|
|
| (۳۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| '''انقلاب ۱۳۵۷ ایران''' یا انقلاب ضد سلطنتی ایران در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ هجری شمسی ( ۱۱فوریه ۱۹۷۹) با قیام آحاد مردم ایران بر ضد حکومت پهلوی به پیروزی رسید و طی آن نظام شاهنشاهی پهلوی سرنگون و نظام جمهوری اسلامی جایگزین آن شد. | | '''حسن نصرالله'''{{جعبه زندگینامه |
| | | | اندازه جعبه = |
| == پیشینه تاریخی == | | | عنوان =علیرضا زاکانی |
| بسیاری معتقدند که برای شناخت علل انقلاب ۱۳۵۷ ایران باید به گذشته برگشت و این علتها را از کمی دورتر یعنی از جنبش ملی شدن نفت و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بررسی کردو از آن تاریخ به بعد تحولات سیاسی اجتماعی ایران را دنبال کرد تا بتوان تصویر روشن و واضحی از وقوع انقلاب ضد سلطنتی پیدا کرد
| | | نام = |
| | | | تصویر =علیرضا زاکانی 1.jpg |
| === جنبش ملی شدن نفت و کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ === | | | اندازه تصویر = |
| در دوران بعد از جنگ جهانی دوم و خلع رضا شاه از سلطنت از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ یک فضای باز سیاسی در ایران پدید آمد که راه را برای بسیاری جنبشهای سیاسی و اجتماعی در ایران باز کرد، که در رأس آنها جنپش ملی شدن صنعت نفت ایران قرار داشت. این جنپش به رهبری دکتر محمد مصدق که خود نماینده مجلس شورای ملی و رییس کمیسیون نفت مجلس بود پیروز شد، زمرمههای این جنپس از سال ۱۳۲۸ شروع شد. دکتر حسین فاطمی از موسسین جبهه ملی ایران وقتی مذاکرات مربوط به لایحه نفت در مجلس به بن پست رسید پیشنهادملی کردن نفت را به مصدق داد و مبارزه برای محقق کردن آن شروع شد. خود مصدق در این رابطه گفت: «اگر ملی شدن صنعت نفت خدمت بزرگی است که به مملکت شده، باید از آن کسی که اول این را پیشنهاد کرد، سپاسگزاری نمود و آن کس شهید راه وطن، دکتر حسین فاطمی است».<ref>[https://event.mojahedin.org/i/events/4428 دکتر حسین فاطمی، به دستور شاه اعدام شد]</ref>
| | | عنوان تصویر =علیرضا زاکانی |
| | | | زادروز = ۱۲ اسفند ۱۳۴۴ |
| مصدق سرانجام در تاریخ ۲۹ اسفند سال ۱۳۲۹ قانون ملیشدن نفت را از تصویب مجلس گذراند و در کمتر از ۴۰ روز بعد، قانون خلع ید از شرکت انگلیسی را نیز بهتصویب رساند. مصدق اقدامات خود را با حمایت تودههای مردم و تظاهرات و اعتصابات گسترده نفتگران خوزستان بهپیش میبرد. چنین بود که در اردیبهشت ۱۳۳۰ نخستوزیری مصدق بهمجلس و رژیم شاه تحمیل شد. اما اقدامات ملی و مردمی دکتر مصدق بهمذاق دربار و استعمار انگلیس خوشایندنبود، از همین رو شروع به توطئه علیه دکترمصدق کردند.<ref>[https://event.mojahedin.org/i/events/5048 قیام ۳۰ تیر مردم ایران در حمایت از مصدق]</ref>
| | | زادگاه =تهران |
| | | | تاریخ مرگ = |
| دولت انگلیس کشتیهای جنگی برای جلوگیری از صادرات نفت ایران اعزام کرد<ref>همه مردان شاه ـ صفحه ۷۱</ref> و دولت مصدق را تحت مضیقه شدید مالی قرار داد و از طرف دیگر از دولت ایران به دادگاه لاهه شکایت کرد که دکتر مصدق شخصا در دادگاه حضور پیدا کرد و دادگاه را فاقد صلاحیت برای رسیدگی به این دعوا دانست و در نهایت در این دعوای حقوقی پیروز شد. این یک ضربه مهلک به سیاست انگلیس بود. از طرفی مصدق برای کوتاه کردن دست شاه و دربار و خنثیساختن توطئههای استعمار، از یکسو و پیش بردن اصلاحات اجتماعی و اقتصادی از سوی دیگر، خواستار آن شد که پست وزارت جنگ را که تا آن زمان در دست شاه بود و همواره از آن بهعنوان ابزار اعمال فشار و اجرای توطئه علیه جنبش ضداستعماری مردم استفاده میکرد بر عهده بگیرد و اعلام کرد که در صورت تنندادن شاه به این شرط، از نخستوزیری استعفا خواهد داد. شاه که سلطنت خود را در خطر میدید، شدیداً با سپردن وزارت جنگ بهمصدق مخالفت کرد. دکتر مصدق در روز ۲۵تیر ۱۳۳۱، از نخستوزیری استعفا داد. با استعفای مصدق، شاه فرصت را غنیمت شمرده و قوامالسلطنه'''،'''کهنهکارترین مهره رژیم فئودالی و دربار استعماری را بهنخستوزیری برگزید. قوام طی اعلامیهای هرگونه مخالفت با دولت را ممنوع و مردم را تهدید به سرکوب کرد و ارتش و شهربانی را در خیابانها مستقر کرد. ٰاین گونه اقدامات و تهدیدات قوام نتیجهبخش نبود. موج اعتراضات تودهای علیه انتصاب قوام بهنخستوزیری از تهران و سایر نقاط کشور برخاست. سرانجام صبح روز سیام تیرماه سال۱۳۳۱، مردم تهران به خیابانها ریختند. انبوه مردم با فریادها و شعارهای "یا مرگ یا مصدق"، "مصدق پیروز است"، "مرگ بر قوام"، با نیروهای ارتش و شهربانی بهمقابله برخاستند. قیام مردمی با شدت و حدت ادامه پیدا کرد و سرانجام پس از کشته و مجروحشدن قریب به ۸۰۰ نفر از مردم تهران، شاه فرمان نخستوزیری قوام را لغو کرد و بهخواستهای دکتر مصدق گردن گذاشت.<ref>[https://event.mojahedin.org/i/events/5048 قیام ۳۰ تیر مردم ایران در حمایت از مصدق]</ref>
| | | مکان مرگ = |
| | | |عرض جغرافیایی محل دفن= |
| درنهایت انگلیسیها به این نتیجه رسیدند که باید دولت مصدق را ساقط کنند و در این راه آمریکا را نیز با این استدلال که ادامه حکومت مصدق ایران را در آغوش کمونیسم قرار خواهد داد با خود همراه کردند. فرماندهی عملیات کودتا به عهده کرمیت روزولت مدیر بخش خاورمیانه سیا بود ابتدا در روز ۲۵ مرداد ۱۳۳۲ اقدام به کودتا کردند که با لو رفتن کودتا ناکام ماند ولی در نهایت در روز ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ با هدایت سازمان سیا و اینتلیجنس سرویس و مشارکت ایادی دربار به خصوص اشرف پهلوی خواهر دوقلوی شاه و نظامیان وابسته به شاه و در رأس آنها سرلشگر فضل الله زاهدی و روحانیون از جمله کاشانی و اراذل و اوباشی مانند شعبان جعفری معروف به شعبان بی مخ کودتا انجام شد و دولت مصدق سرنگون شد.<ref>همه مردان شاه</ref>
| | |طول جغرافیایی محل دفن= |
| | | <!-- عرض جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیشفرض شمال--> |
| جندی بعد دکتر مصدق دستگیر و در دادگاه نظامی به حبس و تبعید محکوم شد. روز ششم اسفند ۱۳۳۲دکتر حسین فاطمی دستگیر شد و روز ۱۹آبان ۱۳۳۳در حالی که ۴۰درجه تب داشت، با برانکارد به پای جوخه اعدام برده شد.<ref>[https://event.mojahedin.org/i/events/4428 دکتر حسین فاطمی، به دستور شاه اعدام شد]</ref>
| | |latd=|latm=|lats=|latNS=N |
| | | <!-- طول جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیشفرض غرب--> |
| === انقلاب سفید شاه === | | |longd=|longm=|longs=|longEW=E |
| شاه در دهه نخست
| | | محل زندگی =تهران ـ ایران |
| | | | ملیت =ایرانی |
| === قیام ۱۵ خرداد گورستان رفرمیسم === | | | نژاد = |
| | | | تابعیت = |
| === پبدابس سازمانهای انقلابی بعد از سرکوب قیام ۱۵خرداد ۴۲ === | | | تحصیلات =دکترای پزشکی هستهای |
| | | | دانشگاه =علوم پزشکی تهران |
| === وقایع سال ۱۳۵۶ و شروع اعتراضات و تظاهرات خیابانی ===
| | | پیشه =شهردار تهران |
| | | | سالهای فعالیت =از ۱۳۶۰ تا کنون |
| === وقایع سال ۱۳۵۷و سرنگونی نظام شاهنشاهی ===
| | | کارفرما = |
| | | | نهاد = |
| == زمینههای شکل گیری انقلاب ۵۷ ==
| | | نماینده =تهران و قم |
| | | | شناختهشده برای =مردم ایران |
| === اقتصادی ـ اجتماعی === | | | نقشهای برجسته =رئیس بسیج دانشجویی استان تهران، نماینده مجلس از تهران و قم، شهردار تهران |
| | | | سبک = |
| === فرهنگی === | | | تأثیرگذاران = |
| | | | تأثیرپذیرفتگان = |
| === سیاسی === | | | شهر خانگی = |
| | | | تلویزیون = |
| == گروهها و جریانات شرکت کننده در انقلاب == | | | لقب = |
| | | | حزب =اصولگرایان |
| === گروههای ملی گرا ===
| | | جنبش = |
| | | | مخالفان = |
| === گروههای مذهبی و روحانیون === | | | هیئت = |
| | | | دین =اسلام |
| === گروههای چپ و انقلابی === | | | مذهب = |
| | | | منصب = |
| == وقایع مهم در جریان انقلاب ۵۷ (گاهشمار انقلاب) ==
| | | مکتب = |
| | | | آثار = |
| === شروع تظاهرات سلسله وار از آبان ۱۳۵۶ ===
| | | خویشاوندان سرشناس = |
| | | | جوایز = |
| === تظاهرات ۱۷ شهریور ۵۷ (جمعه سیاه) === | | | امضا = |
| | | | اندازه امضا = |
| === تظاهرات ۱۳آبان ۵۷ دانشگاه تهران ===
| | | وبگاه = |
| | | | پانویس = |
| === کنفرانس گوادالوپ ===
| | }} |
| | |
| === نخست وزیری بختیار === | |
| | |
| === خروج شاه از ایران === | |
| | |
| === آزادی آخرین دسته زندانیان سیاسی ===
| |
| | |
| === آمدن خمینی از پاریس به ایران ===
| |
| | |
| === سقوط نظام شاهنشاهی و استقرار نظام جدید ===
| |
| | |
| == فرجام انقلاب ۵۷ و تثبیت پایههای حکومت توسط خمینی ==
| |
| | |
| === رفراندوم جمهوری اسلامی ===
| |
| | |
| === تشکیل کمیتهها و سپاه پاسداران ===
| |
| | |
| === تشکیل مجلس خبرگان به جای مجلس موسسان === | |
| | |
| === اشغال سفارت آمریکا در تهران ===
| |
| | |
| === رفراندوم قانون اساسی ===
| |
| | |
| === انتخابات ریاست جمهوری و مجلس ===
| |
| | |
| === سرکوب مخالفان === | |
| | |
| === جنگ سرپوش اختناق ===
| |
| | |
| === یکپایه کردن قدرت ===
| |
| | |
| === سرفصل سی خرداد ۶۰ ===
| |
| | |
| == اهداف انقلاب ۵۷ و آنچه واقع شد ==
| |
| <references />
| |
