|
|
| (۴۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
|
| |
|
| '''جراید حُرّه (مطبوعات آزاد)'''، اصطلاحی بود که در دوران مشروطه به روزنامه‌ها و نشریاتی اطلاق می‌شد که مستقل از دربار و در حمایت از آزادی و قانون می‌نوشتند. این مطبوعات نقشی اساسی در بیداری مردم، گسترش آگاهی سیاسی و بسیج اجتماعی داشتند. [[احمد کسروی]] در ''تاریخ مشروطه ایران'' (۱۳۲۵ش) بارها به نفوذ و اهمیت جراید آزاد اشاره کرده است. پژوهشگرانی چون ناطق و آبراهامیان نیز مطبوعات را «دانشگاه سیاسی ملت» در عصر مشروطه دانسته‌اند.
| |
|
| |
| == پیشینه ==
| |
| پیش از مشروطه، مطبوعات در ایران محدود و زیر نظر حکومت بودند. اما با گسترش ارتباطات با قفقاز و عثمانی، روزنامه‌هایی مانند ''حبل‌المتین'' (کلکته)، ''ملانصرالدین'' (تفلیس) و ''قانون'' (لندن) زمینه‌ساز شکل‌گیری مطبوعات آزاد شدند (آدمیت، ''اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده''، ۱۳۴۹).
| |
|
| |
| == نقش در انقلاب مشروطه ==
| |
|
| |
| * '''انتقال اندیشه‌های نو:''' آشنایی مردم با مفاهیمی چون قانون، آزادی، مجلس.
| |
| * '''انتقاد از استبداد:''' نقد شاه و دربار در مقالات طنز و سیاسی.
| |
| * '''بسیج مردمی:''' دعوت به تظاهرات، بست‌نشینی و مقاومت.
| |
| * '''پرورش روشنفکران:''' روزنامه‌نگاران و نویسندگان این جراید به رهبران فکری بدل شدند.
| |
|
| |
| کسروی یاد می‌کند که روزنامهٔ ''صوراسرافیل'' در تهران تأثیری عظیم در بیداری افکار عمومی داشت (''تاریخ مشروطه ایران''، ۱۳۲۵).
| |
|
| |
| == نمونه‌های مهم ==
| |
|
| |
| * ''صوراسرافیل'' (تهران)
| |
| * ''حبل‌المتین'' (کلکته)
| |
| * ''ملانصرالدین'' (تفلیس)
| |
| * ''قانون'' (لندن، به سردبیری ملکم‌خان)
| |
| * ''مجاهد'' و ''انجمن'' (تبریز)
| |
|
| |
| == تحلیل پژوهشگران ==
| |
|
| |
| * '''کسروی''': مطبوعات آزاد را «آتش‌افروز انقلاب» می‌خواند (۱۳۲۵).
| |
| * '''هما ناطق''': جراید حُرّه را دانشگاهی برای ملت می‌داند که در آن الفبای سیاست را آموختند (''ایرانیان و اندیشه تجدد''، ۱۳۷۷).
| |
| * '''آبراهامیان''': مطبوعات آزاد را ابزار اصلی بسیج توده‌ای در مشروطه معرفی می‌کند (''ایران بین دو انقلاب''، ۱۳۷۷).
| |
|
| |
| == جمع‌بندی ==
| |
| «جراید حُرّه» ستون اصلی گفتمان آزادی‌خواهی در مشروطه بودند. آنها با زبان ساده و طنزآمیز مردم را به حقوقشان آگاه کردند و به شکل‌گیری افکار عمومی نوین کمک کردند. این مطبوعات، نماد آزادی بیان در تاریخ ایران به شمار می‌روند.
| |
|
| |
| == منابع ==
| |
|
| |
| * کسروی، احمد. ''تاریخ مشروطهٔ ایران''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۵ش.
| |
| * آدمیت، فریدون. ''اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده''. تهران: سخن، ۱۳۴۹.
| |
| * ناطق، هما. ''ایرانیان و اندیشهٔ تجدد''. تهران: طرح نو، ۱۳۷۷.
| |
| * آبراهامیان، یرواند. ''ایران بین دو انقلاب''. ترجمهٔ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی، ۱۳۷۷.
| |
| * آجودانی، ماشاءالله. ''مشروطه ایرانی''. تهران: اختران، ۱۳۷۷.
| |