کاربر:Safa/3صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''طلسم اختناق'''، مرکب از دو کلمه طلسم و اختناق است. طلسم به معنی جادو، افسون یا قفل کردن بکار می‌رود. طلسم کردن، جادو کردن و افسون کردن، از همین ریشه است. کلمه دوم یعنی اختناق، به معنی خفگی در اثر مسدود شدن راه نفس تحت تاثیر عامل بیرونی است.
<noinclude>
{{جعبه زندگینامه
| اندازه جعبه      =
| عنوان            =محمد مخبر
| نام              =
| تصویر            =محمد مخبر.JPG
| اندازه تصویر      =
| عنوان تصویر      =محمد مخبر
| زادروز            = ۴ تیر ۱۳۳۴
| زادگاه            =دزفول
| تاریخ مرگ        =
| مکان مرگ          =
|عرض جغرافیایی محل دفن=
|طول جغرافیایی محل دفن=
<!-- عرض جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیش‌فرض شمال-->
|latd=|latm=|lats=|latNS=N
<!-- طول جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیش‌فرض غرب-->
|longd=|longm=|longs=|longEW=E
| محل زندگی        =دزفول و تهران
| ملیت              =ایرانی
| نژاد              =
| تابعیت            =ایرانی
| تحصیلات            =دارای سه مدرک دکترا
| دانشگاه          =
| پیشه              =
| سال‌های فعالیت    =
| کارفرما          =
| نهاد              =
| نماینده          =
| شناخته‌شده برای    =
| نقش‌های برجسته    =معاول اول رئیس‌جمهور در دولت سیزدهم
| سبک              =
| تأثیرگذاران      =
| تأثیرپذیرفتگان    =
| شهر خانگی        =
| تلویزیون          =
| لقب              =
| حزب              =
| جنبش              =
| مخالفان          =
| هیئت              =
| دین              =اسلام-شیعه
| مذهب              =
| منصب              =
| مکتب              =
| آثار              =
| خویشاوندان سرشناس =دو فرزند به نام‌های طیبه و سجاد دارد.
| جوایز            =
| امضا              =
| اندازه امضا      =
| وبگاه            =
| پانویس            =
}}'''محمد مخبر،''' با نام کامل محمد مخبر دزفولی، (متولد ۴ تیرماه سال ۱۳۳۴ در دزفول)، خانواده‌اش مذهبی و پدرش، شیخ عباس مخبر، واعظ و روحانی، و در دوره‌ای امام جمعه موقت دزفول بود. محمد مخبر دوره تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در دزفول و اهواز گذراند و  مدرک کارشناسی ارشد مدیریت، دکترای مدیریت و برنامه‌ریزی توسعه اقتصادی، کارشناسی مهندسی برق دارد و در رشته حقوق بین‌الملل هم مدرک دکترا گرفته است.<ref>[https://www.entekhab.ir/fa/news/784501/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D9%85%D8%AE%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%AA سایت انتخاب]</ref>


در دنیای سیاست معنی آن، ایجاد رعب و وحشت در جامعه از طرف حکومت برای جلوگیری از آزادی مردم و انسداد فضای جامعه از نظر آزادی‌های فردی و اجتماعی در یک نظام دیکتاتوری و سرکوب‌گر است.<ref>فرهنگ عمید واژه اختناق</ref>وقتی در کشوری از طلسم اختناق سخن می‌گوییم، یعنی در آن سرزمین با سرکوبی تمام عیار مواجه هستیم.  
محمد مخبر پیش از انقلاب ضد سلطنتی همراه با محمد جهان‌آرا، علی شمخانی، [[محسن رضایی]]، محمد فروزنده و محمدباقر ذوالقدر عضو گروه منصورون بوده است؛ گروهی که در خوزستان شکل گرفت و در دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ فعالیت می‌کرد.


یک نمونه‌ی آن در ایران در دوران [[محمدرضا پهلوی|سلطنت محمدرضا پهلوی]] بود. حکومت او یک دیکتاتوری فردی و وابسته‌گرا به شمار می‌رفت. محمدرضا پهلوی هیچ صدای مخالفی را برنمی‌تابید. از جمله پس از سرکوب قیام ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ به‌دست نظامیان شاه اختناقی کامل در ایران حکم‌فرما شد. البته با قیام مردم شاه دو بار ناچار شد از کشور بگریزد.  بار اول در جریان کودتای ناموفق ۲۵ مرداد ۱۳۳۲ و بار دوم در انقلاب سال ۱۳۵۷ که سفری بی‌بازگشت بود.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/10/26/622131/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D8%B4%D9%88% خبرگزارس تسنیم مقاله نگاهی مقایسه‌ای به ۲ بار فرار شاه از کشور]</ref>
پس از شکل‌گیری سپاه پاسداران در خوزستان به عنوان مسئول بهداری سپاه دزفول منصوب شد و در سال‌های جنگ ایران و عراق این سمت را بر عهده داشت.


نمونه‌ی دیگر از حاکم شدن اختناق بر ایران در دوران جمهوری اسلامی است.  فاشیسم مذهبی حاکم بر ایران با انسداد سیاسی پس از [[تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰|۳۰ خرداد]] ۱۳۶۰ که تمام شئون زندگی مردم را در بر می‌گرفت، اختناق را به‌طور کامل بر ایران حاکم کرد و تمامی آزادی‌های به وجود آمده پس از [[انقلاب ضد سلطنتی|انقلاب ضدسلطنتی]] را از میان برد. به طوری که کسی را یارای مخالفت با دیکتاتوری [[ولایت فقیه]] نبود. [[روح‌الله خمینی]] صراحتاٌ‌ اظهار تأسف می‌کرد که چرا در همان فردای انقلاب چوبه‌های دار را بر پا نکرده و قلم‌ها را نشکسته است.<ref>[https://farsi.rouhollah.ir/library/sahifeh-imam-khomeini/vol/9/page/282 صحیفه خمینی جلد ۹ صفحه ۲۸۲]</ref>
از تیر ماه ۱۳۸۶ تا ۱۶ آذز ۱۴۰۰ ریاست ستاد اجرایی فرمان امام را بر عهده داشت و در این سال با حکم [[خامنه‌ای]] به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام در‌آمد.


== چگونگی اِعمال اختناق توسط دیکتاتورها ==


=== اختناق در دیکتاتوری‌های کلاسیک ===
در دیکتاتوری‌های کلاسیک و پلیسی - نظامی، دیکتاتور با تاسیس سازمانهای امنیتی و پلیسی، سیستم سرکوب خود را به پیش می‌برد. مانند: دیکتاتوری حکومت پهلوی و ساواک شاه.


معنی فضای پلیسی-نظامی این است که حکومت بیشتر با سیستم‌های پلیسی و مخفی و امنیتی سرکوب را برقرار می‌کند و برای سرکوب به نیروهای نظامی آشکار تکیه نمی‌کند.
در آخرین پست محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور در دولت سیزدهم بود که پس از مرگ [[ابراهیم رئیسی]] بر اساس اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی، در صورت مرگ رئیس جمهور،‌ معاون اول او جایگزین می‌شود:<ref>[https://www.bbc.com/persian/articles/cv225zej9m3o سایت بی بی سی فارسی]</ref> <blockquote>«با موافقت‏ رهبری،‏ اختیارات‏ و مسئولیت‌های‏ وی‏ را بر عهده‏ می‏‌گیرد و شورایی‏ متشکل‏ از رئیس‏ مجلس‏ و رئیس‏ قوه‏ قضائیه‏ و معاون‏ اول‏ رئیس‏ جمهور موظف‏ است‏ ترتیبی‏ دهد که‏ حداکثر ظرف‏ مدت‏ پنجاه‏ روز رئیس‏ جمهور جدید انتخاب‏ شود.» </blockquote>


در سال ۱۳۳۳ شاه با تاسیس [[ساواک]] و گسترش آن با کمک کشورهای غربی پس از کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ به مدت ۲۵ سال با ایجاد فضای اختناق و سرکوب مردم و نیروهای ترقی‌خواه و با اعمال شکنجه و ترور به حکومت خود ادامه داد. در آن دوران شایع کرده بودند که از هر ۴ ایرانی یک نفر مامور ساواک است.
== گاهشمار زندگی محمد مخبر ==
محمد مخبر دزفولی ۴ تیرماه سال ۱۳۳۴ در دزفول زاده شد. خانواده‌اش مذهبی و پدرش، شیخ عباس مخبر، واعظ و روحانی، و در دوره‌ای امام جمعه موقت دزفول بود. محمد مخبر دوره تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در دزفول و اهواز گذراند و مدرک کارشناسی ارشد مدیریت، دکترای مدیریت و برنامه‌ریزی توسعه اقتصادی، کارشناسی مهندسی برق دارد و در رشته حقوق بین‌الملل هم مدرک دکترا گرفته است.


اما همین حاکمیت به‌دلیل وابستگی وقتی کارتر با سیاست حقوق بشر وارد میدان شد و از شاه خواست که شکنجه و اعدام را کنار بگذارد، دوام نیاورد و طلسم اختناق آریامهری شکست. توده های مردم دست به اعتراضات سراسری زده و شاه را سرنگون کردند.
محمد مخبر پیش از انقلاب ضد سلطنتی همراه با محمد جهان‌آرا، [[علی شمخانی]]، محسن رضایی، محمد فروزنده و محمدباقر ذوالقدر عضو گروه منصورون بوده است؛ گروهی که در خوزستان شکل گرفت و در دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ فعالیت می‌کرد.


در فضای پلیسی-نظامی معمولا سازمان‌های انقلابی با انجام عملیات چریک شهری حاکمیت پلیسی را به چالش کشیده و فضای رعب و وحشت را می‌شکنند و به این ترتیب سلطه‌ی حاکمیت را سست کرده و زمینه را برای قیام عمومی فراهم می‌نمایند. کاری که سازمان مجاهدین و چریک‌های فدایی نیز در زمان شاه دست به آن زدند.
محمد مخبر بعد از پایان جنگ، مدیرعامل شرکت مخابرات دزفول، معاون اجرایی شرکت مخابرات استان خوزستان و سپس مدیرعامل این شرکت شد. او مدتی هم معاون استانداری خوزستان بود.


=== شکستن طلسم اختناق در زمان شاه ===
در زمان ریاست محمد فروزنده (اهل خوزستان) بر [[بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی|بنیاد مستضعفان]]،‌ مناصب مهمی مانند معاونت حمل‌ونقل و بازرگانی این بنیاد را بر عهده گرفت. در همین بازه زمانی او نقش مهمی در خارج کردن شرکت مخابراتی ترک‌سل از مناقصه پروژه اپراتور دوم تلفن همراه و جایگزین کردن شرکت ام‌تی‌ان آفریقای جنوبی در کنسرسیوم ایرانسل داشت. او بعدا به عنوان نایب‌رییس هیات مدیره ایرانسل منصوب شد. محمد مخبر ریاست هیئت مدیره بانک سینا بود که زیر نظر بنیاد مستضعفان فعالیت می‌کرد.  
[[قیام سیاهکل|قیام سیاهکل]] تنها شکستن سکوت و غرش مسلسل‌ها در فضای رعب و خفقان نبود. بلکه ماهیت سازمان‌یافته این حرکت مسیر پیش رو را شاخص‌گذاری می‌کرد. مبارزان سیاهکل با تحلیل مشخص از شرایط مشخص، شکستن طلسم اختناق را در دستور کار قرار داده بودند. [[قیام سیاهکل|جنبش سیاهکل]] توانست پتانسیل سازمان‌یافته‌ی خود را گسترش دهد و جامعه را از چنگ تاثیرات روانی اختناق آزاد کند. با گسترش حرکت‌های مسلحانه در زمان شاه توسط [[سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران]] و [[سازمان مجاهدین خلق ایران]]، افسانه‌ی ژاندارم منطقه‌ای شاه شکست خورد. به این ترتیب راه برای بروز و ظهور گسترده عنصر اجتماعی باز شد. امری که پس از سرنگونی شاه با  خیانت حاکمیت استبداد مذهبی به رهبری [[روح‌الله خمینی]] به غارت رفت.


=== تعریف طلسم اختناق ===
محمد مخبر دزفولی از تیر ماه ۱۳۸۶ به مدت ۱۵ سال رئیس «[[ستاد اجرایی فرمان امام]]»، یکی از ثروتمندترین مجموعه‌های اقتصادی جمهوری اسلامی بود. این ستاد مستقیما زیر نظر خامنه‌ای فعالیت می‌کند و به هیچ‌‌‌ نهادی پاسخگو نیست و طی چند دهه به هلدینگ اقتصادی عظیمی تبدیل شده است که دامنه فعالیت‌های آن در تمام حوزه‌های ممکن گسترده است. ستاد اجرایی فرمان امام، در حال حاضر مالک ده‌ها شرکت در حوزه‌های مختلفی از جمله نفت، گاز، پتروشیمی، کشاورزی، صنعت، معدن، دارو و ساختمان است و «بنیاد برکت» هم زیر مجموعه این ستاد است که زمان ریاست مخبر راه‌اندازی شد.
این ترم ابتدا توسط سازمان مجاهدین خلق ایران برای توصیف شرایط سیاسی ایران پس از حاکمیت ولایت مطلقه فقیه توسط [[روح‌الله خمینی]] وارد فرهنگ سیاسی ایران شد. طلسم اختناق به این معناست که نظام ولایت فقیه هر گونه منفذی را به روی مردم و روشنفکران و نیروهای ترقی‌خواه ایران و طرح مطالبات مشروع آن‌ها در زمینه‌های سیاسی و اجتماعی بسته است. امکان تجمع و سازماندهی که ساده‌ترین و مشروع‌ترین ابزار بیان عمومی در مورد سیاست‌های یک حاکمیت است به‌طور مطلق وجود ندارد. برای تضمین این اختناق سیستم حاکم دستگاه عریض و طویلی برای سرکوب هر حرکت اعتراضی به وجود آورده است و آن را تحت شعار «النصر بالرعب» تئوریزه کرده است. به گونه‌ای که جامعه را بطور مستمر تحت یک ترس و وحشت دائمی نگه می‌دارد، تا آنها را مسلوب الاراده کرده و تحت اختیار خود و امیالش بگیرد. از جمله سرکوب رژیم ایران به سرکوب سیاسی محدود نشده و با دخالت در خصوصی‌ترین امور زندگی مردم سعی در ایجاد این رعب و هراس و گسترش آن در جامعه دارد.


حال برای تغییر فضای سیاسی و به حرکت درآوردن مردم باید این طلسم را شکست. شکستن طلسم اختناق وظیفه‌ی نیروی پیشتاز است، تا  بتواند با آزاد کردن نیروی عظیم اجتماعی و به میدان آوردن آن حاکمیت استبدادی مستقر را ساقط کند.
او در سال ۱۳۸۶ زمانی که به ریاست «ستاد اجرایی فرمان امام» گماشته شد و در مراسم معارفه‌اش سه اصل «اسلامی بودن، انقلابی بودن و منضبط بودن» را به عنوان رئوس برنامه‌اش ذکر کرد و در دی ماه ۱۳۹۹در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار گرفت.


هر نیروی پیشتازی هر قدر هم که قوی باشد برای تغییر بنیادی نیاز به مشارکت گسترده‌ترین اقشار اجتماعی برای رقم زدن آن دارد. هنر هر انقلابی در فراهم کردن چنین شرایطی است. با تحقق این شرایط می‌توان گفت که دیگر طلسم اختناق شکسته است. معنی آن این است که دیگر حاکمیت استبدادی قادر به کنترل خروش اجتماعی مردم و جوانان عاصی نیست و در تقابل نفرت اجتماعی و نیروهای سرکوبگر، شیرازه سازماندهی نیروهای سرکوبگر از هم پاشیده شده و دچار ریزش و فروپاشی مستمر می‌شوند. در استمرار این ریزش‌ها و فروپاشی‌ها نهایتا حکومت استبدادی کنترل خود را با از دست دادن ابزار سرکوبش از دست می‌دهد و سرانجام سرنگون می‌شود.
پیش از آن، در سال ۲۰۱۰ در جریان تحریم‌های اتحادیه اروپا، محمد مخبر نیز به اتهام ارتباط با برنامه‌های موشکی و هسته‌ای ایران تحریم شد اما دو سال بعد نامش از فهرست تحریم‌شدگان اتحادیه اروپا حذف شد.<ref name=":0">[https://www.radiofarda.com/a/mohammad-mokhber-new-role-replace-ebrahim-raisi-president/32953944.html سایت رادیو فردا]</ref>


پس شکستن طلسم اختناق، یعنی از میان بردن فضای ترس و وحشت و تأثیرات روانی آن بر جامعه در راستای عمومی کردن مبارزه آزادی‌‌خواهانه مردم به صورتی که حکومت دیگر قادر به سرکوب سیستماتیک با تکیه بر ابزار اجرایی خود نیست. اواخر دوران شاه نمونه‌ی شکستن طلسم اختناق است. با منحل شدن ساواک شیرازه رژیم شاه از هم فروپاشید.
وزارت امور خارجه آمریکا در ماه ژانویه سال ۲۰۲۱، زمانی که ستاد اجرایی فرمان امام و محمد مخبر، رئیس آن را تحریم کرد،‌ این ستاد را «یک هیولای تجاری» توصیف کرد که «تقریبا در همه بخش‌های اقتصاد ایران از جمله انرژی، مخابرات، و خدمات مالی سهیم است.»


=== اختناق در حاکمیت ولایت فقیه ===
برآوردهای مختلفی از میزان دارایی‌های ستاد فرمان اجرایی وجود دارد. سال ۲۰۱۳ خبرگزاری رویترز در گزارشی تحقیقی، ستاد اجرایی را یک «امپراتوری عظیم اقتصادی» خواند و ارزش دارایی‌های آن را در آن زمان حدود ۹۵ میلیارد دلار برآورد کرد.<ref>[https://www.reuters.com/investigates/iran/images/part2/persian.pdf انتشارات رویترز اموال تحت کنترل خامنه‌ای]</ref>
سه عنصر اساسی، سرکوب و اختناق، نظام ولایت فقیه را از سایر نظام‌های دیکتاتوری در جهان متمایز می‌کند.
# تکیه برعنصر مذهب به عنوان دینامیزم درونی نیروهای سرکوبگر که وظیفه‌ی ایدئولوژیک خود می دانند که نیروهای مخالف ولایت رو سرکوب و قلع و قمع کنند.همان‌گونه که ولی فقیه خودش را نماینده‌ی به اصطلاح امام زمان می داند و با تحریک توده‌های نا آگاه و نیروهای سرکوبگر خود، پایه‌های اختناق را هر روز گسترده‌تر می کند.
# سرکوب نظامی-پلیسی (بجای پلیسی-نظامی) : این سخن به این معناست که در نظام ولایت فقیه در سرکوب اولویت بر عنصر نظامی در قالب [[سپاه پاسداران]] است. بر خلاف زمان شاه که تکیه بر عنصر ساواک و سازمان‌های امنیتی بود. استفاده فریبکارانه‌ی خمینی از [[جنگ ایران و عراق]] به عنوان سرپوشی در جهت مشروع کردن اختناق تمام عیار و ایجاد مرحله به مرحله سازمان‌های سرکوب در همین راستا بود. خمینی یک مجموعه‌ی گسترده نظامی تحت عنوان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و زیر مجموعه‌های سرکوبگر آن ایجاد کرد و آن‌ها را تحت کنترل خود به مثابه ابزار اعمال حاکمیت در آورد. سپس با توجیهات مذهبی و سیاسی به این سرکوب عریان در تمام عرصه‌های زندگی اجتماعی مشروعیت داد.
# در جمهوری اسلامی ارگان‌های متعددی برای سرکوب با بودجه‌ی هنگفت وجود دارد که بالغ بر ۸۰ ارگان است. برخی از این ارگان‌ها چون [[سپاه پاسداران]] رسمی و برخی چون [[انصار حزب‌الله]] غیررسمی هستند.


=== شکستن طلسم اختناق در جمهوری اسلامی ===
وزارت خارجه آمریکا موسسه دانش‌بنیان برکت را «رکن سرمایه‌گذاری ستاد اجرایی فرمان امام در فضای مجازی و فناوری اطلاعات» معرفی، و آن را تحریم کرده است.
حاکمیت ولایت فقیه یک حاکمیت فاشیستی و مذهبی است که با نظام‌های توتالیتار متفاوت است. یعنی فراتر از هر دیکتاتوری جنایات خود را تبلیغ هم می‌کند و به آن مشروعیت مذهبی می‌دهد. این حکومت هر اعتراضی را با انگ‌های مذهبی از دور خارج می‌کند. معترضین دهه شصت را با منافق می‌نامید و معترضین قیام‌های اخیر را تحت عنوان فتنه و فتنه‌گر سرکوب می‌نماید. سرکوب در جمهوری اسلامی چنان‌چه گفته شد یک سرکوب پلیسی-نظامی نیست بلکه یک سرکوب سازمان‌یافته‌ی نظامی- پلیسی به شمار می‌رود و در آن عنصر نظامی برجسته‌ تر است. در چنین حالتی دیگر عملیات [[چریک شهری]] پاسخگوی شدت سرکوب نیست و شکستن طلسم اختناق تنها از طریق یک ارتش آزادی‌بخش امکان پذیر است.  


سازمان مجاهدین در سال ۱۳۶۶ به همین منظور ارتش آزادی‌بخش را تأسیس کرد و در گسترش خود با تاسیس [[کانون‌های شورشی]] و حضور جوانان در سازمان رزم مشخص در شهرها و نقاط مختلف ایران با تجزیه ماشین سرکوب سپاه پاسداران به مقابله می‌پردازد. این استراتژی نیز در نهایت بر حضور ارتش آزادی‌بخش در رویارویی نهایی تکیه دارد. نتیجه اینکه طلسم اختناق در جمهوری اسلامی نیز با استفاده از استراتژی صحیح، شکستنی است.
وی همچنین رئیس «ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی» برای ساماندهی وضعیت اقتصاد کشور بود اما طبق برآوردهای کارشناسان وضعیت اقتصادی ایران از دولت قبلی تاکنون بیش از ۷۰۰ درصد سقوط کرده است. محمد مخبر در شهریور ۱۴۰۱ با حکم خامنه‌ای به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد.
== محمد مخبر و رقبا ==
محمد مخبر در رقابت با سعید جلیلی پست معاونت ریاست جمهوری را برد و در روز ۱۷ مرداد، پنج روز بعد از تنفیذ ابراهیم رئیسی، به این سمت منصوب شد.
 
محمد مخبر، در ستاد اجرایی فرمان امام سیاست‌های «اقتصاد مقاومتی» را طبق رهنمودهای خامنه‌ای سرمشق فعالیت‌های خود قرار داده بود،‌ با ورود به دولت هم سکان اقتصاد را با همین دیدگاه در دست گرفت و رئیس ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی شد.
 
در همان چند ماه اول با تحکیم موقعیت خود رقبا را در عرصه تصمیم‌گیری اقتصادی از دور خارج کرد و با حذف محسن رضایی رقیب انتخاباتی رئیسی از پست معاونت اقتصادی دولت
 
با کنار گذاشتن این معاونت از ترکیب کمیسیون اقتصادی عملا بی‌رقیب شد. محمد مخبر طی سالیان ریاست ستاد اجرایی، روابط نزدیکی با بالاترین سطوح قدرت و بیت خامنه‌ای برقرار کرده است.
 
با وخیم‌تر شدن وضعیت اقتصادی و عدم تحقق وعده‌های انتخاباتی، صدای اصولگرایان بلند شد. آنها خواهان محدودیت دایره اختیارات محمد مخبر بودند و بعضی حتی خواهان برکناری او بودند.
 
تیرماه ۱۴۰۱جواد کریمی‌قدوسی، نماینده مجلس یازدهم و از اعضای جبهه پایداری، در توییتر خود نوشت: «جناب مخبر از توانایی لازم برای این جایگاه برخوردار نیست» و هشدار داد که «ماندن ایشان برای یک‌ساعت هم ضرر است».
 
همچنین محمد مهاجری، فعال رسانه‌ای اصولگرا در روزنامه اعتماد نوشته بود: <blockquote>«او با تیزهوشی سیاسی، به ندرت وارد گود می‌شود و به گونه‌ای عمل می‌كند كه ناكارآمدی‌های دولت رئیسی به حساب او منظور نمی‌شود. درست مثل كسی كه وارد دریا می‌شود اما خیس نمی‌شود.»</blockquote>شهریور ۱۴۰۱ با حکم خامنه‌ای محمد مخبر به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد. دی ماه همان سال عکس‌های محمد مخبر در جلسه سران سه قوه شرکت کرد.
 
با مرگ رئیسی، محمد مخبر ماموریت برگزاری انتخابات زودهنگام و تعیین رئیس جمهور بعدی را خواهد داشت. او اکنون رئیس موقت دولت جمهوری اسلامی ایران است.<ref>[https://www.bbc.com/persian/articles/cv225zej9m3o سایت بی بی سی فارسی]</ref>
 
== محمد مخبر و فساد ==
پس از همه‌گیری بیماری کرونا با ممنوعیت ورود واکسن به ایران طی فتوای خامنه‌ای، مؤسسه «برکت» که از نهادهای اقتصادی زیر نظر دفتر رهبر جمهوری اسلامی است، مامور تولید واکسن‌های کرونا با استفاده از «اعتبارات دولتی» شد.
 
چنین تصمیمی، موضوع رانت و بهره‌برداری نهادهای اقتصادی خامنه‌ای از همه‌گیری کرونا با مداخله محمد مخبر را مطرح کرد.
 
نام سجاد مخبر، فرزند محمد مخبر در پرونده فسادهای مرتبط با فروش نفت ایران مطرح شده است و بر اساس برخی گزارش‌ها، او از بدهکاران بانکی است.
 
سازمان شفافیت بین‌الملل در گزارش‌های سالانه خود، جمهوری اسلامی ایران را در میان فاسدترین کشورها قرار می‌دهد.
 
علاوه بر این، محمد مخبر در دوران ریاست‌جمهوری ابراهیم رئیسی، در رأس هیئتی منصوب شد که با عنوان «مولدسازی دارایی‌های دولت» و تحت حمایت علی خامنه‌ای قرار است اموال و دارایی‌های عمومی کشور را به فروش برساند.<ref name=":0" />
 
== اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ==
«در صورت فوت، عزل، استعفاء، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس جمهور و یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده و یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیس جمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیت‌های وی را برعهده می‌گیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضاییه و معاون اول رئیس جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود، در صورت فوت معاون اول و یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رئیس جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می‌کند.»


== منابع ==
== منابع ==
<references />
{{پانویس|۲|اندازه=ریز}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۰۷

محمد مخبر
محمد مخبر.JPG
محمد مخبر
زادروز۴ تیر ۱۳۳۴
دزفول
محل زندگیدزفول و تهران
ملیتایرانی
تابعیتایرانی
تحصیلاتدارای سه مدرک دکترا
نقش‌های برجستهمعاول اول رئیس‌جمهور در دولت سیزدهم
دیناسلام-شیعه
خویشاونداندو فرزند به نام‌های طیبه و سجاد دارد.

محمد مخبر، با نام کامل محمد مخبر دزفولی، (متولد ۴ تیرماه سال ۱۳۳۴ در دزفول)، خانواده‌اش مذهبی و پدرش، شیخ عباس مخبر، واعظ و روحانی، و در دوره‌ای امام جمعه موقت دزفول بود. محمد مخبر دوره تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در دزفول و اهواز گذراند و مدرک کارشناسی ارشد مدیریت، دکترای مدیریت و برنامه‌ریزی توسعه اقتصادی، کارشناسی مهندسی برق دارد و در رشته حقوق بین‌الملل هم مدرک دکترا گرفته است.[۱]

محمد مخبر پیش از انقلاب ضد سلطنتی همراه با محمد جهان‌آرا، علی شمخانی، محسن رضایی، محمد فروزنده و محمدباقر ذوالقدر عضو گروه منصورون بوده است؛ گروهی که در خوزستان شکل گرفت و در دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ فعالیت می‌کرد.

پس از شکل‌گیری سپاه پاسداران در خوزستان به عنوان مسئول بهداری سپاه دزفول منصوب شد و در سال‌های جنگ ایران و عراق این سمت را بر عهده داشت.

از تیر ماه ۱۳۸۶ تا ۱۶ آذز ۱۴۰۰ ریاست ستاد اجرایی فرمان امام را بر عهده داشت و در این سال با حکم خامنه‌ای به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام در‌آمد.


در آخرین پست محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور در دولت سیزدهم بود که پس از مرگ ابراهیم رئیسی بر اساس اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی، در صورت مرگ رئیس جمهور،‌ معاون اول او جایگزین می‌شود:[۲]

«با موافقت‏ رهبری،‏ اختیارات‏ و مسئولیت‌های‏ وی‏ را بر عهده‏ می‏‌گیرد و شورایی‏ متشکل‏ از رئیس‏ مجلس‏ و رئیس‏ قوه‏ قضائیه‏ و معاون‏ اول‏ رئیس‏ جمهور موظف‏ است‏ ترتیبی‏ دهد که‏ حداکثر ظرف‏ مدت‏ پنجاه‏ روز رئیس‏ جمهور جدید انتخاب‏ شود.»

گاهشمار زندگی محمد مخبر

محمد مخبر دزفولی ۴ تیرماه سال ۱۳۳۴ در دزفول زاده شد. خانواده‌اش مذهبی و پدرش، شیخ عباس مخبر، واعظ و روحانی، و در دوره‌ای امام جمعه موقت دزفول بود. محمد مخبر دوره تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در دزفول و اهواز گذراند و مدرک کارشناسی ارشد مدیریت، دکترای مدیریت و برنامه‌ریزی توسعه اقتصادی، کارشناسی مهندسی برق دارد و در رشته حقوق بین‌الملل هم مدرک دکترا گرفته است.

محمد مخبر پیش از انقلاب ضد سلطنتی همراه با محمد جهان‌آرا، علی شمخانی، محسن رضایی، محمد فروزنده و محمدباقر ذوالقدر عضو گروه منصورون بوده است؛ گروهی که در خوزستان شکل گرفت و در دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ فعالیت می‌کرد.

محمد مخبر بعد از پایان جنگ، مدیرعامل شرکت مخابرات دزفول، معاون اجرایی شرکت مخابرات استان خوزستان و سپس مدیرعامل این شرکت شد. او مدتی هم معاون استانداری خوزستان بود.

در زمان ریاست محمد فروزنده (اهل خوزستان) بر بنیاد مستضعفان،‌ مناصب مهمی مانند معاونت حمل‌ونقل و بازرگانی این بنیاد را بر عهده گرفت. در همین بازه زمانی او نقش مهمی در خارج کردن شرکت مخابراتی ترک‌سل از مناقصه پروژه اپراتور دوم تلفن همراه و جایگزین کردن شرکت ام‌تی‌ان آفریقای جنوبی در کنسرسیوم ایرانسل داشت. او بعدا به عنوان نایب‌رییس هیات مدیره ایرانسل منصوب شد. محمد مخبر ریاست هیئت مدیره بانک سینا بود که زیر نظر بنیاد مستضعفان فعالیت می‌کرد.

محمد مخبر دزفولی از تیر ماه ۱۳۸۶ به مدت ۱۵ سال رئیس «ستاد اجرایی فرمان امام»، یکی از ثروتمندترین مجموعه‌های اقتصادی جمهوری اسلامی بود. این ستاد مستقیما زیر نظر خامنه‌ای فعالیت می‌کند و به هیچ‌‌‌ نهادی پاسخگو نیست و طی چند دهه به هلدینگ اقتصادی عظیمی تبدیل شده است که دامنه فعالیت‌های آن در تمام حوزه‌های ممکن گسترده است. ستاد اجرایی فرمان امام، در حال حاضر مالک ده‌ها شرکت در حوزه‌های مختلفی از جمله نفت، گاز، پتروشیمی، کشاورزی، صنعت، معدن، دارو و ساختمان است و «بنیاد برکت» هم زیر مجموعه این ستاد است که زمان ریاست مخبر راه‌اندازی شد.

او در سال ۱۳۸۶ زمانی که به ریاست «ستاد اجرایی فرمان امام» گماشته شد و در مراسم معارفه‌اش سه اصل «اسلامی بودن، انقلابی بودن و منضبط بودن» را به عنوان رئوس برنامه‌اش ذکر کرد و در دی ماه ۱۳۹۹در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار گرفت.

پیش از آن، در سال ۲۰۱۰ در جریان تحریم‌های اتحادیه اروپا، محمد مخبر نیز به اتهام ارتباط با برنامه‌های موشکی و هسته‌ای ایران تحریم شد اما دو سال بعد نامش از فهرست تحریم‌شدگان اتحادیه اروپا حذف شد.[۳]

وزارت امور خارجه آمریکا در ماه ژانویه سال ۲۰۲۱، زمانی که ستاد اجرایی فرمان امام و محمد مخبر، رئیس آن را تحریم کرد،‌ این ستاد را «یک هیولای تجاری» توصیف کرد که «تقریبا در همه بخش‌های اقتصاد ایران از جمله انرژی، مخابرات، و خدمات مالی سهیم است.»

برآوردهای مختلفی از میزان دارایی‌های ستاد فرمان اجرایی وجود دارد. سال ۲۰۱۳ خبرگزاری رویترز در گزارشی تحقیقی، ستاد اجرایی را یک «امپراتوری عظیم اقتصادی» خواند و ارزش دارایی‌های آن را در آن زمان حدود ۹۵ میلیارد دلار برآورد کرد.[۴]

وزارت خارجه آمریکا موسسه دانش‌بنیان برکت را «رکن سرمایه‌گذاری ستاد اجرایی فرمان امام در فضای مجازی و فناوری اطلاعات» معرفی، و آن را تحریم کرده است.

وی همچنین رئیس «ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی» برای ساماندهی وضعیت اقتصاد کشور بود اما طبق برآوردهای کارشناسان وضعیت اقتصادی ایران از دولت قبلی تاکنون بیش از ۷۰۰ درصد سقوط کرده است. محمد مخبر در شهریور ۱۴۰۱ با حکم خامنه‌ای به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد.

محمد مخبر و رقبا

محمد مخبر در رقابت با سعید جلیلی پست معاونت ریاست جمهوری را برد و در روز ۱۷ مرداد، پنج روز بعد از تنفیذ ابراهیم رئیسی، به این سمت منصوب شد.

محمد مخبر، در ستاد اجرایی فرمان امام سیاست‌های «اقتصاد مقاومتی» را طبق رهنمودهای خامنه‌ای سرمشق فعالیت‌های خود قرار داده بود،‌ با ورود به دولت هم سکان اقتصاد را با همین دیدگاه در دست گرفت و رئیس ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی شد.

در همان چند ماه اول با تحکیم موقعیت خود رقبا را در عرصه تصمیم‌گیری اقتصادی از دور خارج کرد و با حذف محسن رضایی رقیب انتخاباتی رئیسی از پست معاونت اقتصادی دولت

با کنار گذاشتن این معاونت از ترکیب کمیسیون اقتصادی عملا بی‌رقیب شد. محمد مخبر طی سالیان ریاست ستاد اجرایی، روابط نزدیکی با بالاترین سطوح قدرت و بیت خامنه‌ای برقرار کرده است.

با وخیم‌تر شدن وضعیت اقتصادی و عدم تحقق وعده‌های انتخاباتی، صدای اصولگرایان بلند شد. آنها خواهان محدودیت دایره اختیارات محمد مخبر بودند و بعضی حتی خواهان برکناری او بودند.

تیرماه ۱۴۰۱جواد کریمی‌قدوسی، نماینده مجلس یازدهم و از اعضای جبهه پایداری، در توییتر خود نوشت: «جناب مخبر از توانایی لازم برای این جایگاه برخوردار نیست» و هشدار داد که «ماندن ایشان برای یک‌ساعت هم ضرر است».

همچنین محمد مهاجری، فعال رسانه‌ای اصولگرا در روزنامه اعتماد نوشته بود:

«او با تیزهوشی سیاسی، به ندرت وارد گود می‌شود و به گونه‌ای عمل می‌كند كه ناكارآمدی‌های دولت رئیسی به حساب او منظور نمی‌شود. درست مثل كسی كه وارد دریا می‌شود اما خیس نمی‌شود.»

شهریور ۱۴۰۱ با حکم خامنه‌ای محمد مخبر به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد. دی ماه همان سال عکس‌های محمد مخبر در جلسه سران سه قوه شرکت کرد.

با مرگ رئیسی، محمد مخبر ماموریت برگزاری انتخابات زودهنگام و تعیین رئیس جمهور بعدی را خواهد داشت. او اکنون رئیس موقت دولت جمهوری اسلامی ایران است.[۵]

محمد مخبر و فساد

پس از همه‌گیری بیماری کرونا با ممنوعیت ورود واکسن به ایران طی فتوای خامنه‌ای، مؤسسه «برکت» که از نهادهای اقتصادی زیر نظر دفتر رهبر جمهوری اسلامی است، مامور تولید واکسن‌های کرونا با استفاده از «اعتبارات دولتی» شد.

چنین تصمیمی، موضوع رانت و بهره‌برداری نهادهای اقتصادی خامنه‌ای از همه‌گیری کرونا با مداخله محمد مخبر را مطرح کرد.

نام سجاد مخبر، فرزند محمد مخبر در پرونده فسادهای مرتبط با فروش نفت ایران مطرح شده است و بر اساس برخی گزارش‌ها، او از بدهکاران بانکی است.

سازمان شفافیت بین‌الملل در گزارش‌های سالانه خود، جمهوری اسلامی ایران را در میان فاسدترین کشورها قرار می‌دهد.

علاوه بر این، محمد مخبر در دوران ریاست‌جمهوری ابراهیم رئیسی، در رأس هیئتی منصوب شد که با عنوان «مولدسازی دارایی‌های دولت» و تحت حمایت علی خامنه‌ای قرار است اموال و دارایی‌های عمومی کشور را به فروش برساند.[۳]

اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی

«در صورت فوت، عزل، استعفاء، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس جمهور و یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده و یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیس جمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیت‌های وی را برعهده می‌گیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضاییه و معاون اول رئیس جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود، در صورت فوت معاون اول و یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رئیس جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می‌کند.»

منابع