جمهوری گیلان: تفاوت میان نسخه‌ها

روز ۱۶خرداد ۱۲۹۹ میرزا کوچک خان جنگلی در ادامه مبارزات خود در راه اعاده استقلال و حاکمیت ملی ایران، در شهر رشت حکومت جمهوری اعلام کرد. این اعلام درپی یک رشته تماسها و گفتگوها با مقامات روسیه و کسب اطمینان از این که نیروهای مداخله‌گر آنان در شمال ایران در کار حکومت انقلابی میرزا، کارشکنی نخواهند کرد، صورت گرفت‌. درست سه هفته پیش از این اعلام‌، در سپیده دم روز ۲۸ اردیبهشت ۱۲۹۹ نیروهای ارتش سرخ به بهانه «سرکوبی ضد انقلاب که در شمال ایران کمین کرده بود» به بندرانزلی یورش برده و این شهر را اشغال کرد.<ref>پایگاه خبری تحلیلی ابریشم اعلام جمهوری [http://abrishampress.ir/9931/16-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%9B-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86/ گیلان]</ref>

== موسس جمهوری گیلان، میرزا کوچک جنگلی ==

۲۵ساله بود که شیفته ستارخان شد. به‌دنبال آن، به عضویت کمیته سردار درآمد. او که همراه با مجاهدان گیلان در فتح قزوین شرکت داشت، در جریان فتح تهران نیز در کنار ستارخان بود. پس از ظهور دوباره استبداد، با بسیاری از سران ملی، در تهران تماس گرفت و تلاش کرد آنها را به مبارزه با استبداد برانگیزد. اما وقتی دید آنها رویه ای دیگری در پیش گرفتند، ناامید شد و برای تشکیل جنبشی مستقل، راهی زادگاهش گیلان گردید به همراه چند تن از مبارزان، جنبش جنگل را در جنگلهای فومن گیلان آغاز کرد.<ref>وبلاگ جمهوری ائتلافی گیلان مترقی ترین [http://www.rahetudeh.com/rahetude/jonbeshe-melli/html/gilan.html خیز]</ref>

# کلیه افراد بدون فرق «نژاد» و «مذهب» از حقوق مدنیه بطور «مساوی» بهره مند خواهند بود.

# آزادی تامه افراد انسان در استفاده از قواء طبیعی خود.

'''ماده دوم-حقوق مدنیه'''

در روز شنبه ۹ مرداد ۱۲۹۹ طرفداران شوروی با رهبری و حمایت فرمانده قوای مسلح شوروی و مدیر بخش سیاسی و امنیت نظامی آن در رشت بر ضد میرزا کوچک‌خان کودتا کردند. همه طرفداران میرزا را هر که و هرجا بود دستگیر و بازداشت کردند. آن‌ها سپس دولت جدیدی اعلام کردند که احسان‌الله خان سر کمیسر و کمیسر خارجه و سیدجعفر پیشه‌وری کمیسر داخله آن شد. اختلافات و بگیر و ببند‌ها بالا گرفت و قوای جنگل رو به‌ روز بیشتر تضعیف شد.

در پی این اتفاقات به‌ فرمان احمد شاه قاجار قوای دولتی بریگاد قزاق به سرکردگی سردار سپه برای سرکوبی قوای سرخ وارد رشت شد که چندین برخورد جنگی بین دو قوا به وجود آمد که گاه نیروهای دولتی پیشروی و گاه عقب‌نشینی می‌کردند. در ‌نهایت با مذاکرات پشت پرده، قوای سرخ خاک رشت و بندر انزلی را ترک کردند. در این زمان میرزا که با قوای خود در صومعه‌سرا بود، بی‌طرف ماند و در فکر تجدید قوا بود.<ref>سایت بالاترین  [https://www.balatarin.com/permlink/2012/11/21/3201235 جمهوری] سوسیالیستی شورایی گیلان</ref>

== سرنوشت میرزا کوچک خان ==

قزاق‌ها که به سرکردگی سردار سپه در بیرون کردن قوای روس موفق شده بودند، سعی کردند برای قانع کردن میرزا برای آنکه به مرکز بیاید و نیات استقلال‌طلبانه خود را از مرکز شروع کند، مذاکره کنند اما این مذاکرات به دلایل عدیده‌ای به شکست انجامید. یکی از این دلایل این بود که تعدادی از جنگلی‌ها مثل دکتر حشمت و یارانش که قبلاً فریب قول و قرارهای سردار سپه را خورده بودند، تسلیم و به دار آویخته شده بودند. با شکست مذاکرات، قوای دولتی رضاخان از تفرق حاصله در میان نیروهای جنگل سود برده و به حمله علیه جنگلی‌ها پرداختند. در این میان بسیاری از قوای متفرق جنگل که تحت فشار شدید قرار داشتند پس از یک دوره مبارزه گسترده علیه حکومت رضاخان، به اردوی دولت تسلیم شدند. از آن جمله خالو قربان بود که خود را سریعا به رضاخان تسلیم کرد و به درجه سرهنگی رسید. بعد از این وقایع بخش باقی‌مانده نهضت جنگل که وفادار به میرزا کوچک‌خان بودند، به اعماق جنگل رفتند. در ‌نهایت قوای قزاق از فرصت استفاده و طی شبیخون‌های فراوانی، نیروهای جنگل را وادار به عقب‌نشینی کردند و اکثر سران حرکت تسلیم یا کشته شدند. عاقبت نیز روز نهم مرداد ۱۲۹۹ (یعنی قریب دو ماه پس از تشکیل جمهوری) برخی سردمداران آن، بر علیه میرزا و یارانش کودتا کردند، میرزا برای جلوگیری از خونریزی از رشت به سوی جنگل عقب نشست.