مکانیزم ماشه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مکانیسم ماشه''' (Snapback) ساز و کار حل اختلافات در بند‌های ۳۶ و ۳۷ توافق هسته‌ای [[برنامه جامع اقدام مشترک|برجام]] است که در آن‌ها مسائل مربوط به حل و فصل اختلاف میان طرف‌های [[برنامه جامع اقدام مشترک|برجام]]، در صورت بروز مناقشه به طور مفصل شرح داده شده‌اند. این دو بند از آن‌جا که رجوع به آن‌ها می‌تواند به بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی منجر شود به مکانیسم ماشه معروف شده‌اند.  

آلمان، انگلیس و فرانسه روز سه‌شنبه ۲۴ دی ۱۳۹۸، با انتشار بیانیه‌ای در بروکسل،  مکانیسم حل اختلاف در برجام، موسوم به مکانیسم ماشه را فعال کردند اما این روش از کلید‌خوردن مکانیزم ماشه، یک روش بسیار زمان‌بر بود زیرا نیاز به یک روند گفتگوی طولانی میان اعضای برجام در کمیسیون مشترک داشت.<ref>[https://www.isna.ir/news/98102418913/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87-%D9%88-%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%A7%D8%B4%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D8%B1% انگلیس، فرانسه و آلمان مکانیسم ماشه برجام را فعال کردند]</ref>  

در این قعطنامه نیز همچون برجام مکانیزم ماشه وجود دارد. با توجه به خروج آمریکا از برجام، دونالد ترامپ قصد دارد با استفاده از قعطنامه ۲۲۳۱ که نام آمریکا نیز در آن وجود دارد مکانیزم ماشه را فعال کند. این قعطنامه به همه اعضای دائم شورای امنیت این امکان را می‌دهد که مکانیزم ماشه را فعال کنند.  با توجه به اینکه آژانس بین‌المللی اتمی ایران را ناقض تعهدات خود می‌داند آمریکا می‌تواند شکایت‌نامه‌ای را به شورای امنیت ارائه دهد. شکایت‌نامه‌ای که رأی مخالف روسیه و چین در آن مؤثر نیست. زیرا آمریکا خواهد توانست رأی مخالف آن‌ها را وتو کند. برای دور زدن وتوی آمریکا چین و روسیه باید اثبات نمایند که مبنای مخالفتشان با فعال شدن مکانیزم ماشه یک مبنای رویه‌ای(Procedural vote ) است و حق وتو در مورد آن وجود ندارد. اثبات چنین رویه‌ای بسیار پیچیده‌است،‌هر چند که حتی اگر چین و روسیه قادر به اثبات آن باشند باز آمریکا می‌تواند از حق وتوی دابل (Double Veto)  استفاده کرده و مجددا أی مخالف چین و روسیه را دور زده و ماشه را بچکاند. [[پرونده:تحریم‌ها باز می‌گردند.JPG|جایگزین=تحریم‌ها باز می‌گردند|بندانگشتی|تحریم‌ها باز می‌گردند]]چیکیدن ماشه به روی جمهوری اسلامی به معنی تحریم‌هایی بسیار دشوار است که می‌تواند رژیم ایران را به کلی فلج کند.  

== مکانیسم ماشه  ==

مکانیسم ماشه، بخش نهایی از ساز و کار حل اختلاف در توافق‌نامه‌ی برجام است که می‌تواند قطعنامه‌های پیشین سازمان ملل را که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ تعلیق شده بودند، بازگرداند. مکانیزم ماشه روندی است که هم در برجام و هم پیش از آن در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ملل متحد گنجانده شده است.<ref name=":1" />

نکته‌ی مهم ساز و کار مکانیسم ماشه این است که در  این مرحله هیچ کشوری حق وتو ندارد و شورای امنیت با استناد به بند ۴۲ فصل هفتم منشور ملل متحد تا اقدام نظامی علیه رژیم ایران می‌تواند پیشروی کند.<ref name=":0">[https://fa.iranfreedom.org/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%A7%D8%B4%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA/ مکانیسم ماشه چیست و چگونه عمل می‌کند]</ref>

<blockquote>«با توجه به اقدامات ایران، هیچ انتخاب دیگری نداشتیم، برای ثبت نگرانی‌هایمان و این‌که ایران به تعهداتش در برجام پایبند نیست به کمیسیون مشترک رجوع می‌کنیم.»</blockquote>هم‌چنین سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس در بیانیه‌ای اعلام کردند:<blockquote>«با توجه به اقدامات ایران، ما هیچ انتخاب دیگری برای ثبت نگرانیهایمان نداشتیم. پس از آن‌جا که ایران به تعهداتش در برجام پایبند نیست به کمیسیون مشترک رجوع می‌کنیم. ما وزرای خارجه‌ی آلمان، فرانسه و انگلیس در منافع امنیتی مشترک و بنیادین با دیگر شرکای اروپایی مشترک هستیم. یکی از آن‌ها حمایت از منع تکثیر سلاح‌های اتمی است و اطمینان از این که ایران هرگز به سلاح اتمی دست نخواهد یافت.»<ref>[https://tejaratnews.com/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%A7%D8%B4%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F مکانیسم ماشه چیست؟]</ref></blockquote>اروپا در آن زمان اعلام کرد فعال شدن این مکانیسم تنها برای بازگرداندن ایران به تعهدات برجام است، هرچند برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی‌ از این بود که این عمل سرانجام به ابطال قطعنامه ۲۲۳۱ منجر می‌شود.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1342597/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%A7%D8%B4%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%D9%87-%D8%A7%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%82%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D مکانیسم ماشه چیست و چه اتفاقی در برجام خواهد افتاد] - خبرآنلاین</ref>

در روز ۱۸ تیر ۹۸ و در پی گام دوم کاهش تعهدات برجام از سوی رژیم ایران، بیانیه‌ی مشترکی از جانب اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی (فرانسه، انگلستان، آلمان) صادر و در آن درخواست تشکیل کمیسیون ویژه‌ی مشترک برجام مطرح شد. امری که شاید بتوان آن را آغاز روند مکانیسم ماشه نامید.

لودریان با اشاره به تظاهرات آبان در ایران گفت:<blockquote>«با توجه به رفتار [[سید علی خامنه ای|رهبر ارشد ایران]] و [[حسن روحانی]]، رئیس‌جمهوری در برخورد با معترضان، به نظر می‌رسد که منطق آمریکائیان در مورد لزوم واردکردن حداکثر فشار (بر حکومت ایران) درست بوده است.»</blockquote>در ۱۰ آذر ۱۳۹۸ سه کشور فرانسه، انگلستان و آلمان در یک بیانیه‌ی مشترک به رژیم ایران در مورد استفاده از مکانیسم ماشه در صورت ادامه‌ی نقض برجام هشدار دادند.

اعضای باقی‌مانده‌ی توافق هسته‌ای در چهاردهمین نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان و مدیران کل سیاسی، از ایران خواستند که به تعهدات هسته‌ای خود بازگردد و به آن پایبند بماند. کشورهای اروپایی هم‌چنین تاکید کردند، فعلا از مکانیسم ماشه استفاده نخواهند کرد.[[پرونده:به کار انداختن مجدد سانتریفیوژها توسط رژیم ایران.JPG|جایگزین=گام پنجم کاهش تعهدات برجامی ایران که منجر به فعال شدن مکانیزم ماشه شد|بندانگشتی|حسن روحانی و علی اکبر صالحی در کنار تاسیسات هسته‌ای ایران]]رژیم ایران در روز ۲ دی اعلام کرد که یک فعالیت تازه را در راکتور آب سنگین اراک آغاز کرده است. هم‌زمان در این روز علی‌اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی گفت: <blockquote>«حرکت اروپا به سمت مکانیسم ماشه خلاف خواست و نیت آن‌ها است، اما اگر این مکانسیم فعال شود چیزی از برجام باقی نمی‌ماند.»</blockquote>جواد ظریف، وزیر خارجه‌ی رژیم ایران در روز ۸ دی ۱۳۹۸ در مسکو، به اتحادیه‌ی اروپا هشدار داد که نمی‌تواند از مسیرهایی که در برجام برای مقابله با نقض این توافق تعیین شده، علیه ایران استفاده کند.