کاربر:Abbas/صفحه تمرین2: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:سنای بلژیک.JPG|بندانگشتی|355x355پیکسل|صحن سنای بلژیک]]
'''قطعنامه سنای بلژیک''' با نام  '''«قطعنامه نقض نگران‌کننده و فزاینده حقوق‌بشر توسط رژیم ایران»''' قطعنامه‌ای است  که سنای بلژیک در روز جمعه ۱۹ آوریل ۲۰۲۴ ([[۳۱ فروردین]] ۱۴۰۳) به‌اتفاق آرا  به تصویب رساند. در آن زمان بلژیک ریاست دوره‌یی [[اتحادیه اروپا]] را برعهده دارد.


{{جعبه اطلاعات رویداد تاریخی
این قطعنامه که در مارس ۲۰۲۴ توسط شماری از سناتورها ارائه شده بود بیش از ۴ هزار کلمه است و به‌طور مبسوط به موارد نقض حقوق‌بشر در ایران از جمله کشتار ۷۵۰ نفر از معترضان در [[اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران|قیام ۱۴۰۱]] می‌پردازد.
|نام رویداد=۱۷ شهریور ۱۳۵۷ 
|تصویر=شلیک یه مردم در ۱۷ شهریور.JPG
|عرض تصویر=
|زیرنویس=صحنه کشتارمردم توسط ارتش شاه در ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ در میدان ژاله تهران
|عناوین دیگر=جمعه سیاه ـ جمعه خونین ـ واقعه‌ی میدان ژاله
|عاملان=ارتش شاه
|مکان=میدان شهدا (ژاله‌ سابق) ـ تهران
|زمان=۱۷ شهریور۱۳۵۷
|نتیجه=کشته و زخمی شدن تعداد بسیاری از مردم
}}
'''۱۷شهریور۱۳۵۷''' نام واقعه‌ای است که از آن با نام «جمعه سیاه»، «جمعه خونین»، «کشتار ۱۷ شهریور» و «واقعه‌ی میدان ژاله» نیز نام برده‌اند. این واقعه نقطه عطفی در سلسله رویدادهای [[انقلاب ضد سلطنتی]] بود که به سرنگونی [[سلطنت پهلوی]] انجامید.<ref name=":0">[http://www.bbc.com/persian/iran-features-45458721 ۱۷ شهریور ۵۷؛ 'ژاله خون شد، خون جنون شد'] سایت بی بی سی فارسی</ref>


در پی تظاهرات عید فطر در ۱۳شهریور و بعد از آن در ۱۶ شهریور ۱۳۵۷، مردم به طور خود جوش قرار تظاهراتی را در میدان ژاله برای روز بعد، یعنی جمعه ۱۷شهریور گذاشتند. این موضوع باعث نگرانی سران حکومت و شخص شاه شد. در شامگاه ۱۶شهریور شورای عالی امنیت ملی به ریاست نخست وزیر «شریف امامی» تشکیل جلسه داد و تصمیم به اعلام حکومت نظامی در تهران و یازده شهر دیگر گرفت. در پی آن هیئت دولت نیز تشکیل جلسه داد و طرح اعلام حکومت نظامی را به تصویب رساند. شاه تیمسار غلامعلی اویسی را به فرمانداری نظامی تهران منصوب کرد.  
تعدادی از سناتورهای بلژیکی حین رای‌گیری برای قطعنامه سخنرانی کردند.


در سحرگاه ۱۷ شهریور در ساعت ۶ صبح فرماندار نظامی تهران طی اولین اطلاعیه خود حکومت نظامی را از رادیو اعلام کرد. تعداد بسیاری از مردم در میدان ژاله ( شهدای کنونی) تجمع کردند. حدود ساعت ۹:۱۵ دقیقه صبح شلیک به سوی جمعیت آعاز شده و بسیاری از تظاهرکنندگان کشته و مجروح شدند. درگیریها بین نیروهای امنیتی و مردم در تمام روز ۱۷شهریور ادامه داشت.<ref name=":0" />
== قطعنامه سنای بلژیک ==
این قطعنامه که در مارس ۲۰۲۴ توسط شماری از سناتورها ارائه شده بود بیش از ۴ هزار کلمه است و به‌طور مبسوط به موارد نقض حقوق‌بشر در ایران از جمله کشتار ۷۵۰ نفر از معترضان در [[اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران|قیام ۱۴۰۱]] می‌پردازد.


کشتار ۱۷شهریور تأثیر به سزایی در روند انقلاب ضد سلطنتی داشت و دریایی از خون بین مردم و شاه به وجود آورد. در پی این کشتار فقط یک راه‌حل پیش روی مردم باقی ماند و آنهم انقلابی بنیادین و سرنگونی حکومت پهلوی بود.<ref>ایران بین دو انقلاب ـ یرواند آبراهامیان۶۳۶ ـ ۶۳۷</ref>
قطعنامه خاطرنشان می‌کند از نظر مقامات ایران، مخالفت با [[سید علی خامنه ای|ولی‌فقیه]] رژیم به منزله‌ی مخالفت با خداست.


== پیش زمینه واقعه ۱۷ شهریور ==
قطعنامه به بیانیه اعضای مجمع پارلمانی شورای اروپا استناد می‌کند که در همبستگی با [[طرح ده ماده‌ای مریم رجوی برای ایران فردا|طرح ۱۰ ماده‌یی پرزیدنت شورای ملی مقاومت ایران مریم رجوی]]، خواستار پاسخگویی رهبران رژیم ایران به جنایت‌هایشان، به‌رسمیت شناختن حق مردم ایران و حق مقاومت و مبارزه برای آزادی آنها، و قرار دادن [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] در لیست تروریستی است.
جرقه‌های اولیه‌ی اعتراضاتی که به انقلاب ضد سلطنتی و سرنگونی نظام پهلوی در ۲۲بهمن ۱۳۵۷ انجامید، در آبان و بعد از آن در دی ۱۳۵۶ زده شد. در پی تظاهراتی که در قم در اعتراض به مقاله‌ای به قلم، احمد رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات، برگزار شد، نیروهای انتظامی شاه معترضان را به گلوله بستند. بدین ترتیب ناآرامی‌های سه مرحله‌ای چهلم‌ها آغاز گشت که اولین آن به مناسبت چهلم شهدای قم در شهرهای مختلف برگزار شد. آخرین تظاهرات خشونت آمیز در ۱۹ اردیبهشت ۵۷ برگرار شد. شاه سعی کرد با برخی نمایش‌های اصلاحی اوضاع را آرام کند. از جمله این اقدامات وضع قوانینی برای خانواده سلطنتی بود که در آن به پنجاه تن از وابستگان خود دستور داد تا به فعالیتهای اقتصادی خود پایان دهند. همجنین شاه به زیارت مرقد امام رضا (ع) رفت که با تبلیغات بسیاری نیز همراه بود. شاه ارتشبد نصیری رئیس ساواک را برکنار کرد. جمشید آموزگار نخست وزیر وقت نیز برای مهار اوضاع دست به اصلاحاتی در امور اقتصادی زد.<ref>ایران بین دو انقلاب ـ یرواند آبراهامیان ۶۲۸ ـ ۶۲۹</ref>


در دو ماه نخست تابستان ۱۳۵۷ ناآرامی عمده‌ای رخ نداد. در ۲۸مرداد۱۳۵۷ واقعه آتش‌سوزی در سینما رکس آبادان رخ داد. در پنج شهریور شاه آموزگار را برکنار و شریف امامی را به نخست وزیری برگزید.
اهداف قطعنامه در چارچوب ریاست دوره‌ای بلژیک در اتحادیه اروپا فرموله شده و به ۴ ماده فراخوان داده است.


=== تظاهرات ۱۳ شهریور ===
# اتخاذ تدابیر فوری برای نجات جان هزاران زندانی، به‌ویژه زندانیان سیاسی که در خطر [[اعدام در ایران|اعدام]] قرار دارند.
[[پرونده:اعلامیه دولت برای برقراری حکومت نظامی.JPG|جایگزین=اعلامیه دولت شریف امامی روز قبل از ۱۷ شهریور ۵۷ مبنی بر برقراری حکومت نظامی در تهران و ۱۱ شهر دیگر|بندانگشتی|اعلامیه دولت شریف امامی روز قبل از ۱۷ شهریور ۵۷ مبنی بر برقراری حکومت نظامی در تهران و ۱۱ شهر دیگر]]
# پاسخگو کردن رهبران رژیم ایران به‌خاطر ۴ دهه [[جنایت علیه بشریت]] و [[نسل‌کشی]].
شریف امامی، بعد از رسیدن به نخست وزیری اقداماتی را انجام داد و با رهبران مخالفان به توافقاتی رسید. او اجازه تظاهرات عید فطر را صادر کرد و مخالفان نیز توافق کردند که تظاهرات مسالمت آمیز و در مسیرهای تعیین شده باشد. روز ۱۳ شهریور مصادف بود با عید فطر، که بعد از برگزاری نماز تظاهرات بزرگی در تهران برگزار شد. تظاهرات در میدان آزادی (شهیاد) پایان یافت.
# حمایت از حق [[شورای ملی مقاومت ایران|مقاومت مردم ایران]] در برابر رژیم سرکوبگر آخوندها برای برپایی یک جمهوری دموکراتیک با [[جدایی دین و دولت|جدایی دین از دولت]].
# نامگذاری تروریستی [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] که باعث می‌شود حمایت مادی از آن قابل مجازات شود.


=== تظاهرات ۱۶ شهریور ===
قطعنامه هم‌چنین از کلیه دولت‌های ذیصلاح در اتحادیه اروپا درخواست می‌کند از مقامات رژیم ایران خواهان لغو مجازات [[اعدام در ایران|اعدام]]، ممنوعیت همه‌ی اشکال [[شکنجه]] از جمله خشونت جنسی و ممانعت از اعدام افراد زیر ۱۸ سال در هر شرایطی بشوند.
در سه روز بعد از تظاهرات عید فطر، بحران شدت گرفت و جمعیت همچنان به خیابان می‌ریختند<ref>ایران بین دو انقلاب ـ یرواند آبراهامیان ـ ۶۳۵</ref> درروز ۱۵شهریور هیئت دولت، طی بیانیه شدید‌اللحنی، هرگونه تجمع را ممنوع اعلام کرد. این بیانیه که به معنای حکومت نظامی نبود از طرف مردم جدی گرفته نشد.<ref name=":0" /> در روز ۱۶ شهریور ۵۰۰ هزار نفر از مردم تهران تظاهرات کردند. این بزرگترین گردهمایی برگزار شده در ایران بود. شعارها نیز شدیدتر شده بود. <ref>ایران بین دو انقلاب ـ یرواند آبراهامیان ۶۳۵</ref>در پایان این تظاهرات تعدادی از مردم به طور خودجوش، قرار تظاهرات روز بعد در میدان ژاله تهران را گذاشتند. این در حالی بود که رهبران مذهبی، تاریخی را برای برگزاری تظاهرات دیگری مشخص نکرده بودند و به دنبال رادیکال شدن اعتراضات نبودند.<ref name=":0" />
[[پرونده:تصویر قطعنامه سنای بلژیک.JPG|جایگزین=قطعنامه سنای بلژیک|بندانگشتی|355x355پیکسل|انتشار قطعنامه سنای بلژیک در سایت سنای بلژیک]]
سنای بلژیک به‌اتفاق آرا از دولت‌های اروپایی می‌خواهد فهرست فعلی افراد و سازمان‌هایی را که از سفر به اتحادیه اروپا منع شده‌اند و دارایی‌های آنها مسدود شده است به هر کسی که مسئول نقض [[حقوق‌بشر]] و [[آزادی بیان]] است، گسترش دهد.


شامگاه ۱۶ شهریور شورای عالی امنیت ملی شاه، به ریاست نخست وزیر تشکیل جلسه داد تا برای برقراری حکومت نظامی تصمیم‌گیری کند. در این جلسه سپهبد مقدم گفت: «قرار است فردا در مملکت آشوب به پا کنند و مملکت را به هم بزنند. من مراتب را به عرض اعلیحضرت رساندم که به نظر من ضرورت دارد که اعلام حکومت نظامی بشود.»<ref name=":0" />
از دولت‌های اروپایی می‌خواهد حکم صادره علیه دکتر احمدرضا جلالی را قاطعانه محکوم کنند و از مقامات ایرانی خواستار آزادی فوری و بدون قید و شرط او و هم‌چنین تمامی اتباع اتحادیه اروپا شوند که به ناحق در نتیجه دیپلماسی [[گروگان گیری در سفارت آمریکا|گروگان‌گیری]] ایران به زندان افتاده‌اند.


درپی آن هیئت دولت جلسه اضطراری تشکیل داد و طبق دستور شاه، اعلام حکومت نظامی تصویب شد.<ref name=":0" /> حکومت نظامی علاوه بر تهران، در یازده شهر دیگر شامل قم، تبریز،مشهد، اصفهان، شیراز، آبادان، اهواز، قزوین، کازرون، جهرم و کرج نیز اعلام شد.
سنای بلژیک از دولت‌های اروپایی می‌خواهد تا اقداماتی را علیه فعالیت‌های غیرقانونی تهران که [[اپوزیسیون]] ایران در خارج از ایران را هدف قرار می‌دهد، اتخاذ کنند و حقوق اعضای اپوزیسیون ایران را بر اساس [[کنوانسیون ۱۹۵۱ ژنو]] و [[کنوانسیون اروپایی حقوق‌بشر]] و حقوق بین‌الملل تضمین کنند.<ref>[https://news.mojahedin.org/i/%D9%82%D8%B7%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D9%84%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D9%86%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%84%DA%98%DB%8C%DA%A9-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A2%D8%B1%D8%A7 قطعنامه اجلاس سنای بلژیک ریاست دوره‌یی اتحادیه اروپا به اتفاق آرا ـ سایت سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref>


شاه ارتشبد غلامعلی اویسی را که در پی قیام خرداد ۱۳۴۲ به «قصاب ایران» مشهور شد، به فرمانداری نظامی تهران منصوب کرد.<ref>ایران بین دو انقلاب ـ یرواند آبراهامیان ۶۳۵ ـ ۶۳۶</ref>
== سخنرانی تعدادی از اعضای سنای بلژیک ==
پیش از شروع رأی‌گیری بر سر قطعنامه، شماری از اعضای سنای بلژیک طی سخنانی به حمایت از این قطعنامه برخاستند و خواستار تصویب آن توسط اجلاس رسمی سنای بلژیک شدند.  


فرمانداران نظامی سایر شهرها نیز به ترتیب زیر انتخاب شدند: سرتیپ جهانگیر اسفندیاری (آبادان)، سرلشگر رضا ناجی (اصفهان)، سرتیپ شمس تبریزی (اهواز)، سرلشکر بیدآبادی (تبریز)، سرلشکر عبدالرضا اسفندیاری (شیراز)، سرتیپ غفاری (کازرون)، سرتیپ شاپور میرهادی (کرج)، سرتیپ نادور (جهرم)، سرتیپ نعمت الله معتمدی (قزوین)، سرلشگر کمال نظامی (قم)، سرتیپ عبدالرحیم جعفری (مشهد)<ref name=":0" />
=== سخنرانی سناتور لطیفه گائوچی ===
سناتور لطیفه گائوچی رئیس فراکسیون حزب سوسیالیست فرانسوی زبان گفت: <blockquote>«[[اعدام در ایران|اعدام‌]]<nowiki/>های خودسرانه، بازداشت‌های ناعادلانه و خشونت علیه معترضان قابل‌تحمل نیست. استفاده از مجازات اعدام وضعیت نگران‌کننده و هشداردهنده [[حقوق‌بشر در ایران]] را برجسته می‌کند. و ارقام خود گویای افزایش هشداردهنده تعداد اعدام‌ها هستند که در سال‌های اخیر به سطوح بی‌سابقه‌ای رسیده است. ما باید به‌صورت جمعی در همبستگی با مردم ایران که تحت ظلم و ستم وحشیانه رنج می‌برند، دست به کار شویم. ما خواستار توقف فوری اعدام‌ها و آزادی زندانیان سیاسی هستیم. زمان پایان دادن به بی‌عدالتی و برقراری عدالت برای قربانیان جنایات رهبران رژیم ایران فرا رسیده است. ما باید از حقوق مردم ایران برای [[مبارزه]] با یک رژیم سرکوبگر و خودکامه حمایت کنیم. ما خواستار استقرار یک [[جمهوری دموکراتیک]] و امن در ایران هستیم که در آن حقوق‌بشر رعایت و حفاظت شود. ما به‌شدت اعمال سرکوبگرانه و خشونت‌آمیز رژیم حاکم در ایران را محکوم می‌کنیم.»</blockquote>


== روز ۱۷ شهریور۱۳۵۷ ==
=== سخنرانی سناتور گایتان وان گویدزنهوون ===
بامداد جمعه هفدهم شهریور، بیانیه هیئت دولت که در آن تظاهرات و اعتراضات مردم را به طرفهای خارجی نسبت داده، برای اعلام حکومت نظامی نهایی می‌شود. دراین بیانیه آمده است: «با آگاهی دقیق از ریشه‌های این توطئه عمیق که با پول و نقشه خارجی و تحریکات بیگانه هر روز ابعاد تازه‌ای را در برمی‌گیرد و همچنین‌ با اطلاع ازچگونگی تجاوز مسلحانه گروه‌های تروریست و مخرب... ناگزیرحکومت نظامی را برای مدت شش ماه درشهرهای تهران، کرج، قزوین، قم، مشهد، تبریز، آبادان، اصفهان، شیراز، کازرون، جهرم اعلام می‌نماید.»<ref name=":0" />
سناتور گایتان وان گویدزنهوون رئیس فراکسیون حزب لیبرال فرانسوی زبان گفت: <blockquote>«مجازات [[اعدام در ایران|اعدام]] در ایران بیش از هر جای دیگری تبدیل به وسیله‌ای مشمئزکننده و پایدار برای سرکوب سیاسی شده است. با توجه به وخامت شدید اوضاع در داخل ایران برای آن دسته از شهروندانی که هنوز جرأت ایستادگی در برابر دیدگاه‌های عقب‌مانده رژیم را دارند، این متن از دولت‌های مختلف کشورمان، به‌ویژه در چارچوب ریاست بلژیک بر اتحادیه اروپا می‌خواهد دست به اقدامات مشخصی بزند. به‌عنوان مثال، فشار جدی به دولت ایران برای تعلیق مجازات [[اعدام در ایران|اعدام]]، توقف هر گونه [[شکنجه]]، از جمله خشونت جنسی یا هر رفتار ظالمانه دیگری در زندان‌ها و در حین بازجویی، حمایت از حق مردم ایران برای زندگی در یک کشور آزاد، باثبات، بدون تبعیض و دموکراتیک که به تعهدات ملی و بین‌المللی خود در زمینه حقوق‌بشر و آزادی‌های اساسی احترام می‌گذارد، قرار دادن [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] در فهرست سازمان‌های تروریستی، موجودیت این سازمان به‌عنوان یک نهاد مجزا به آن آزادی عمل بسیار زیادی می‌دهد که باید به آن خاتمه داد. در هر صورت می‌توانید روی حمایت کامل گروه من و خودم حساب کنید.»</blockquote>


درساعت ۶ صبح ۱۷شهریور اطلاعیه شماره ۱ فرمانداری نظامی تهران برای اعلام حکومت نظامی از رادیو خوانده شد. عملا مردم از اعلام حکومت نظامی با خبر نشده بودند.<ref name=":0" />
=== سخنرانی سناتور اوری وان دٍ وائر ===
[[پرونده:صحنه‌ای از تظاهرات مردم در ۱۷شهریور.JPG|جایگزین=تظاهرات مردمی در ۱۷ شهریور۱۳۵۷ و نشانه‌روی نیروهای ارتش شاهنشاهی به سمت مردم|بندانگشتی|تظاهرات مردمی در ۱۷ شهریور۱۳۵۷ و نشانه‌روی نیروهای ارتش شاهنشاهی به سمت مردم]]
سناتور اوری وان دٍ وائر عضو کمیسیون خارجی گفت:<blockquote>«آقای رئیس، همکاران. دلیل این قطعنامه سرعت نگران‌کننده [[اعدام در ایران|اعدام‌ها در ایران]] است. معتقدم امروز با ریاست بلژیک در [[اتحادیه اروپا]] باید از این نقش در جامعه بین‌المللی برای جلب توجه مجدد به وضعیت حقوق‌بشر در ایران استفاده کنیم. ما شاهد افزایش مجازات [[اعدام در ایران|اعدام]] و سرکوب از زمان [[اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران|قیام‌های سراسری در ایران در سال ۲۰۲۲]] بوده‌ایم. در سال ۲۰۲۳، آماری که می‌توانیم به دست آوریم حداقل ۸۶۴ نفر است. این اعدام‌ها نیز از اکتبر سال گذشته، با استفاده از [[جنگ اسرائیل و حماس|جنگ غزه]] به‌عنوان سرپوشی برای افزایش سرکوب در داخل ایران، عمدتاً برای جلوگیری از [[تظاهرات در ایران|قیام‌]]<nowiki/>های جدید، چرخش جدیدی به خود گرفته است.
از ساعت ۸ صبح نیروهای ارتش در میدان ژاله مستقر شده‌اند. ارتش برای ایجاد رعب از تجهیزات نا متعارفی که تا آن زمان بی سابقه بود، از جمله ماسکهای ضد گاز، نفربر، مسلسلهای سنگین، لجستیک سنگین و بالگردهای هوانیروز، استفاده کرد. مردم در خیابانهای اصلی مسیر میدان ژاله به هم می‌رسند. ساعت ۸:۱۵ فرماندهی نظامی با بلندگو اعلام می‌کند که حکومت نظامی است و مردم باید متفرق شوند. او می‌گوید: « ما را مجبور به شلیک نکنید.» ساعت ۸:۳۰ یک روحانی وارد میدان می‌شود و با یکی از افسران صحبت می‌کند. مردم به درخواست او روی زمین می‌نشینند. در ساعت ۹:۱۵ شلیک آغاز می‌شود. حجم آتش بسیار زیاد است و به گفته ناظران ۳۰ ثانیه به طول می‌انجامد. تنها خبرنگار حاضر در میدان زمان شلیک را ۳ دقیقه ذکر کرده‌است. تعداد زیادی از مردم مورد اصابت گلوله قرار گرفته و کشته و مجروح می‌شوند. جمعیت پراکنده می‌شود و درگیریهای وسیع خیابانی تا شبانگاه همان‌روز در نقاط مختلف تهران بین مردم و نیروهای ارتش رخ می‌دهد که منجر به کشته و مجروح شدن تعداد بسیاری از مردم می‌شود.<ref name=":0" />


یرواند آبراهامیان درکتاب خود «ایران بین دو انقلاب» می‌نویسد: «درگیریهای اجتناب ناپذیر، صبح جمعه ۱۷شهریور، روی داد... در محله‌های پرجمعیت جنوبی، برای پراکنده کردن جمعیت از هلی‌کوپترهای جنگی استفاده شد. بنا به نوشته یک خبرنگار اروپایی، این هلی‌کوپترها «کوهی از اجساد متلاشی شده» برجای گذاشتند. درمیدان ژاله، تانکها و کماندوها که تظاهرکنندگان را محاصره کرده بودند و نمی‌توانستند آنها را پراکنده سازند به آنها شلیک کردند. یک خبرنگار اروپایی می‌نویسد که این صحنه به جوخه آتش شبیه بود که در آن افراد مسلح به معترضان بی‌حرکت شلیک می‌کنند.»<ref>ایران بین دو انقلاب ـ یرواند آبراهامیان ۶۳۶</ref>
در گزارش جدید [[سازمان ملل متحد|سازمان ملل]]، [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] پس از اعتراضات، پس از مرگ [[مهسا امینی]]، مسئول کشته شدن ۷۵۰ تظاهر کننده بوده است. ۷۵۰ نفر که می‌خواهند برای دفاع از حقوق و آزادی‌های خود قیام کنند. ۷۵۰ کشته توسط [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]]. بنابراین، ضروری است که قبل از هر چیز به این موضوع پاسخ دهیم و [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] را در فهرست سازمان‌های تروریستی اروپا قرار دهیم. .


«ریچارد اوپن هایمر»، خبرنگار بی‌بی‌سی در تهران گزارش کرد که یکی از سربازان که از شلیک به سمت مردم خودداری کرد ابتدا افسر فرمانده خود را هدف قرار داد و بعد هم خودش را کشت. سالها بعد با افشاد اسنادی از واقعه‌ی ۱۷شهریور فاش شد که موارد دیگری نیز از تمرد سربازان از شلیک به سمت مردم بوده است، ازجمله سه سرباز وظیفه لشگر گارد به نامهای قاسم دهقان، علی غفوری و محمد محمدی خلص که با سلاحهای خود فرار کردند که فردای آن‌روز محل اختفای آنان کشف شد و محمد محمدی کشته شد.<ref name=":0" />
همکاران، با قرار دادن [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] در لیست سیاه و حمایت بی‌دریغ از [[شورای ملی مقاومت ایران|اپوزیسیون دموکراتیک ایران]] است که می‌توانیم رژیم را در عین حفظ حقوق مردم ایران مسئول بدانیم. پس بیایید این لحظه را غنیمت بشماریم و برای عدالت، آزادی و حقوق‌بشر بایستیم. متشکرم.»</blockquote>
== تعداد کشته‌شدگان ==
[[پرونده:کلیشه روزنامه اطلاعات روز ۱۸ شهریور۵۷.JPG|جایگزین=اعلام خبر کشتار ۱۷ شهریور ۵۷ و درج تعداد کشته شدگان و مجروحین در روزنامه اطلاعات ۱۸ شهریور۱۳۵۸|بندانگشتی|اعلام خبر کشتار ۱۷ شهریور ۵۷ و درج تعداد کشته شدگان و مجروحین در روزنامه اطلاعات ۱۸ شهریور۱۳۵۸]]
در مورد کشته شدگان واقعه‌ی ۱۷شهریور روایتهای مختلفی وجود دارد. فرماندار نظامی تهران طی اطلاعیه شماره ۴ خود تعداد کشته شدگان را ۵۸ نفر و مجروحین را ۲۰۵ نفر اعلام کرد. دو روز بعد دادگستری اعلام کرد تعداد کشنه شدگان به ۹۵ نفر رسید. پارسونز سفیر انگلستان در ایران این تعداد را «صدها نفر» عنوان کرد و همچنین ویلیام سولیوان سفیر ایالات متحده در ایران تعدد کشته شدگان را بیش از ۲۰۰ نفر اعلام کرد. جان دی استمپل از مسئولان رده بالای سفارت آمریکا در کتاب خود به نقل از منابع پزشکی تعداد کشته شدگان را بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ نفر عنوان کرد. او در کتاب خود اضافه می‌کند دولت در ابتدا تعداد کشته شدگان را ۵۸ نفر اعلام کرده بود که این رقم طی یک هفته به ۱۲۲ نفرافزایش یافت که به آن باید تعداد ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ زخمی را نیز اضافه کرد. او همچنین می‌گوید تعداد کشته شدگان از طرف مخالفین ۴۰۰ تا ۵۰۰ نفر اعلام شد که در عرض بیست و چهار ساعت این تعداد به ۱۰۰۰ نفر افزایش یافت. در پایان دی استمپل می‌نویسد پزشکانی که مدت ۳۶ ساعت کار کرده بودند تعداد ۳۰۰ تا ۴۰۰ کشته و ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ مجروح را منطقی می‌دانند.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/628335/17-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B1-57-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87-%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA 17 شهریور 57 در تهران چه گذشت؟] ـ سایت مشرق</ref> برخی معتقد بودند که تعداد کشته شدگان روز ۱۷ شهریور بیش از ۴۰۰۰ نفر بودند و تنها تعداد کسانی که در میدان ژاله کشته شدند ۵۰۰ نفر بوده است.میشل فوکو فیلسوف فرانسوی که برای پوشش دادن وقایع انقلاب به ایران سفر کرده بود مدعی شد که تعداد ۴۰۰۰ تن در این روز هدف گلوله قرار گرفتند.<ref>[https://www.khayyamnameh.ir/17-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%8A%D9%88%D8%B11357%D8%8C%D8%AC%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D9%87-%D9%8A%D8%A7-%D8%AC%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%AE%D9%88%D9%86%D9%8A%D9%86/ ۱۷ شهریور۱۳۵۷،جمعه سیاه یا جمعه خونین] ـ سایت خیام نامه</ref>


== واکنشها به کشتار ۱۷شهریور ==
=== سخنرانی سناتور ریک دامز ===
کشتار ۱۷شهریور ۵۷ واکنشها و پیامدهای وسیعی در بر داشت. عصر روز ۱۷ شهریور به نوشته روزنامه آیندگان شبکه دو تلویزیون سراسری موزیک غم انگیزی پخش می‌کند که این برنامه به دستور مقامات قطع می‌شود و یکی از برنامه‌های شاد رنگارنگ روی آنتن می‌رود.<ref name=":0" />
سناتور ریک دامز رئیس فراکسیون حزب لیبرال فلامان و رئیس هیأت بلژیک در مجمع پارلمانی شورای اروپا گفت: <blockquote>«[[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] عامل اصلی سرکوب علیه جامعه ایران است. علاوه بر این پشت [[تروریسم جمهوری اسلامی ایران|حملات تروریستی]] هم هست. هم‌چنین پشت تلاش‌ها برای بی‌ثباتی [[ژئوپلیتیک خاورمیانه|ژئوپلیتیکی در منطقه]] هم هست. اکنون زمان آن رسیده است که سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا اقداماتی را برای گنجاندن آن در فهرست افراد، گروه‌ها و نهادهای تروریستی انجام دهند.


مراجع تقلید آن زمان یعنی شریعتمداری، گلپایگانی و مرعشی نجفی بیانیه‌های تندی صادر می‌کنند. خمینی نیز بیانیه‌ای صادر کرده و خواستار اعتصاب سراسری می‌شود.<ref name=":0" />
اگر بلژیک در حال حاضر در رأس ریاست اتحادیه اروپا قرار دارد، ما می‌توانیم منتظر اقدامات مشخصی باشیم که توسط نخست‌وزیر اعلام شده است، اما آنها هم‌چنان باید اجرا شوند تا در نهایت بتوانیم آن را به‌عنوان یک سازمان تروریستی تعریف کنیم. که به نظر من می‌تواند اولین گام برای آزادی مجدد نسل‌های آینده در ایران باشد. این اولین قدم ضروری است. متشکرم.»</blockquote>


بعد از ظهر روز۱۷شهریور شریعتمداری به بازرگان و پنج تن از رهبران کمیته دفاع از آزادی و حقوق بشر پناه داد و گفت که اگر قانون اساسی اجرا نشود به گفتگو با حکومت حتی فکر هم نخواهد کرد. شامگاه همان‌روز انجمن قضات اعلام کرد که حکومت نظامی غیرقانونی است زیرا به تصویب مجلس نرسیده است. علی امینی اعلام کرد بدون کناره‌گیری شاه این بحران حل ناشدنی است. روز ۱۸ شهریور کارکنان پالایشگاه تهران در اعتراض به حکومت نظامی اعتصاب کردند و روز ۲۰ شهریور نیز کارگران پالایشگاه‌های اصفهان، شیراز، تبریز و آبادان به این اعتصاب پیوستند. روز ۲۲ شهریور کارگران کارخانه سیمان تهران دست از کار کشیدند.<ref>ایران بین دو انقلاب ـ یرواند آبراهامیان ۶۳۸</ref>
=== سخنرانی سناتور آنیک لامبریکت ===
سناتور آنیک لامبریکت از حزب سوسیالیست فلامان بلژیک گفت: <blockquote>«حزب سوسیالیست فلامان بلژیک حمایت صریح خود را از تلاش‌های مردم ایران برای زندگی در یک کشور دموکراتیک باثبات و فراگیر که تعهدات ملی و بین‌المللی آن در زمینه حقوق‌بشر و آزادی‌های اساسی را نقض نمی‌کند، و به آن احترام می‌گذارد، اعلام می‌کند.»<ref>[https://www.hambastegimeli.com/112085_%D8%B3%D9%86%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%84%DA%98%DB%8C%DA%A9---%D8%B3%D8%AE%D9%86%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B9%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%A7- سنای بلژیک - سخنرانی شماری از اعضای سنا هنگام تصویب قطعنامه نقض نگران‌کننده و فزاینده حقوق‌بشر توسط رژیم ایران - سایت همبستگی ملی]</ref></blockquote>


چندین شهر کشور در پی واقعه‌ی میدان ژاله وارد تظاهرات و اعتصاب شدند. به گزارش ساواک در شهرهای دزفول، آبادان، کرمان، زنجان، قزوین، تفت، یزد، اصفهان، قم، کاشان، تبریز، مشهد و کرمانشاه علاوه بر تعطیلی بازارها بین مردم و ماموران زد و خورد پیش ‌آمده و چندین کشته و ده‌ها مجروح بر جای گذاشت.
== منابع ==
 
بر اساس اسناد سفارت آمریکا در ایران و طی گزارشی در تاریخ ۱۰ سپتامبر یعنی دو روز بعد از واقعه‌ی ۱۷ شهریور، کارتر رئیس جمهور وقت آمریکا در تماس تلفنی با شاه در مورد وقایع اخیر ایران با او بحث کرد و ضمن اشاره به وقایع رخ داده در ایران بر روابط دوستانه ایران و آمریکا و اهمیت اتحاد دامنه‌دار ایران با غرب تأکید کرد.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/803027/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D9%82%DB%8C%D9%82-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%DB%B1%DB%B7-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B1-%DB%B5%DB%B7-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%86%D9%81%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AC%D9%85%D آمار دقیق شهدای ۱۷ شهریور ۵۷ چند نفر است؟/ جمعه سیاه به روایت آمریکایی‌ها] ـ خبر آنلاین</ref>
 
== دادگاه ==
بعد از سرنگونی سلطنت پهلوی و در دادگاه‌های موسوم به انقلاب حداقل شش افسر و سرباز ارتش به اتهام شرکت مستقیم در کشتار ۱۷شهریور۵۷ به اعدام محکوم شدند. روزنامه کیهان زمان اعدام آنان را ساعت ۲:۵۰ سحرگاه ۲۹ فروردین ۱۳۵۸ اعلام کرد.<ref name=":0" />
 
<references />

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۰۸

صحن سنای بلژیک

قطعنامه سنای بلژیک با نام «قطعنامه نقض نگران‌کننده و فزاینده حقوق‌بشر توسط رژیم ایران» قطعنامه‌ای است که سنای بلژیک در روز جمعه ۱۹ آوریل ۲۰۲۴ (۳۱ فروردین ۱۴۰۳) به‌اتفاق آرا به تصویب رساند. در آن زمان بلژیک ریاست دوره‌یی اتحادیه اروپا را برعهده دارد.

این قطعنامه که در مارس ۲۰۲۴ توسط شماری از سناتورها ارائه شده بود بیش از ۴ هزار کلمه است و به‌طور مبسوط به موارد نقض حقوق‌بشر در ایران از جمله کشتار ۷۵۰ نفر از معترضان در قیام ۱۴۰۱ می‌پردازد.

تعدادی از سناتورهای بلژیکی حین رای‌گیری برای قطعنامه سخنرانی کردند.

قطعنامه سنای بلژیک

این قطعنامه که در مارس ۲۰۲۴ توسط شماری از سناتورها ارائه شده بود بیش از ۴ هزار کلمه است و به‌طور مبسوط به موارد نقض حقوق‌بشر در ایران از جمله کشتار ۷۵۰ نفر از معترضان در قیام ۱۴۰۱ می‌پردازد.

قطعنامه خاطرنشان می‌کند از نظر مقامات ایران، مخالفت با ولی‌فقیه رژیم به منزله‌ی مخالفت با خداست.

قطعنامه به بیانیه اعضای مجمع پارلمانی شورای اروپا استناد می‌کند که در همبستگی با طرح ۱۰ ماده‌یی پرزیدنت شورای ملی مقاومت ایران مریم رجوی، خواستار پاسخگویی رهبران رژیم ایران به جنایت‌هایشان، به‌رسمیت شناختن حق مردم ایران و حق مقاومت و مبارزه برای آزادی آنها، و قرار دادن سپاه پاسداران در لیست تروریستی است.

اهداف قطعنامه در چارچوب ریاست دوره‌ای بلژیک در اتحادیه اروپا فرموله شده و به ۴ ماده فراخوان داده است.

  1. اتخاذ تدابیر فوری برای نجات جان هزاران زندانی، به‌ویژه زندانیان سیاسی که در خطر اعدام قرار دارند.
  2. پاسخگو کردن رهبران رژیم ایران به‌خاطر ۴ دهه جنایت علیه بشریت و نسل‌کشی.
  3. حمایت از حق مقاومت مردم ایران در برابر رژیم سرکوبگر آخوندها برای برپایی یک جمهوری دموکراتیک با جدایی دین از دولت.
  4. نامگذاری تروریستی سپاه پاسداران که باعث می‌شود حمایت مادی از آن قابل مجازات شود.

قطعنامه هم‌چنین از کلیه دولت‌های ذیصلاح در اتحادیه اروپا درخواست می‌کند از مقامات رژیم ایران خواهان لغو مجازات اعدام، ممنوعیت همه‌ی اشکال شکنجه از جمله خشونت جنسی و ممانعت از اعدام افراد زیر ۱۸ سال در هر شرایطی بشوند.

قطعنامه سنای بلژیک
انتشار قطعنامه سنای بلژیک در سایت سنای بلژیک

سنای بلژیک به‌اتفاق آرا از دولت‌های اروپایی می‌خواهد فهرست فعلی افراد و سازمان‌هایی را که از سفر به اتحادیه اروپا منع شده‌اند و دارایی‌های آنها مسدود شده است به هر کسی که مسئول نقض حقوق‌بشر و آزادی بیان است، گسترش دهد.

از دولت‌های اروپایی می‌خواهد حکم صادره علیه دکتر احمدرضا جلالی را قاطعانه محکوم کنند و از مقامات ایرانی خواستار آزادی فوری و بدون قید و شرط او و هم‌چنین تمامی اتباع اتحادیه اروپا شوند که به ناحق در نتیجه دیپلماسی گروگان‌گیری ایران به زندان افتاده‌اند.

سنای بلژیک از دولت‌های اروپایی می‌خواهد تا اقداماتی را علیه فعالیت‌های غیرقانونی تهران که اپوزیسیون ایران در خارج از ایران را هدف قرار می‌دهد، اتخاذ کنند و حقوق اعضای اپوزیسیون ایران را بر اساس کنوانسیون ۱۹۵۱ ژنو و کنوانسیون اروپایی حقوق‌بشر و حقوق بین‌الملل تضمین کنند.[۱]

سخنرانی تعدادی از اعضای سنای بلژیک

پیش از شروع رأی‌گیری بر سر قطعنامه، شماری از اعضای سنای بلژیک طی سخنانی به حمایت از این قطعنامه برخاستند و خواستار تصویب آن توسط اجلاس رسمی سنای بلژیک شدند.

سخنرانی سناتور لطیفه گائوچی

سناتور لطیفه گائوچی رئیس فراکسیون حزب سوسیالیست فرانسوی زبان گفت:

«اعدام‌های خودسرانه، بازداشت‌های ناعادلانه و خشونت علیه معترضان قابل‌تحمل نیست. استفاده از مجازات اعدام وضعیت نگران‌کننده و هشداردهنده حقوق‌بشر در ایران را برجسته می‌کند. و ارقام خود گویای افزایش هشداردهنده تعداد اعدام‌ها هستند که در سال‌های اخیر به سطوح بی‌سابقه‌ای رسیده است. ما باید به‌صورت جمعی در همبستگی با مردم ایران که تحت ظلم و ستم وحشیانه رنج می‌برند، دست به کار شویم. ما خواستار توقف فوری اعدام‌ها و آزادی زندانیان سیاسی هستیم. زمان پایان دادن به بی‌عدالتی و برقراری عدالت برای قربانیان جنایات رهبران رژیم ایران فرا رسیده است. ما باید از حقوق مردم ایران برای مبارزه با یک رژیم سرکوبگر و خودکامه حمایت کنیم. ما خواستار استقرار یک جمهوری دموکراتیک و امن در ایران هستیم که در آن حقوق‌بشر رعایت و حفاظت شود. ما به‌شدت اعمال سرکوبگرانه و خشونت‌آمیز رژیم حاکم در ایران را محکوم می‌کنیم.»

سخنرانی سناتور گایتان وان گویدزنهوون

سناتور گایتان وان گویدزنهوون رئیس فراکسیون حزب لیبرال فرانسوی زبان گفت:

«مجازات اعدام در ایران بیش از هر جای دیگری تبدیل به وسیله‌ای مشمئزکننده و پایدار برای سرکوب سیاسی شده است. با توجه به وخامت شدید اوضاع در داخل ایران برای آن دسته از شهروندانی که هنوز جرأت ایستادگی در برابر دیدگاه‌های عقب‌مانده رژیم را دارند، این متن از دولت‌های مختلف کشورمان، به‌ویژه در چارچوب ریاست بلژیک بر اتحادیه اروپا می‌خواهد دست به اقدامات مشخصی بزند. به‌عنوان مثال، فشار جدی به دولت ایران برای تعلیق مجازات اعدام، توقف هر گونه شکنجه، از جمله خشونت جنسی یا هر رفتار ظالمانه دیگری در زندان‌ها و در حین بازجویی، حمایت از حق مردم ایران برای زندگی در یک کشور آزاد، باثبات، بدون تبعیض و دموکراتیک که به تعهدات ملی و بین‌المللی خود در زمینه حقوق‌بشر و آزادی‌های اساسی احترام می‌گذارد، قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌های تروریستی، موجودیت این سازمان به‌عنوان یک نهاد مجزا به آن آزادی عمل بسیار زیادی می‌دهد که باید به آن خاتمه داد. در هر صورت می‌توانید روی حمایت کامل گروه من و خودم حساب کنید.»

سخنرانی سناتور اوری وان دٍ وائر

سناتور اوری وان دٍ وائر عضو کمیسیون خارجی گفت:

«آقای رئیس، همکاران. دلیل این قطعنامه سرعت نگران‌کننده اعدام‌ها در ایران است. معتقدم امروز با ریاست بلژیک در اتحادیه اروپا باید از این نقش در جامعه بین‌المللی برای جلب توجه مجدد به وضعیت حقوق‌بشر در ایران استفاده کنیم. ما شاهد افزایش مجازات اعدام و سرکوب از زمان قیام‌های سراسری در ایران در سال ۲۰۲۲ بوده‌ایم. در سال ۲۰۲۳، آماری که می‌توانیم به دست آوریم حداقل ۸۶۴ نفر است. این اعدام‌ها نیز از اکتبر سال گذشته، با استفاده از جنگ غزه به‌عنوان سرپوشی برای افزایش سرکوب در داخل ایران، عمدتاً برای جلوگیری از قیام‌های جدید، چرخش جدیدی به خود گرفته است.

در گزارش جدید سازمان ملل، سپاه پاسداران پس از اعتراضات، پس از مرگ مهسا امینی، مسئول کشته شدن ۷۵۰ تظاهر کننده بوده است. ۷۵۰ نفر که می‌خواهند برای دفاع از حقوق و آزادی‌های خود قیام کنند. ۷۵۰ کشته توسط سپاه پاسداران. بنابراین، ضروری است که قبل از هر چیز به این موضوع پاسخ دهیم و سپاه پاسداران را در فهرست سازمان‌های تروریستی اروپا قرار دهیم. .

همکاران، با قرار دادن سپاه پاسداران در لیست سیاه و حمایت بی‌دریغ از اپوزیسیون دموکراتیک ایران است که می‌توانیم رژیم را در عین حفظ حقوق مردم ایران مسئول بدانیم. پس بیایید این لحظه را غنیمت بشماریم و برای عدالت، آزادی و حقوق‌بشر بایستیم. متشکرم.»

سخنرانی سناتور ریک دامز

سناتور ریک دامز رئیس فراکسیون حزب لیبرال فلامان و رئیس هیأت بلژیک در مجمع پارلمانی شورای اروپا گفت:

«سپاه پاسداران عامل اصلی سرکوب علیه جامعه ایران است. علاوه بر این پشت حملات تروریستی هم هست. هم‌چنین پشت تلاش‌ها برای بی‌ثباتی ژئوپلیتیکی در منطقه هم هست. اکنون زمان آن رسیده است که سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا اقداماتی را برای گنجاندن آن در فهرست افراد، گروه‌ها و نهادهای تروریستی انجام دهند. اگر بلژیک در حال حاضر در رأس ریاست اتحادیه اروپا قرار دارد، ما می‌توانیم منتظر اقدامات مشخصی باشیم که توسط نخست‌وزیر اعلام شده است، اما آنها هم‌چنان باید اجرا شوند تا در نهایت بتوانیم آن را به‌عنوان یک سازمان تروریستی تعریف کنیم. که به نظر من می‌تواند اولین گام برای آزادی مجدد نسل‌های آینده در ایران باشد. این اولین قدم ضروری است. متشکرم.»

سخنرانی سناتور آنیک لامبریکت

سناتور آنیک لامبریکت از حزب سوسیالیست فلامان بلژیک گفت:

«حزب سوسیالیست فلامان بلژیک حمایت صریح خود را از تلاش‌های مردم ایران برای زندگی در یک کشور دموکراتیک باثبات و فراگیر که تعهدات ملی و بین‌المللی آن در زمینه حقوق‌بشر و آزادی‌های اساسی را نقض نمی‌کند، و به آن احترام می‌گذارد، اعلام می‌کند.»[۲]

منابع