روز جهانی کارگر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''روز جهانی کارگر،''' به انگلیسی International Workers' Day، یک مراسم کارگری است که همه ساله از طرف کارگران در روز اول ماه می در بسیاری از کشورهای جهان برگزار می‌شود.

پیشینه این روز به اول ماه می ۱۸۸۶در آمریکا و اعتراضات کارگران برای دستیابی به ۸ ساعت کار در روز برمی‌گردد. بزرگ‌ترین این اعتراضات در شهر شیکاگو برگزار شد که چندین روز به طول انجامید. این تظاهرات با دخالت پلیس به خشونت گرایید. در این تظاهرات ۱۱ تن از فعالان کارگری بازداشت شدند که ۵ نفر از آنان به اعدام محکوم شدند. یک تن قبل از اعدام خودکشی کرد و ۴ تن دیگر به دار آویخته شدند.<ref name=":0" />  

در بسیاری از کشورهای جهان کارگران این روز را جشن می‌گیرند و تعطیل رسمی است.<ref name=":0" /> پیشینه برگزاری روز جهانی کارگر در ایران به دوره‌ی [[رضاشاه پهلوی|رضاشاه]] برمی‌گردد که به طور مخفی برگزار می‌شد. پس از شهریور ۲۰ سندیکاهای کارگری فعال شدند و مراسم روز جهانی کارگر در این دوران علنی ‌شد. پس از کودتای ۲۸ مرداد و برقراری دوباره دیکتاتوری [[محمدرضا پهلوی|محمد رضا شاه]]، مجددا این مراسم مخفیانه برگزار می‌شد. با روی کار آمدن [[روح‌الله خمینی|خمینی]] فعالیت تمامی سندیکاهای کارگری در ایران ممنوع شد. جمهوری اسلامی در عوض ارگانی به نام خانه‌ی کارگر بنیان نهاد که تحت کنترل حاکمیت و سرمایه‌داران وابسته به آن فعالیت می‌کند.<ref name=":1" />  

در حاکمیت جمهوری اسلامی وضعیت معیشت کارگران روز به روز وخیم‌تر شده است. قانون کار جمهوری اسلامی در خدمت حاکمیت و کارفرمایان است و حقوق اولیه‌ی کارگر چون بیمه و امنیت شغلی را تضمین نمی‌کند. در سال‌های اخیر تعدادی از فعالان کارگری سندیکاها و تشکل‌های مستقلی را تشکیل داده‌اند. جمهوری اسلامی هیچ‌گاه این تشکل‌ها را به رسمیت نشناخته است و بسیاری از فعالان کارگری را  بارداشت کرده است.  

 

در روز جهانی کارگر در سال ۱۳۹۸ اعتراضات گسترده‌ای در شهرهای ایران به خصوص در تهران در مقابل محلس شورای اسلامی از طرف کارگران و فعالان اجتماعی برگزار شد که با دخالت نیروهای انتظامی و امنیتی به خشونت گرایید و تعدادی از این فعالان بازداشت شدند.  

سرچشمه و سرآغاز روز جهانی کارگر را،  اول ماه می ۱۸۸۶ می‌دانند. در سال ۱۸۸۴ سندیکاهای کارگری آمریکا در کنگره‌ای که برگزار کردند، تصمیم گرفتند که در دو سال آینده کارفرمایان را به محدود کردن زمان کار به هشت ساعت در روز وادارند و روز اول ماه می را برای شروع کارزار خود انتخاب کردند. زیرا در آن روز بیشتر قراردادهای کار به پایان می‌رسید. در اول ماه می ۱۸۸۶ شُماری از کارفرمایان آمریکایی به خواست ۸ ساعت کار در روز تن دادند و آن را در حق ۲۰۰ هزار کارگر به رسمیت شناختند. در همان روز ۳۴۰ هزار کارگر که نتوانسته بودند به چنین حقی دست یابند، در سراسر آمریکا به ویژه در شیکاگو دست به اعتصاب زدند که روز بعد به تظاهرات خیابانی انجامید. پلیس شیکاگو کوشید آن تظاهرات را فرونشاند.

در چهارم ماه می بمبی به سوی پلیس پرتاب شد و یکی از مأموران پلیس کشته شد. پنج سندیکالیست کارگری را بی‌هیچ دلیلی عامل این قتل شناختند و دستگیر کردند. چهار تن ازآنان را بی‌درنگ به دار آویختند. سندیکالیست پنجم نیز که به مرگ محکوم شده بود در زندان خودکشی کرد. سه سال بعد در سال ۱۸۸۹ دومین انترناسیونال سوسیالیست برای بزرگداشت صدمین سالگرد انقلاب فرانسه در پاریس تشکیل شد. شرکت کنندگان تصمیم گرفتند روز اول ماه می را با همان خواسته‌های کارگران آمریکا «روز تظاهرات» اعلام کنند. اما در اول ماه می ۱۸۹۱ در شهر فورمی، در شمال فرانسه، ارتش، کارگرانی را که دست به اعتصاب صلح‌آمیز زده بودند به گلوله بست. ۹ تن از کارگران کشته و ۳۳ تن دیگر زخمی شدند. از آن پس بود که اول ماه می رفته رفته به عنوان یک جشن در سنت پیکار کارگری جا افتاد و آن را در بلژیک و روسیه نیز برگزار کردند.<ref name=":0">[http://www.rfi.fr/fa/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86/20180502-%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA%D9%90-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%DA%AF%D9%88%D8%B4%DB%80-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 سرگذشتِ روز جهانی کارگر در چهار گوشۀ جهان]</ref>

درسال ۱۳۳۱، به دستور [[دکتر محمد مصدق]]، روز اول ماه می عید کارگران و تعطیل رسمی اعلام شد. اما پس از کودتای ۲۸مرداد، مجدداً این مراسم مخفیانه برگزار می‌شد. چندی بعد شاه روز تولد پدرش ۲۴ اسفند را روز کارگر اعلام کرد، ولی، با اوجگیری جنبش دانشجویی در داخل و خارج کشور، شاه ناچار به عقب نشینی شد و روز اول ماه می، به عنوان روز کارگر، تعطیل کارگری اعلام شد. کارگران در شهرهای بزرگ به ویژه تهران خانه‌ای بنام خانه‌ی کارگر داشتند.<ref name=":1">[https://fa.iranfreedom.org/%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%9B-%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D9%88-%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%DA%A9/ روز جهانی کارگر؛ سابقه تاریخی و وضعیت کارگران در ایران، به مناسبت روز جهانی کارگر] - ایران آزادی</ref>

بعد از [[انقلاب ضد سلطنتی]] در سال ۱۳۵۷، [[روح‌الله خمینی|خمینی]] تمامی سندیکاها و تشکل‌های کارگری را منحل کرد. حزب جمهوری اسلامی تحت اشراف بهشتی و [[سید علی خامنه ای|خامنه‌ای]] به سردمداری علی ربیعی؛ وزیر کار [[حسن روحانی]] و علیرضا محجوب خانه‌ی کارگر در تهران را به اشغال خود درآوردند. جمهوری اسلامی تلاش می‌کند که مراسم اول ماه می را زیر نظر خانه‌ی کارگر انجام دهد.

در جمهوری اسلامی، طبق ماده ۶۳ قانون کار، یازدهم اردیبهشت در تقویم رسمی کشور به‌عنوان روز کارگر نام‌گذاری شده است و جزو تعطیلات رسمی کارگران محسوب می‌شود، اما این قانون از طرف مسئولان جمهوری اسلامی مورد توجه نمی‌گیرد. علیرضا محجوب، مسئول ارگان حکومتی خانه کارگر و رییس فراکسیون کارگری مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۵ در مصاحبه با سایت خبری حسابداران ایران گفت:<blockquote>«روز جهانی کارگر، براساس قوانین قانون کار برای کارگرانی که تابع این قانون هستند، روزی تعطیل محسوب می‌شود که مزد آن نیز مطابق ایام تعطیل سال باید به کارگران پرداخت شود و اگر به‌هر دلیلی، کارخانه‌ای تعطیل نشود، باید حضور در کار گارگران، با توافق بین کارگران و کارفرما باشد و مطابق اضافه‌کاری در روز تعطیل برای کارگران محاسبه شود.» </blockquote> این بدان معناست که برطبق قوانین کار، کارگران ایرانی حق ۴۰درصد اضافه حقوق را در آن روز دارا هستند، درحالی‌که اول می بر طبق قانون باید روز تعطیلی با حقوق برای کارگران محسوب شود و با این وجود، هیچ کدام از این دو در بازار کار ایران اجرا نمی‌شود.<ref>[https://iranintl.com/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%AA%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 پیشینه روز جهانی کارگر: از آمریکا تا ایران] - ایران اینترنشنال</ref>

فریبرز رئیس‌دانا، اقتصاددان، در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایلنا در تاریخ ۱۰ بهمن گفت، بیش از ۷۰ درصد کارگران در ایران زیر خط فقر مطلق هستند. به گفته‌ی این اقتصاددان حداقل دستمزد کارگران برای سال ۹۷ نباید کمتر از ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان باشد. درحالی که حداقل دستمزد اعلام شده برای سال ۹۷ کمتر از یک سوم این پیشنهاد است.<ref>[https://www.dw.com/fa-ir/economy/a-47298909 ۷۰ درصد کارگران ایران زیر خط فقر مطلق هستند] - دویچه وله</ref>

در تاریخ ۲۴ فروردین ۱۳۹۹، پنج هزار فعال اجتماعی دراعتراض به مصوبه‌ی دستمزد کارگران بیانیه‌ای صادر کردند. در شروع این بیانیه آمده است: <blockquote>«مصوبه حداقل دست‌مزد ۹۹ را لغو کنید و دوباره مذاکره از سر بگیرید! صدها فعال کارگری و مدنی می‌گویند افزایش ۲۱ درصدی حداقل دست‌مزد غیرقانونی است»</blockquote>در انتها، امضاکنندگان بیانیه، خواستار اصلاح ساختار شورای عالی کار، بالابردن وزن کارگران در این ساختار و برخورداری کارگران ایران از حق تشکل‌یابی مستقل براساس مقاوله‌نامه‌های ۸۷ و ۹۸، سازمان بین‌المللی کار شده‌اند.<ref>[https://irankargar.com/%d8%af%d8%b3%d8%aa%d9%85%d8%b2%d8%af-%da%a9%d8%a7%d8%b1%da%af%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d8%a8%db%8c%d8%a7%d9%86%db%8c%d9%87-%d9%be%d9%86%d8%ac%e2%80%8c%d9%87%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%d9%81%d8%b9%d8%a7%d9%84-%d8%a7/ بیانیه پنج‌هزار فعال اجتماعی علیه مصوبه دستمزد کارگران] - ایران کارگر</ref>

=== تائیر کرونا بر وضعیت کارگران در ایران ===

رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان و مدیرعامل شرکت آسیا لنت درباره‌ی تعداد جان‌باختگان کرونا در صنایع خودروسازی گفت: «تاکنون حدود ۱۱ نفر از کارگران خودروسازی‌ها و قطعه‌سازی‌های کشور جان خود را از دست داده‌اند. همچنین یک کارگر در شرکت آسیا لنت و یک کارگر در دیگر شرکت‌های قطعه‌سازی در اثر ابتلا به ویروس کرونا جان باخته‌اند.<ref>[https://irankargar.com/%d8%af%d9%85-%d8%aa%db%8c%d8%ba-%da%a9%d8%b1%d9%88%d9%86%d8%a7-%d8%af%d8%a7%d8%af%d9%86-%da%a9%d8%a7%d8%b1%da%af%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d8%ae%d9%88%d8%af%d8%b1%d9%88%d8%b3%d8%a7%d8%b2%db%8c-%d9%88-%d8%ae/ دم تیغ کرونا دادن کارگران خودروسازی و خانواده‌یشان با فرستادن آنان بر سر کار بدون امکانات ایمنی] - ایران کارگر</ref>

== اعتراضات روز جهانی کارگر در ایران ==

== برخورد جمهوری اسلامی با تجمعات روز جهانی کارگر ==

روز چهارشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۸به مناسبت روز جهانی کارگر، هزاران کارگر و فعال کارگری مقابل خانه کارگر و همچنین مجلس شورای اسلامی تجمع کردند. این نظاهرات که با فراخوان سندیکای شرکت واحد اتوبوسرانی تهران برگزار شد، به خشونت کشیده شده و تعدادی از تظاهرکنندگان بازداشت شدند. کاربران رسانه‌های اجتماعی در صفحه  توییتر خود  خبر دادند، رضا شهابی، الهام صالحی، فرهاد شیخی، حسن سعیدی، وحید فریدونی، ناصر محرم‌زاده، رسول طالب‌مقدم، محمدعلی اصلانی و اسدالله سلیمانی و همچنین کیوان صمیمی از اعضای کانون نویسندگان، جزو بازداشت‌شدگان هستند.<ref>[https://iranintl.com/%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%AA%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%B6-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 بازداشت ده‌ها تن از کارگران معترض مقابل مجلس ایران] - ایران اینترنشنال</ref> در پی برخورد خشونت آمیز از طرف نیروی انتظامی و بازداشت تعدادی از تجمع کنندگان رضا علی‌خانی، مدیرکل سیاسی استانداری تهران این تجمع را غیرقانونی خواند و از برخورد نیروی انتظامی با تجمع‌کنندگان حمایت کرد.<ref>[https://iranintl.com/%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%B9-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%9B-%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%AA%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF استانداری تهران: تجمع کارگران غیرقانونی بود؛ ده‌ها تن بازداشت شدند]- ایران اینترنشنال</ref>

[[حسن روحانی]]، رییس جمهوری اسلامی ایران، روز سه‌شنبه ۱۰ اردیبهشت۱۳۹۸، در آستانه‌ی روز جهانی کارگر، به جای پرداختن به مشکلات معیشتی کارگران و حل معضلات آنان، درجشنواره‌ی ملی قدردانی از کارگران نمونه، از کارگران خواست برای مقابله با آمریکا با کار بیشتر و افزایش شیفت‌های کاری تا چند برابر، محصولات بیشتری تولید کنند.<ref>[https://iranintl.com/%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85%E2%80%8C-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%B4%DB%8C%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%B4%D9%88%D8%AF روحانی به کارگران: برای مقابله با تحریم آمریکا شیفت‌های کاری چند برابر شود]- ایران اینترنشنال</ref>