|
|
| (۲۴۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه زندگینامه| اندازه جعبه =| عنوان = سید احمد خاتمی| نام = | تصویر = سید احمد خاتمی؛1.jpg| اندازه تصویر = ۲۴۰px| عنوان تصویر = سید احمد خاتمی| زادروز = ۱۸ اردیبهشت ۱۳۳۹| زادگاه = سمنان، ایران| تاریخ مرگ =| مکان مرگ =|عرض جغرافیایی محل دفن=|طول جغرافیایی محل دفن=|latd=|latm=|lats=|latNS=N|longd=|longm=|longs=|longEW=E| محل زندگی = سمنان (تا ۱۳۵۴)، قم (۱۳۵۴–۱۳۵۷)، تهران (از ۱۳۸۴)| ملیت = | نژاد = | تابعیت = | تحصیلات = تحصیلات حوزوی در قم| دانشگاه = | پیشه = روحانی، سیاستمدار| سال‌های فعالیت = ۱۳۵۷-اکنون| کارفرما = | نهاد = مجلس خبرگان، شورای نگهبان، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم| نماینده = | شناخته‌شده برای = مردم ایران، نهادهای حکومتی| نقش‌های برجسته = امام جمعه موقت تهران (از ۱۳۸۴)، عضو شورای نگهبان (از ۱۳۹۹)| سبک = | تأثیرگذاران = آخوند محمدتقی مصباح یزدی، روح‌الله خمینی| تأثیرپذیرفتگان = | شهر خانگی = | تلویزیون = | لقب = | حزب = | جنبش = | مخالفان = معترضان، فعالان حقوق زنان، اپوزیسیون| هیئت = | دین = اسلام ارتجاعی| مذهب = | منصب = | مکتب = | آثار = | خویشاوندان سرشناس = | فرزندان = | جوایز = | امضا = | اندازه امضا = | وبگاه = | پانویس =}} | | [[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|بندانگشتی|887x887پیکسل]] |
| '''سید احمد خاتمی'''، (متولد ۱۳۳۹، سمنان)، یکی از روحانیون برجسته و امام جمعه موقت تهران است که به دلیل مواضع تند و جنجالی‌اش در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، و فرهنگی، چهره‌ای مناقشه‌برانگیز محسوب می‌شود. او تحصیلات حوزوی خود را در قم گذراند و از سال ۱۳۸۴ به‌عنوان امام جمعه موقت تهران و عضو [[مجلس خبرگان]] رهبری فعالیت دارد. خاتمی از حامیان سرسخت [[رژیم ولایت فقیه|ولایت فقیه]] است و در سال ۱۴۰۱ اعلام کرد: «ایستادن در مقابل ولایت فقیه، مخالفت با خداست»<ref name=":0">[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA-%D8%A8%D8%A7-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA/a-64126679 احمد خاتمی: ایستادن در مقابل ولایت فقیه مخالفت با خداست - دویچه‌وله] 1</ref> | | {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | نام = مهدی ملک‌زاده | تصویر = مهدی ملک‌زاده.jpg | توضیح تصویر = مهدی ملک‌زاده، پزشک، سیاستمدار و تاریخ‌نگار ایرانی | نام اصلی = | زمینه فعالیت = پزشکی، سیاست، تاریخ‌نگاری | ملیت = | تاریخ تولد = سال ۱۲۶۰ ه.ش | محل تولد = اصفهان | والدین = ملک‌المتکلمین | تاریخ مرگ = سال ۱۳۳۴ ه.ش | محل مرگ = تهران | علت مرگ = | محل زندگی = | مختصات محل زندگی = | مدفن = | در زمان حکومت = قاجار، پهلوی | اتفاقات مهم = انقلاب مشروطیت، شهادت پدرش در باغشاه، تألیف تاریخ انقلاب مشروطیت | نام دیگر = | لقب = | بنیانگذار = | پیشه = پزشک، استاد دانشگاه، نماینده مجلس، سناتور | سال‌های نویسندگی = | سبک نوشتاری = | کتاب‌ها = تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، زندگی ملک‌المتکلمین | مقاله‌ها = | نمایشنامه‌ها = | فیلم‌نامه‌ها = | دیوان اشعار = | تخلص = | فیلم (های) ساخته بر اساس اثر(ها) = | همسر = | شریک زندگی = | فرزندان = | تحصیلات = پزشکی | دانشگاه = بیروت، پاریس | حوزه = | شاگرد = | استاد = | علت شهرت = | تأثیرگذاشته بر = | تأثیرپذیرفته از = | وبگاه = | imdb_id = | جوایز = نشان برگ خرما (در بیروت) | گفتاورد = | امضا =}} |
| | '''مهدی ملک‌زاده'''، (متولد سال ۱۲۶۰، اصفهان – درگذشته ۱۳۳۴، تهران) پزشک، سیاستمدار و تاریخ‌نگار برجسته ایرانی، یکی از شخصیت‌های کلیدی دوران [[جنبش مشروطه ایران|جنبش مشروطه]] و پس از آن بود. او فرزند [[ملک‌المتکلمین]]، روحانی مبارز و شهید مشروطه، به دنیا آمد و تحت تأثیر روحیه آزادی‌خواهی پدرش، خود نیز به صف مشروطه‌خواهان پیوست. مهدی ملک‌زاده تحصیلاتش در رشته پزشکی را در بیروت و پاریس به پایان رساند و مدرک دکترا اخذ کرد. پس از بازگشت به ایران همزمان با انقلاب مشروطیت، در فعالیت‌های سیاسی و مبارزاتی شرکت کرد و دوره‌هایی از حبس و تبعید را تجربه نمود. ملک‌زاده در عرصه حرفه‌ای، به عنوان پزشک، استاد دانشکده طب (به ویژه در رشته کالبدشناسی)، معاون نخست‌وزیر، نماینده هفت دوره مجلس شورای ملی، دو دوره مجلس مؤسسان، رئیس بهداری ارتش، و سناتور دو دوره (با سمت نایب‌رئیس سنا) خدمت کرد. او پیشنهاد وزارت بهداری را نپذیرفت و بر حفظ استقلال حرفه‌ای تأکید داشت. |
|
| |
|
| احمد خاتمی از اعدام‌ها و [[قتل‌عام ۶۷|قتل‌عام ۱۳۶۷]] دفاع کرده و آن را «خدمت بزرگ» به ملت دانسته است.<ref name=":1">[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DB%B6%DB%B7-%D8%AE%D8%AF%D9%85%D8%AA-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%84%D8%AA-%DA%A9%D8%B1%D8%AF/a-19487720 احمد خاتمی: امام خمینی با اعدام‌های ۶۷ خدمت بزرگی به ملت کرد - دویچه‌وله] 3</ref> خاتمی خواستار سرکوب شدید اعتراضات، به‌ویژه [[اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات سراسری ۱۴۰۱]]، شده و معترضان را «عوامل بیگانه» نامیده است.<ref name=":2">[https://news.mojahedin.org/i/%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%BA%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%AA-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B1-%D8%B5%D8%B1%DB%8C%D8%AD-%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%86%D8%AF-%D9%85%D8%A7-%D9%85%DB%8C-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%85 آخوند احمد خاتمی: در اغتشاشات سال ۱۴۰۱ صریح گفتند ما می‌خواهیم نظام را براندازیم - سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref> او همچنین از سیاست‌های سخت‌گیرانه علیه زنان حمایت کرده و اظهار داشته که برای اجرای حجاب باید «خون ریخته شود».<ref name=":3">[https://fararu.com/fa/news/74980/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%84-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D8%AE%D9%88%D9%86-%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%D9%87-%D8%B4%D9%88%D8%AF احمد خاتمی: برای حل مسئله حجاب باید خون ریخته شود - سایت حکومتی فرارو] 2</ref> احمد خاتمی جشن‌های ایرانی مانند [[چهارشنبه‌سوری]] را «حرام» خوانده و آن‌ها را ضداسلامی دانسته است.<ref name=":10">[https://www.fozoolemahaleh.com/2015/03/17/%d8%a7%d8%ad%d9%85%d8%af-%d8%ae%d8%a7%d8%aa%d9%85%db%8c-%da%86%d9%87%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d9%86%d8%a8%d9%87-%d8%b3%d9%88%d8%b1%db%8c-%d8%ad%d8%b1%d8%a7%d9%85-%d8%a7%d8%b3%d8%aa احمد خاتمی جغد ولایت، چهارشنبه سوری جشن بزرگ ملی ما را حرام می داند! - فضول محله]</ref> در سال ۲۰۱۸، به دلیل نقشش در نقض حقوق بشر، از جمله حمایت از اعدام‌های فراقانونی و سرکوب [[آزادی بیان]]، توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم شد. او این تحریم‌ها را «افتخار» دانست و آن را نشانه دشمنی آمریکا با اسلام خواند.<ref name=":4">[https://parsi.euronews.com/2024/12/03/what-happens-to-ahmad-khatami وضعیت احمد خاتمی در هاله‌ای از ابهام؛ آیا پای جانشینی موروثی مجتبی خامنه‌ای درمیان است؟ - یورو نیوز]</ref>
| | آثار اصلی او شامل «تاریخ انقلاب مشروطیت ایران» در هفت (یا هشت) مجلد است که بر اساس خاطرات شخصی و اسناد معتبر نگاشته شده و به بررسی علل، روندها و پیامدهای مشروطیت می‌پردازد، با تمرکز بر وقایع یک قرن پیش از انقلاب و نقد مورخان دیگر مانند [[احمد کسروی]] و [[ناظم‌الاسلام کرمانی]]. این کتاب بر بی‌طرفی تاریخی، ریشه‌های اجتماعی-سیاسی تحولات، و نقش عوامل خارجی مانند نفوذ روس و انگلیس تأکید دارد. همچنین کتاب «زندگی ملک‌المتکلمین» را درباره پدرش تألیف کرد. مهدی ملک‌زاده با هزینه شخصی آرامگاهی برای شهدای باغشاه بنا نهاد و مجسمه پدرش را در میدان حسن‌آباد نصب کرد، هرچند بعدها برداشته شد. زندگی شخصی‌اش شامل ازدواج با دختر سلیمان‌خان میکده و داشتن دو دختر بود که یکی‌شان استاد باستان‌شناسی دانشگاه تهران شد. |
|
| |
|
| اتهامات فساد مالی نیز علیه سید احمد خاتمی و نزدیکانش، از جمله دامادش، مطرح شده که به سوءاستفاده از اموال عمومی برای خرید املاک اشاره دارد، هرچند مدارک قطعی در این زمینه محدود است.<ref name=":11">[https://www.azadegy.de/?p=8030 آشنايی با یک داماد مفت خور دیگر آخوندها - آزادگی]</ref> خاتمی در سال ۱۳۹۸ ادعا کرد که ایران فرمول ساخت بمب اتمی را دارد، اما به دلایل مذهبی از آن استفاده نمی‌کند.<ref name=":5">[https://www.dw.com/fa-ir/iran/a-47447558 احمد خاتمی: فرمول ساخت بمب اتمی را داریم - دویچه‌وله] 2</ref> او همچنین از فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی خارجی حمایت کرده و در سال ۱۳۹۸ اعلام کرد که مجلس خبرگان مصوب کرده این شبکه‌ها نباید فعالیت کنند.<ref name=":12">[https://shabtabnews.com/1398/09/01/%d8%a7%d8%ad%d9%85%d8%af-%d8%ae%d8%a7%d8%aa%d9%85%db%8c-%d9%85%d8%ac%d9%84%d8%b3-%d8%ae%d8%a8%d8%b1%da%af%d8%a7%d9%86-%d9%85%d8%b5%d9%88%d8%a8-%da%a9%d8%b1%d8%af-%da%a9%d9%87-%d8%b4%d8%a8%da%a9%d9%87/ احمد خاتمی: مجلس خبرگان مصوب کرد که شبکه‌های مجازی خارجی فعالیت نکنند - شب‌تاب]</ref>
| | با وجود دستاوردها، برخی روایات انتقادی به آثارش وارد است، از جمله اتهام اغراق در توصیف نقش پدرش و تحریف جزئی در نقل وقایع، که بخشی از چالش‌های تاریخ‌نگاری مشروطه را نشان می‌دهد. میراث ملک‌زاده در حفظ اسناد معاصر مشروطیت و ترکیب دانش پزشکی با سیاست و تاریخ برجسته است، هرچند نقدهایی بر جزئی‌نگری بیش از حد و تمرکز انتقادی بر روحانیون وارد شده است.<ref name=":0">[https://rasekhoon.net/mashahir/show/597070 مهدی ملک‌زاده - راسخون]</ref><ref name=":1">[https://keramatollahrasekh.blogfa.com/post/312 مهدی ملک‌زاده، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران - کرامت‌الله راسخ]</ref><ref name=":2">[https://www.karaketab.com/download/history/iran/5858-dl-enghlab-mash کتاب تاریخ انقلاب مشروطیت ایران اثر مهدی ملک‌زاده - کارا کتاب]</ref><ref name=":3">[https://azadamirkhizi.blogfa.com/post/1045 دکتر مهدی ملک‌زاده - آزاد امیرخیزی]</ref> |
|
| |
|
| == زندگی اولیه و تحصیلات == | | == مقدمه بر زندگی و زمینه خانوادگی == |
| سید احمد خاتمی در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۳۹ در سمنان متولد شد. او از خانواده‌ای مذهبی بود و از ۱۱ سالگی به تحصیلات دینی روی آورد. در سال ۱۳۵۴، پس از اتمام دروس مقدماتی در حوزه علمیه صادقیه سمنان، به قم مهاجرت کرد و در حوزه علمیه قم به تحصیلات خود ادامه داد. در قم، تحت نظر آخوند [[محمدتقی مصباح یزدی]]، فقه، اصول، تفسیر، و کلام آموخت. احمد خاتمی در دوران تحصیلاتش، در فعالیت‌های سیاسی علیه رژیم پهلوی شرکت کرد و تحت تأثیر حمله به مدرسه فیضیه در سال ۱۳۴۲، به [[روح‌الله خمینی]] پیوست. این دوره، او را برای نقش‌های بعدی در ساختار سیاسی و مذهبی ایران آماده کرد. او در سال‌های اولیه [[انقلاب ضد سلطنتی|انقلاب ضدسلطنتی]]، در جلسات مخفیانه با دیگر روحانیون برای سازماندهی فعالیت‌ها مشارکت داشت و به دلیل سخنرانی‌هایش، به‌عنوان یکی از چهره‌های جوان و پرشور شناخته شد.
| | مهدی ملک‌زاده، متولد ۱۲۶۰ ه. ش، در اصفهان، از خاندانی با پیشینه مبارزاتی در نهضت مشروطیت برخاست. پدرش، ملک‌المتکلمین، خطیب و واعظ برجسته دوران مشروطیت، نقش فعالی در جنبش آزادی‌خواهی ایفا کرد و در سال‌های استبداد صغیر، به دست [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] قاجار در باغشاه به شهادت رسید. این واقعه تلخ، روحیه آزادی‌خواهی را در ملک‌زاده جوان نهادینه ساخت و او را به سوی مشارکت در تحولات سیاسی سوق داد. دوران کودکی ملک‌زاده در فضای پرتلاطم اصفهان گذشت، جایی که پس از طی مراحل ابتدایی مکتب‌خانه، به تحصیل علوم سنتی و نوین روی آورد. او «شرح منظومه» را نزد جهانگیر خان قشقایی در حکمت الهی آموخت و زبان انگلیسی را از آوانس، یکی از ارامنه جلفا، فراگرفت. مهدی ملک‌زاده در هفده‌سالگی، به تهران مهاجرت کرد و وارد دارالفنون شد تا علوم جدید و پزشکی را پیگیری کند. این زمینه خانوادگی و آموزشی، پایه‌ای برای تعهد مادام‌العمر او به اصلاحات اجتماعی و سیاسی فراهم آورد. |
|
| |
|
| در سال ۱۳۵۷، او به همراه گروهی از طلاب، در تظاهرات علیه رژیم پهلوی شرکت کرد و پس از پیروزی انقلاب ضدسلطنتی، به عضویت اولیه در نهادهای انقلابی درآمد. او در سال ۱۳۶۰، به‌عنوان نماینده مردم سمنان در اولین دوره مجلس شورای اسلامی کاندیدا شد، اما موفق به کسب رأی نشد. این تجربه، او را به تمرکز بیشتر بر فعالیت‌های حوزوی و تبلیغی سوق داد. در سال ۱۳۶۲، او به‌عنوان مسئول تبلیغات در جبهه‌های جنگ منصوب شد و در این نقش، به ترویج ایدئولوژی جنگ میان رزمندگان پرداخت. او همچنین در سال ۱۳۶۵، در دوره‌ای کوتاه، به‌عنوان مسئول حوزه علمیه سمنان فعالیت کرد تا آموزش طلاب را گسترش دهد.<ref name=":6">[https://fararu.com/fa/tags/13284/1/%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C بیوگرافی سید احمد خاتمی - سایت حکومتی فرارو] 1</ref>
| | زندگی اولیه ملک‌زاده با حوادث سیاسی دوران قاجار گره خورده بود. روحیه مبارزاتی پدرش، که به عنوان یکی از رهبران ملی شناخته می‌شد، بر او تأثیر عمیقی گذاشت و او را از نوجوانی به افکار نوین و آزادی‌خواهانه آشنا کرد. ملک‌زاده، برخلاف بسیاری از هم‌عصرانش، تحصیلات خود را با تمرکز بر علوم تجربی پیگیری کرد، اما همزمان با تحولات فکری مشروطه همگام شد. این ترکیب از میراث خانوادگی و آموزش‌های اولیه، او را به عنوان فردی چندوجهی – پزشک، سیاستمدار و تاریخ‌نگار – معرفی می‌کند.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> |
|
| |
|
| == مناصب و نقش‌های سیاسی == | | == تحصیلات و شکل‌گیری حرفه‌ای == |
| پس از انقلاب ضدسلطنتی ۱۳۵۷، سید احمد خاتمی به تحصیلات عالی حوزوی ادامه داد و در جبهه‌های [[جنگ ایران و عراق]] حضور یافت. از سال ۱۳۶۴، تدریس در حوزه علمیه قم را آغاز کرد و از سال ۱۳۶۷، تدریس تفسیر قرآن را بر عهده گرفت. در سال ۱۳۶۹، به مجمع جهانی اهل بیت پیوست. در سال ۱۳۷۷، به‌عنوان نماینده مردم کرمان در سومین دوره مجلس خبرگان رهبری انتخاب شد و در دوره‌های چهارم و پنجم نیز این سمت را حفظ کرد. در سال ۱۳۸۴، توسط [[سید علی خامنه ای|سید علی خامنه‌ای]] به‌عنوان امام جمعه موقت تهران منصوب شد. در آبان ۱۳۹۹، پس از استعفای آخوند محمد یزدی به دلیل بیماری، به عضویت شورای نگهبان درآمد. او همچنین در شورای عالی انقلاب فرهنگی و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نقش داشته است.
| | تحصیلات عالی مهدی ملک‌زاده در رشته پزشکی، نمادی از گذار نسل مشروطه‌خواهان به سوی علوم نوین بود. او در نوزده‌سالگی، راهی بیروت شد و دوره‌های مقدماتی طب را در آنجا آغاز کرد. با این حال، برنامه‌ریزی برای ادامه تحصیل در فرانسه با مداخله‌ای غیرمنتظره تغییر یافت: شمس‌الدین بیگ، سفیر کبیر عثمانی در ایران و دوست پدرش، او را از سفر به پاریس منصرف کرد و به بیروت هدایت نمود. ملک‌زاده در بیروت، دوره کامل پزشکی را به اتمام رساند و مدرک دکترا، دیپلم (اتا) و نشان برگ خرما را کسب کرد. سپس، برای تکمیل دانش، به پاریس عزیمت کرد و با فناوری‌های پیشرفته پزشکی آشنا شد. این دوره تحصیلی، نه تنها مهارت‌های حرفه‌ای او را تقویت کرد، بلکه چشم‌اندازی جهانی به افکار سیاسی‌اش به ویژه در زمینه تأثیر تمدن غرب بر شرق افزود. بازگشت او به ایران همزمان با اوج انقلاب مشروطیت در سال ۱۲۸۵، رخ داد، که وی را بلافاصله در گرداب رویدادهای سیاسی فرو برد. |
|
| |
|
| احمد خاتمی در سال ۱۳۸۵، به‌عنوان رئیس گروه بین‌المللی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی منصوب شد و در این سمت، برنامه‌های تبلیغی را در خارج از کشور، به‌ویژه در کشورهای آفریقایی، هدایت کرد. او در سال ۱۳۹۰، به‌عنوان عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان انتخاب شد و در سال ۱۳۹۴، به عضویت در کمیسیون سیاسی و اجتماعی این مجلس درآمد.<ref name=":6" />
| | در دارالفنون تهران، ملک‌زاده با علوم جدید آشنا شد و پایه‌های دانش پزشکی خود را محکم ساخت. تحصیل در بیروت و پاریس، او را با استانداردهای بین‌المللی پزشکی مجهز کرد و همزمان، افکار آزادی‌خواهانه را در وی تعمیق بخشید. این آموزش‌ها، زمینه‌ساز نقش دوگانه او به عنوان پزشک و فعال سیاسی شد، جایی که دانش تجربی با تعهد به عدالت اجتماعی آمیخته گردید.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> |
|
| |
|
| در سال ۱۴۰۰، او در جلسات ویژه با مقامات امنیتی، درباره سیاست‌های سرکوبگری نظرات خود را اعلام کرد.<ref name=":4" /> در سال ۱۳۸۷، او به‌عنوان مشاور فرهنگی خامنه‌ای منصوب شد و در این نقش، بر تولید محتوای دینی و مذهبی نظارت داشت. احمد خاتمی همچنین در سال ۱۳۹۶، به‌عنوان یکی از اعضای اصلی هیئت نظارت بر مطبوعات انتخاب شد و در این سمت، چندین نشریه را به دلیل انتقاد از نظام توقیف کرد.<ref name=":6" /> | | == مشارکت در انقلاب مشروطیت و فعالیت‌های سیاسی اولیه == |
| | ورود مهدی ملک‌زاده به ایران در بحبوحه انقلاب مشروطیت، نقطه عطفی در زندگی او بود. تحت تأثیر میراث پدرش، به صف مشروطه‌خواهان پیوست و در اعتراضات علیه استبداد محمدعلی شاه شرکت فعال داشت. روح آزادی‌خواهی پدری، او را به مبارزه‌ای بی‌وقفه کشاند که با حبس و تبعیدهای مکرر همراه بود. پس از استبداد صغیر در سال ۱۲۸۷، به حرفه طبابت روی آورد و همزمان، در مدرسه طب به تدریس پرداخت، به ویژه در رشته کالبدشناسی. این دوره، ترکیبی از خدمت پزشکی به جامعه و حفظ فعالیت‌های سیاسی پنهان بود. ملک‌زاده، به عنوان یکی از مردان معاصر انقلاب، شاهد مستقیم تحولات بود و در جوهر شگفت‌انگیز آن شریک شد، هرچند بعدها در آثارش خود را بیشتر ناظر توصیف کرد. این مشارکت، نه تنها تعهد او به اصول مشروطیت را نشان داد، بلکه پایه‌ای برای نقش‌های بعدی‌اش در عرصه عمومی فراهم آورد. |
|
| |
|
| == مواضع سیاسی و حمایت از ولایت فقیه ==
| | در جریان مشروطیت، ملک‌زاده علی‌رغم شرکت مستقیم، در نگارش‌های بعدی اسمی از نقش شخصی خود نبرد و خود را تماشاگر نشان داد. این رویکرد، بخشی از تلاش او برای حفظ بی‌طرفی تاریخی بود، هرچند برخی منتقدان آن را نشانه‌ای از اغراق در توصیف نقش خانوادگی تفسیر کرده‌اند.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> |
| خاتمی از حامیان سرسخت ولایت فقیه است. او در سال ۱۴۰۱، در خطبه‌های نماز جمعه تهران، گفت: <blockquote>«ایستادن در مقابل ولایت فقیه، مخالفت با خداست»</blockquote>او ولی فقیه را نائب عام امام زمان دانست.<ref name=":0" />
| |
|
| |
|
| سید احمد خاتمی همچنین از اعدام‌های ۱۳۶۷ دفاع کرده و آن را «خدمت بزرگ» [[روح‌الله خمینی|خمینی]] به ملت ایران توصیف کرده است.<ref name=":1" /> در جریان اعتراضات ۱۳۸۸، خاتمی معترضان را «فتنه‌گر» خواند و خواستار برخورد قاطع با آن‌ها شد.<ref name=":7">[https://www.radiofarda.com/a/f8-conservatives-against-referendum-suggested-by-rouhani/29039165.html احمد خاتمی: هرگز به آرزوی خود برای همه‌پرسی عمومی نخواهید رسید - رادیو فردا] 1</ref> در سال ۱۴۰۱، او معترضان را «برانداز» نامید و از اقدامات امنیتی حمایت کرد.<ref name=":2" />
| | == حرفه پزشکی و تدریس == |
| | پس از بازگشت از تبعید، مهدی ملک‌زاده به طور جدی به طبابت پرداخت و به عنوان یکی از پزشکان برجسته تهران شناخته شد. او در دانشکده طب، به ویژه از سوی صنیع‌الدوله، به سمت استادی منصوب گردید و چندین دوره تدریس کرد. تمرکز اصلی‌اش بر کالبدشناسی بود، که دانش نوین را به دانشجویان ایرانی منتقل می‌کرد. این نقش آموزشی، فراتر از پزشکی، به ترویج علوم تجربی در جامعه‌ای سنتی کمک کرد و با اصول مشروطیت همخوانی داشت. ملک‌زاده، با تجربه تحصیل در مراکز معتبر بیروت و پاریس، استانداردهای بالایی را در آموزش پزشکی برقرار ساخت و به پرورش نسلی از پزشکان مدرن پرداخت. |
|
| |
|
| احمد خاتمی در سال ۱۳۹۸، ادعا کرد که ایران فرمول ساخت بمب اتمی را دارد، اما به دلایل مذهبی از آن استفاده نمی‌کند.<ref name=":5" /> در سال ۱۳۹۶، او در واکنش به اظهارات [[حسن روحانی]] درباره همه‌پرسی، گفت: <blockquote>«هرگز به آرزوی خود برای همه‌پرسی عمومی نخواهید رسید»<ref name=":7" /> </blockquote>خاتمی در سال ۱۴۰۲، در سخنرانی‌ای، از لزوم حفظ نظام با هر هزینه‌ای سخن گفت و خواستار وحدت حامیان ولایت فقیه شد.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/ahmad-khatami-expel-supreme-leader-circle/33220172.html احمد خاتمی؛ کم‌فروغ شدن یا طرد از سوی نهاد ولایت فقیه؟ - رادیو فردا] 2</ref> در سال ۱۳۹۵، او در خطبه‌ای اعلام کرد که ولایت فقیه تنها راه نجات کشور است و هرگونه انتقاد از آن، خیانت به انقلاب محسوب می‌شود.<ref name=":0" /> او در سال ۱۳۸۹، در دیدار با نیروهای [[بسیج]]، از آن‌ها خواست تا با هرگونه انحراف از ولایت فقیه مقابله کنند.<ref name=":7" />
| | تدریس در مدرسه طب، بخشی از تعهد ملک‌زاده به پیشرفت علمی ایران بود. او دانش خود را بدون تبعیض به اشتراک گذاشت و این فعالیت، پلی میان حرفه پزشکی و تعهدات اجتماعی‌اش ایجاد کرد.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> |
|
| |
|
| == سرکوب اعتراضات == | | == فعالیت‌های سیاسی و نمایندگی == |
| خاتمی در سرکوب اعتراضات مردمی نقش داشته است. در سال ۱۳۸۸، او از سرکوب معترضان حمایت کرد و در سال ۱۴۰۱، خواستار برخورد شدید با معترضان شد. او در خطبه‌هایش، معترضان را «عوامل بیگانه» و «برانداز» خوانده و از نیروهای امنیتی خواسته است تا با آن‌ها مقابله کنند. در سال ۱۳۹۶، او از [[نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی|نیروهای نیابتی‌های]] رژیم ایران حمایت کرد و شعار «نه غزه، نه لبنان» را «صدای بیگانه» نامید و گفت: «این صدا باید خفه شود».<ref>[https://melliun.org/iran/150562 احمد خاتمی: صدایی که نه غزه نه لبنان می‌گوید باید خفه شود - ملّیون ایران]</ref> این اظهارات، به تشدید فضای سرکوب در تهران منجر شد.<ref name=":8">[https://iranfreedom.net/%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%88-%D9%88%D9%82%D8%A7%D8%AD%D8%AA-%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C/ وقاحت آخوندی بنام احمد خاتمی! - ایران آزادی] 1</ref> در سال ۱۴۰۱، احمد خاتمی در سخنرانی‌ای اعلام کرد: <blockquote>«در اغتشاشات سال ۱۴۰۱، صریح گفتند ما می‌خواهیم نظام را براندازیم» </blockquote>او در ادامه خواستار مجازات شدید معترضان شد.<ref name=":2" />
| | سیاست، وجه دیگری از زندگی مهدی ملک‌زاده بود که با حرفه پزشکی‌اش آمیخته شد. در کابینه مستوفی‌الممالک، به عنوان معاون نخست‌وزیر خدمت کرد و در سیاست‌گذاری‌های اجرایی نقش داشت. وی از دوره هفتم قانونگذاری، از سوی مردم بم به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب شد و مجموعاً هفت دوره نماینده بود. همچنین، دو دوره در مجلس مؤسسان عضویت داشت و سال‌ها ریاست بهداری ارتش را بر عهده گرفت. در سال ۱۳۲۷، پس از بازگشت از غیبت، به ایران آمد و بلافاصله به عرصه عمومی بازگشت. پس از شهریور ۱۳۲۰، چندین بار برای وزارت بهداری دعوت شد، اما نپذیرفت تا استقلال حرفه‌ای خود را حفظ کند. در نهایت، در سال ۱۳۲۸، در اولین دوره مجلس سنا از اصفهان سناتور شد و به سمت نایب‌رئیس سنا رسید؛ در دوره دوم نیز ادامه داد. این نقش‌ها، او را به عنوان یکی از معماران قانون اساسی و اصلاحات پسامشروطه تثبیت کرد. |
|
| |
|
| سید احمد خاتمی در سال ۱۳۸۹، در واکنش به اعتراضات دانشجویی، از تعطیلی دانشگاه‌ها برای جلوگیری از تجمعات حمایت کرد. او در سال ۱۳۹۸، از افزایش گشت‌های امنیتی در آستانه اعتراضات حمایت کرد و آن را «ضرورت حفظ امنیت» خواند.<ref>[https://iranfreedom.net/%d9%88%d9%82%d8%aa%db%8c-%d8%a7%d8%ad%d9%85%d8%af-%d8%ae%d8%a7%d8%aa%d9%85%db%8c-%d8%ae%d9%88%d8%af%d8%b2%d9%86%db%8c-%d9%85%db%8c-%da%a9%d9%86%d8%af/ وقتی احمد خاتمی خودزنی می کند! - ایران آزادی] 2</ref> در سال ۱۳۸۶، او در خطبه‌ای از قوه قضائیه خواست تا با معترضان اقتصادی برخورد قاطع کند و آن‌ها را «مفسدان اقتصادی» نامید.<ref name=":8" /> خاتمی در سال ۱۴۰۰، از [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی|نیروهای انتظامی]] خواست تا با هرگونه تجمع بدون مجوز با شدت عمل برخورد کنند.<ref name=":2" />
| | نمایندگی‌های متعدد ملک‌زاده، بازتاب اعتماد عمومی به او بود. او در تصمیم‌گیری‌های کلیدی، از بهداری ارتش تا سنا، بر کارایی و عدالت تأکید داشت و پیشنهادهای وزارتی را رد کرد تا از تعارض منافع بپرهیزد.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> |
|
| |
|
| == مواضع درباره زنان == | | == آثار ادبی و تاریخی == |
| سید احمد خاتمی از سیاست‌های سخت‌گیرانه علیه زنان حمایت می‌کند. او در سال ۱۴۰۲، در پاسخ به سؤالی درباره بدحجابی، گفت: <blockquote>«برای حل مسئله حجاب باید خون ریخته شود».<ref name=":3" /> </blockquote>این اظهارات نشان‌دهنده دیدگاه‌های افراطی او در مورد اجرای قوانین شریعت است. او همچنین زنان بی‌حجاب را «همسران دزدها» خوانده و آن‌ها را مورد تحقیر قرار داده است. در سال ۱۴۰۱، احمد خاتمی از [[گشت ارشاد|گشت‌های ارشاد]] حمایت کرد و خواستار تشدید نظارت بر پوشش زنان شد. او پیش از این نیز، در سال ۱۳۹۹، در خطبه‌ای اعلام کرد که زنان باید به‌عنوان نگهبانان ارزش‌های اسلامی عمل کنند و هرگونه انحراف از حجاب، تهدیدی برای جامعه است.<ref name=":9">[https://iranwire.com/fa/special-features/111467-%D8%A8%D9%84%D9%86%D8%AF%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%B1%D8%AA%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B2%D8%AF%D9%87%D8%A7-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF/ بلندگوهای نفرت‌پراکنی؛ احمد خاتمی: زنان بی‌حجاب، همسران دزدها هستند - ایران وایر]</ref> خاتمی در سال ۱۳۹۸، از قوه قضائیه خواست تا مجازات‌های سنگین‌تری برای بدحجابی در نظر بگیرد و آن را «جرم امنیتی» نامید.<ref name=":3" />
| | [[پرونده:تاریخ انقلاب مشروطیت، ملک‌زاده.jpg|جایگزین=تاریخ انقلاب مشروطیت، تألیف مهدی ملک‌زاده|بندانگشتی|240x240پیکسل|تاریخ انقلاب مشروطیت، تألیف مهدی ملک‌زاده]] |
| | میراث فکری مهدی ملک‌زاده در آثارش نهفته است، که عمدتاً بر تاریخ مشروطیت تمرکز دارند. برجسته‌ترین اثر او، «تاریخ انقلاب مشروطیت ایران» در هفت (یا هشت) مجلد است، که بر اساس خاطرات شخصی و اسناد معتبر نگاشته شده است. این کتاب، به یاد رهبران مشروطه مانند ملک‌المتکلمین (پدرش) تدوین گردید و جلد اول آن، با ۲۳۲ صفحه و ۱۱ فصل، به بررسی اوضاع ایران پیش از مشروطیت، علل پیدایش آن، سیاست بیگانگان، و نقش مجامع ملی می‌پردازد. نویسنده بر بی‌طرفی تأکید دارد و تاریخ را مشعلی برای روشن کردن گذشته توصیف می‌کند، با اصرار بر استفاده از مدارک صحیح بدون تأثیر احساسات شخصی. او ریشه‌های انقلاب را در تراکم قرن‌ها ظلم و بی‌عدالتی جستجو می‌کند و نقدهایی بر مورخان دیگر وارد می‌سازد. وی کتاب احمد کسروی را ناقص در پوشش سراسری حوادث می‌داند و «بیداری ایرانیان» ناظم‌الاسلام کرمانی را فاقد عمق فلسفی توصیف می‌کند. جلدهای بعدی، به روند انقلاب و پیامدهای آن اختصاص دارند.<ref name=":2" /> |
|
| |
|
| احمد خاتمی در سال ۱۳۸۷، در سخنرانی‌ای، از زنان خواست تا از حضور در اماکن عمومی بدون چادر خودداری کنند و آن را «حفظ عفت عمومی» خواند. در سال ۱۴۰۰، او در دیدار با نیروهای انتظامی، از آن‌ها خواست تا با زنان بدحجاب با شدت بیشتری برخورد کنند و این را وظیفه شرعی دانست. خاتمی همچنین در سال ۱۳۹۶، در واکنش به حضور زنان در ورزشگاه‌ها، گفت که این کار «نقض قوانین اسلامی» است و خواستار جلوگیری از آن شد.<ref name=":9" /> در سال ۱۳۸۹، او از ممنوعیت ورود زنان به برخی پارک‌ها بدون همراه مرد حمایت کرد و این را «حفظ امنیت اجتماعی» نامید.<ref name=":3" />
| | علاوه بر این، ملک‌زاده کتاب «زندگی ملک‌المتکلمین» را تألیف کرد، که شرح حال پدر شهیدش را بر اساس اسناد شخصی روایت می‌کند. این اثر، نه تنها بیوگرافی خانوادگی، بلکه سندی بر نقش روحانیون مبارز در مشروطه است. کتاب‌هایش در ۱۳۷۱ توسط انتشارات علمی چاپ شدند و بر اهمیت نهضت مشروطه به عنوان بزرگ‌ترین تحول سیاسی-اجتماعی ایران تأکید دارند. |
|
| |
|
| == مواضع فرهنگی ==
| | در کتاب «تاریخ انقلاب مشروطیت»، ملک‌زاده به فرضیه‌هایی مانند نقش انحراف روحانیون در عقب‌ماندگی ایران، تأثیر مسافرت‌های ایرانیان به غرب، و مداخلات روس و انگلیس می‌پردازد. او مشروطیت را عامل حذف امتیازات طبقاتی و بسط آزادی می‌داند، هرچند از جزئی‌نگری بیش از حد در روایت‌ها انتقاد شده است.<ref name=":1" /> |
| سید احمد خاتمی با فرهنگ و سنت‌های ایرانی، به‌ویژه جشن‌های ملی، مخالف است. او چهارشنبه‌سوری را «حرام» و «ضداسلامی» دانسته و خواستار ممنوعیت آن شده است. او در سال ۱۳۹۴، اعلام کرد که برگزاری این جشن، فرهنگ غربی را ترویج می‌دهد و باید با آن مقابله شود.<ref name=":10" /> او همچنین از فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی خارجی حمایت کرده و در سال ۱۳۹۸، اعلام کرد که مجلس خبرگان مصوب کرده این شبکه‌ها نباید فعالیت کنند. احمد خاتمی در سال ۱۳۹۶، در خطبه‌ای، از مردم خواست تا از تماشای برنامه‌های ماهواره‌ای خودداری کنند و آن را «ابزار دشمن» نامید.<ref name=":12" /> او دینداری را دارای هزینه برای مردم دانسته و گفته است: «دینداری هزینه دارد». خاتمی در سال ۱۳۸۹، از ممنوعیت موسیقی در اماکن عمومی حمایت کرد و آن را «منافی ارزش‌های اسلامی» دانست.<ref name=":13">[https://gunaz.tv/fa/post/58336 آخوند احمد خاتمی:دینداری هزینه دارد / نه برای آخوند ها، برای مردم ؟! - گاناز تی‌وی]</ref> او همچنین در سال ۱۴۰۱، از تعطیلی سینماها در ماه رمضان دفاع کرد و آن را «حفظ تقدس ماه» خواند. در سال ۱۳۹۵، نیز از ممنوعیت تئاترهای خیابانی حمایت کرد و آن‌ها را «مخالف شریعت» نامید.<ref name=":12" /> او در سال ۱۳۸۸، در واکنش به برگزاری نمایشگاه‌های هنری، گفت که این فعالیت‌ها باید تحت نظارت شدید قرار گیرند تا از «انحراف فرهنگی» جلوگیری شود.<ref name=":13" />
| |
|
| |
|
| == تحریم‌ها و واکنش‌های بین‌المللی == | | == زندگی شخصی و یادبودها == |
| در سال ۲۰۱۸، خاتمی به دلیل نقشش در [[نقض حقوق بشر در ایران|نقض حقوق بشر]]، از جمله حمایت از اعدام‌های فراقانونی و سرکوب آزادی بیان، توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم شد. او این تحریم‌ها را «افتخار» دانست و آن را نشانه دشمنی آمریکا با اسلام خواند.<ref name=":4" /> در سال ۱۴۰۳، سازمان عفو بین‌الملل سید احمد خاتمی را به دلیل حمایت از سرکوب معترضان محکوم کرد.<ref name=":9" /> او در سال ۲۰۱۹، در واکنش به تحریم‌ها، گفت که این اقدامات، نشانه قدرت نظام است و نباید به آن‌ها توجهی کرد. در سال ۱۴۰۲، اتحادیه اروپا نیز او را در فهرست افرادی قرار داد که به دلیل نقض حقوق بشر تحت نظر هستند، اما تحریم رسمی اعمال نکرد. خاتمی در سال ۱۴۰۱، در سخنرانی‌ای، از حامیان بین‌المللی حقوق بشر انتقاد کرد و آن‌ها را «ابزار استعمار» نامید. احمد خاتمی همچنین در سال ۲۰۲۰، در دیدار با مقامات قضایی، از تحریم‌ها به‌عنوان فرصتی برای خودکفایی اقتصادی یاد کرد.<ref name=":4" /> او در سال ۱۴۰۳، در واکنش به گزارش‌های حقوق بشری، گفت که این گزارش‌ها «جعلی» هستند و هدف آن‌ها تضعیف نظام است.<ref name=":9" />
| | زندگی خصوصی مهدی ملک‌زاده، بازتابی از روابط خانوادگی عمیق بود. در جوانی با دختر سلیمان‌خان میکده ازدواج کرد و دو دختر داشت: یکی با محمد دادور (فرزند وثوق‌السلطنه) و دیگری با دکتر خانبابا بیانى، که خود بعدها استاد باستان‌شناسی دانشگاه تهران شد. پس از مرگش، دامادش بیانى به سناتوری رسید. ملک‌زاده با هزینه شخصی، آرامگاهی برای پدرش، مدیر صوراسرافیل و شهدای باغشاه بنا نهاد و مجسمه ملک‌المتکلمین را در میدان حسن‌آباد نصب کرد، هرچند بعدها برداشته شد. این اقدامات، تعهد او به حفظ حافظه تاریخی را نشان می‌دهد. |
|
| |
|
| == اتهامات و انتقادات ==
| | خانواده ملک‌زاده، پلی میان نسل مشروطه و مدرن بود، با تمرکز بر آموزش و خدمت عمومی.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> |
| اتهامات فساد مالی علیه سید احمد خاتمی و نزدیکانش مطرح شده است. برخی منابع، او را به سوءاستفاده از موقعیت خود برای منافع شخصی متهم کرده‌اند، هرچند مدارک قطعی در این زمینه محدود است. در سال ۱۴۰۱، شایعه شد که او و دامادش از اموال عمومی برای خرید املاک استفاده کرده‌اند، اما این ادعاها تأیید نشد.<ref name=":11" /> اظهارات او درباره «خون‌ریزی برای حجاب» و «مخالفت با خدا» به دلیل مخالفت با ولایت فقیه، انتقادات گسترده‌ای را برانگیخته است.<ref>[https://iranpressnews.com/source/164895.htm اعترافات خرچنگ نظام: حکومتی رو به زوال - ایران پرس نیوز]</ref>
| |
|
| |
|
| در سال ۱۴۰۳، شایعاتی درباره کنار گذاشته شدن او از برخی مناصب، از جمله شورای عالی حوزه‌های علمیه، مطرح شد که به گمانه‌زنی‌هایی درباره جانشینی [[مجتبی خامنه‌ای]] منجر شد، اما او این شایعات را رد کرد.<ref name=":4" /> او در سال ۱۳۹۷، در واکنش به انتقادات، گفت: <blockquote>«دشمنان نظام با تهمت، می‌خواهند ما را تضعیف کنند.»<ref name=":14">[https://www.iranntv.com/941912-%DB%8C%D8%A7%D9%88%D9%87-%DA%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D8%B4%D8%B1%DA%A9-%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%B2-%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C- یاوه گویی شرک آمیز آخوند احمد خاتمی - سیمای آزادی]</ref> </blockquote>در سال ۱۴۰۰، برخی فعالان، احمد خاتمی را به دریافت رشوه از تجار برای تسهیل فعالیت‌های اقتصادی متهم کردند، اما مدارک مستندی ارائه نشد. در سال ۱۳۹۹، گزارش‌هایی از واگذاری یک زمین اوقافی به نزدیکان او منتشر شد، اما این موضوع توسط مقامات رد شد.<ref name=":11" /> خاتمی در سال ۱۳۸۶، در واکنش به اتهامات، گفت که این ادعاها «دسیسه دشمنان» است.<ref name=":14" /> | | == وفات و میراث == |
| | مهدی ملک‌زاده در سال ۱۳۳۴، در تهران درگذشت. وفات او، پایانی بر دوره‌ای از تاریخ‌نگاری معاصر بود. میراثش، فراتر از سیاست و پزشکی، در آثار تاریخی‌اش ماندگار است که اسناد ارزشمندی برای درک مشروطیت فراهم می‌کند. با این حال، برخی روایات انتقادی به کتاب‌هایش وارد است، مانند اتهام اغراق در نقش پدرش در افتتاح مجلس یا جعل جزئی در نقل نطق‌ها، که بخشی از چالش‌های تاریخ‌پردازی مشروطه را برجسته می‌کند. منتقدان، ملک‌المتکلمین را بدنام و مرتبط با بابیت می‌دانند و تلاش‌های ماسونی برای مصادره روایات را نقد می‌کنند. این جنبه‌ها، تصویری بی‌طرفانه از ملک‌زاده به عنوان فردی متعهد اما نه بی‌خطا ارائه می‌دهد.<ref name=":3" /> |
|
| |
|
| == مواضع اقتصادی ==
| | میراث ملک‌زاده در حفظ حقایق ملی و نقد بیگانگان، همچنان الهام‌بخش است، هرچند نیاز به بررسی تخصصی اسناد برای رفع تحریفات وجود دارد.<ref name=":2" /> |
| سید احمد خاتمی در زمینه مسائل اقتصادی نیز مواضع مشخصی داشته است. او در سال ۱۳۹۷، در خطبه‌های نماز جمعه، از سیاست‌های اقتصادی دولت حمایت کرد و گفت که تحریم‌ها نباید بهانه‌ای برای ضعف اقتصادی باشد. او در سال ۱۳۹۹، از افزایش قیمت‌ها انتقاد کرد، اما تأکید کرد که مردم باید صبر کنند تا نظام به خودکفایی برسد. در سال ۱۴۰۰، نیز از خصوصی‌سازی انتقاد کرد و آن را «تهدیدی برای اقتصاد اسلامی» نامید.<ref name=":4" />
| |
|
| |
|
| احمد خاتمی در سال ۱۳۹۸، در دیدار با تجار، از آن‌ها خواست تا با دولت همکاری کنند و از تحریم‌ها عبور کنند.<ref name=":6" /> او در سال ۱۴۰۱، در واکنش به اعتراضات اقتصادی، به تنفر مردم از حکومت و آخوندها اعتراف کرد و گفت: <blockquote>«اگر شل بگیریم، مردم همه ما را بدار می‌کشند»</blockquote>او در ادامه خواستار سرکوب اعتراضات کارگری شد.<ref>[https://begoonah.com/2016/04/29/%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C-%D8%A7%DA%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%84-%D8%A8%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D9%87%D9%85%D9%87/ آخوند احمد خاتمی: اگر شل بگیریم مردم همه ما را بدار می کشند - بگو نه]</ref> در سال ۱۳۹۶، او از حذف یارانه‌ها حمایت کرد و آن را «ضرورت اقتصادی» خواند. خاتمی همچنین در سال ۱۴۰۲، از تولید داخلی دفاع کرد و گفت که باید با تکیه بر منابع داخلی، از وابستگی به خارج جلوگیری شود. در سال ۱۳۸۹، او از بانک‌ها خواست تا وام‌های کلان را فقط به افراد مورد اعتماد نظام اختصاص دهند. خاتمی در سال ۱۴۰۳، در سخنرانی‌ای، از گرانی‌ها انتقاد کرد، اما آن را نتیجه «دسیسه دشمنان» دانست.<ref name=":4" /><ref name=":6" /><ref name=":8" />
| | == نقد و ارزیابی آثار == |
| | آثار مهدی ملک‌زاده، با وجود ارزش مستند، از نقدهایی بی‌بهره نیست. در «تاریخ انقلاب مشروطیت»، تمرکز بر وقایع یک قرن پیش، نشان‌دهنده درایت اوست، اما جزئی‌نگری بیش از حد و داستان‌گویی‌های طولانی، خواننده را از موضوع اصلی دور می‌کند. انتقاد اصلی بر نقش روحانیون است، که او آن‌ها را سد ترقی می‌داند و انحراف‌شان را ریشه عقب‌ماندگی ایران توصیف می‌کند – دیدگاهی که ممکن است جانبدارانه به نظر برسد. همچنین، عدم اشاره به نقش شخصی خود در انقلاب، در حالی که شرکت مستقیم داشته، سؤال‌برانگیز است. منتقدان، مانند در روایات مربوط به افتتاح مجلس، جعل‌هایی در توصیف ملک‌المتکلمین وارد می‌دانند، جایی که نطق سلطان‌المتکلمین به نام پدرش نسبت داده شده. این موارد، بر لزوم رویکرد علمی به تاریخ‌نگاری تأکید دارد. با این حال، کتاب‌هایش مکمل مهمی برای آثار کسروی و کرمانی هستند و بر فلسفه تحول ملی تمرکز دارند.<ref name=":1" /> |
| | |
| | ارزیابی کلی، ملک‌زاده را به عنوان مورخی معاصر معتبر معرفی می‌کند که از تحریفات ثانویه پرهیز کرده، هرچند تأثیر احساسات خانوادگی در روایاتش انکارناپذیر است.<ref name=":2" /> |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |