قیام شهریور۱۴۰۱: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: تغییر هدف تغییرمسیر
 
(۳۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:قیام شهریور ۱۴۰۱.JPG|بندانگشتی|'''قیام شهریور ۱۴۰۱''']]
#تغییرمسیر[[اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران]]
'''قیام سراسری شهریور ۱۴۰۱،''' به قیامی گفته می‌شود که پس از قتل مظلومانه مهسا امینی دختر کرد اهل سقز در اکثر شهرهای ایران درگرفت و تا روز دوم مهر بیش از صد شهید و دهها مجروح برجای گذاشت. مهسا امینی که در تهران میهمان بود، روز ۲۲ شهریور به بهانه بدحجابی در نزدیکی ایستگاه مترو حقانی تهران توسط پلیس بازداشت و در بازداشتگاه خیابان وزرا به گفته شاهدان پس از اعتراض به توهین و فحاشی ماموران مورد ضرب و شتم واقع شد که منجر به مرگ مغزی و سکته متعاقب آن و مرگش در ۲۵ شهریور گردید. روزنامه‌ی لیبراسیون یک‌شنبه ۱۸ سپتامبر/۲۷ شهریورماه، با انتشار گزارشی اعلام کرد، کشته شدن مهسا امینی، دختر ۲۲ ساله ایرانی که پس از بازداشت از سوی گشت ارشاد، مورد خشونت ماموران نیروی انتظامی قرار گرفت و جان داد، یک جنبش اعتراضی علیه رژیم جمهوری اسلامی را به راه انداخته است. این قیام در ادامه‌ی اعتلای خود به ۱۵۴شهر، گسترش یافت و شهدای آن به ۲۰۰شهید و ۱۰هزار دستگیری در ۱۰روز اول آن بالغ گردید. 
 
== گاهشمار قیام ==
 
=== روز اول ۲۵ شهریور ===
در این روز مردم و جوانان معترض به قتل مهسا امینی مقابل بیمارستان کسری و میدان آرژانتین تجمع کرده و با شعار میکشم میکشم هر آنکه خواهرم کشت به اعتراض می‌پردازند و ماموران لباس شخصی و نیروهای امنیتی سعی در پراکنده کردن مردم و دستگیری آنها داشتند.
 
=== روزدوم، ۲۶ شهریور ===
مراسم خاکسپاری مهسا امینی صبح روز شنبه ۲۶ شهریور در قبرستان آیچی سقز برگزار شد. مراسم ختم مهسا امینی در مسجد چهاریار نبی سقز برگزار شد. ویدئوهایی که ساعاتی بعد از سقز در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد زخمی شدن تعدادی از معترضان این شهر در درگیری با نیروهای امنیتی را نشان می‌داد. بیشتر مجروحان به بیمارستان شفا در سقز منتقل شده‌اند. شرکت‌کنندگان در مراسم خاکسپاری مهسا امینی در آرامستان آیچی شعار «مرگ بر دیکتاتور» سر دادند. در برخی از ویدئوهای منتشرشده از سقز معترضان بنرهایی با عکس علی خامنه‌ای، رهبر ایران را آتش می‌زنند یا به سوی آن سنگ پرتاب می‌کنند.<ref>[https://per.euronews.com/2022/09/17/clashes-erupted-between-protesters-and-iran-security-forces-in-mahsa-amini-hometown-saghez سایت یورو نیوز]</ref>
 
تیراندازی ماموران امنیتی به معترضان و قطع اینترنت در سقز حکایت دارد. بنا به این گزارش‌ها معترضان در مقابل فرمانداری سقز تجمع کرده بودند.
 
=== روز سوم، ۲۷ شهریور ===
صدها نفر در شهر سنندج مرکز استان کردستان ایران روز یکشنبه ۲۷ شهریور ۱۴۰۱ برای دومین روز پیاپی تجمع‌های اعتراضی برگزار کردند. گروه‌های مختلف مردم پیش از تاریکی با حضور در میدان اصلی شهر شعارهایی مانند «نترسید نترسید ما همه با هم هستیم»، «مرگ بر دیکتاتور»، «زن، زندگی، آزادی» و «مرگ بر خامنه‌ای» سر دادند.
 
این اعتراض‌ها تا تاریکی شب ادامه پیدا کرد که نیروهای امنیتی اقدام به شلیک گلوله‌های ساچمه‌ای و گاز اشک‌آور کردند و از سوی دیگر یک خودروی آبپاش اقدام به متفرق کردن معترضان کرد.
 
مردم مهاباد با شعار «از کردستان تا تهران ستم علیه زنان» در اعتراض به‌ قتل مهسا امینی تظاهرات کردند. هم‌چنین گروهی از مردم خشمگین کرج در فلکه دوم کرج با شعار نترسید نترسید ما همه با هم هستیم تظاهرات کردند.
 
در شبکه‌های اجتماعی بطور وسیعی برای روز دوشنبه فراخوان برای تظاهرات منعکس شده است.
 
=== روز چهارم، ۲۸ شهریور ===
روز دوشنبه ۲۸ شهریورماه ۱۴۰۱، مردم ایران در اعتراض به قتل مهسا امینی به خیابان‌ها آمده و بر علیه سران حکومت و سیاست‌های سرکوبگرانه آن شعار می‌دادند. مردم و جوانان تهران، مشهد، رشت، اهواز، اصفهان، نيشابور، اراك، كرمانشاه، خرم آباد و ديگر شهرها با شعار مرگ بر خامنه‌ای به خیابانها آمدند. در تهران مردم در بلوار کشاورز و خيابانهای وصال، كارگر و ايتاليا دست به تظاهرات زدند و با یگان ویژه درگیر شدند. آنها شعار می‌دادند: ننگ ما ننگ ما رهبر الدنگ ما و خامنه‌ای قاتله حکومتش فاسده. تظاهركنندگان كه زنان نقش فعالي در آنها داشتند، چند خودروی گشت ارشاد و یگان ویژه را به آتش كشيده و يا واژگون کردند. شماری از مردم معترض دستگير شدند. درگيری و جنگ و گريز تا پاسی از شب ادامه داشت.
 
در کرج و مشهد مردم با شعار بجنگ تا بجنگیم و توپ تانک فشفشه آخوند باید گم بشه و در اهواز با شعار می‌کشم می‌کشم هر آنکه خواهرم کشت دست به تظاهرات زدند.
 
صبح دوشنبه دانشجویان در بسياری از دانشگاه‌های كشور از جمله دانشگاه تهران، شريف، امیرکبیر، علامه، تربیت معلم، تربیت مدرس، ملی، هنر و دانشگاه اصفهان دست به اعتراض زدند. 
 
دانشجویان دانشگاه امیرکبیر (پلی تكنيك) شعار می‌دادند می‌کشم می‌کشم هر آنکه خواهرم کشت، مرگ بر دیکتاتور، خونین تمام ایران از کردستان تا تهران، از کردستان تا تهران ستم علیه زنان، بسیجیان به دانشجویان حمله کردند كه با شعار بسیجی برو گمشو دانشجويان مواجه شدند. دانشجویان معترض در بیانیه‌ی خود گفتند: <blockquote>«قتل ددمنشانه مهسا امینی نماد ۴۴ سال سرکوب و وحشیگری است. روزی قاتلان مهسا و تمامی قربانیان چهاردهه گذشته که چند صباحی پایه‌های کاخ ستم خود را بر سیل خون مردم بنا کرده‌اند، به دست عدالت ملت سپرده خواهند شد.». </blockquote>دانشجویان دانشگاه تهران شعار می‌دادند:  بسیجی بسیجی مرگ به نیرنگ تو خون جوانان ما می‌چکد از چنگ تو، حراست کذایی قاتل ما شمایید، به نام دین و قانون حلال شده خونمون، فقر و فساد و بیداد مرگ بر این استبداد. دانشجویان تربیت معلم شعار می دادند: کردستان کردستان گورستان فاشیستها، رهایی حق ماست، قدرت ما جمع ماست. دانشجویان دانشگاه ملی با شعار مرگ بر دیکتاتور، این همه سال جنایت مرگ بر این ولایت و ۱۵۰۰ نفر کشته آبان ما، تظاهرات کردند.
 
در تهران نیروهای گارد ویژه با حمله به سمت مردم معترض سعی در متفرق کردن آنها داشتند. مردم با شعار مرگ بر دیکتاتور و بی‌شرف بی‌شرف با نیروهای گارد ويژه در بلوار کشاورز، تقاطع حجاب درگیر شده‌اند. این درگیری‌ها تا پاسی از شب ادامه داشت. مردم معترض در متروی ولی عصر تهران شعار مرگ بر ستمگر چه شاه باشه چه رهبر می‌دادند. در ایلام نیز  مردم شعار «ننگ ما ننگ ما رهبر الدنگ ما»
 
«توپ تانک فشفشه آخوند باید گم بشه» داده شد.
 
==== گزارش سازمان حقوق بشری هه‌نگاو ====
با استناد به آمار به ثبت رسیده در مرکز آمار و اسناد سازمان حقوق بشری هه‌نگاو، در جریان اعتصابات و اعتراضات روز دوشنبه ۲۸ شهریور ۱۴۰۱ دست‌کم ۳ شهروند کشته شده و ۲۲۱ شهروند دیگر زخمی شده‌اند و بیش از ۲۵۰ شهروند کُرد بصورت قهری مورد ربایش نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی قرار گرفته‌اند.
 
اعتصاب در ۲۴ شهر
 
طی روز دوشنبه ۲۸ شهریور ۱۴۰۱ علی‌رغم تهدید نهادهای امنیتی بازاریان کسبه و بخشی عمده‌ای از مشاغل خصوصی در شهرهای ایلام، آبدانان، ملکشاهی، کرمانشاه، روانسر، جوانرود، پاوه، کامیاران، سنندج، دهگلان، قروه، مریوان، سقز، بانه، دیواندره، بیجار، پیرانشهر، سردشت، مهاباد، بوکان، تکاب، ارومیه، اشنویه و قطور به صورت گسترده‌ای دراعتصاب بسر بردند به نحوی که حتی مردم با ماندن در خانه‌هایشان از انجام اموری نظیر ورزش صبحگاهی امتناع ورزیدند تا به قتل حکومتی ژینا امینی دختر ۲۲ ساله اهل سقز اعتراض کنند.
 
شهرهایی که ضمن اعتصاب در آن اعتراضاتی شکل گرفت
 
در ۱۳ شهر دیواندره، سقز، بانه، مریوان، سنندج، کامیاران، دهگلان، بیجار، قروه، تکاب، مهاباد، سردشت و بوکان به خیابان‌ها آمدند که با حمله نیروهای دولتی اعتراضات مدنی مردم به خشونت کشیده شد و در نتیجه تیراندازی نیروهای امنیتی به سوی مردم عادی دست‌کم ۳ شهروند کشته شده و ۲۲۱ شهروند دیگر نیز زخمی شده‌اند که از مجموع ا۲۲۱ نفری که مجروح شده‌اند ۴۳ نفر زن و ۲۴ نفر نوجوان و کودک بوده‌اند.
 
محسن محمدی اهل دیواندره، رضا لطفی ۲۵ ساله اهل دهگلان و فریدون محمودی اهل سقز ۳ شهروندی هستند که در نتیجه شلیک نیروهای دولتی کشته شدند. شایان ذکر است که هویت شمار زیادی از مجروحین نیز برای هه‌نگاو محرز شده است که به دلیل حفظ امنیت اشخاص از انتشار آنها خودداری می‌کنیم.
 
تفکیک شهروندان کشته و زخمی شده در شهرهای مختلف:
 
دیواندره: ۱ کشته و ۳۳ زخمی ۴ نفر نوجوان
 
سقز: ۱ کشته و ۳۷ زخمی که ۱۶ نفر زن و ۴ نفر نوجوان بوده‌اند
 
بانه: ۴۰ زخمی که ۱۰ نفر زن و ۶ نفر نوجوان بوده‌اند
 
مهاباد: ۲۳ زخمی که ۸ نفر زن و ۷ نفر نوجوان بوده‌اند
 
بوکان: ۱۷ زخمی که ۴ نفر زن و ۳ نفر نوجوان بوده‌اند
 
سنندج: ۱۴ زخمی که ۶ نفر زن بوده‌اند
 
مریوان: ۵ زخمی
 
دهگلان: ۱ کشته و ۱۶ زخمی؛
 
بیجار: ۹ زخمی
 
قروه: ۹ زخمی
 
کامیاران: ۱۱ زخمی
 
تکاب: ۷ زخمی که ۳ نفر زن بوده‌اند.
 
در این راستا ۴ نفر از زخمی‌های بوکان از جمله یک دختر ۱۰ ساله در بخش مراقبت‌های ویژه "قلی‌پور" این بستری هستند. همچنین ۵ نفر از مجروحان سقز به تبریز منتقل شده و ۴ نفر از مجروحان دیواندره نیز به مراکز درمانی سنندج منتقل شده‌اند که وضعیت جسمانی دو نفر از آنها به نام‌های فواد قدیمی و زانیار کریمی همچنین یکی از زخمی‌های سقز به نام شورش بسیار وخیم گزارش شده است.
 
در همین راستا و در جریان اعتراضات دیروز با هه‌نگاو مطللع شده حدود ۲۵۰ نفر در شهرهای پاوه، کامیاران، سنندج، قروه، بیجار، دهگلان، مریوان، سقز، دیواندره، بانه، بوکان، مهاباد، اشنویه و تکاب توسط نیروهای امنیتی ربوده شده‌اند که در حال حاضر هه‌نگاو توانسته هویت ۳۰ نفر از آنها را احراز کند.
 
سه شنبه ۲۹ شهریورماه ۱۴۰۱
 
=== روز پنجم، ۲۹ شهریور ===
در پنجمین روز اعتراضات سراسری، بعد از ظهر و شامگاه سه‌شنبه ۲۹شهریور، معترضین در تهران و سایر شهرهای کشور از جمله مشهد،‌ سبزوار، اراک، ایلام، مریوان، گرگان، بیرجند، اصفهان، ساری، تبریز، کرج، فردیس کرج،کرمانشاه، قزوین، شیراز، بندر عباس، کیش، کرمان، رفسنجان، سنندج، قم، خرم آباد، زنجان، رشت، اهواز، اروميه، بوکان، مهاباد، اردبیل و همدان به خیابانها آمدند و علیه حکومت جمهوری اسلامی تظاهرات کردند..
 
مردم معترض در نقاط مختلف تهران از جمله بلوار کشاورز، میدان ولی عصر، حافظ، تاتر شهر، نارمك، تهران پارس، صادقيه با شعار «امسال سال خونه سید علی سرنگونه»، «مرگ بر ستمگر چه شاه باشه چه رهبر»، «این آخرین پیام است هدف خود نظام است» و «توپ تانک فشفشه آخوند باید گم بشه» دست به تظاهرات زدند. مزدوران انتظامی در مترو به سمت تظاهرکنندگان گاز اشک آور پرتاپ و در بلوار کشاورز به مردم حمله کردند كه با مقاومت آنان روبرو شد.
 
در اراک جوانان با شعار «می‌کشم می‌کشم هر آنکه خواهرم کشت» از سطلهای زباله برای بستن مسیر نیروهای سرکوبگر استفاده نمودند و خودروی نیروی انتظامی را که برای سرکوب آنان آمده بود وادار به فرار کردند.
 
در همدان مردم با شعار «خامنه‌ای قاتله حکومتش باطله» و «ننگ ما ننگ ما پليس الدنگ ما» به رویارویی با نیروهای سرکوبگر پرداختند و کانکس نیروی انتظامی را به آتش کشیدند.
 
در مشهد نیز مردم بپاخاسته خودروهای نیروی سرکوبگر را به آتش کشیدند. در کرمانشاه مردم با شعار «مرگ بر دیکتاتور» و «مرگ بر خامنه‌ای» به خیابانها آمدند مأموران سرکوبگر به سوی مردم شلیک کردند. جوانان شورشی با برافروختن آتش خیابانهای منطقه تظاهرات را به تصرف خود در آوردند.
 
مردم و جوانان شورشگر در ايلام با شعار «مرگ بر خامنه‌ای»، «مي‌جنگيم مي‌ميريم ايرانو پس مي‌گيريم» به خیزش سراسری پیوستند. در قزوین و قم تظاهرکنندگان با شجاعت به مقابله با مزدوران انتظامی پرداختند و ماموران انتظامی را گوشمالی داده و ماشین گشت ارشاد و ماشین نیروی انتظامی را آتش زدند. مردم شیراز در معالی آباد شعار دادند «خامنه‌ای ضحاک می‌کٍشیمت زیر خاک».
 
مردم تبریز با شعار «توپ تانک فشفشه آخوند باید گم بشه»، «بیشرف بیشرف» و «ما برای مردن حاضریم» با لباس شخصی‌ها و نیروهای انتظامی درگیر شدند. در رشت جوانان خشمگین خیابان را بستند و نیروهای موتور سوار یگان ویژه را با سنگ فراری دادند و خودروی نیروهای سرکوبگر را آتش زدند.
 
در برخي از شهرها مانند فردیس کرج مردم با شعار «مجتبی بمیری رهبری را نبینی» تظاهرات کردند و خیابان را در مقابل نیروهای سرکوبگر بستند. جوانان با روشن کردن آتش و بستن مسیرها خیابانها را به تصرف خود درآوردند.
 
در سه روز گذشته شماری از جوانان بدست نيروهای سركوبگر به شهادت رسيدند. از جمله فریدون محمودی در سقز، محسن محمدی در دیواندره و رضا لطفی در دهگلان کردستان به شهادت رسيدند.
 
قالیباف رئیس مجلس ارتجاع امروز در جلسه علنی مجلس گفت: «دشمن همانند رویه همیشگی خود التهاب آفرینی و ایجاد آشوب در کشور را در دستور کار خود قرار داده است، متاسفانه عده‌ای در داخل نیز خواسته یا ناخواسته در جهت خواست دشمن حرکت می کنند. اما مردم عزیز ما هوش سیاسی خود را نشان داده اند و با مجاهديني که زمانی، خودشان چند هزار نفر از مردم عادی را شهید کردند و حالا داعیه‌دار درگذشت یک نفر شده‌اند، همراهی نکرده و نمی‌کنند.» (خبرگزاری ایرنا ۲۹ شهریور)
 
محسن منصوری استاندار رژيم در تهران شب گذشته در توئيتر خود نوشت: «عناصر اصلی هسته‌های اولیه تجمعات امشب تهران کاملا سازماندهی شده، آموزش دیده و با برنامه به دنبال ایجاد اغتشاش در تهران بودند. ریختن گازوئیل در معابر، پرتاب سنگ، حمله به پلیس، آتش زدن موتور و سطل زباله، تخریب اموال عمومی و ... کار مردم عادی نیست.» <ref>سایت سلام نو ۲۹ شهریور</ref>
 
ماموران نیروی انتظامی با حمله به مردم گرمسار و شلیک به سر یک جوان معترض وی را به قتل رساندند.
 
=== روز ششم، ۳۰ شهریور ===
بر مبنای گزارش رادیو فردا، شمار شهرهای درگیر اعتراضات تا شامگاه چهارشنبه، ۳۰ شهریور، به دست‌کم ۸۳ شهر رسید.
 
این آمار صرفاً بر اساس ویدئوها و تصاویر و خبرهایی است که در چند روز گذشته در رسانه‌ها و همچنین شبکه‌های اجتماعی منتشر شده و ممکن است اخبار اعتراضات در برخی شهرها هنوز منتشر نشده باشد. علی‌رغم اختلال گسترده در اینترنت و به‌خصوص فیلتر شدن اینستاگرام و واتس‌اپ از چهارشنبه شب در ایران، موج اعتراضات رو به گسترده‌تر شدن رفته و هنوز آمار دقیقی از شمار کشته‌شدگان و مجروحان و بازداشتی‌ها در دست نیست.<ref name=":0">[https://www.radiofarda.com/a/32045728.html سایت رادیو فردا]</ref>
 
=== روز هفتم، ۳۱ شهریور ===
روز پنجشنبه ۳۱ شهریور همزمان با قطع يا كندی اينترنت و اخلال در شبكه های اجتماعی،  قیام سراسری مردم به بیش از ۱۰۰ شهر در ۳۰ استان گسترش یافت. علاوه بر نقاط مختلف تهران، بسياری از شهرهای ایران شاهد خيزش مردم با شعارهای مرگ بر خامنه‌ای و رويارويی با پاسداران و نيروهای انتظامی و اطلاعاتی بود.
 
تسنیم خبرگزاری نیروی قدس به کشته شدن ۱۷ نفر در اعتراضات روز چهارشنبه اذعان کرد و نوشت: « متاسفانه در ناآرامی‌های شب گذشته 30 شهریور در برخی از شهرهای کشورمان شاهد کشته شدن 17 نفر بودیم».<ref>خبرگزاری تسنیم ۳۱ شهریور</ref>
 
قیام کنندگان تهران عصر پنجشنبه در مناطق مختلف از جمله نازی آباد، نارمك، آریاشهر، بلوار كشاورز، صادقیه، تهرانپارس، نیاوران و ... دست به تظاهرات زدند. در خیابان حجاب، بلوار کشاورز مردم با شعار «دشمن ما همینجاست دروغ میگن آمریکاست»، «ننگ ما ننگ ما رهبر الدنگ ما» به خیابانها آمدند و در متروی بهشتی با شعار «ایرانی با غیرت حمایت حمایت» تظاهرات کردند. جوانان در میدان رسالت تهران اداره دارایی را به آتش کشیدند. در قرچک ورامین جوانان به فرمانداری حمله کردند. در فردیس کرج نیروهای سرکوبگر با تفنگ ساچمه‌ای به سمت مردم شلیک کردند.
 
در اسلام‌آباد غرب جوانان کیوسک انتظامی را منهدم کردند. در سنندج صدای تیراندازی در خیابانها شنیده می‌شد و جوانان با برافروختن آتش در مناطق مختلف راهها را بستند. مردم خشمگین در ایلام دفتر نمایندگی خامنه‌ای را به آتش کشیدند. در بوکان نيروهای امنیتی به سمت مردم شلیک کردند. در مشهد مردم کلانتری احمد آباد را تسخیر کردند. در بجنورد تظاهرکنندگان با سنگ و چوب خودروی نیروی انتظامی را خرد کرده و به آتش کشیدند. در تبریز مردم مانع انتقال دستگیر شدگان شدند. جوانان خودروی پلیس را آتش زدند. 
 
مردم نوشهر با شعار «مرگ بر ستمگر چه شاه باشه چه رهبر» تظاهرات کردند و تجهیزات نیروهای امنیتی را به آتش کشیدند. در بابل  بنر بزرگ خامنه‌ای به آتش کشیده شد. در رشت نیروهای سرکوبگر که از کنترل اعتراضات ناتوان بودند از سپاه قزوین کمک گرفتند. در همدان مردم از جمله در میدان بعثت با شعار «توپ تانک فشفشه آخوند باید گم بشه» و «مجتبی بمیری رهبری رو نبینی» تظاهرات کردند. در گچساران جوانان با سنگ به مقابله برخاستند. در کیش مردم کانکس نیروهای امنیتی را به آتش کشیدند.
 
صبح پنجشنبه مراسم خاکسپاری مینو مجیدی كه در تظاهرات سه شنبه ۲۹ شهریور در کرمانشاه بدست ماموران امنیتی به شهادت رسيد، تبدیل به تظاهرات ضد رژیم شد. مراسم خاکسپاری ذکریا خیال ۱۶ ساله اهل پیرانشهر که روز ۲۹شهریور به شهادت رسید، روز پنجشنبه در پیرانشهر برگزار شد.
 
گزارشاتی حاکیست، جوانان در ۲۱ منطقه تهران، منجمله پل ستارخان، نازی آباد، پارک‌وی، بلوار فردوس، شمیران، تجریش و صادقیه، در مقابل تهاجم مزدوران با پرتاب سنگ به مقاومت پرداختند و برغم حضور گسترده پاسداران و مزدوران سرکوبگر رژیم جمعیت کثیری به تظاهرات پرداختند. تظاهر کنندگان شعار می‌دادند، «مرگ بر دیکتاتور»، «امسال سال خونه، سید علی سرنگونه»، «می‌رزمیم، می‌جنگیم، ایرانو پس می‌گیریم» و «ما بچه‌های جنگیم، بجنگ تا بجنگیم». در گرگان نیز، تظاهرکنندگان با شعار «توپ تانک فشفشه، آخوند باید گم بشه» به خیابانها ریختند.
 
روزنامه‌ی نیویورک تایمز ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲ در مقاله‌ای با عنوان موتور اعتراضات ایران چیست؟ به قلم: کورا انگلبرشت، فرناز فصیحی نوشت:
 
اعتراضات ضدحکومتی در شهرهای سراسر ایران در واکنش به مرگ زنی جوان در زمان بازداشتش توسط گشت ارشاد روی یک نقطة حساس ملی انگشت گذاشته است.
 
تظاهرات‌ها به دهها شهر گسترش یافته و تلفات متعدد گزارش شده است. دولت روز پنجشنبه گفت که از زمان شروع ناآرامی‌ها در آخر هفتة گذشته ۱۷ نفر، منجمله ۲ مأمور امنیتی، کشته شده‌اند...
 
تظاهرات‌ها گسترده شده و مطالبات گسترش یافته تا بیانگر خشم مردم عادی از وضعیت زندگی بعد از سالیان تحریم‌های به رهبری آمریکا که اقتصاد را فلج کرده و همچنین فساد گسترده و سوء مدیریت اقتصادی باشد...
 
مرگ مهسا امینی روی یک نقطة حساس ملی انگشت گذاشت و یک چهرة انسانی به خشم طولانی‌مدت مردم نسبت به قوانین مذهبی پوشاند.
 
زنان بسیاری پوشش سر خود را پاره کرده و سوزاندند تا به قانون حجاب اعتراض کنند.
 
درحالیکه خشم کشور را در بر گرفت، ایرانیان هر چه بیشتری به تظاهرات‌ها پیوستند که این بحران را تبدیل به جایی برای تبلور خشم مردم نسبت به دولت گرداند...
 
همچنین تحلیلگران می‌گویند که سالیان افت اقتصادی صبر بسیاری از ایرانیان را به لب‌شان رسانده که طی سالیان اخیر متناوباً برای اعتراض به خیابان‌ها آمده‌اند...
 
گروه حقوق بشری هنگاو گفت که در سراسر استان کردستان حداقل ۷۳۳ نفر مجروح و بیش از ۶۰۰ نفر دستگیر شده‌اند.
 
پنجشنبه، سپاه پاسداران که نیروی امنیتی قدرتمند ایران است بیانیه‌ای صادر و آنچه در حال وقوع است را یک فتنه توصیف کرد و گفت که معترضین باید منکوب شوند تا دیگران از آن درس بگیرند.<ref>روزنامه‌ی نیویورک تایمز ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲</ref>
 
=== روز هشتم، اول مهر ===
در هشتمين روز  ۱۳۳ شهر در ۳۱ استان به اعتراض برخاستند. در جريان اين قيام تاكنون بيش از ۱۰۰ تن از قيام آفرينان بدست پاسداران، نيروهای انتظامی و اطلاعاتی و لباس شخصی‌ها به شهادت رسیده اند و دستگیریهای گسترده در سراسر ایران صورت گرفته و ادامه دارد.
 
جمهوری اسلامی پس از یکهفته انکار رسما به قطع اینترنت اعتراف کرد. زارع‌پور، وزیر ارتباطات در این باره گفت: «به خاطر مسائل امنیتی و برخی از بحث‌هایی که این روزها در کشور وجود دارد، ممکن است گاهی اوقات محدودیت‌هایی توسط دستگاه‌های امنیتی تصمیم‌گیری و اعمال شود.» وی افزود «در روزهای اخیر در برخی نقاط و برخی ساعات محدودیت‌های مقطعی وجود داشته است.»
 
در تهران در مناطق فردوس شرقی، شمیران، تهرانسر، صادقیه، اکباتان، تختی، مردم با شعارهای «امسال سال خونه، سید‌علی سرنگونه»،‌ «بگو آزادی،‌ آزادی،‌ آزادی»، «تجاوز، جنایت، مرگ بر این ولایت»،‌ «خامنه‌ای قاتله، ولایتش باطله» و «این آخرین پیامه، هدف خود نظامه»، خواست خود برای سرنگونی را فریاد زدند. در بهبهان، تظاهر کنندگان شعار می‌دادند: «توپ تانک فشفشه آخوند باید کشته شه». در رشت، معترضین شعار می‌دادند: «مرگ بر ستمگر چه شاه باشد چه رهبر». در اردبیل، مردم در میدان ججین شعار می‌دادند، «خامنه‌ای حیا‌کن، مملکت رو رها کن». در ساوه جوانان شورشی، اتوبوس شرکت واحد را برای ممانعت از ورود پاسداران و لباس شخصی‌ها به آتش کشیده و خیابان را بستند. مردم تهرانسر خیابان را سنگربندی کردند و شعار می‌دادند، «مرگ بر اصل ولایت فقیه». در کرج (سرآسیاب)، جوانان شعار می‌دادند، «مرگ بر خامنه‌ای، لعنت بر خمینی». در قائن تظاهرکنندگان شعار می‌دادند، «توپ تانک فشفشه، آخوند باید گم بشه» و مردم ملایر، شعار «مرگ بر دیکتاتور» سر دادند.
 
جمعه‌شب در هشتمین روز قیام سراسری مردم ایران، و ساعاتی پس از ضدتظاهرات حکومتی، شهرهای ایران هم‌چنان شاهد تظاهرات و رویارویی مردم و جوانان با مأموران سرکوبگر شد.
 
در رشت، نیروی انتظامی به سوی تظاهرکنندگان آتش گشود. در قم جوانان با ماموران حکومتی درگیر شدند. در مرودشت، جمعیت زیادی تا پاسی از شب در خیابانها در مقابل نیروهای سركوبگر به تظاهرات پرداختند. در مشهد، تظاهرکنندگان شعار می‌دادند «توپ تانک فشفشه، آخوند باید گم بشه». در تاکستان، جوانان شورشی، مجسمه قاسم سلیمانی جنایتکار را به آتش کشیدند. در قرچک ورامین، جوانان با پرتاب سنگ نيروي انتظامي را وادار به عقب نشینی كردند. در مهرشهر کرج، جوانان شعار میدادند، «توپ تانک فشفشه، آخوند باید گم بشه. در همدان، تظاهرکنندگان شعار می‌دادند، «مرگ بر خامنه‌ای»، «خامنه‌ای قاتله، حکومتش باطله». در کرج، جوانان با به آتش کشیدن منابع زباله، اقدام به بستن خیابان و سد کردن مسیر نیروهای سرکوبگر نمودند. در هشتگرد، جوانان در مقابل تهاجم نیروهای سرکوبگر مقاومت نموده و شعار می دادند، «ماهمه با هم هستیم». در سنندج، تظاهرکنندگان در مقابل نیروهای سرکوبگر رژیم صف بسته و با شعار «مرگ‌ بر خامنه‌ای» به تظاهرات خود ادامه دادند.
 
=== روز نهم، دوم مهر ===
تا روز شنبه ۲ مهر ۱۴۰۱، نهمین روز قیام سراسری دستکم به ۱۳۹ شهر از ۳۱ استان، گسترش يافت و برغم سرکوب گسترده، شب گذشته، تظاهرات مردم در اكثر شهرها به رویاررویی و مقابله با سرکوبگران انجامید. بنا بر برخی گزارش‌‌ها شمار شهيدان از ۱۴۰ تن گذشته و شمار دستگير شدگان قيام بيش از ۵۰۰۰ نفر است.
 
روز، شنبه ۲ مهر قیام آفرینان در شهرهای مختلف و از جمله در شیراز، از صبح، شعارهای مرگ بر دیکتاتور را در خیابانهای این شهر بصدا درآوردند. در تهران تظاهرکنندگان در مقابل دانشگاه تهران با نیروهای امنیتی درگیر شدند. دانشجویان شعار می‌دادند، «مرگ بر دیکتاتور»
 
=== روز دهم، سوم مهر ===
 
== شهرهای درگیر قیام ==
 
فهرست شهرهای درگیر اعتراضات تا شامگاه ۳۰ شهریور ۱۴۰۱ که به ۸۳ شهر بالغ گردید.
 
ابهر - اراک - اردبیل - ارومیه - اسفراین - اسلام‌آباد غرب - اشنویه - اصفهان - اندیشه شهریار - ایلام - آمل - بابل - بابلسر - بجنورد - بروجرد - بندر انزلی - بندرعباس - بهبهان - بوکان - بیرجند - پاکدشت - پاوه - پرند - پیرانشهر - تالش - تبریز - تکاب - تهران - خرم‌آباد - دزفول - دهگلان - دهلران - دیواندره - رباط کریم - رشت - رضوانشهر - رودسر - زاهدان - زرین‌شهر - زنجان - ساری - ساوه - سرآسیاب ملارد - سردشت - سقز - سمنان - سیرجان - شاهرود - شهسوار - شوشتر - شیراز - شیروان - علی‌آباد کتول - قائم‌شهر - قرچک - قروه - قزوین - قشم - قصر شیرین - قم - قوچان - کاشان - کامیاران - کرج - کرمان - کرمانشاه - کیش - گرگان - گرمسار - گنبد کاووس - لاهیجان - لنگرود - مرند - مرودشت - مشهد - مهرشهر - نوشهر - نیشابور - هشتپر - همدان - ورامین - یاسوج - یزد - <ref name=":0" /> این آمار تا روز دوم مهر به ۱۳۳ شهر رسید.
 
رامسر قهدریجان فومن بافت صحنه درگز هادیشهر مهریز قیدار ایذه استهبان دهبارز خلخال اشنویه فریدونکنار فریمان فلاورجان طبس لردگان کردکوی رودسر قشم کیش آزادشهر شاهین_دژ شادگان سنقر سرخس هرسین دلیجان گناباد قائن کنارک دولت_آباد محلات ماکو گرمسار سردشت سراب صومعه_سرا ازنا آستانه_اشرفیه سرپل_ذهاب بافق اقلید درچه آذرشهر اهر بانه قوچان کاشمر لاهیجان تربیت_جام
 
مسجد_سلیمان شوشتر فسا چابهار برازجان میاندوآب مرند دورود بندرانزلی یاسوج جیرفت خرمشهر بم بهبهان ایرانشهر ارومیه رشت گرگان مشهد همدان کرمان کرمانشاه یزد شیراز کرج اردبیل اراک ساری
 
سنندج قم قزوین زنجان خرم_آباد بندر_عباس دزفول بجنورد بابل بروجرد آمل خمینی_شهر نجف_آباد سبزوار نیشابور آبادان ساوه بوشهر بوکان مریوان
 
سقزتربت_حیدریه  شاهرود اندیمشک رفسنجان بندر_ماهشهر شهرضا زابل جهرم مرودشت سلماس میانه پارس_آباد بهشهر ابهر دوگنبدان کازرون الوند نقده بناب لنگرود کوهدشت شیروان فولادشهر میبد تاکستان بندر_امام_خمینی قروه عجب_شیر هشترود جویبار خواف محمود_آباد دهلران کبودر_آهنگ الشتر تیران شازند فرخ_شهر داران هفشنجان بویین_زهرا شبستر خسروشاه بستان_آباد آبدانا گلدشت بردسیرگیلانغرب گتوند خوانسار بندر_دیلم ملکان برداسکن دهگلان پلدختر ابرکوه پاوه فارسان باغملک نایین بیجارت کاب بندرترکمن آستارا نوشهر علی_آباد_کتول سوسنگرد اسلام_آباد_غرب تویسرکان کنگاور چناران کهنوج شهربابک نیریز هشتپر خرمدره اقبالیه تایباد جوانرود زرین_شهر اسدآباد دهدشت بروجن خاش نورآبادفارس اسفراین لار گلپایگان آبیک دامغان کامیاران زرند سراوان بندرکنگان آباده نورآباد_لرستان خمین نهاوند آران_وبیدگل رامهرمز شوش اردکان مبارکه میناب داراب فیروزآباد بندرگناوه مشکین_شهر امیدیه تبریزارومیه رشت گرگان مشهد شاهین شهرهمدان تهران زاهدان اهواز شیرازکرج مهاباد شیروان
 
== شهدای قیام ==
[[پرونده:شهدای قیام شهریور.JPG|بندانگشتی|'''تصویر تعدادی از شهدای قیام شهریور و مهر ۱۴۰۱''']]
تعداد شهدای قیام تا روز دوم مهر‌ماه که در بیش از ۱۳۳ شهر، بالغ بر ۱۰۰ نفر گردید. تعداد مجروحین نیز ۷۵۴ نفر تا سوم مهر ماه می‌باشد. همچنین ۸۰۰۰ نفر تا روز سوم مهر دستگیر شده‌اند.
 
=== اسامی شهدا ===
 
۱.فريدون محمودی       سقز                 شهادت ۲۸/شهريور/۱۴۰۱
 
۲.محسن محمدی        ديواندره             شهادت ۲۸/شهريور/۱۴۰۱
 
۳.رضا لطفی                دهگلان             شهادت ۲۸/شهريور/۱۴۰۱
 
۴.زكريا خيال              پيرانشهر              شهادت ۲۹/شهريور/۱۴۰۱     ۱۶ساله
 
۵.فرجاد درويشی          اروميه               شهادت ۲۹/شهريور/۱۴۰۱ 
 
۶.فواد قديمی              ديواندره              شهادت ۳۰/شهريور/۱۴۰۱ 
 
۷.مينو مجيدی            كرمانشاه            شهادت ۲۹/شهريور/۱۴۰۱ 
 
۸.صدرالدين ليتانی       اشنويه               شهادت ۳۰/شهريور/۱۴۰۱ 
 
۹.دانش رهنما              اروميه               شهادت ۳۰/شهريور/۱۴۰۱ 
 
۱۰.امين معرفی (معرفت)   اشنويه           شهادت ۳۰/شهريور/۱۴۰۱      ۱۶ساله
 
۱۱.ميلان حقيقی         اشنويه                شهادت ۳۰/شهريور/۱۴۰۱ 
 
۱۲.محسن قيصری         ايلام                 شهادت ۳۰/شهريور/۱۴۰۱ 
 
۱۳.غزاله چلاوی           آمل                   شهادت ۳۰/شهريور/۱۴۰۱ 
 
۱۴.عبدالله محمودپور   اروميه                   شهادت ۳۰/شهريور/۱۴۰۱ 
 
۱۵.متين عبدالله‌پور       اروميه                 شهادت ۳۰/شهريور/۱۴۰۱ 
 
۱۶.امير نوروزی            بندرانزلي            شهادت ۳۱/شهريور/۱۴۰۱     ۱۸ ساله
 
۱۷.روزبه خادمی           كرج                  شهادت ۳۱/شهريور/۱۴۰۱    
 
۱۸.علی مظفری            قوچان              شهادت ۳۰/شهريور/۱۴۰۱ 
 
۱۹.بهنام لايق‌پور          رشت                شهادت ۳۰/شهريور/۱۴۰۱  
 
۲۰.ميلاد زارع               بابل                  شهادت  ۲۹/شهريور/۱۴۰۱ 
 
۲۱. سعيد  محمدی      اسلام آباد           شهادت ۳۰/شهريور/۱۴۰۱
 
۲۲.حنانه كيا               نوشهر                شهادت ۳۰/شهريور/۱۴۰۱ 
 
۲۳.مازيار سلمانيان         رشت               شهادت ۳۱/شهريور/۱۴۰۱     عضو کانون هواداران تیم فوتبال سپیدرود رشت
 
== شعارهای قیام ==
شعار‌های زمانی تاثیر گذارند که دارای این ویژگی‌ها باشند.
 
شعار مرگ بر ستمگر چه شاه باشه چه رهبر
 
ننگ ما ننگ ما رهبر الدنگ ما
 
توپ تانک فشفشه آخوند باید گم بشه
 
مرگ بر دیکتاتور و بی‌شرف بی‌شرف
 
خامنه‌ای ضحاک می‌کشیمت زیر خاک
 
بسیجی بسیجی مرگ به نیرنگ تو خون جوانان ما می چکد از چنگ تو
 
حراست کذایی قاتل ما شمایید
 
به نام دین و قانون حلال شده خونمون
 
فقر و فساد و بیداد مرگ بر این استبداد
 
این همه سال جنایت مرگ بر این ولایت
 
۱۵۰۰ نفر کشته آبان ما
 
== انعکاسات قیام ==
 
=== «نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان آمریکا ===
تهران باید به کارزار خشونت‌آمیز و سیستماتیک بدرفتاری‌اش علیه زنان پایان دهد.
 
=== «اولاف شولتس» صدراعظم آلمان ===
زنان در هر جای دنیا باید بتوانند آنگونه که می‌خواهند زندگی کنند.
 
=== «گابریل بوریچ» رئیس جمهور شیلی ===
ما باید تلاش‌های خود را برای توقف خشونت علیه زنان در ایران انجام دهیم.
 
=== «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا ===
از زنان شجاع ایران که هم اکنون برای بدست آوردن حقوق اولیه‌ی خود تظاهرات می‌کنند حمایت می‌کنیم.
 
=== سازمان ملل ===
سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات در ایران را محکوم می‌کنیم.
 
=== «مسعود قره‌خانی» رئیس پارلمان نروژ ===
انقلاب ایران قرار بود آزادی برای مردم ایران بیاورد اما نتیجه‌ی آن مرگ جوانان شد.
 
=== «جیمز کلورلی» وزیر خارجه بریتانیا ===
رهبران ایران باید توجه داشته باشند مردم، از مسیری که آنها در پیش گرفته‌اند ناراضی هستند.
 
=== وزارت خارجه فرانسه ===
خشونت و درگیری منجر به مرگ مهسا امینی را محکوم می‌کنیم.
 
=== وزارت خارجه ایتالیا ===
خشونت علیه افراد بیگناه بویژه دختران و زنان هرگز قابل تحمل نیست.
 
=== «ملانی جولی» وزیر خارجه کانادا ===
«ایران را ترغیب می‌کنیم به همه اشکال آزار و تبعیض علیه زنان پایان دهد.»
 
=== عفو بین‌الملل ===
عفو بین‌الملل در یک توییت اعلام کرد:<blockquote>سرکوب مرگبار اعتراضات در ایران نیازمند یک اقدام فوری بین‌المللی است.<ref>[https://fa.al-ain.com/article/global-support-protests-iranian-people سایت العین فارسی]</ref></blockquote><blockquote>عفو به شدت نگران اخلال مقامات ایرانی در دسترسی به اینترنت و شبکه‌های تلفن همراه است. ما از رهبران جهان در مجمع عمومی سازمان ملل می‌خواهیم که اقدامی فوری انجام دهند و مقامات ایران را تحت فشار قرار دهند تا از کشتار و مجروح کردن بیشتر معترضان زیر پوشش تاریکی جلوگیری کنند. </blockquote>
 
=== بیل کلینتون ===
بیل کلینتون در یک توییت اعلام کرد:<blockquote>من مرگ مهسا امینی را محکوم می‌کنم و به درخواست ها برای تحقیقات بی‌طرفانه می‌پیوندم. من از مردم ایران حمایت می‌کنم، زیرا آنها خواستار پاسخگویی هستند و در دفاع از حقوق اولیه بشر برای زنان در برابر خشونت نیروهای امنیتی اعتراض می‌کنند.</blockquote>
 
=== مریم رجوی ===
خانم مريم رجوی با درود به جوانان قيام آفرين گفت ایران زمین یکپارچه قيام برای آزادیست. شهرهای شورشی از تهران پايتخت تا غرب و شرق و شمال و جنوب به هم می‌پیوندند. فریاد پرطنین این ماه ماه خون است، سیدعلی سرنگون است و این آخرین پیام است اصل نظام نشانه است، در خیابانهای تهران اركان رژيم آخوندی را به لرزه افكنده است.
 
خانم مریم رجوی با درود به جوانان و دانشجويان و بازاريان بپاخاسته در مناطق مختلف كشور گفت نام شهيدان قیام در کردستان ایران، كه سر به راه آزادی نهادند جاويدان است. وی از جوانان غيرتمند خواست به بزرگداشت شهيدان و ياری خانواده‌هايشان قيام كنند و از پزشكان و پرستاران شريف و آزاده خواست به دور از چشم نيروهای سركوبگر به مداوای مجروحان بپردازند و اجازه ندهند به دست پاسداران و مزدوران انتظامی و اطلاعاتی بيفتند. وی افزود اجلاس جاری مجمع عمومی ملل متحد باید رئيسی جلاد ۶۷ را بابت چهار دهه قتل عام و كشتار مواخذه كند.
 
== منابع ==
<references />

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۵۶

تغییرمسیر به:

برگرفته از «https://www.iran-pedia.org/w/index.php?title=قیام_شهریور۱۴۰۱&oldid=61517»