کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۲ نوامبر ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۳

۴٬۳۶۶ بایت اضافه‌شده ، ۲۲ نوامبر

جز

بدون خلاصۀ ویرایش

Alireza k h

مدیران رابط کاربری، مدیران

۲٬۴۱۶

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''جنایات رضاشاه به روایت تاریخ'''، عنوان کتابی است منتشرشده از سوی انتشارات سازمان مجاهدین خلق ایران که به بررسی سیاست‌ها، رفتارها و اقدامات سرکوبگرانهٔ رضاشاه پهلوی (۱۳۰۴–۱۳۲۰ خورشیدی) می‌پردازد. نویسنده یا نویسندگان کتاب با نگاهی انتقادی و مبتنی بر روایات تاریخی، چهرهٔ رضاشاه را نه به‌عنوان «پدر ایران نوین»، بلکه به‌عنوان «بنیان‌گذار اختناق نوین» معرفی می‌کنند. در کتاب، مجموعه‌ای از جنایات سیاسی و نظامی دوران او، از جمله کشتار عشایر و آزادی‌خواهان، سرکوب جنبش‌های مردمی، قتل روشنفکران و مخالفان سیاسی، تأسیس زندان قصر و رواج شکنجه، به تفصیل روایت شده است. همچنین به ریشه‌های وابستگی رضاشاه به قدرت‌های استعماری و عملکرد او در قبال نیروهای ملی و مذهبی اشاره شده است. هدف کتاب، بازخوانی تاریخی یک دوره سیاه از دیکتاتوری در ایران و نشان دادن پیوستگی تاریخی میان دستگاه سرکوب رضاشاهی و نظام‌های استبدادی بعدی در ایران است.
+{{جعبه اطلاعات رویداد تاریخی
+|نام رویداد=هفتادودومین قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل
+درباره نقض حقوق بشر در ایران
+|تصویر=هفتاد و دومین قطعنامه ملل متحد در محکومیت نقض وخیم حقوق بشر در ایران.jpg
+|عرض تصویر=
+|عناوین دیگر=قطعنامه A/C.3/79/L.35،
+قطعنامه محکومیت نقض وخیم حقوق بشر در ایران
+|عاملان=کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل، کشورهای عضو سازمان ملل، گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران
+|مکان=نیویورک، سازمان ملل متحد
+|زمان=۱۹ نوامبر ۲۰۲۵ / ۲۹ آبان ۱۴۰۴
+|نتیجه=محکومیت نقض سیستماتیک حقوق بشر در ایران، درخواست توقف اعدام‌ها، مطالبه پاسخگویی مقامات جمهوری اسلامی، تأکید بر دسترسی گزارشگران و مأموریت‌های حقیقت‌یاب، اشاره به اعدام‌های معترضان و اقلیت‌ها، و برجسته‌سازی آزار اقلیت‌های مذهبی در ایران
+}}
-== معرفی اثر ==
+'''هفتاد‌ودومین قطعنامه سازمان ملل متحد،''' قطعنامه‌ای است که در تاریخ ۱۹ نوامبر ۲۰۲۵ / ۲۹ آبان ۱۴۰۴ با ۷۹ رأی موافق، ۲۸ رأی مخالف و ۶۳ رأی ممتنع در کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل متحدتصویب شد. این قطعنامه نقض «وخیم و سیستماتیک» حقوق بشر در جمهوری اسلامی را محکوم می‌کند، به‌ویژه افزایش چشمگیر اعدام‌ها از جمله اعدام زنان، افراد زیر سن قانونی و معترضان سیاسی. در آن به اعدام‌های فراقانونی، ناپدیدسازی اجباری، تحریک رسانه‌ای علیه اقلیت‌ها و معترضان، و تخریب شواهد جنایت‌ها اشاره شده است. این قطعنامه برای نخستین بار، ناپدیدسازی، اعدام‌ها و از بین بردن شواهد قتل‌عام ۱۳۶۷ را محکوم می‌کند. قطعنامه هم‌چنین نسبت به مصونیت مقامات حاکمیت هشدار داده و خواستار پاسخگویی آن‌هاست. قطعنامه توجه بین‌المللی به وضعیت مدرن و تاریخی نقض حقوق بشر در ایران را افزایش داده است، از جمله توجه به آزار اقلیت‌های مذهبی مانند بهائی‌ها.
-'''کتاب:''' جنایات رضاشاه به روایت تاریخ
-'''ناشر:''' انتشارات سازمان مجاهدین خلق ایران
+[[مریم رجوی]] با استقبال از قطعنامه خواستار ارجاع پرونده این رژیم به شورای امنیت ملل متحد قرارگرفتن سردمداران آن در برابر عدالت شد.
-'''تاریخ انتشار:''' ۱۴۰۴/۰۷/۱۳
+مای ساتو، گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران، پس از تصویب قطعنامه کمیته سوم مجمع عمومی علیه جمهوری اسلامی، نگرانی‌های خود را درباره ابعاد گسترده نقض حقوق بشر در ایران مورد تأکید قرار داد. او نیز با استقبال از محکومیت «استفاده نگران‌کننده و فزاینده از مجازات اعدام»، اعلام کرد که بیش از ۱۲۰۰ مورد اعدام در ده ماه نخست سال ۲۰۲۵ در ایران ثبت شده است؛ رقمی که به‌گفته او بیانگر شدت‌یافتن رویکرد سرکوبگرانه حکومت است.
-'''موضوع:''' تاریخ سیاسی ایران در دوره رضاشاه پهلوی
+== پیش‌زمینه و تصویب قطعنامه ==
+روز ۱۹ نوامبر ۲۰۲۵، در کمیته سوم (اجتماعی – فرهنگی) مجمع عمومی سازمان ملل، قطعنامه‌ای با عنوان «وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران» تصویب شد. این قطعنامه با ۷۹ رأی موافق، ۲ قرائت منفی و ۶۳ رأی ممتنع به تصویب رسید.
-'''نوع اثر:''' پژوهش تاریخی – انتقادی
+این قطعنامه هفتاد‌ودومین قطع‌نامه سازمان ملل در محکومیت نقض حقوق بشر در ایران به حساب می‌آید.<ref name=":0">[https://www.ncr-iran.org/en/ncri-statements/statement-human-rights/seventy-second-un-resolution-condemns-grave-human-rights-violations-in-iran/?utm_source=chatgpt.com Seventy-second UN Resolution Condemns Grave Human Rights Violations in Iran]</ref>
-== محتوای کتاب ==
+== محتوای اصلی قطعنامه ==
+این قطعنامه در درجه اول به افزایش «نگران‌کننده» اعدام‌ها در ایران اعتراض می‌کند، خصوصاً استفاده از حکم اعدام به‌عنوان ابزاری برای سرکوب سیاسی و خاموش کردن صدای معترضان.
-=== ۱. بنیان‌گذاری اختناق نوین ===
+در متن قطعنامه به اعدام زنان، افراد زیر سن قانونی و معترضان مرتبط با تظاهرات سپتامبر ۲۰۲۲ توجه ویژه شده است.
-در این کتاب، نویسندگان با رد عنوان «پدر ایران نوین» که توسط حامیان حکومت پهلوی و «نئوفاشیست‌های بازمانده از دیکتاتوری شاه» به رضاشاه نسبت داده می‌شود، او را «پایه‌گذار اختناق نوین ایران» معرفی می‌کنند. به باور نویسندگان، نظام متمرکز، مبتنی بر شکنجه، زندان‌های مخوف و حذف مخالفان، از دورهٔ رضاشاه آغاز شد و الگوی آن در دهه‌های بعد، در دستگاه‌های امنیتی و قضایی حکومت‌های بعدی از جمله ساواک و وزارت اطلاعات ادامه یافت.
-=== ۲. نهادینه‌سازی سرکوب ===
+همچنین در آن برای نخستین بار مسائلی مانند ناپدیدسازی اجباری، اعدام‌های فراقانونی و از بین بردن شواهد قتل‌عام ۱۳۶۷ محکوم شده است.
-از دید کتاب، یکی از پایه‌های اصلی دیکتاتوری رضاشاه تأسیس '''زندان قصر''' و گسترش شکنجه و سرکوب سازمان‌یافته بود. در این دوران، آزادی بیان و فعالیت سیاسی ممنوع شد و قدرت فوق‌العاده‌ای به چهره‌هایی چون '''سرپاس مختاری''' – رئیس شهربانی – واگذار گردید. نویسندگان کتاب میان ساختار سرکوب آن دوره و نظام‌های امنیتی بعدی مانند ساواک و وزارت اطلاعات پیوندی مستقیم برقرار می‌کنند.
-=== ۳. گزارش‌های تاریخی و منابع ===
+یکی دیگر از بندهای مهم، نگرانی نسبت به تحریک رسانه‌ای دولتی است که قطعنامه آن را به «تب و تاب خصومت و خشونت» مرتبط با اعدام‌های جمعی دهه ۱۳۶۰ دانسته است.
-کتاب به نقل از روزنامه '''باختر''' پس از سقوط رضاشاه اشاره می‌کند که «در دوران حکومت او هزاران زندانی در زندان قصر کشته شدند که بیشتر آنان از آزادی‌خواهان، روشنفکران و عشایر بودند». همچنین به نقل از '''دکتر تقی ارانی''' در دادگاهش آمده است:<blockquote>«شکنجه‌گران گفتند رضاشاه فرمودند: آن‌قدر شکنجه بدهید که هرچه شما می‌خواهید اقرار کند. شکنجه به قصد کشت باشد. اگر هم مرد به درک…».</blockquote>این روایت‌ها تصویر حکومتی را نشان می‌دهد که خشونت، رکن اصلی بقای آن بود.
-=== ۴. زندگی روزمره دیکتاتور ===
+تصریح شده که این گونه تحریک‌های رسانه‌ای می‌تواند با «جنایات جمعی و خودسرانه» سال ۱۹۸۸ ارتباط داشته باشد.<ref name=":1">[https://www.maryam-rajavi.com/en/72th-statement-unga-condemning-human-rights-violations-iran/ Seventy-second UN Resolution Condemns Grave Human Rights Violations in Iran]</ref> <ref name=":0" />
-کتاب به شرح زندگی شخصی رضاشاه نیز پرداخته و بر اساس گزارش‌های تاریخی می‌نویسد:<blockquote>«در برنامه روزانه‌اش، پس از خوردن صبحانه و کشیدن تریاک، ساعت ۷ صبح رئیس شهربانی را می‌پذیرفت و گزارش‌های جنایتکارانه در همین ساعت به عرض می‌رسید و اوامر سهمگین که احیاناً متضمن نابود ساختن عائله‌ها و افراد بی‌گناه بود، صادر می‌گردید».</blockquote>
-=== ۵. قتل و حذف روشنفکران ===
+== فقدان پاسخگویی و مصونیت مقامات ==
-کتاب فهرستی از قربانیان سرشناس دوره رضاشاه را برمی‌شمارد، از جمله: '''فرخی یزدی، میرزاده عشقی، نسیم شمال، آیت‌الله مدرس و دکتر تقی ارانی'''. این چهره‌ها از شاعران، سیاست‌مداران و متفکران آزادی‌خواه بودند که به دست عوامل حکومتی کشته یا در زندان جان‌باختند.
+قطعنامه تأکید دارد که یکی از دلایل اساسی ادامه نقض حقوق بشر در ایران، «نبود پاسخگویی مقامات» و گسترش مصونیت‌ آن‌هاست.
-=== ۶. پیشینه نظامی و خشونت‌بار ===
+این مصونیت سیستماتیک – به گفته قطعنامه – زمینه‌ساز تکرار جنایت‌ها و سرکوب است.
-در بخش دیگری از کتاب، پیشینه نظامی رضاشاه پیش از قدرت‌گیری بررسی می‌شود. او که در لشکر قزاق خدمت می‌کرد، در جریان سرکوب مجاهدان مشروطه و مبارزان جنگل نقش داشته و به «رضا ماکسیم» (به‌دلیل استفاده از مسلسل ماکسیم) شهرت یافته بود. کتاب می‌نویسد که او «در جنگ با مجاهدان جنگل مزدور باراتف روسی بود» و سر بریدهٔ '''میرزا کوچک‌خان جنگلی''' را از سوی خالو قربان به‌عنوان هدیه دریافت کرد.
-=== ۷. کشتار اقوام و عشایر ===
+قطعنامه همچنین بر اهمیت پیگرد قانونی سردمداران مرتبط با نقض حقوق بشر، از جمله موارد سرکوب معترضان و موارد تاریخی، تأکید می‌کند.<ref name=":1" />
-یکی از محوری‌ترین بخش‌های کتاب به سیاست سرکوب قومیت‌ها و عشایر اختصاص دارد. بر اساس این روایت:
-* رضاشاه عشایر لر را قتل‌عام و بازماندگان را زنجیر به دست به خراسان تبعید کرد؛
+== توجه به اقلیت‌های مذهبی ==
-* در خوزستان، بوشهر و بندرعباس، عشایر عرب و بختیاری سرکوب شدند؛
+یکی از بخش‌های قابل توجه قطعنامه، محکومیت آزار اقلیت‌های مذهبی در ایران است. قطعنامه به «تأثیر تجمعی» سرکوب طولانی‌مدت اقلیت‌هایی مانند بهائی‌ها، مسیحیان، صوفیان، اهل سنت، یارسانی‌ها و زرتشتی‌ها اشاره می‌کند.
-* زمین‌های قشقایی‌ها غصب و به تبعید فرستاده شدند؛
-* در بلوچستان و ترکمن‌صحرا نیز کشتار و کوچ اجباری صورت گرفت.
-=== ۸. کشتار مسجد گوهرشاد ===
+در این قطعنامه، به تلاش‌های مقامات دولتی برای بازداشت‌های خودسرانه، محاکمه‌های ناعادلانه و محرومیت از حقوق اساسی اقلیت‌های مذهبی اشاره شده است.<ref>[https://www.bic.org/news/united-nations-resolution-condemns-cumulative-impact-bahai-persecution-and-condemns-irans-human-rights-record?utm_source=chatgpt.com United Nations resolution condemns “cumulative” impact of Bahá’í persecution and condemns Iran’s human rights record]</ref>
-کتاب به واقعه '''کشتار مسجد گوهرشاد مشهد (۲۲ تیر ۱۳۱۴)''' اشاره می‌کند و آن را یکی از بزرگ‌ترین جنایات جمعی رضاشاه می‌داند. در این رویداد بیش از دو هزار نفر از مردم مشهد در اعتراض به سیاست‌های ضد دینی و فرهنگی حکومت کشته شدند.
-=== ۹. ثروت‌اندوزی و غارت ===
+== ارجاع به گزارشگر ویژه و نهادهای حقوق بشری ==
-در کتاب آمده است که رضاشاه تا میانسالی اجاره‌نشین بود، اما در پایان حکومتش «۴۴ هزار سند و قباله زمین غصبی» بر جای گذاشت و ثروتی بالغ بر «۳۶۰ میلیون دلار» در بانک‌های خارجی داشت. نویسندگان این موضوع را نشانه‌ای از فساد و غارت ساختاری در نظام رضاشاهی می‌دانند.
+پیش از این قطعنامه، شورای حقوق بشر سازمان ملل در جلسه ۵۸ام خود گزارش مربوط به وضعیت حقوق بشر در ایران را تصویب کرده بود. در این گزارش، به نقض مستمر حقوق بشر در ایران عبور از محدودیت‌های قانونی، خشونت دولتی و محدودیت فعالیت مدنی اشاره شده است.
-=== ۱۰. سقوط و بی‌اعتباری نهایی ===
+قطعنامه نیز به چنین گزارش‌هایی و توصیه‌های گزارشگر ویژه تأکید دارد، و خواستار دسترسی کامل و نامحدود به مأموران حقیقت‌یاب بین‌المللی است.
-در فصل پایانی، نویسندگان به سقوط رضاشاه در شهریور ۱۳۲۰ و اشغال ایران توسط متفقین می‌پردازند و می‌نویسند: «ارتش رضاشاه در جنگ جهانی دوم مانند تکه‌ای یخ آب شد و حتی یک سرباز به حمایت از او برنخاست». این عبارت نمادی از بی‌پایه بودن اقتدار نظامی رضاشاه و نارضایتی عمیق مردم از اوست.
-== جمع‌بندی ==
+اتحادیه اروپا نیز در بیانیه‌ای رسمی در مجمع عمومی تأکید کرده است که نگران «نرخ نگران‌کننده اعدام‌ها» در ایران است و خواستار دسترسی فوری گزارشگر ویژه و مأموران بین‌المللی به کشور است.<ref>[https://www.eeas.europa.eu/delegations/un-new-york/eu-statement-%E2%80%93-un-general-assembly-3rd-committee-interactive-dialogue-human-rights-iran-0_en?utm_source=chatgpt.com EU Statement – UN General Assembly 3rd Committee: Interactive dialogue on human rights in Iran]</ref>
-کتاب ''جنایات رضاشاه به روایت تاریخ'' تصویری تند و بی‌پرده از دیکتاتوری رضاشاه ارائه می‌دهد. هدف آن نه صرفاً ثبت رویدادهای تاریخی، بلکه تحلیل تداوم ساختارهای استبدادی در تاریخ معاصر ایران است. نویسندگان می‌کوشند نشان دهند که ریشه‌های شکنجه، زندان و اختناق سیاسی در ایران امروز را باید در دوران رضاشاه جست‌وجو کرد.
+== واکنش‌ها و پیامدهای سیاسی ==
+مریم رجوی، رئیس‌جمهور برگزیده [[شورای ملی مقاومت ایران]] با استقبال از این قطعنامه گفت: <blockquote>پس از تأکید قطعنامه بر قتل‌عام ۶۷ و اعدام‌های فزاینده امروز و با توجه به ادامه جنایت علیه بشریت در ۳دهه گذشته و در قیام‌های مردم، پرونده جنایت‌های رژیم باید فوراً به شورای امنیت ملل متحد ارجاع شود و سردمداران رژیم در برابر عدالت قرار گیرند.<ref>[https://news.mojahedin.org/i/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%A8-%D9%87%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%82%D8%B7%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1-%D9%86%D9%82%D8%B6-%D9%88%D8%AE%DB%8C%D9%85-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%B3%D9%88%D9%85-%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D9%84%D9%84--%D9%85%D8%AA تصویب هفتادودومین قطعنامه محکومیت رژیم آخوندی به‌خاطر نقض وخیم حقوق‌بشر در کمیته سوم مجمع عمومی ملل متحد]</ref> </blockquote>مای ساتو، گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران، پس از تصویب قطعنامه کمیته سوم مجمع عمومی علیه جمهوری اسلامی، نگرانی‌های خود را درباره ابعاد گسترده نقض حقوق بشر در ایران مورد تأکید قرار داد. او با استقبال از محکومیت «استفاده نگران‌کننده و فزاینده از مجازات اعدام»، اعلام کرد که بیش از ۱۲۰۰ مورد اعدام در ده ماه نخست سال ۲۰۲۵ در ایران ثبت شده است؛ رقمی که به‌گفته او بیانگر شدت‌یافتن رویکرد سرکوبگرانه حکومت است.
+او همچنین گنجاندن موضوع سرکوب فرامرزی در متن قطعنامه را «اقدامی حائز اهمیت اساسی» توصیف کرد و افزود که این اقدام نشان‌دهنده توجه جامعه بین‌المللی به دامنه رو‌به‌گسترش نقض حقوق بشر از سوی جمهوری اسلامی فراتر از مرزهای کشور است. <ref>[https://news.mojahedin.org/i/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%AA%D9%88-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%B3%D9%88%D9%85-%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C استقبال مای ساتو از محکومیت رژیم آخوندی در کمیته سوم مجمع عمومی]</ref>
+== تحلیل بین‌المللی و اهمیت راهبردی ==
+این قطعنامه نمادی از نگرانی عمیق جامعه بین‌المللی در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران است، به‌ویژه در مواردی که حقوق شهروندان، اقلیت‌ها و معترضان نقض می‌شود. تصویب آن با حضور مقاماتی مانند گزارشگر ویژه و تأکید بر تعیین مسئولیت جنایات تاریخی، پیام روشنی به مقامات ایرانی ارسال می‌کند.
+هم‌زمان، با توجه به این که قطعنامه مجمع عمومی الزام حقوقی الزام‌آور (مثل قطعنامه شورای امنیت) ندارد، تأثیر آن بسته به فشارهای بعدی سیاسی و دیپلماتیک خواهد بود — به‌ویژه در صورتی که کشورهای ذی‌نفوذ به پیگیری پرونده در قالب شورای امنیت یا سایر سازوکارهای حقوقی بین‌المللی ادامه دهند.
 == منابع ==