۸٬۹۶۷
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''محیط زیست | [[پرونده:محیط زیست ایران.jpg|جایگزین=محیط زیست ایران|بندانگشتی|محیط زیست ایران|386x386پیکسل]] | ||
'''محیط زیست ایران،''' به همهی محیطهایی گفته میشود که زندگی در این کشور در آن جریان دارد.<ref>[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7+%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA&SSOReturnPage=Check&Rand=0 محیط زیست]</ref> به این ترتیب، از شهرها و روستاها، تا جنگلها و کوهها و رودخانهها همگی محیط زیست به شمار میروند. اکوسیستم یک سیستم طبیعی در محیط زیست است. سیستمی شامل گیاهان، حیوانات و میکروارگانیزمها که در یک ناحیه مشخص با همهی عوامل و اجزای فیزیکی غیرزندهی همان محیط در ارتباط هستند.<ref>[https://www.amazon.com/Elemental-Geosystems-8th-Robert-Christopherson/dp/032198501X رابرت کریستوفرسون -Elemental Geosystems]</ref> محیط زیست ایران در سالهای اخیر به ویژه ۴۰ سال گذشته آسیبهای زیادی دیده است. به گفتهی فائو از ۱۸ میلیون جنگل در ایران تنها ۷ ملیون هکتار باقی مانده است. تا … علت عمدهی نابودی جنگلها در ایران برداشت بیرویه و غیرقانونی چوب، آتشسوزی، فرسایش خاک و خشکسالی های ناشی از برهم خوردن عامدانهی اکوسیستم است.<ref name=":02" /> بسیاری از دریاچههای ایران در سالهای پس از حاکمیت جمهوری اسلام خشک شدهاند یا در حال خشکشدن هستند. دریاچهی ارومیه، هامون، بختگان و … از این جمله هستند.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/453703/%DB%B2%DB%B0%DB%B4%DB%B0-%D8%B2%D9%86%DA%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%AE%DB%8C%D9%85-%D8%A2%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9% زنگ هشدار بحران وخیم بی آبی در ایران]-خبرگزاری رسمی حوزه</ref> دریاچه ارومیه از میانههای دهه ۸۰ شروع به خشک شدن کرد و امروزه در خطر خشک شدن کامل قرار دارد. بررسی تصاویر ماهوارهای نشان میدهد که در سال ۲۰۱۵ این دریاچه ۸۸ درصد مساحت خود را از دست داده است. از جمله دلایل خشک شدن دریاچهها، سدسازی بی رویه'''،''' ساخت بزرگراه بر روی دریاچه، و استفاده بی رویه از منابع آب حوزه آبریز دریاچه و … است. تحقیق جدیدی توسط گروهی از محققان در آمریکای شمالی نشان میدهد که خشکسالی تنها منجر به کاهش ۵ درصدی بارش در حوزه آبریز دریاچه شده است. خاک حاصلخیز و کوههای ایران نیز در سالهای اخیر آسیبهای بسیاری دیدهاند. فعالیتهایی با بهانههای عمرانی نظیر راهسازی، معدنکاوی، خطوط انتقال نیرو و ساخت و ساز که اغلب بدون ارزیابی زیستمحیطی واقعی برای سودجویی اما تحت عنوان توسعه صورت میگیرد یکی از مهمترین عواملی است به محیطهای کوهستانی کشور آسیبهای بسیاری رسانده است.<ref name=":4">[https://www.hamshahrionline.ir/news/383471/%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%DA%A9%D9%88%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DA%A هشدار نسبت به تخریب کوهها در روز جهانی پاکسازی کوهستان]سایت روزنامه همشهری</ref> | |||
عملیات معدنکاوی و جادهکشی در کوه دماوند که از آن با عنوان نماد کوههای ایران یاد میشود نمونه برجسته رفتارهای غیرمسئولانه با محیطهای کوهستانی است.<ref name=":4" /> | عملیات معدنکاوی و جادهکشی در کوه دماوند که از آن با عنوان نماد کوههای ایران یاد میشود نمونه برجسته رفتارهای غیرمسئولانه با محیطهای کوهستانی است.<ref name=":4" /> | ||
خط ۲۸: | خط ۲۹: | ||
=== تخریب جنگل ابر === | === تخریب جنگل ابر === | ||
[[پرونده:جنگل های ابر در آستانه نابودی.jpg|جایگزین=جنگل های ابر در آستانه نابودی|بندانگشتی|جنگل های ابر، از زیباترین جنگلهای ایران در آستانه نابودی]] | |||
به عنوان مثال جنگل ابر که از زیباترین و بینظیرترین جنگلهای ایران است درحال نابودی کامل است. ماجرا از این قرار است که ۷ جاده بین سمنان و گلستان وجود دارد. تعدادی از نمایندگان در مجلس اصرار داشتند که باید یک جاده دیگر بین این دو استان ار وسط جنگل ابر کشیده شود. مردم به این اقدامات و طرح کشیدن جاده اعتراض کردند. سپس مشخص شد که عواملی مرتبط یه مقامات بالای حکومتی به دنبال ساخت شهرکهای ویلایی در وسط جنگل ابر هستند و جاده نیز متعلق به همین پروژهی ویلاسازی است. این پروژه به قیمت نابودی یکی از زیباترین و بزرگترین جنگلهای دنیا یعنی جنگل ابر اجرا شد.<ref name=":02" /> | |||
=== تخریب جنگلهای لرستان === | === تخریب جنگلهای لرستان === | ||
خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
محیط زیست ایران نه تنها در حوزهی رودخانهها و جنگلها دچار لطمات جدی گشته است بلکه کوههای ایران نیز طی چهل سال گذشته دستخوش خسارات جبران ناپذیری توسط عوامل و عناصر حکومتی شده است. | محیط زیست ایران نه تنها در حوزهی رودخانهها و جنگلها دچار لطمات جدی گشته است بلکه کوههای ایران نیز طی چهل سال گذشته دستخوش خسارات جبران ناپذیری توسط عوامل و عناصر حکومتی شده است. | ||
ساختو سازهای غیر قانونی | ساختو سازهای غیر قانونی در نقاط خوش آبوهوای حاشیه شهرها یکی از نمونههای کوهخواری در ایران است. این ساخت و سازها که اغلب با مجوز برای افراد و وابستگان حکومتی آغاز میشود بخشهای زیادی از کوههای ایران را از میان برده است.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/960721/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%DA%A9%D9%88%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A2%D9%82%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1 فیلم کوهخواری برادرزاده یکی از وزرا]- سایت مشرق نیوز</ref> | ||
جرم کوهخواری در ایران تعریف نشده است اما معنای آن استفاده خصوصی از منابع طبیعی و زمینهای آن و عرصهی رودخانهها و کوهها است. استفاده از رانت اطلاعاتی یکی از روشهای زمینخواری و کوهخواری است. این به معنی تملک بر زمینهایی است که بزودی در معرض یک جاده یا ساختو سازی قرار گرفته و قیمت آن بالا میرود اما مردم از آن مطلع نیستند.<ref name=":6">[https://www.bbc.com/persian/business/2015/10/151010_l45_iran_land_grabbing چه کسانی زمینهای ایران را میخورند؟]</ref> | |||
زمینخواری و کوهخواری در ایران اغلب به صورت باندی توسط افراد حکومتی انجام داده میشود. بر طبق یک برآورد ۴۳ درصد از موارد زمینخواری در سال ۱۳۸۸ به صورت باندی و حکومتی انجام شده است.<ref name=":6" /> | |||
ساخت | '''جمشید اسدی اقتصاد دان مقیم فرانسه اعتقاد دارد که زمین خواری نمیتواند صورت بگیرد، مگر اینکه از سوی محافل قدرت و با تأیید این محافل باشد.''' او میگوید این مشکل و فساد، چیزی نیست که اگر بخواهند جلوی آنرا بگیرند، نتوانند. اما باید بدانیم از جمله زمین خواران بزرگ در ایران نهادها و تعاونی های وابسته به سازمان های تحت نظارت رهبری نظام اسلامی است، نهاد هایی که در ساختار سیاسی ایران قانون را دور میزنند، و خود را فراتر از قانون میدانند... | ||
یک اقتصاد دان مقیم فرانسه به نام جمشید اسدی معتقد است که پدیدهی زمینخواری و کوهخواری هرگز نمیتواند بدون حمایت محافل قدرت صورت بگیرد. به ویژه در ایران بزرگترین زمینخواران و کوهخواران سازمانها و نهادها و تعاونیهای وابسته به سپاه پاسداران هستند که تماما زیر نظر رهبر فعالیت میکنند. | |||
ساخت دانشگاههای خصوصی و آزاد در نقاط مرتفع کوهستانی نیز از جمله موارد کوهخواری است که در ایران منجر به خسارات جانی نیز شده .حادثه واژگون شدن اتوبوس دانشگاه علوم و تحقیقات در سال ۱۳۹۷ یکی از این نمونههاست | |||
[[پرونده:کوهخواری در ایران.JPG|جایگزین=تصویری دردناک از کوهخواری در ایران|بندانگشتی|تصویری دردناک از کوهخواری در ایران]] | [[پرونده:کوهخواری در ایران.JPG|جایگزین=تصویری دردناک از کوهخواری در ایران|بندانگشتی|تصویری دردناک از کوهخواری در ایران]] | ||
<blockquote>فاطیما فردوس: حادثه تلخ دانشگاه علوموتحقیقات، ابعاد مختلفی داشت که مهمترین آن مربوط به کوهخواری بود. چرا مهمترین؟ چون اگر این دانشگاه در ارتفاع بالای ۱۸۰۰ متر و در دل کوه ساخته نمیشد، نه نیازی به تلهکابین داشت که بگوییم ساخته نشد و نه گودالی عمیق وسط دانشگاه بود که برایش گاردریل بزنیم؛ | <blockquote>فاطیما فردوس: حادثه تلخ دانشگاه علوموتحقیقات، ابعاد مختلفی داشت که مهمترین آن مربوط به کوهخواری بود. چرا مهمترین؟ چون اگر این دانشگاه در ارتفاع بالای ۱۸۰۰ متر و در دل کوه ساخته نمیشد، نه نیازی به تلهکابین داشت که بگوییم ساخته نشد و نه گودالی عمیق وسط دانشگاه بود که برایش گاردریل بزنیم؛ .<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1220150/%DA%A9%D9%88%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%B9 کوهها را از دست دانشگاه آزاد نجات دهید!]- سایت خبرآنلاین</ref></blockquote> | ||
== فرسایش خاک == | == فرسایش خاک == | ||
خط ۷۲: | خط ۸۰: | ||
== دریاچههای ایران == | == دریاچههای ایران == | ||
ایران دارای دریاچههای بزرگ و زیبایی است. تعداد دریاچههای ثبت شده و بزرگ ایران بیش از ۲۲ عدد است که به این عدد باید دریاچههای کوچک و فصلی را نیز اضافه کرد. بزرگترین دریاچهی جهان، دریای خزر است که بخش عمدهی آن متعلق به ایران بوده است. | |||
هر چند در یک معامله تجاری ایران از سهم خود در مقابل روسیه عقب نشست و بخشهای زیادی از خزر را به مسکو واگذار کرد. بر اساس کنوانسیون جدید قزاقستان 30 درصد، ترکمنستان 21 درصد، روسیه و آذربایجان هر یک 19 درصد از دریاچهی خزر سهم میبرند و ایران با 11 درصد کمترین سهم را خواهد داشت.<ref>[https://www.independentpersian.com/node/13366/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87-%D8%B3%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C ایران و روسیه: سومین تحقیر تاریخی]</ref> | |||
[[پرونده:دریاچه هامون.jpg|جایگزین=دریاچه هامون|بندانگشتی|400x400پیکسل|دریاچه هامون]] | |||
=== دریاچههای بزرگ و مهم ایران === | |||
۱. دریاچه خزر | |||
۲. دریاچه ارومیه | |||
۳. دریاچه گهر (لرستان) | |||
۴. دریاچه نمک قم | |||
۵. دریاچه انزلی (تالاب) | |||
دریاچه | ۶. دریاچه زریوار (کردستان) | ||
۷. دریاچه مهارلو یا دریاچه صورتی (استان فارس) | |||
۸. دریاچه اوان (قزوین) | |||
۹. دریاچه چورت (ساری) | |||
۱۰. دریاچه الندان (مازندران) | |||
۱۱. درياچه شورمست (۲۰۰ کلیومتری تهران) | |||
۱۲. دریاچه بختگان و طشک | |||
۱۳. دریاچه هامون (سیستان و بلوچستان) | |||
۱۴.دریاچه پریشان (استان فارس) | |||
۱۵. دریاچه ولشت (مازندران) | |||
۱۶.دریاچه ویستان بره سر (رودبار) | |||
۱۷.دریاچه چورت(مازندران) | |||
۱۸.دریاچه حلیمه جان (گیلان) | |||
۱۹.دریاچه خلنو شمشک (تهران) | |||
۲۰. دریاچه میقان (استان مرکزی)<ref>زیباترین دریاچه های [https://www.alibaba.ir/mag/iran-lakes/ ایران]</ref><ref>[https://reiseniran.de/fa/category/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7-%D9%88-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/ دریا و دریاچههای ایران]</ref> | |||
۲۱.تالاب شادگان (حور شادگان) | |||
۲۲.تالاب العظیم(حور العظیم) | |||
این دریاچهها و تالابها محل زندگی صدها گونه جانوری و گیاهی هستند. همچنین زندگی صدها هزار نفر از مردم ایران به وجود این دریاچهها وابسته است. در سالهای حکومت جمهوری اسلامی این دریاچهها یکی پس از دیگری از میان رفته و یا در آستانهی خشک شدن هستند. اگر چه جمهوری اسلامی تلاش میکند این وضعیت را به خشکسالی ارتباط دهد واقعیت نشان میدهد که سوء استفادههای اقتصادی و گاه مسائل امنیتی باعث نابودی این دریاچهها شده است. حفر بیش از ۸ هزار حلقه چاه عمیق در اطراف دریاچه ارومیه،آب این دریاچه را از زیر کشیده و آنرا خشک کرده است. ایجاد سدهای کوچک و بزرگ بر سر رودخانهها و آبریزهای این دریاچه راه ورود آب به ارومیه را از بین برده است.<ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D9%85%D9%87-%D8%AC%D9%86%D8%A7%D8%AD%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1- همدستی همه جناحهای حکومت در سدسازی بیرویه در ایران]- سایت دویچه وله فارسی</ref> موارد مشابه در مورد دریاچه های دیگر نیز صدق میکند که باعث خشک شدن آنها گشته است. <ref name=":5">[https://www.egardesh.com/blog/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 نگاهی به دریاچههای سوخته ایران]- سامانه رزرواسیون مهر</ref> | |||
=== '''دریاچه ارومیه''' === | |||
[[پرونده:نابودی دریاچه ارومیه.jpg|بندانگشتی|نابودی دریاچه ارومیه]]دریاچه ارومیه که بزرگترین دریاچه دریاچه آب شور جهان است و در استان آذربایجان غربی واقع شده است. | |||
دریاچه ارومیه، ۵۱٬۸۷۶کیلومتر مربع است که ۳ درصد مساحت کشور ایران را دربر میگیرد. البته از این میزان حدود نیم درصد باقی مانده و در چهار دههی اخیر این دریاچه به در آستانه مرگ کامل قرار گرفته است. این دریاچه عامل مهمی در رونق کشاورزی در در دشتهای ارومیه، تبریز، مهاباد،نقده، سلماس،پیرانشهر و... به شمار میرود. این دریاچه بزرگترین آبگیر آسیای غربی است. | |||
میزان شورشی آب دریاچهی ارومیه پیش از روند خشکشدن دوبرابر آب اقیانوسها بود و در آن گونههایی از جانواران چون | |||
آرتمیا ، دیاتومها و فیتوپلانکتونها در آن زندگی میکردند. آرتیما یک منبغ غذایی بالا به شمار میرفت. در حوزهی حیات وحش دریاچه ارومیه ۲۷گونه پستاندار، ۲۱۲گونه پرنده، ۴۱گونه خزنده، ۷گونه دوزیست و ۲۶گونه ماهی زندگی میکنند. این دریاچه دارای ۱۰۲جزیره است که از سوی سازمان یونسکو به عنوان اندوختهٔ طبیعی جهان به ثبت رسیدهاند. | |||
دریاچهی ارومیه یکی از دریاچههایی است که درسالهای اخیر به دلیل سیاستهای سودجویانهی سپاه پاسداران و بیتوجهی به محیط زیست در آستانهی خشک شدن قرار گرفته است. به عنوان مثال ساخت یک بزرگراه ۱۵ کیلومتری با اهداف اقتصادی حیات این دریاچه را به نابودی کشاند.<ref>[https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0380133014002688 Aral Sea syndrome desiccates Lake Urmia: Call for action]- سایت ساینس دایرکت</ref> حفر غیرقانونی دستکم ۴۵ هزار حلقه چاه در اطراف این دریاچه، ایجاد بیش از ۲۰۰ سد تا سال ۲۰۱۲ بر روی دریاچه ارومیه و تغییر مسیر رودخانهها منجر به خشک شدن ارومیه و در نتیجه نابودی محیط زیست اطراف آن شده است.<ref>[https://iranglobal.info/node/35011 سپاه پاسداران و جنایتی به نام خشک شدن دریاچه ارومیه]- سایت ایران گلوبال</ref>[[پرونده:تصویری از خشک شدن دریاچه بختگان.jpg|بندانگشتی|تصویری از خشک شدن دریاچه بختگان]] | |||
=== '''دریاچه بختگان''' === | |||
دریاچه بختگان که در استان فارس واقع شده، اکنون در حال خشکی کامل است. استفادههای متعدد در بالادست تالاب برای آب آشامیدنی شیراز و روستاهای متعدد و همچنین استفاده از آب برای زمینهای کشاورزی و صنعت، از مهمترین دلایل خشکسالی این دریاچه به شمار میرود. منشأ دریاچه بختگان رودخانه کوچک سیوند است که دولت با احداث سدی بر روی این رودخانه حیات دریاچه بختگان را بهشکلجدی تهدید کرد. متأسفانه این روزها بخشهای بسیار گستردهای از دریاچه خشکشده و دیگر از پرندگان خبری نیست و این بخشها به میدانی برای تمرین و ویراژ موتورسواران و تیک آف کردن اتومبیلها تبدیلشده است. دریاچه بختگان، برای مهرومومهای طولانی زیستگاه زمستانی پرندگانی بود که از روسیه و دشتهای سیبری به ایران کوچ میکردند. اما امروز با توجه به خشکی دریاچه، فلامینگوها گروهگروه بختگان را ترک میکنند.<ref name=":5" /> | |||
یکی دیگر از دریاچههای ایران که در حال خشک شدن است دریاچهی بختگان است. در بالادست این دریاچه به صورت غیرقانونی و استفاده از مجوزهای حکومتی به اشکال مختلف آب را برای مصارف گوناگون به سمتهای دیگر هدایت کردهاند. مصارف صنعتی و کشاورزی ازمهمترین آنها هستند. آبریز اصلی دریاچه بختگان رودخانه سیوند است که دولت با احداث سدی بر روی ان این دریاچه را در معرض خشک شدن قرار داده است. هم اکنون بخشهای زیادی از دریاچه بختگان خشک شده و به پیست موتور سواری و تیک اف ماشینهای لاکچری تبدیل شده است. این دریاچه پیش از این محل مهاجرت زمستانی فلامینکوهای روسیه بود. با خشک شدن دریاچه فلامینکوها نیز آن را ترک کردهاند. | |||
[[پرونده:خشک شدن تالاب انزلی.jpg|جایگزین=خشک شدن تالاب انزلی|بندانگشتی|خشک شدن تالاب انزلی]] | |||
=== '''تالاب انزلی''' === | |||
تالاب انزلی حدود ۱۹ هزار هکتار است که تصفیه خانه آب دریای خزر به شمار میرود. ۲۷ رود بزرگ و مهم در گیلان به این تالاب سرازیر میشوند این رودها با آب شیرین خود سدی در برابر آب شور دریای خزر هستند. در تالاب انزلی بیش از ۵۰ نوع ماهی و ۱۰۰ نوع پرنده و همچنین صدها گونه گیاهی و جانوری و میکروسکوپی وجود دارد. تالاب انزلی نیز هماکنون مانند بسیاری از دیگر از اکوسیستمهای ایران در حال نابودی است. ساختن استخر پرورش ماهی در پیرامون تالاب و افزایش میزان فلزات سنگین و بخصوص سرب در آب و رسوبات تالاب، پمپاژ آب به مناطق دیرگ برای مصارف کشاوزی و صنعتی، ساخت کومههای شکار، ریختن حجم زیادی از زباله های غیرقابل تجزیه به درون رودخانههای گیلان و تالاب انزدی و لایروبی نکردن رودخانهها، رهاکردن فاضلابهای صنعتی، خانگی و بیمارستانی چند شهرستان استان گیلان به تالاب انزلی( روزانه بیش از ۴۰۰ هزار متر مکعب فاضلاب)، همگی از عواملی هستند که این تالاب را به مرگ و نابودی کشاندهاند. عمق این تالاب در سالهای اخیر از ۱۱ متر به کمتر از دو نیم متر رسیده است.<ref name=":5" /> | |||
=== دریاچه هامون === | |||
دریاچه هامون از بهم پیوستن سه دریاچه هامون هیرمند، هامون پوزک و هامون صابوری تشکیل شده است. هیرمند رودخانه اصلی تغذیه کننده این دریاچه است. به عبارتی آب هامون از کوههای «هندوکش» تامین می شود. این دریاچه نقش مهمی در زندگی مردم سیستان و بلوچستان دارد. در حاشیه این دریاچه مردم با کشاورزی، صیادی و حصیربافی و صنایع دستی امرار معاش میکنند. دریاچه هامون که در میان مناطق بیابانی و نیمه بیابانی قرار دارد تنها محل زندگی پرندگان است. <ref>[https://www.civilica.com/Paper-SCEAUG01-SCEAUG01_003.html اثرات زیست محیطی خشک شدن هامون]</ref> | |||
دریاچه هامون نیز همچون دیگر دریاچههای ایران در آستانه مرگ کامل قرار دارد. استفاده از آب هامون برای مصارف شهری و صنعتی و همچنین سدسازی های بیرویه افغانستان بر روی هیرمند منجر به خشک شدن این دریاچه گشته است. ایران تا کنون هیچ اقدامی در مورد پس گرفتن حقابه هامون از افغانستان انجام نداده است. یکی دیگر از عوامل خشک شدن هامون دایکهای مرزی است که ایران در مناطق مرزی احداث کرده است. دایکها موانع و خاکریزهای بزرگی هستند که مانع ورود آب به دریاچهی هامون می شوند. | |||
خشک شدن هامون منجر به مرگ بیش از دو میلیون ماهی شده است. در نتیجه این وضعیت تا کنون بیش از ۱۲ هزار صیاد بیکار شده اند. هماکنون برخی از روستاییان به صید ماهیهای مرده می پردازند. یک خبرنگار میگوید:<blockquote>« بوی لاشهی ماهی تلف شده تا اطراف دریاچه پیچیده است، هر کدام از ما در بدو حضور در این دریاچه بینی خود را محکم میگیریم ولی بعد از دقایقی به این بوی مشمئزکننده عادت میکنیم، ماهیهای خشک شدهی روی زمین و قایقهای رنگارنگ در اطراف دریاچه گواه بر تبخیر آب دریاچه در ماههای نزدیک است.»<ref>[https://khabarban.com/a/25000164 صید ماهی مرده در دریاچهی خشک هامون]- سایت خبربان</ref></blockquote> | |||
== گونه های جانوری در ایران == | |||
در حال حاضر به گفتهی مدیر آزمایشگاه بانک سلول های انسانی و جانوری مرکز ذخایر ژنتیکی ایران، شمار گونههای جانوری در ایران ۱۲۰۰ گونه است که ۱۵۰ گونه از آنها در حال منقرض شدن هستند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83274244/150-%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D8%B6-%D8%AE%D8%B7%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6 150 گونه جانوری ایران در معرض خطر انقراض] - خبرگزاری جمهوری اسلامی</ref> | |||
[[پرونده:سیاه گوش ایرانی.jpg|جایگزین=سیاه گوش ایرانی - محیط زیست ایران|بندانگشتی|سیاه گوش ایرانی]] | |||
علت عمده از بین رفتن گونههای جانوری، تخریب و از بین بردن زیستگاه طبیعی آنهاست. در حال حاضر بسیاری از گونههای جانوری چون خرس قهوهای، پلنگ، سیاه گوش، گربه وحشی، گربه جنگلی، سگ آبی، سنجاب ایرانی، کل وبز، قوچ ومیش، عقاب طلائی، عقاب مارخور، کرکس (دال) هما، سمندر کردستانی، سمندر آتشین از جمله گونه های جانوری هستند که در خطر انقراض قرار دارند. | |||
به گفتهی کارشناسان حتی مطالعات کافی بر روی گونههای جانوری در بسیاری از مناطق ایران صورت نگرفته و از وضعیت آنها اطلاع کافی در دسترس نیست. | |||
یکی دیگر از علل نابودی گونههای جانوری آتشسوزیهایی است که به شکلی غیرطبیعی و مداوم در [[جنگلهای ایران]] رخ میدهد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/12/15/304949/%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%85%D9%87%D9%85-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6-%DA%AF%D9%88%D9% تخریب زیستگاه طبیعی عامل مهم انقراض گونههای جانوری کردستان]-خبرگزاری تسنیم</ref> | |||
بر اساس گزارش اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت (IUCN) در استان چهارمحال و بختیاری ۱۴ گونه گیاهی و ۱۳ گونه جانوری در حال انقراض هستند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/06/11/845753/14-%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%88-13-%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D9%88-%D8%A8%D8%AE%D8 ۱۴ گونه گیاهی و ۱۳ گونه جانوری چهارمحال و بختیاری در معرض خطر انقراض]</ref> | |||
== | === گونههای در حال انقراض === | ||
'''یوز ایرانی''' یکی از گونه های درحال انقراض در ایران است. کارشناسان میگویند تنها ۶۰ قلاده از این یوز در ایران وجود دارد. در حال حاضر این جانور تنها در ایران و آنهم در نواحی دورافتادهای از بیابانهای ایران وجود دارد | |||
[[پرونده:گربه پالاس.jpg|جایگزین=گربه پالاس|بندانگشتی|گربه پالاس]] | |||
پلنگی ایرانی یکی دیگر از حیوانات در حال انقراض است که جمعیت آن به زیر ۵۰۰ قلاده رسیده است. | |||
سیاه گوش یکی از حیوانات زیبای ایران است که به دلیل شکار در حال انقراض قرار دارد. این حیوان با دست و پای بلند از سریعترین گربهسانان به شمار میرود | |||
گربه پالاس یک گونه جانوری دیگر در ایران است که در حال انقراض است. | |||
فوک خزری نیز به دلیل شکار بیرویه و از بین رفتن زیستگاه آن در کنارهی خزر در حال انقراض دارد. یکی دیگر از جانواران در حال انقراض در ایران لاکپشت پوزه عقابی است. این جانور در خلیج فارس زندگی میکند.<ref>[https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D8%AD%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%B7%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF/ حیوانات در خطر انقراض ایران]</ref> | |||
در استان مازندران در حال حاضر بیش از ۱۰۰ گونه گیاهی به دلیل تغییرات اکوسیستمی در حال انقراض هستند. سیر کوهی، والک، انواع ارکیده یا ثعلب، گل گاوزبان ایرانی، قاز یاغی، گندکما، باریجه - جرن، کما، کمای ایرانی، سکنبیج، آلاله برفی، اناریجه،گلپر، ترم، زوفا، سوسن چهلچراغ، خشخاش کبیر، شقاقل، ترشک کوهی، مرزه، چای کوهی، آویشن و کاکوتی جزو گونه های در معرض خطر استان مازندران هستند که در صورت عدم چاره اندیشی رو به انقراض میروند. <ref>[https://www.irna.ir/news/83469199/%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%DB%B1%DB%B0%DB%B0-%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D بیش از ۱۰۰ گونه گیاه در حال انقراض در مازندران شناسایی شد]</ref> | |||
== رودخانه ها == | |||
ایران دارای رودخانههای بزرگی چون ارس، کارون، زاینده رود، جاجرود، سفید رود، اترک، نکا، چالوس، بابل و ... است.<ref>[https://tabnakjavan.com/fa/news/7805/%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%AF مهمترین رودهای ایران کدامند]</ref> رودخانههای ایران بر اساس حوزه آبخیز به دو گروه تقسیم میشوند. | |||
#[[پرونده:خشک شدن کارون.JPG|جایگزین=محیط زیست ایران|بندانگشتی|خشک شدن کارون]]گروه دریای خزر: تمامی رودخانههایی هستند که از شرق یا غرب این دریا سرچشمه می گیرند. | |||
# گروه خلیج فارس و عمان: رودخانه هایی هستند که از رشته کوههای زاگرس سرچشمه گرفته و به خلیج فارس میریزند.<ref>[https://eafworld.com/rivers-of-iran/ رودخانه های ایران به چند دسته تقسیم می شوند؟]</ref> | |||
تقریبا تمامی این رودخانهها به دلیل سیاستگذاری های غلط و سودجویانه آسیبهای بسیاری دیدهاند و در نتیجه تمامی دشتهایی که از آنها تغذیه می شدند نیز دچار آسیب شدهاند. | |||
=== زاینده رود === | |||
یکی از مهمترین دلایل خشک شدن رودخانه زاینده رود حفر تونل گلاب است. این تونل که با هدف انتقال آب زاینده رود برای مصارف شهری و صنعتی حفر شده است سالهاست منجر به خشک شدن زاینده رود میشود. . میزان دبی آب زاینده رود ۱۱ متر مکعب بر ثانیه است که راهاندازی این تونل آب را از این رود گرفته است. حتی با وجود بارانهای شدید و سیل، به دلیل لایروبی نشدن رودها، آبی پشت سد گلاب ذخیره نشده است و حجم زیادی از آب هدر رفته است. به همین دلیل زاینده رود همچنان با خشکی مواجه است. خشک شدن زاینده رود علاوه بر این که منجر به قطعی آب شرب مردم می شود کشاورزی سنتی و دیرپای اصفهان را با نابودی کامل مواجه کرده است.<ref>[https://www.isna.ir/news/98020200347/%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%DA%AF%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%AE%D8%B4%DA%A9-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%DB%8 عملیاتی شدن گلاب، خشکشدن زایندهرود را در پی دارد]</ref> | |||
=== کارون === | |||
[[پرونده:خشک شدن زاینده رود.jpg|جایگزین=محیط زیست ایران|بندانگشتی|خشک شدن زاینده رود]] | |||
رودخانهی کارون با طولی بیش از ۹۵۰ کلیومتر یکی از پرآبترین رودخانههای ایران بوده است. اما این رودخانه در حال حاضر به دلیل برداشتهای بیرویه و سدسازی در های مختلف کم آب شده و رو به خشکی می رود.<ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%DA%A9%D9%85%D8%A2%D8%A8%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-% کم آبی کارون]</ref> همچنین رها سازی فاضلاب شهری و پساب کارخانهها در رودخانهی کارون منجر به مسموم شدن آب شده است. این امر منجر به از میان رفتن آبزیانی شده که منبع درآمد صیادان بوده اند. دلاور نجفی معاون سابق محیط طبیعی سازمان حفاظت از محیط زیست در سخنانی اعتراف کرد که بیش از نیمی از آب کارون فاضلاب است.<ref>[http://www.persiangulfstudies.com/fa/pages/632 مرگ تدریجی رودخانه کاروی]</ref> | |||
== روز جهانی محیط زیست == | |||
روز ۵ ژوئن مصادف با ۱۵ خرداد از طرف سازمان ملل بهعنوان روز جهانی محیط زیست در نظر گرفته شده است و هدف از آن افزایش سطح آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریک و تشویق سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با ویرانی محیط زیست و گونههای زیستیجانوری است.<ref name=":0">[https://www.beytoote.com/art/decorum/world3-environment2-day.html 5 ژوئن ؛ مصادف با روز جهانی محیط زیست]- سایت بیتوته</ref> در همین سال سازمان ملل کنفرانسی را برای اولین بار در رابطه باهمین موضوع در شهر استکهلم برگزار نمود. همزمان با این کنفرانس سازمان ملل قطعنامه را تصویب کرد که منجر به تشکیل UNEP (برنامه محیط زیست سازمان ملل) شد، UNEP در سراسر جهان مراسم ویژهای را به مناسبت این روز برگزار مینماید.هدف از برگزاری چنین مراسمی جلب توجه عمومی به مسائلی است که محیط زیست را آلوده ساخته است. هر سال نیز یکی از مسایلی که شدیدا محیط زیست را تهدید میکند به عنوان موضوع این روز انتخاب میشود.<ref name=":0" /> | |||
== منابع == | == منابع == |
ویرایش