۸٬۷۵۸
ویرایش
کاربر:Khosro/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
←آثار و میراث تاریخی و ادبی-فرهنگی
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: برگرداندهشده ویرایشگر دیداری |
برچسبها: برگرداندهشده ویرایشگر دیداری |
||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
'''محمد اسماعیل امیرخیزی'''، (متولد ۱۹ آذر ۱۲۵۵، تبریز - درگذشته ۲۷ بهمن ۱۳۳۴، تهران) متخلص به هنر و گرامی، فرزند محمدتقی، نویسنده، شاعر، پژوهشگر، ادیب، محقق، مورخ و از رجال برجسته [[جنبش مشروطه ایران|نهضت مشروطیت ایران]]، در محله امیرخیز تبریز زاده شد. او تا ۱۴ سالگی مقدمات ادب فارسی و عربی را در مکتب‌خانه‌های تبریز فرا گرفت و سپس در تجارتخانه پدرش (دکان بزازی) مشغول به کار شد. اسماعیل امیرخیزی در سن ۲۷ سالگی به حج رفت و در استانبول با مفاهیم مشروطه و جمهوری از طریق جراید و گفتگوها آشنا شد. از آغاز نهضت مشروطیت به آزادی‌خواهان پیوست و به عنوان نماینده اردبیل در انجمن ایالتی آذربایجان شرکت کرد. پس از اعتبار یافتن سردار ملّی [[ستارخان]]، به عنوان منشی ظاهری و مستشار باطنی او منصوب شد و در دستگاه او عاملی مؤثر بود. | '''محمد اسماعیل امیرخیزی'''، (متولد ۱۹ آذر ۱۲۵۵، تبریز - درگذشته ۲۷ بهمن ۱۳۳۴، تهران) متخلص به هنر و گرامی، فرزند محمدتقی، نویسنده، شاعر، پژوهشگر، ادیب، محقق، مورخ و از رجال برجسته [[جنبش مشروطه ایران|نهضت مشروطیت ایران]]، در محله امیرخیز تبریز زاده شد. او تا ۱۴ سالگی مقدمات ادب فارسی و عربی را در مکتب‌خانه‌های تبریز فرا گرفت و سپس در تجارتخانه پدرش (دکان بزازی) مشغول به کار شد. اسماعیل امیرخیزی در سن ۲۷ سالگی به حج رفت و در استانبول با مفاهیم مشروطه و جمهوری از طریق جراید و گفتگوها آشنا شد. از آغاز نهضت مشروطیت به آزادی‌خواهان پیوست و به عنوان نماینده اردبیل در انجمن ایالتی آذربایجان شرکت کرد. پس از اعتبار یافتن سردار ملّی [[ستارخان]]، به عنوان منشی ظاهری و مستشار باطنی او منصوب شد و در دستگاه او عاملی مؤثر بود. | ||
پس از افتتاح مجلس شورای ملی دوره دوم، همراه ستارخان به تهران رفت، اما پس از حادثه پارک اتابک (تیرخوردن ستارخان)، با اجازه او به تبریز بازگشت. در ۱۳۳۰ قمری/۱۹۱۲ میلادی به دلیل تجاوز روس‌ها و فشار استبداديان به استانبول هجرت کرد، سپس به دعوت [[سیّدحسن تقی‌زاده|سیدحسن تقی‌زاده]] به برلین رفت و در کمیته میلیون ایرانی فعالیت کرد. در ۱۳۳۳ قمری/۱۹۱۵ میلادی برای کمک به میلیون به بغداد رفت، اما پس از سقوط بغداد به دست انگلیس، به استانبول بازگشت و دو سال ماند. پس از ۷ سال دوری، با خروج روس‌ها از آذربایجان، به تبریز بازگشت و در ۱۲۹۸ شمسی به وزارت معارف پیوست و در دبیرستان محمودیه تدریس کرد. محمداسماعیل امیرخیزی به [[شیخ محمد خیابانی]] پیوست و با پیشنهاد او به هیئت مدیره قیام درآمد؛ پیشنهاد تغییر نام آذربایجان به آزادیستان از او بود. از یاران و مشاوران شیخ بود و در انتخاب ریاست گارد ملی، [[ | پس از افتتاح مجلس شورای ملی دوره دوم، همراه ستارخان به تهران رفت، اما پس از حادثه پارک اتابک (تیرخوردن ستارخان)، با اجازه او به تبریز بازگشت. در ۱۳۳۰ قمری/۱۹۱۲ میلادی به دلیل تجاوز روس‌ها و فشار استبداديان به استانبول هجرت کرد، سپس به دعوت [[سیّدحسن تقی‌زاده|سیدحسن تقی‌زاده]] به برلین رفت و در کمیته میلیون ایرانی فعالیت کرد. در ۱۳۳۳ قمری/۱۹۱۵ میلادی برای کمک به میلیون به بغداد رفت، اما پس از سقوط بغداد به دست انگلیس، به استانبول بازگشت و دو سال ماند. پس از ۷ سال دوری، با خروج روس‌ها از آذربایجان، به تبریز بازگشت و در ۱۲۹۸ شمسی به وزارت معارف پیوست و در دبیرستان محمودیه تدریس کرد. محمداسماعیل امیرخیزی به [[شیخ محمد خیابانی]] پیوست و با پیشنهاد او به هیئت مدیره قیام درآمد؛ پیشنهاد تغییر نام آذربایجان به آزادیستان از او بود. از یاران و مشاوران شیخ بود و در انتخاب ریاست گارد ملی، کلنل [[محمدتقی پسیان|محمدتقی خان پسیان]] را پیشنهاد داد (هرچند سید مرتضی دیبا منصوب شد). او در فرستادن مجاهدان به اهر، پیشنهاد نگهداشتن نیروها در پل آجی را داد. پس از قتل خیابانی، از سیاست کناره گرفت و به امور فرهنگی روی آورد. | ||
تا ۱۳۱۴ شمسی، اسماعیل امیرخیزی اداره مدرسه فردوسی را بر عهده داشت، سپس به تهران رفت و ریاست دارالفنون را عهده‌دار شد. در ۱۳۲۱ شمسی به تبریز بازگشت و ریاست فرهنگ آذربایجان را بر عهده گرفت، اما دو سال بعد به تهران آمد و از ۱۳۲۵ شمسی دوباره ریاست دارالفنون را بر عهده داشت. در ۱۳۲۸ شمسی بازنشسته شد و در ۲۷ بهمن ۱۳۴۴ شمسی، در تهران درگذشت و در بهشت زهرا دفن شد. آثارش شامل تصحیح بوستان [[سعدی]]، تصحیح دیوان عنصری، قیام آذربایجان و ستارخان، تاریخ فرهنگ و ادب آذربایجان، قطعات منتخبه زبان فارسی و اشعار و مقالات متعدد در جراید است. اسماعیل امیرخیزی معلم شهریار بود و تأثیرگذار بر ادبیات آذربایجان؛ تأکید بر حفظ زبان فارسی، تعلیم دختران، تشکیل شورای فرهنگ، و آموزش بزرگسالان داشت. با وجود مجاهدات، قربانی توطئه سکوت شد و نامش در سایه ستارخان و خیابانی قرار گرفت. | تا ۱۳۱۴ شمسی، اسماعیل امیرخیزی اداره مدرسه فردوسی را بر عهده داشت، سپس به تهران رفت و ریاست دارالفنون را عهده‌دار شد. در ۱۳۲۱ شمسی به تبریز بازگشت و ریاست فرهنگ آذربایجان را بر عهده گرفت، اما دو سال بعد به تهران آمد و از ۱۳۲۵ شمسی دوباره ریاست دارالفنون را بر عهده داشت. در ۱۳۲۸ شمسی بازنشسته شد و در ۲۷ بهمن ۱۳۴۴ شمسی، در تهران درگذشت و در بهشت زهرا دفن شد. آثارش شامل تصحیح بوستان [[سعدی]]، تصحیح دیوان عنصری، قیام آذربایجان و ستارخان، تاریخ فرهنگ و ادب آذربایجان، قطعات منتخبه زبان فارسی و اشعار و مقالات متعدد در جراید است. اسماعیل امیرخیزی معلم شهریار بود و تأثیرگذار بر ادبیات آذربایجان؛ تأکید بر حفظ زبان فارسی، تعلیم دختران، تشکیل شورای فرهنگ، و آموزش بزرگسالان داشت. با وجود مجاهدات، قربانی توطئه سکوت شد و نامش در سایه ستارخان و خیابانی قرار گرفت. | ||
| خط ۹۹: | خط ۹۹: | ||
== آثار و میراث تاریخی و ادبی-فرهنگی == | == آثار و میراث تاریخی و ادبی-فرهنگی == | ||
[[پرونده:محمد اسماعیل امیرخیزی.jpg|جایگزین=قیام آذربایجان و ستارخان، اثر اسماعیل امیرخیزی|بندانگشتی|240x240پیکسل|قیام آذربایجان و ستارخان، اثر اسماعیل امیرخیزی]] | |||
محمد اسماعیل امیرخیزی آثار متعددی در حوزه ادبیات و تاریخ از خود به جا گذاشت. او تصحیح بوستان سعدی را در سال‌های ۱۳۱۰ و ۱۳۱۲ ش، در تبریز منتشر کرد که نشان‌دهنده تسلط او بر متون کلاسیک فارسی بود. همچنین، دیوان عنصری را تصحیح کرد که یکی از کارهای برجسته او در احیای متون کهن است. کتاب «قیام آذربایجان و ستارخان» از مهم‌ترین آثار اوست که به شرح نقش مشروطه‌خواهان و سردار ملی در نهضت مشروطیت می‌پردازد و سندی ارزشمند از تاریخ معاصر ایران است. دیگر اثر او، «تاریخ فرهنگ و ادب آذربایجان»، به بررسی سیر تحولات فرهنگی و ادبی منطقه پرداخت و منبعی مهم برای مطالعات منطقه‌ای است. او همچنین «قطعات منتخبه زبان فارسی (نظم و نثر)» را تدوین کرد که گزیده‌ای از آثار ادبی فارسی بود. اشعار و مقالات او در جراید مختلف منتشر شد و مجموعه خطی آثارش در کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود. او قصیده‌سرای برجسته‌ای بود و یک شعر به سبک سانِت‌های اروپایی سرود که نشان‌دهنده نوآوری او در شعر بود. این آثار نقش او را به عنوان ادیب و مورخ تثبیت کرد. '''(مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی) (نصرنیوز) (آذرپژوه) (آذری‌ها)''' | محمد اسماعیل امیرخیزی آثار متعددی در حوزه ادبیات و تاریخ از خود به جا گذاشت. او تصحیح بوستان سعدی را در سال‌های ۱۳۱۰ و ۱۳۱۲ ش، در تبریز منتشر کرد که نشان‌دهنده تسلط او بر متون کلاسیک فارسی بود. همچنین، دیوان عنصری را تصحیح کرد که یکی از کارهای برجسته او در احیای متون کهن است. کتاب «قیام آذربایجان و ستارخان» از مهم‌ترین آثار اوست که به شرح نقش مشروطه‌خواهان و سردار ملی در نهضت مشروطیت می‌پردازد و سندی ارزشمند از تاریخ معاصر ایران است. دیگر اثر او، «تاریخ فرهنگ و ادب آذربایجان»، به بررسی سیر تحولات فرهنگی و ادبی منطقه پرداخت و منبعی مهم برای مطالعات منطقه‌ای است. او همچنین «قطعات منتخبه زبان فارسی (نظم و نثر)» را تدوین کرد که گزیده‌ای از آثار ادبی فارسی بود. اشعار و مقالات او در جراید مختلف منتشر شد و مجموعه خطی آثارش در کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود. او قصیده‌سرای برجسته‌ای بود و یک شعر به سبک سانِت‌های اروپایی سرود که نشان‌دهنده نوآوری او در شعر بود. این آثار نقش او را به عنوان ادیب و مورخ تثبیت کرد. '''(مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی) (نصرنیوز) (آذرپژوه) (آذری‌ها)''' | ||