۲٬۲۶۳
ویرایش
کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین حق تعیین سرنوشت: تفاوت میان نسخه‌ها
کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین حق تعیین سرنوشت (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۲
، ۱۸ سپتامبرایجاد صفحه تمرین انجمن‌های ایالتی و ولایتی
Alireza k h (بحث | مشارکتها) (صفحه را خالی کرد) برچسب: خالی کردن |
Alireza k h (بحث | مشارکتها) (ایجاد صفحه تمرین انجمن‌های ایالتی و ولایتی) |
||
| (۸ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''انجمن‌های ایالتی و ولایتی'''، از دستاوردهای مهم [[انقلاب مشروطه]] در ایران بودند که بر اساس متمم قانون اساسی ۱۲۸۶ش تأسیس شدند. هدف از ایجاد این انجمن‌ها، مشارکت مردم در ادارهٔ امور محلی و کاهش تمرکز قدرت در پایتخت بود. این انجمن‌ها در شهرهای بزرگ ــ به‌ویژه تبریز، رشت، مشهد و اصفهان ــ فعال شدند و نقشی کلیدی در پیشبرد اهداف مشروطه و مقاومت در برابر استبداد ایفا کردند. [[احمد کسروی]] در ''تاریخ هیجده‌ساله آذربایجان'' (۱۳۲۳ش) انجمن تبریز را «پایگاه استوار مشروطه» می‌نامد. پژوهشگران بعدی همچون آدمیت، ناطق و آبراهامیان نیز انجمن‌ها را نخستین تجربهٔ حکومت محلی و تمرین دموکراسی در ایران دانسته‌اند. | |||
== مبنای قانونی == | |||
بر اساس اصل ۹۳ متمم قانون اساسی مشروطه، هر ایالت و ولایت می‌توانست انجمنی متشکل از نمایندگان اصناف و طبقات مختلف تشکیل دهد تا به امور محلی رسیدگی کند. این انجمن‌ها اختیار داشتند در زمینه‌هایی مانند آموزش، بهداشت، مالیات‌های محلی و امنیت شهری تصمیم‌گیری کنند (کسروی، ''تاریخ مشروطه ایران''، ۱۳۲۵). | |||
== نقش در انقلاب مشروطه == | |||
به روایت کسروی، انجمن ایالتی آذربایجان در تبریز نقشی حیاتی در پاسداری از مشروطه داشت. این انجمن در دوران استبداد صغیر، به‌طور عملی ادارهٔ شهر را به دست گرفت و با سازمان‌دهی مجاهدان و صدور اعلامیه‌ها، مانع سقوط کامل مشروطه شد (''تاریخ هیجده‌ساله آذربایجان''، ۱۳۲۳). در رشت و اصفهان نیز انجمن‌های محلی پایگاه نیروهای آزادی‌خواه بودند. | |||
== کشمکش‌های سیاسی == | |||
انجمن‌های ایالتی و ولایتی با مخالفت‌هایی نیز روبه‌رو شدند. دولت مرکزی و برخی درباریان آنها را تهدیدی برای اقتدار حکومت می‌دیدند. همچنین میان انجمن‌ها و روحانیان یا نیروهای سنتی گاه اختلافاتی بروز می‌کرد. به گفتهٔ آدمیت، این انجمن‌ها «نخستین تمرین نهادینهٔ خودگردانی» در تاریخ ایران بودند، اما ضعف ساختار سیاسی و فشارهای داخلی و خارجی مانع تداوم پایدارشان شد (''فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت''، ۱۳۵۶). | |||
== اهمیت تاریخی == | |||
هما ناطق انجمن‌ها را «مدرسه‌ای برای دموکراسی محلی» می‌نامد (''ایرانیان و اندیشه تجدد''، ۱۳۷۷). آبراهامیان نیز تأکید می‌کند که انجمن‌ها نشان دادند مردم ایران، حتی در سطوح محلی، خواستار مشارکت در قدرت و نظارت بر امور عمومی بودند (''ایران بین دو انقلاب''، ۱۳۷۷). هرچند این نهادها در عمل عمر کوتاهی داشتند، اما تجربهٔ آنها در حافظهٔ سیاسی ایران باقی ماند. | |||
== نتیجه‌گیری == | |||
انجمن‌های ایالتی و ولایتی را می‌توان نخستین تلاش سازمان‌یافته برای تمرکززدایی و مشارکت دموکراتیک در ایران دانست. گرچه این نهادها به دلیل فشارهای سیاسی و ضعف بستر اجتماعی دوام چندانی نیافتند، اما نقشی مهم در تثبیت مشروطه و پرورش فرهنگ سیاسی نوین ایفا کردند. | |||
== منابع == | |||
* کسروی، احمد. ''تاریخ هیجده‌سالهٔ آذربایجان''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۳ش. | |||
* کسروی، احمد. ''تاریخ مشروطهٔ ایران''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۵ش. | |||
* آدمیت، فریدون. ''فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت''. تهران: پیام، ۱۳۵۶. | |||
* ناطق، هما. ''ایرانیان و اندیشهٔ تجدد''. تهران: طرح نو، ۱۳۷۷. | |||
* آبراهامیان، یرواند. ''ایران بین دو انقلاب''. ترجمهٔ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی، ۱۳۷۷. | |||
* آجودانی، ماشاءالله. ''مشروطه ایرانی''. تهران: اختران، ۱۳۷۷. | |||