ناصر هنگامی که تنها ۱۷ سال داشت، هنگام رهبری اعتراض جوانان ضد انگلیس در حال رقم خوردن بود. ناصر در این تظاهرات توسط نیروهای پلیس از ناحیه سر آسیب دید به‌طوری‌که روزنامه الجهاد از مطبوعات ملی مصر در همان دوران نام و نام خانوادگی وی را منتشر کرد.<ref name=":0" /> | ||
| خط ۱۰۰: | خط ۱۰۲: | ||
نخستین تجربه جنگی ناصر در سال ۱۹۴۸ در تقابل اعراب و اسرائیل رقم خورد. وی تحریر کتاب فلسفه انقلاب را در دوران حضورش در این جنگ آغاز کرد.<ref name=":0" /> | نخستین تجربه جنگی ناصر در سال ۱۹۴۸ در تقابل اعراب و اسرائیل رقم خورد. وی تحریر کتاب فلسفه انقلاب را در دوران حضورش در این جنگ آغاز کرد.<ref name=":0" /> | ||
=== | === تاسیس افسران آزاد === | ||
ناصر پس از جنگ | در ۱۳۱۵ ش، وارد دانشكده افسری شد. پس از مرگ ملک فواد پسر شانزده ساله و بی کفایت او بنام فاروق جانشینش شد. جمال عبدالناصر، با چند تن از دوستانش، گروه نظامی الضُبّاط الاحرار (افسران آزاد) را بصورت مخفی سازمان داد. هدف گروه براندازی نظام پادشاهی بود. ناصر ابتدا از اعضای شورای مركزی این تشكیلات بود و در سال ۱۳۲۹ش به ریاست آن انتخاب شد. او در دانشكده افسری با عبدالحكیم عامر، زكریا محیی‌الدین و محمد انورسادات آشنا گردید و در همین سالها، از طریق خالد محیی‌الدین، با اندیشه‌های ماركسیستی و به‌واسطه انورسادات با جنبش اخوان‌المسلمین آشنایی یافت. | ||
در ۲۲ اردیبهشت ۱۳۲۷ش دانشگاه جنگ را با موفقیت به پایان رساند و به درجه سرگردی ارتقا یافت. پس از اعلام موجودیت اسرائیل، ارتش مصر در اقدامی هماهنگ با چند كشور عربی دیگر، با اسرائیل وارد جنگ شد. جمال عبدالناصر در این جنگ مجروح شد. نتیجه این جنگ شکست مصر بود، | |||
همزمان محمدمصدق، نخست وزیر ایران، با ملی کردن صنعت نفت توجه مردم مصر را به خود جلب كرده بود. در سفر مصدق به قاهره در ۲۹ آبان ۱۳۳۰، در راه بازگشت از نیویورك، مردم مصر به گرمی از او استقبال كردند و به وی لقب زعیم‌‌الشرق دادند. بعدها جمال عبدالناصر فرمان داد در تجلیل از نخست‌وزیر ایران، خیابانی را محمد مصدق بنامند كه اینك نیز به همین نام است. | |||
ناصر، در ۱۳۳۰ش از محمد نجیب خواست ریاست افسران آزاد را برعهده بگیرد. محمد نجیب دانش نظامی بالایی داشت. پس از سفر تاریخی مصدق به مصر و فقط دو روز پس از قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱، افسران آزاد در اول مرداد ۱۳۳۱ش فاروق را از سلطنت بر كنار كردند و به جای او فرزند خردسالش، فؤاد دوم، به سلطنت رسید. در ۶ بهمن ۱۳۳۱ش، افسران آزاد فؤاد دوم را نیز بر كنار كردند و نظام سلطنتي را به جمهوری تغییر دادند. | |||
شورای افسران آزاد پس از پیروزی، با حفظ تركیب اولیه خود، به شورای فرماندهی انقلاب تغییر نام داد و ژنرال نجیب به ریاست شورا برگزیده شد. در عمل جمال عبدالناصر قدرت را در اختیار داشت. در ۲۸ خرداد ۱۳۳۲ش، نظام جمهوری مصر رسماً اعلام گردید و ژنرال نجیب رئیس‌جمهوری و جمال عبدالناصر قائم‌مقام او شد. | |||
=== سرکوب اخوان المسلمین === | |||
در دوره ریاست جمهوری ژنرال نجیب، اختلافات ناصر با او به‌تدریج افزایش یافت. در شهریور ۱۳۳۲ش، به‌دستور ناصر یكی از دوستان نزدیك ژنرال نجیب به نام سرهنگ احمد شوقی، به دلیل انتقاد از شورای فرماندهی، از ارتش اخراج شد و در دی ۱۳۳۲ش، ناصر، بدون مشورت با نجیب، فعالیت گروه اخوان‌المسلمین را غیرقانونی اعلام نمود و مراكز آنها را تعطیل كرد. در ۲۳ دی ۱۳۳۲، دانشجویان طرفدار اخوان‌المسلمین در دانشگاه قاهره با هواداران دولت درگیر شدند. در حالی كه نواب صفوی از ایران، مهمان ویژه اخوان‌المسلمین در این مراسم بود. همان شب شورای انقلاب، جماعت اخوان‌المسلمین را غیرقانونی اعلام كرد. | |||
از نظر ناصر، شعارهای ضد غربی اخوان‌المسلمین فریبکارانه بود و آنها از دین بعنوان پوششی استفاده می‌کردند تا منافع استعمارگران و اعضای پیمان بغداد را پیش ببرند و سدی در مقابل برنامه‌های سوسیالیستی و سکولار او ایجاد کنند. به همین منظور ناصر همه نهادها و مؤسسات دینی را زیرنظر دولت قرار داد. | |||
ژنرال نجیب، در مخالفت با این وضعیت در ۴ اسفند ۱۳۳۲ استعفانامه خود را به شورای فرماندهی انقلاب تسلیم کرد. شورای انقلاب، با این درخواست موافقت كرد؛ اما، حمایت مردم از نجیب سبب شد تا در مقام ریاست جمهوری بماند. در پی سوء‌قصد نافرجام به جان عبدالناصر در ۴ آبان ۱۳۳۳ اخوان‌المسلمین غیر قانونی شد و هزاران تن از اعضای آن بازداشت و ۶ تن از رهبران در دادگاه خلق با شرکت افسران شورای فرماندهی انقلاب مانند: جمال سالم‌المشهور و انور سادات محاکمه و به اعدام محکوم شدند. | |||
ناصر | سیدقطب، از رهبران اخوان‌المسلمین كه به اتهام تلاش برای ترور ناصر در ۱۳۳۳ش، زندانی شده بود، كتاب معالم فی الطریق (نشانه‌هایی بر راه) را در زندان تألیف كرد، كه بعدها به صورت اساسنامه اخوان‌المسلمین در آمد. او در این کتاب حکومت ناصر را تحلیل کرده بود. از نظر او حكومت ناصر نوعی حكومت جاهلی یا متعلق به دوران جاهلیت پیش از اسلام بود و این حكومت را خارج از اسلام می‌دانست. او در ۱۳۴۵ش، اعدام شد. در جریان محاكمه رهبران اخوان‌المسلمین، ژنرال نجیب متهم به ارتباط به آنها شد. نجیب در ۲۳ آبان ۱۳۳۳ش، از ریاست جمهوری بركنار و تا پایان عمرش در حبس خانگی، در حومه قاهره، قرار داشت. و ناصر زمام تمام امور را به‌دست گرفت. | ||
در ۵ اسفند ۱۳۳۳ش با امضای پیمان بغداد میان تركیه و عراق ناصر را بر آن کرد با حضور مارشال ژوزف تیتو (رئیس‌جمهوری یوگسلاوی سابق) و جواهر لعل‌نهرو (نخست‌وزیر هند) و احمد سوكارنو (رئیس‌جمهوری اندونزی)، جنبش عدم‌تعهد را در باندونگ اندونزی تأسیس نمایند. این سازمان سالها پس از لغو پیمان بغداد، همچنان یكی از نهادهای فعال بین‌المللی است. | |||
== ملی کردن کانال سوئز == | === ملی کردن کانال سوئز === | ||
روز ۲۶ جولای ۱۹۵۶ ناصر در برابر هزاران نفر از طرفدارانش در میدان التحریر شهر اسکندریه سخنرانی سه ساعته ایراد کرد و در این سخنرانی به شدت قدرتهای غربی و بانک جهانی را مورد حمله قرار داد. بانک جهانی در آن زمان از اعطای وام به مصر برای ساخت سد آسوان خودداری کرده بود. ناصر قصد داشت که با این پروژه مهم یعنی سد آسوان، از طریق امواج نیل انرژی برق در ابعاد بسیار کلان تولید کند که با مخالفت شدید بریتانیا و فرانسه و اسرائیل روبه رو شد. کار به جایی رسید که دولتهای آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی را نیز وارد کارزار مصر کرد. | روز ۲۶ جولای ۱۹۵۶ ناصر در برابر هزاران نفر از طرفدارانش در میدان التحریر شهر اسکندریه سخنرانی سه ساعته ایراد کرد و در این سخنرانی به شدت قدرتهای غربی و بانک جهانی را مورد حمله قرار داد. بانک جهانی در آن زمان از اعطای وام به مصر برای ساخت سد آسوان خودداری کرده بود. ناصر قصد داشت که با این پروژه مهم یعنی سد آسوان، از طریق امواج نیل انرژی برق در ابعاد بسیار کلان تولید کند که با مخالفت شدید بریتانیا و فرانسه و اسرائیل روبه رو شد. کار به جایی رسید که دولتهای آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی را نیز وارد کارزار مصر کرد. | ||
| خط ۱۱۷: | خط ۱۳۰: | ||
در سال ۱۹۵۵ او جنبش عدم تعهد را تأسیس کرد. ناصر با بسیاری از رهبران جنبش‌های آزادییخش دوران خود مانند ارنستو چگوارا ملاقات کرد.<ref name=":0" /> | در سال ۱۹۵۵ او جنبش عدم تعهد را تأسیس کرد. ناصر با بسیاری از رهبران جنبش‌های آزادییخش دوران خود مانند ارنستو چگوارا ملاقات کرد.<ref name=":0" /> | ||
=== ناصریسم === | |||
ناصر پس از جنگ رهبری گروهی از افسران شورشی و مخالف سلطنت مصر را به عهده گرفت که هدفشان بازگرداندن عزت به مصر و تحکیم حاکمیت آن به عنوان یک کشور بود. در ۲۲ ژوئیه سال ۱۹۵۲ که شرایط برای یک قیام مناسب بود، جنبش افسران آزاد علیه ملک فاروق کودتا کرد و در سال ۱۹۵۳ رژیم سلطنتی ملغی و ژنرال نجیب به‌عنوان رئیس جمهور و ناصر به عنوان معاون رئیس جمهور معرفی شدند. با این حال، رهبری بدون چون و چرا متعلق به ناصر بود. در سال ۱۹۵۴ و تحت فشار ناصر، نجیب استعفا داد و تحت نظر قرار گرفت. تلاش‌های نجیب برای بازگشت به قدرت به دلیل هوشیاری ناصر موفق نبود.<ref name=":0" /> | |||
ناصر اخوان‌المسلمین را محدود و به سختی کنترل و خود را به عنوان رهبر بلامنازع مصر معرفی کرد. پروژه استقرار سد اسوان در رودخانه نیل از برجسته‌ترین طرح‌های ملی‌گرایانه ناصر بود این پروژه با دو هدف جلوگیری از آسیب دیدن محصولات در اثر سیل و تولید برق به انجام رسید. پروژه‌ای که ناصر برای انجام آن درخواست حمایت بین‌المللی کرد. اما به‌دلیل عدم پشتیبانی بین‌المللی مجبور شد کانال سوئز را ملی اعلام کند. امری که دولتهای انگلیس و فرانسه آن را تهدیدی بر علیه منافع خود به‌حساب می‌آوردند. | |||
ناصر به دو دلیل این کانال را متعلق به مصر می‌دانست. اول اینکه در خاک مصر قرار داشت و دوم توسط دهقانان مصر ساخته شده‌است. این اقدام بر محبوبیت وی نه تنها در کشورش بلکه در میان کشورهای جهان سوم افزود. | |||
ناصر خالق و مروج پرشور ناسیونالیسم عربی با هدف احیای ملت‌های عرب پس از استعمار بود که برای مبارزه با استعمارگران در ائتلافی بنام پان عربیسم متحد شدند. تأثیر اندیشه ناصر مانند امواجی راهنما در تمام کشورهای عربی گسترش یافت.<ref name=":0" /> | |||
جمال عبدالناصر علاوه بر ملی کردن کانال سوئز، منشأ پیشرفت‌های زیادی برای مصر شد که اصلاحات ارضی سال ۱۹۵۲، ملی شدن صنایع اصلی کشور و همچنین بانکداری از جمله آنهاست.<ref name=":0" /> | |||
== ناصر و دیگر رهبران == | |||
=== عبدالناصر و مصدق === | === عبدالناصر و مصدق === | ||
| خط ۱۲۷: | خط ۱۵۳: | ||
=== عبدالناصر و چه‌گوارا === | === عبدالناصر و چه‌گوارا === | ||
دولت کوبا در راستای اهداف ضدامپریالیستی خود از هر حرکتی در این چهارچوب استقبال می‌کرد. دیدار چه گوارا با جمال عبدالناصر رهبر ناسیونالیست مصر برگ دیگری از کارنامه چه گوارا است.<ref>[http://iranneda.org/1396/03/10/%DA%86%D9%87-%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA/ چگوارا از کودکی تا شهادت-وب‌سایت ایرانیان آمریکا]</ref> | دولت کوبا در راستای اهداف ضدامپریالیستی خود از هر حرکتی در این چهارچوب استقبال می‌کرد. دیدار چه گوارا با جمال عبدالناصر رهبر ناسیونالیست مصر برگ دیگری از کارنامه چه گوارا است.<ref>[http://iranneda.org/1396/03/10/%DA%86%D9%87-%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA/ چگوارا از کودکی تا شهادت-وب‌سایت ایرانیان آمریکا]</ref> | ||
=== ناصر و سوکارنو، تیتو، جواهر لعل نهرو === | |||
ناصر به همراهی سه تن از رهبران کشورهای غیر متعهد به بلوک‌های شرق و غرب را بنیان گذاشت که تا دهه‌ها رهبری کشورهای مترقی را در پیش‌برد یک سیاست ملی و مستقل بدست داشت. | |||
== سرانجام ناصر == | == سرانجام ناصر == | ||