|
|
(۱۵۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| | <noinclude> |
| | {{جعبه زندگینامه |
| | | اندازه جعبه = |
| | | عنوان =محمد مخبر |
| | | نام = |
| | | تصویر =محمد مخبر.JPG |
| | | اندازه تصویر = |
| | | عنوان تصویر =محمد مخبر |
| | | زادروز = ۴ تیر ۱۳۳۴ |
| | | زادگاه =دزفول |
| | | تاریخ مرگ = |
| | | مکان مرگ = |
| | |عرض جغرافیایی محل دفن= |
| | |طول جغرافیایی محل دفن= |
| | <!-- عرض جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیشفرض شمال--> |
| | |latd=|latm=|lats=|latNS=N |
| | <!-- طول جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیشفرض غرب--> |
| | |longd=|longm=|longs=|longEW=E |
| | | محل زندگی =دزفول و تهران |
| | | ملیت =ایرانی |
| | | نژاد = |
| | | تابعیت =ایرانی |
| | | تحصیلات =دارای سه مدرک دکترا |
| | | دانشگاه = |
| | | پیشه = |
| | | سالهای فعالیت = |
| | | کارفرما = |
| | | نهاد = |
| | | نماینده = |
| | | شناختهشده برای = |
| | | نقشهای برجسته =معاول اول رئیسجمهور در دولت سیزدهم |
| | | سبک = |
| | | تأثیرگذاران = |
| | | تأثیرپذیرفتگان = |
| | | شهر خانگی = |
| | | تلویزیون = |
| | | لقب = |
| | | حزب = |
| | | جنبش = |
| | | مخالفان = |
| | | هیئت = |
| | | دین =اسلام-شیعه |
| | | مذهب = |
| | | منصب = |
| | | مکتب = |
| | | آثار = |
| | | خویشاوندان سرشناس =دو فرزند به نامهای طیبه و سجاد دارد. |
| | | جوایز = |
| | | امضا = |
| | | اندازه امضا = |
| | | وبگاه = |
| | | پانویس = |
| | }}'''محمد مخبر،''' با نام کامل محمد مخبر دزفولی، (متولد ۴ تیرماه سال ۱۳۳۴ در دزفول)، خانوادهاش مذهبی و پدرش، شیخ عباس مخبر، واعظ و روحانی، و در دورهای امام جمعه موقت دزفول بود. محمد مخبر دوره تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در دزفول و اهواز گذراند و مدرک کارشناسی ارشد مدیریت، دکترای مدیریت و برنامهریزی توسعه اقتصادی، کارشناسی مهندسی برق دارد و در رشته حقوق بینالملل هم مدرک دکترا گرفته است.<ref>[https://www.entekhab.ir/fa/news/784501/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D9%85%D8%AE%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%AA سایت انتخاب]</ref> |
|
| |
|
| {{ستون سریهای سیاسی
| | محمد مخبر پیش از انقلاب ضد سلطنتی همراه با محمد جهانآرا، علی شمخانی، [[محسن رضایی]]، محمد فروزنده و محمدباقر ذوالقدر عضو گروه منصورون بوده است؛ گروهی که در خوزستان شکل گرفت و در دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ فعالیت میکرد. |
| | name = نوار کناری انقلاب سفید
| |
| | class = plainlist
| |
| | titlestyle = padding-top:0.2em;
| |
| | title = {{Hlist|[[کشور اوکراین]]}}
| |
| | headingstyle = line-height:1.3em;
| |
| | contentstyle = text-align: ;
| |
|
| |
|
| | heading1 = پایتخت
| | پس از شکلگیری سپاه پاسداران در خوزستان به عنوان مسئول بهداری سپاه دزفول منصوب شد و در سالهای جنگ ایران و عراق این سمت را بر عهده داشت. |
| | content1 =
| |
| {{فهرست یکدست}}
| |
| * [[کیف
| |
| ۴۹° شمالی ۳۲° شرقی
| |
| ]]
| |
| {{پایان فهرست یکدست}}
| |
|
| |
|
| | heading2 = حکومت
| | از تیر ماه ۱۳۸۶ تا ۱۶ آذز ۱۴۰۰ ریاست ستاد اجرایی فرمان امام را بر عهده داشت و در این سال با حکم [[خامنهای]] به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد. |
| | content2style = font-style:italic;<!--(most are non-English terms)-->
| |
| | content2 = {{فهرست یکدست}}
| |
| <!--(Alphabetical by linktext:)-->
| |
| * {{Noitalic|[[سپاه بهداشت]]}}
| |
| * [[ملی کردن جنگلها]]
| |
| * [[فروش سهام کارخانجات دولتی]]
| |
| * [[سهیم کردن کارگران در سود کارخانجات]]
| |
| * [[اصلاح قانون انتخابات]]
| |
| * [[ایجاد سپاه دانش]]
| |
| * [[اصلاحات ارضی]]
| |
| * [[سپاه ترویج و آبادانی]]
| |
| * [[خانههای انصاف در روستاها]]
| |
| * [[انقلاب اداری و آموزشی]]
| |
| * [[امکان فروش سهام واحدهای صنعتی]]
| |
| * [[مبارزه با تورم و گرانفروشی]]
| |
| * [[آموزش رایگان و اجباری در ۸ سال اول]]
| |
| * [[تغدیه رایگان برای کودکان خردسال]]
| |
| * [[تعمیم بیمههای اجتماعی به همه مردم]]
| |
| * [[مبارزه با معاملات سوداگرانه اراضی]]
| |
| * [[مبارزه با فساد]]
| |
| {{پایان فهرست یکدست}}
| |
|
| |
|
| | heading3 = زبانهای رسمی
| |
| | content3 =
| |
| {{فهرست یکدست}}
| |
| * [[اوکراینی]]
| |
| * [[بلاروسی]]
| |
| * [[بلغاری]]
| |
| * [[تاتاری]]
| |
| * [[گاگائوزی]]
| |
| * [[روسی]]
| |
| * [[عبری]]
| |
| * [[مجارستانی]]
| |
| * [[رومانیایی]]
| |
| * [[لهستانی]]
| |
| * [[اسلواکی]]
| |
| {{پایان فهرست یکدست}}
| |
|
| |
|
| | heading4 = مساحت
| |
| | content4 =
| |
| {{فهرست یکدست}}
| |
| • کل
| |
| ۶۰۳٬۶۲۸ کیلومتر مربع (۲۳۳٬۰۶۲ مایل مربع) (۴۵م)
| |
| • آبها (٪)
| |
| ۷
| |
|
| |
|
| {{پایان فهرست یکدست}}
| | در آخرین پست محمد مخبر، معاون اول رئیسجمهور در دولت سیزدهم بود که پس از مرگ [[ابراهیم رئیسی]] بر اساس اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی، در صورت مرگ رئیس جمهور، معاون اول او جایگزین میشود:<ref>[https://www.bbc.com/persian/articles/cv225zej9m3o سایت بی بی سی فارسی]</ref> <blockquote>«با موافقت رهبری، اختیارات و مسئولیتهای وی را بر عهده میگیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضائیه و معاون اول رئیس جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود.» </blockquote> |
|
| |
|
| | heading5 = جمعیت
| | == گاهشمار زندگی محمد مخبر == |
| | content5 = <div class="wraplinks"><!--Chronological:-->
| | محمد مخبر دزفولی ۴ تیرماه سال ۱۳۳۴ در دزفول زاده شد. خانوادهاش مذهبی و پدرش، شیخ عباس مخبر، واعظ و روحانی، و در دورهای امام جمعه موقت دزفول بود. محمد مخبر دوره تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در دزفول و اهواز گذراند و مدرک کارشناسی ارشد مدیریت، دکترای مدیریت و برنامهریزی توسعه اقتصادی، کارشناسی مهندسی برق دارد و در رشته حقوق بینالملل هم مدرک دکترا گرفته است. |
| * {{Longlink|style=line-height:1.15em; |''[[• برآورد سال ۲۰۲۲ ـ۴۱٬۱۶۷٬۳۳۶ کیلومتر مربع به جز کریمه]]}}
| |
| * {{Longlink|style=line-height:1.15em; |'' تراکم
| |
| ۷۳٫۸ بر کیلومتر مربع (۱۹۱٫۱ بر مایل مربع) (۱۱۵م)}}
| |
|
| |
|
| </div>
| | محمد مخبر پیش از انقلاب ضد سلطنتی همراه با محمد جهانآرا، [[علی شمخانی]]، محسن رضایی، محمد فروزنده و محمدباقر ذوالقدر عضو گروه منصورون بوده است؛ گروهی که در خوزستان شکل گرفت و در دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ فعالیت میکرد. |
| }}<noinclude>
| |
| '''اوکراین،''' با مساحت ۶۰۳,۵۴۸ کیلومتر مربع، سومین کشور پهناور اروپا با جمعیتی حدود ۴۳ میلیون و ۷۷۳ هزار نفر است. پایتخت آن شهر کیف است. دارای مرز مشترک با کشورهای روسیه، بلاروس، اسلوواکی، لهستان و مجارستان است، همچنین با روسیه، گرجستان و بلغارستان به صورت دریایی مرز مشترک دارد. زبان اصلی مردم اوکراینی است، در مناطق شمالی اوکراین به زبان روسی نیز صحبت میکنند. با نزدیک شدن اوکراین به ناتو در ۲۴ فوریهی ۲۰۲۲، روسیه تهاجم گستردهای را علیه این کشور آغاز کرد و باعث تشدید چشمگیر بحران روسیه و اوکراین شد. این تهاجم، بزرگترین حملهی نظامی به یک کشور در خاک اروپا از زمان جنگ جهانی دوم است. ولادیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین در پاسخ به این حمله، با اعلام حکومت نظامی و قطع روابط دیپلماتیک با روسیه، دستور بسیج عمومی داد و از مردان ۱۸ تا ۶۰ سال خواست برای کشورشان با روسیه بجنگند.
| |
|
| |
|
| تهاجم روسیه با محکومیتهای گسترده به همراه تحریمهای وسیع و همچنین حمایتهای نظامی و تسلیحاتی از طرف کشورهای اروپایی و آمریکا پاسخ داده شد. در یک بحران وسیع پناهندگان نزدیک به ۵ میلیون نفر خاک اوکراین را ترک کردند و نزدیک به ۱۰ میلیون نفر در داخل خاک اوکراین جابجا شدند.
| | محمد مخبر بعد از پایان جنگ، مدیرعامل شرکت مخابرات دزفول، معاون اجرایی شرکت مخابرات استان خوزستان و سپس مدیرعامل این شرکت شد. او مدتی هم معاون استانداری خوزستان بود. |
|
| |
|
| == تاریخچهی اوکراین ==
| | در زمان ریاست محمد فروزنده (اهل خوزستان) بر [[بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی|بنیاد مستضعفان]]، مناصب مهمی مانند معاونت حملونقل و بازرگانی این بنیاد را بر عهده گرفت. در همین بازه زمانی او نقش مهمی در خارج کردن شرکت مخابراتی ترکسل از مناقصه پروژه اپراتور دوم تلفن همراه و جایگزین کردن شرکت امتیان آفریقای جنوبی در کنسرسیوم ایرانسل داشت. او بعدا به عنوان نایبرییس هیات مدیره ایرانسل منصوب شد. محمد مخبر ریاست هیئت مدیره بانک سینا بود که زیر نظر بنیاد مستضعفان فعالیت میکرد. |
| اوکراین در دوران نوسنگی دارای فرهنگ کوکوتنی - تریپلی بود و در عصر آهن محل سکونت کیمریها، سرمتیها و سکاها بود.
| |
|
| |
|
| پس از آن مستعمره یونان، روم باستان و امپراطور روم شرقی شد.
| | محمد مخبر دزفولی از تیر ماه ۱۳۸۶ به مدت ۱۵ سال رئیس «[[ستاد اجرایی فرمان امام]]»، یکی از ثروتمندترین مجموعههای اقتصادی جمهوری اسلامی بود. این ستاد مستقیما زیر نظر خامنهای فعالیت میکند و به هیچ نهادی پاسخگو نیست و طی چند دهه به هلدینگ اقتصادی عظیمی تبدیل شده است که دامنه فعالیتهای آن در تمام حوزههای ممکن گسترده است. ستاد اجرایی فرمان امام، در حال حاضر مالک دهها شرکت در حوزههای مختلفی از جمله نفت، گاز، پتروشیمی، کشاورزی، صنعت، معدن، دارو و ساختمان است و «بنیاد برکت» هم زیر مجموعه این ستاد است که زمان ریاست مخبر راهاندازی شد. |
|
| |
|
| جنگ جهانی دوم
| | او در سال ۱۳۸۶ زمانی که به ریاست «ستاد اجرایی فرمان امام» گماشته شد و در مراسم معارفهاش سه اصل «اسلامی بودن، انقلابی بودن و منضبط بودن» را به عنوان رئوس برنامهاش ذکر کرد و در دی ماه ۱۳۹۹در فهرست تحریمهای آمریکا قرار گرفت. |
|
| |
|
| در جنگ جهانی دوم این کشور از ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۴ در اشغال آلمان بود. | | پیش از آن، در سال ۲۰۱۰ در جریان تحریمهای اتحادیه اروپا، محمد مخبر نیز به اتهام ارتباط با برنامههای موشکی و هستهای ایران تحریم شد اما دو سال بعد نامش از فهرست تحریمشدگان اتحادیه اروپا حذف شد.<ref name=":0">[https://www.radiofarda.com/a/mohammad-mokhber-new-role-replace-ebrahim-raisi-president/32953944.html سایت رادیو فردا]</ref> |
|
| |
|
| استقلال
| | وزارت امور خارجه آمریکا در ماه ژانویه سال ۲۰۲۱، زمانی که ستاد اجرایی فرمان امام و محمد مخبر، رئیس آن را تحریم کرد، این ستاد را «یک هیولای تجاری» توصیف کرد که «تقریبا در همه بخشهای اقتصاد ایران از جمله انرژی، مخابرات، و خدمات مالی سهیم است.» |
|
| |
|
| ۲۳ اوت ۱۹۹۱ اوکراین استقلال خود را اعلام کرد. ایران ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ به عنوان اولین کشور استقلال اوکراین را به رسمیت شناخت.
| | برآوردهای مختلفی از میزان داراییهای ستاد فرمان اجرایی وجود دارد. سال ۲۰۱۳ خبرگزاری رویترز در گزارشی تحقیقی، ستاد اجرایی را یک «امپراتوری عظیم اقتصادی» خواند و ارزش داراییهای آن را در آن زمان حدود ۹۵ میلیارد دلار برآورد کرد.<ref>[https://www.reuters.com/investigates/iran/images/part2/persian.pdf انتشارات رویترز اموال تحت کنترل خامنهای]</ref> |
|
| |
|
| === اوکراین در دوران فروپاشی شوروی ===
| | وزارت خارجه آمریکا موسسه دانشبنیان برکت را «رکن سرمایهگذاری ستاد اجرایی فرمان امام در فضای مجازی و فناوری اطلاعات» معرفی، و آن را تحریم کرده است. |
| با فروپاشی شوروی در دوران انتقال اوکراین به سمت بازار آزاد بدلیل جمعیت زیاد و فقر مردم این روند برای مردم بسیار سخت بود.
| |
|
| |
|
| و رشد اقتصادی تا دههها منفی بود. تورم لجام گسیخته پول ملی را بیاعتبار کرده بود و گاه معاملات بصورت پایاپای انجام میشد.
| | وی همچنین رئیس «ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی» برای ساماندهی وضعیت اقتصاد کشور بود اما طبق برآوردهای کارشناسان وضعیت اقتصادی ایران از دولت قبلی تاکنون بیش از ۷۰۰ درصد سقوط کرده است. محمد مخبر در شهریور ۱۴۰۱ با حکم خامنهای به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد. |
| | == محمد مخبر و رقبا == |
| | محمد مخبر در رقابت با سعید جلیلی پست معاونت ریاست جمهوری را برد و در روز ۱۷ مرداد، پنج روز بعد از تنفیذ ابراهیم رئیسی، به این سمت منصوب شد. |
|
| |
|
| در سال ۱۹۹۳ رشد قیمتها ۱۰۰ برابر شد. یعنی یک همبرگر یک کوپنی در پایان سال ۱۰۱ کوپن بود و سال بعد همین هم به منفی ۲۲ درصد سقوط کرد. | | محمد مخبر، در ستاد اجرایی فرمان امام سیاستهای «اقتصاد مقاومتی» را طبق رهنمودهای خامنهای سرمشق فعالیتهای خود قرار داده بود، با ورود به دولت هم سکان اقتصاد را با همین دیدگاه در دست گرفت و رئیس ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی شد. |
|
| |
|
| === اوکراین از فروپاشی تا انقلاب نارنجی ===
| | در همان چند ماه اول با تحکیم موقعیت خود رقبا را در عرصه تصمیمگیری اقتصادی از دور خارج کرد و با حذف محسن رضایی رقیب انتخاباتی رئیسی از پست معاونت اقتصادی دولت |
| از سال ۱۹۹۴ با انتخاب لئونید کوچما، به عنوان دومین رئیسجمهور با آرای روستبارها تغییرات شروع شد. اقدامات او باعث شد که پنج سال بعد درنیمه غربی اوکراین هم اکثریت بالایی بدست آورد و دو دوره به ریاست جمهوری انتخاب شود. و اقدامات زیر را انجام داد که در تغییر وضعیت بسیار موثر بود:
| |
|
| |
|
| معرفی گریونا به عنوان واحد پول جدید
| | با کنار گذاشتن این معاونت از ترکیب کمیسیون اقتصادی عملا بیرقیب شد. محمد مخبر طی سالیان ریاست ستاد اجرایی، روابط نزدیکی با بالاترین سطوح قدرت و بیت خامنهای برقرار کرده است. |
|
| |
|
| حذف ۵ صفر از پول ملی
| | با وخیمتر شدن وضعیت اقتصادی و عدم تحقق وعدههای انتخاباتی، صدای اصولگرایان بلند شد. آنها خواهان محدودیت دایره اختیارات محمد مخبر بودند و بعضی حتی خواهان برکناری او بودند. |
|
| |
|
| کاهش کسری بودجه از ۱۳٪ به ۵٪
| | تیرماه ۱۴۰۱جواد کریمیقدوسی، نماینده مجلس یازدهم و از اعضای جبهه پایداری، در توییتر خود نوشت: «جناب مخبر از توانایی لازم برای این جایگاه برخوردار نیست» و هشدار داد که «ماندن ایشان برای یکساعت هم ضرر است». |
|
| |
|
| کاهش استقراض از بانک مرکزی از ۱۲٪ به ۲٪
| | همچنین محمد مهاجری، فعال رسانهای اصولگرا در روزنامه اعتماد نوشته بود: <blockquote>«او با تیزهوشی سیاسی، به ندرت وارد گود میشود و به گونهای عمل میكند كه ناكارآمدیهای دولت رئیسی به حساب او منظور نمیشود. درست مثل كسی كه وارد دریا میشود اما خیس نمیشود.»</blockquote>شهریور ۱۴۰۱ با حکم خامنهای محمد مخبر به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد. دی ماه همان سال عکسهای محمد مخبر در جلسه سران سه قوه شرکت کرد. |
|
| |
|
| انتشار اوراق قرضه داخلی و وام گرفتن از دولتهای خارجی
| | با مرگ رئیسی، محمد مخبر ماموریت برگزاری انتخابات زودهنگام و تعیین رئیس جمهور بعدی را خواهد داشت. او اکنون رئیس موقت دولت جمهوری اسلامی ایران است.<ref>[https://www.bbc.com/persian/articles/cv225zej9m3o سایت بی بی سی فارسی]</ref> |
|
| |
|
| این اقدامات تورم را به صفر رسانده و از دور دوم ریاست جمهوری کوچما رشد اقتصادی بازگشت.
| | == محمد مخبر و فساد == |
| | پس از همهگیری بیماری کرونا با ممنوعیت ورود واکسن به ایران طی فتوای خامنهای، مؤسسه «برکت» که از نهادهای اقتصادی زیر نظر دفتر رهبر جمهوری اسلامی است، مامور تولید واکسنهای کرونا با استفاده از «اعتبارات دولتی» شد. |
|
| |
|
| کوچما روابط سیاسی و اقتصادی اوکراین با روسیه را بازسازی کرد و توانست از پیوندهای عمیق اقتصادی اوکراین و روسیه به نفع کشورش استفاده کند و با تکیه بر منابع کشاورزی، معادن غنی و بازسازی صنایع به جای مانده از گذشته، طی یک دهه رشد اقتصادی قابل قبولی را رقم بزند.
| | چنین تصمیمی، موضوع رانت و بهرهبرداری نهادهای اقتصادی خامنهای از همهگیری کرونا با مداخله محمد مخبر را مطرح کرد. |
|
| |
|
| درخواست رسمی عضویت در اتحادیه اروپا اول بار توسط وی مطرح شد و تعهد کرد تا سال ۲۰۰۷ به استانداردهای عضویت برسد که البته تاکنون محقق نشده است.
| | نام سجاد مخبر، فرزند محمد مخبر در پرونده فسادهای مرتبط با فروش نفت ایران مطرح شده است و بر اساس برخی گزارشها، او از بدهکاران بانکی است. |
|
| |
|
| === اوکراین پس از انقلاب نارنجی ===
| | سازمان شفافیت بینالملل در گزارشهای سالانه خود، جمهوری اسلامی ایران را در میان فاسدترین کشورها قرار میدهد. |
| انتخاب ویکتور یانوکوویچ به ریاست جمهوری در سال ۲۰۰۴ مصادف شد با اعتراض مردم به نتایج انتخابات، مسموم شدن ویکتور یوشچنکو رقیب وی در انتخابات هم به دامنه این اعتراضات افزود. موجی از اعتراض و نا فرمانی مدنی کشور را فرا گرفت. پس از حدود سه ماه اعتراض، دادگاه عالی اوکراین انتخابات را باطل کرد و انتخابات مجدد با شرکت ناظران داخلی و بینالمللی برگزار شد. این بار یوشچنکو با اکثریت شکننده ۵۲٪ رئیسجمهور اوکراین شد. بدلیل استفاده از نمادهای نارنجی رنگ در این اعتراضات، این حرکت به انقلاب نارنجی اوکراین معروف شد. یانوکوویچ با ترک کاخ ریاست جمهوری اپوزیسیون شد و پنج سال بعد در انتخابات پیروز شد. شوک سنگین انقلاب نارنجی بر اقتصاد. رشد ۱۲٫۵٪ درصدی آن را به ۲٫۵٪ درصد تقلیل داد.
| |
|
| |
|
| === بحران ۲۰۱۴ اوکراین ===
| | علاوه بر این، محمد مخبر در دوران ریاستجمهوری ابراهیم رئیسی، در رأس هیئتی منصوب شد که با عنوان «مولدسازی داراییهای دولت» و تحت حمایت علی خامنهای قرار است اموال و داراییهای عمومی کشور را به فروش برساند.<ref name=":0" /> |
| در ۲۲ فوریه ۲۰۱۴ در پی اعتراضات خیابانی ویکتور یانکویچ با رای پارلمان اوکراین از سمت خود برکنار شد. با رای پارلمان این کشور مبنی بر بازگشت به قانون اساسی سال ۲۰۰۴؛ پارلمان اوکراین به آزادی تیموشنکو از زندان نیز رای مثبت داد و او از زندان آزاد شد. پلیس ملی جدید اوکراین در تاریخ ۳ ژوئیه ۲۰۱۵ بهعنوان بخشی از اصلاحات اتحادیه اروپا شکل گرفت. | |
|
| |
|
| یاناکویچ به روسیه گریخت و الکساندر تورچینف به عنوان رئیسجمهور موقت برگزیده شد. در پی این حوادث شبه جزیره کریمه توسط نیروهای روسی تحت عنوان محافظت از روس تبارهای این ایالت خودمختار اشغال شد. چند روز بعد، مردم شبه جزیره کریمه در برگزاری همهپرسی سراسری، موافقت ۹۶ درصدی خود را با پیوستن به کشور روسیه اعلام کردند و این شبه جزیره رسماً جزئی از خاک روسیه شد.
| | == اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی == |
| | «در صورت فوت، عزل، استعفاء، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس جمهور و یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده و یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیس جمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیتهای وی را برعهده میگیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضاییه و معاون اول رئیس جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود، در صورت فوت معاون اول و یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رئیس جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب میکند.» |
|
| |
|
| یانوکوویچ در یک نطق تلویزیونی با اشاره به پیش نویس توافقنامه پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا گفت: این پیش نویس الحاق، اوکراین را فقط یک بازار مصرف برای محصولات اروپایی در ازای نیروی کار ارزان و غیر متخصص میخواهد و نه یک شریک تجاری واقعی و برابر. ولی مردم غرب اوکراین با نگاه به جمهوریهای سابق شوروی که حالا اتباع آنها آزادانه در هر جای اتحادیه اروپا سفر، اقامت و کار میکنند، خواهان پیوستن به اروپا هستند.
| |
|
| |
| === مداخله نظامی روسیه ===
| |
| پس از برکناری ویکتور یانکوویچ و رشد نیروهای هوادار غرب در دولت کیف، اهالی روس تبار شرق اوکراین، با دستآویز کردن برخی اشتباهات دولت جدید با آن از در ستیز و مخالفت درآمدند. روسیه با حمایت از این مخالفتها در شرق اوکراین و تشدید ستیز میان اهالی منطقه و دولت کیف درصدد حفظ منافع ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک خود تا حد ممکن است. این رویکرد روسیه در همان روزهای اول پس از برکناری یانکوویچ و با تصرف بحثانگیز شبه جزیره کریمه نمودی بارز یافت.
| |
|
| |
| با بدست آمدن برخی موفقیتهای نظامی دولت در شرق، عرصه بر شبهنظامیان شرق اوکراین روز به روز تنگتر شد، روسیه بدون در نظر گرفتن عواقب بعدی، به افزایش درگیریها در شرق اوکراین دامن زد. از زمان شروع درگیریها در آوریل ۲۰۱۴ تا ماه آگوست، بین ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ داوطلب روس به همراه جدایی طلبان شرق اوکراین میجنگیدند. یکی از روشهای روسیه برای همسو کردن مردم، استفاده از حافظه تاریخی آنها و دادن لقبهایی، چون فاشیست و نازی به مبارزه با مخالفانش از جمله رهبران امروز اوکراین است.
| |
|
| |
| همچنین تا آغاز ماه سپتامبر، این جنگ شاهد یک میلیون آواره، ۲۶۰ هزار بیخانمان و مرگ ۲۶۰۰ نفر شد و با ادامه یافتن این وضعیت در ۲۳ دسامبر ۲۰۱۴ پارلمان اوکراین رای به پیوستن این کشور به ناتو داد.
| |
|
| |
| جغرافیا
| |
|
| |
| اوکراین با ۶۰۳٫۵۵۰ کیلومتر مربع مساحت و ۲٬۷۸۲ کیلومتر خط ساحلی چهل و چهارمین کشور بزرگ جهان و پس از روسیه دومین کشور وسیع در اروپا است.]این کشور از زمینهای مسطح و دشتهای حاصلخیز (یا استپ) تشکیل شدهاست که از میان آنها رودخانههایی، چون دنیپر، سورسکی دونتس، دنیستر و بوگ جنوبی میگذرند و به دریای سیاه و دریای کوچک آزوف منتهی میشوند. در جنوب غربی اوکراین دلتای رود دانوب در مرز این کشور با رومانی قرار گرفتهاست. تنها کوههای این کشور بخشی از رشته کوههای کارپاتمیباشد که بلندترین نقطه آن در اوکراین، کوه هورلا است که ۲٬۰۶۱ متر ارتفاع دارد و در شبه جزیره کریمه نیز رشته کوههای کریمه تا ساحل جنوبی کریمه امتداد دارد.
| |
|
| |
| آب و هوا
| |
|
| |
| اوکراین دارای آب و هوای معتدل قارهای است، هرچند در سواحل جنوبی کریمه شرایط آب و هوایی مدیترانهای وجود دارد. بارش باران در نقاط مختلف اوکراین متفاوت است، بهطوریکه بیشترین میزان بارش در شمال و غرب این کشور صورت میگیرد و کمترین میزان بارش در شرق و جنوب شرقی است، بطور مثال بارش سالیانه در منطقه غربی حدود ۱٬۲۰۰ میلیمتر است، در حالی که بارش سالانه در کریمه ۴۰۰ میلیمتر میباشد.
| |
|
| |
| تقسیمات کشوری
| |
|
| |
| کشور اوکراین به ۲۴ اوبلاست (استان) و استانهای اوکراین به نوبه خود به ۴۹۰ رایون (بخش) تقسیم شدهاند. اوکراین دارای یک منطقه خودمختار به نام کریمه میباشد و شهر سواستوپول به لحاظ موقعیت نظامی خاص از وضعیت قانونی ویژهای برخوردار است. روز جمعه، ۱ فروردین ۱۳۹۳ (۲۱ مارس ۲۰۱۴)، ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور وقت روسیه، مصوبه پارلمان روسیه در مورد الحاق شبه جزیره کریمه به خاک این کشور را امضا کرد و به این ترتیب، این مصوبه از نظر قوانین روسیه رسمیت یافت.
| |
|
| |
| اقتصاد
| |
|
| |
| در زمان شوروی، اقتصاد اوکراین دومین اقتصاد بزرگ اتحاد جماهیر شوروی بود و یک بخش صنعتی و کشاورزی مهم به حساب میآمد. پس از فروپاشی شوروی، نظام اقتصاد با برنامه این کشور به سمت یک اقتصاد بازاری تغییر کرد که روند این انتقال برای اکثریت جامعه که دچار فقر بودند، بسیار دشوار بود. پس از فروپاشی شوروی اقتصاد اوکراین به شدت محدود شده و زندگی روزانه برای یک فرد معمولی که در اوکراین زندگی میکرد بسیار دشوار بود. تعداد قابل توجهی از روستاییان بوسیله غذایی که خودشان میکاشتند زندگی میکردند، برخی نیز دو یا چند شغل داشتند و از طریق مبادله کالا با کالا، مایحتاج اولیهشان را تهیه میکردند.
| |
|
| |
| تشدید بحران اقتصادی اوکراین
| |
|
| |
| در اوکراین تمایلات مهاجرتی افزایش یافته و بر اساس نظرسنجیهای مختلف، تقریبا یک سوم از جمعیت این کشور خواستار مهاجرت به خارج هستند. موسسه بین المللی جامعه شناسی کییف توضیح داده که در حال حاضر ۷ درصد از سئوال شوندگان روی چمدانهای خود نشسته و ۲۷ درصد نیز به فکر مهاجرت هستند. برخی موسسات اجتماعی دیگر این رقم را ۲۰ درصد و برخی نیز حتی ۳۳ درصد عنوان کردهاند.
| |
|
| |
| در میان دلایل مهاجرت، شهروندان اوکراینی یافتن زندگی بهتر، جنگ در شرق کشور و اوضاع اقتصادی اوکراین را بیان کرده اند. بر اساس اطلاعات سازمان ملل متحد، تا سال ۲۰۵۰ ممکن است ۳۶ میلیون جمعیت در اوکراین باقی مانده باشد.
| |
|
| |
| آموزش
| |
|
| |
| طبق قانونی اساسی اوکراین، تمام شهروندان اوکراینی از تحصیل رایگان برخوردار هستند. اوکراین دارای دانشگاههای بسیار زیاد و تنوع رشته بسیار زیاد است و رشتههایی مانند مکانیک، برق کاملاً کاربردی و هدفمند تدریس میشود، دانشگاههای اوکراین دارای امکانات کامل و با تکنولوژی روسی و به سبک روسی کلیه رشتهها تدریس میشود.
| |
|
| |
| جمعیت و نژادها
| |
|
| |
| جمعیت این کشور بالغ بر ۴۶٬۱۷۹٬۲۲۶ نفر میباشد با توجه به آن که بیشتر نواحی صنعتی در شرق و جنوب شرقی اوکراین واقع شدهاند، تراکم جمعیت در این نواحی بیشتر است، همچنین ۶۷٫۲٪ از جمعیت اوکراین نیز در مناطق شهری زندگی میکنند. طبق سرشماری سال ۲۰۰۱ اوکراین، ۷۷٫۸٪ از جمعیت اوکراین را نژاد اوکراینی و مابقی را نژادهای روس (۱۷٫۳٪)، بلاروسی (۰٫۶٪)، مولداوی، تاتارهای کریمه (۰٫۵٪)، بلغارها (۰٫۴٪)، مجارستانی (۰٫۳٪)، رومانیایی (۰٫۳٪)، لهستانی (۰٫۳٪)، یهودیان (۰٫۲٪)، ارامنه (۰٫۲٪)، یونانیها (۰٫۲٪) و تاتارها (۰٫۲٪) تشکیل میدهند.
| |
|
| |
| دین و مذهب
| |
|
| |
| تا سال ۹۸۸ میلادی ساکنین اوکراین فعلی نیز به مانند بسیاری از مردم اروپا بتپرست بودند، ولی با پذیرش آئین مسیحیت از سوی پرنس ولادیمیر این کشور نیز مسیحی شد. در سال ۱۰۵۴ به دنبال تکفیر متقابل پاپ روم و پاتریارک بیزانس، مذهب ارتدوکس توسط پاتریارک بیزانس به وجود آمد و کشورهای زیادی از جمله اوکراین ارتدوکس گردیدند و به همین دلیل بیشتر مردم اوکراین تابع کلیسای ارتدوکس بوده و اقلیتی تابع کلیسای کاتولیک میباشند که بیشتر ساکن نواحی غرب اوکراین هستند. علاوه بر ارتدوکسها و کاتولیکها، پیروان مذهب پروتستان و برخی فرق مسیحی دیگر نیز در اوکراین وجود دارند. یهودیان هم دارای کنیسههای مختلف هستند (در کیف ۲ کنیسه) که مراسم مذهبی خود را انجام میدهند.
| |
|
| |
| حدود ۹۶٫۲ درصد جمعیت اکراین مسیحی هستند و پس از آن اسلام با ۰٫۷ درصد و یهودیت ۰٫۶ درصد و سایر ادیان ۲٫۵ درصد جمعیت این کشور را تشکیل میدهند.
| |
|
| |
| از زمان فروپاشی اتحاد شوروی، هیچیک از دولتهای حاکم بر اوکراین قوانین لازم برای حمایت و دفاع از زبان، مذهب و سایر حقوق اقلیتهای ساکن این کشور را تصویب نکردهاند. از آغاز درگیریها در شرق اوکراین، احساسات ضدیهودی در شرق این کشور بالا گرفتهاست. گفته میشود این نگرش با پخش اعلامیههایی از طرف جمهوری مردمی دونتسک (وابسته به دولت روسیه) دامن زده میشود.
| |
|
| |
| فرهنگ و زبان
| |
|
| |
| زبان مردم اوکراین از گروه زبانهای اسلاو شرقی است و شباهت زیادی به زبان روسی دارد. به عبارت دیگر لغات مورد استفاده در زبان اوکراینی بیشتر بر گرفته از زبان لهستانی است، ولی دستور زبان آن به مانند زبان روسی میباشد. زبان روسی بیشترین رواج را پس از زبان اوکراینی در این کشور دارد. الفبای زبان اوکراینی نظیر زبان روسی سیریلیک میباشد و تفا وت میان این دو اندک است.
| |
|
| |
| حکومت و سیاست
| |
|
| |
| نظام سیاسی اوکراین، جمهوری ترکیب شده نیمه پارلمانی، نیمه ریاست جمهوری است که در آن قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضاییه مستقل میباشند و رئیسجمهور در یک انتخابات عمومی برای ۵ سال به عنوان رئیس دولت انتخاب میشود.
| |
|
| |
| در دور دوم انتخابات سال ۲۰۱۰، ویکتور یانکویچ با پیشی گرفتن از رقیب خود، یولیا تیموشنکو ریاست جمهوری اوکراین شده و میکولا آزارف به عنوان نخستوزیر انتخاب شد.
| |
|
| |
| نظامی
| |
|
| |
| پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، اوکراین صاحب ۷۸۰٫۰۰۰ سرباز در خاک خود و سومین زرادخانه تسلیحات هستهای در جهان شد. در ماه می۱۹۹۲ در حالی که اوکراین با تحویل تسلیحات هستهای خود به روسیه برای دفن موافقت کرده بود، پیمان کاهش سلاحها را امضا کرد تا به عنوان یک کشور بدون سلاح اتمی به عضویت در پیماننامه منع گسترش سلاحهای هستهای در آید. در دوران کوچما، اوکراین این پیمان را در سال ۱۹۹۴ به تصویب رساند و در سال ۱۹۹۶ به یک کشور فاقد سلاح اتمی تبدیل شد. اوکراین اکنون کشوری بدون تسلیحات اتمی شناخته شدهاست.
| |
|
| |
| ارزش اقتصادی و ژئوپلتیک اوکراین
| |
|
| |
| اوکراین پس از روسیه پهناورترین کشور اروپاست. با ذخیره وسوسه انگیزی از معادن فلزی ارزشمند. نیمی از آهن و فولاد کل شوروی از اوکراین بدست میآمد. چهل درصد از کل سنگ منگنز دنیا در دوران شوروی از اوکراین صادر میشد. به این فهرست، منابع زغال سنگ، جیوه، تیتانیوم و نیکل را هم باید افزود. اوکراین یکی از مهمترین کشورهای معدنی دنیاست که هم از نظر تنوع و هم حجم ذخایر در دنیا کمنظیر است. گفته میشود ۸۰۰۰ معدن از ۹۰ کانی ارزشمند در سراسر خاک اوکراین وجود دارد.
| |
|
| |
| بر خلاف بیشتر کشورهای معدنی که کشاورزی خوبی ندارند اوکراین صاحب نوع بسیار حاصلخیزی از خاک هم هست. این خاک که بنام خاک سیاه (یا سرزمین سیاه) معروف است حاصلخیزترین خاک کره زمین است و در روسیه و کانادا نیز یافت میشود. اوکراین صاحب یک چهارم از خاک سیاه کره زمین است. این خاک استثنایی و حاصلخیز، یکی از سرمایههای ملی اوکراین است. کشاورزی در این خاک بدون کود انجام میشود. کشاورزان میگویند سربازان نازی در جنگ جهانی دوم این خاک را با خود به آلمان میبردند.
| |
|
| |
| موقعیت ژئوپولتیک اوکراین هم برای غرب، بینظیر است. مرزهای اوکراین تنها ۶۰۰ کیلومتر تا مسکو فاصله دارند. در زمان جنگ سرد رسیدن پای غرب به این فاصله از قلب بلوک شرق رؤیا بود. اوکراین یکی از سرنوشت سازترین حلقههای غرب در زنجیره مهار روسیه است.
| |
|
| |
| علاوه بر همه این امتیازات بالقوه، اوکراین گلوگاه انرژی اروپا هم هست. ۲۵ کشور اروپایی، واردکننده گاز از روسیه هستند و همه خط لولهها به جز یکی از خاک اوکراین میگذرند. این یعنی اوکراین گلوگاه درآمد گازی روسیه نیز هست. در روز اول ژانویه سال ۲۰۰۶، روسیه شیر خطوط صادرات گاز از خاک اوکراین را در پی اختلاف بر سر حق ترانزیت، بست. البته روسیه و اوکراین پس از چهار روز به تفاهم اولیه رسیدند. اما اصل اختلاف پابرجا ماند. سه سال بعد در ژانویه ۲۰۰۹، بار دیگر شیر گاز بسته شد و قربانی این اختلاف هم صنایع اروپایی بودند. اروپا هنوز سرمای شبهای بدون گاز، به خاطر بسته شدن این گلوگاه را به خوبی به یاد دارد. در آن سال ۱۸ کشور اروپایی افت فشار یا قطع کامل جریان گاز را گزارش کردند.
| |
|
| |
| در حال حاضر اتحادیه اروپا تقریباً ۱۸٫۷ تریلیون فوت مکعب گاز در سال مصرف میکند که ۱۶٪ آن از خاک اوکراین ترانزیت میشود. پس عجیب نیست که این کشور فقیر (از نظر مالی) تا این اندازه مهم است و همین اهمیت است که جامعه اوکراین را دچار دودستگی کرد.
| |
|
| |
| پیش از این تهاجم، روند نفوذ نظامی روسیه در اوکراین، از اوایل سال ۲۰۲۱ آغاز شده بود و طی آن ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه از گسترش ناتو از سال ۱۹۹۷ بهعنوان تهدیدی برای امنیت کشورش انتقاد کرد و خواستار ممنوعیت قانونی پیوستن به ائتلاف نظامی برای اوکراین شد. او همچنین نظریهی بازپیوندخواهی (بازپسگیری سرزمینهای شوروی سابق) را هم مطرح کرد.
| |
|
| |
| علیرغم افزایش نیروها، مقامات روسیه از اواسط نوامبر ۲۰۲۱ تا ۲۰ فوریه ۲۰۲۲ مکرراً طرح روسیه برای حمله به اوکراین را رد کردند. در ۲۱ فوریه ۲۰۲۲، روسیه بهطور رسمی جمهوری خلق دونتسک و جمهوری خلق لوهانسک، دو کشور خودخوانده در منطقه دونباس در شرق اوکراین را بهرسمیت شناخت و نیروهای خود را به این مناطق اعزام کرد.
| |
|
| |
| روز بعد، شورای فدراسیون روسیه بهاتفاق آرا به پوتین مجوز استفاده از نیروی نظامی در خارج از مرزهای روسیه را صادر کرد. حدود ساعت ۰۵:۰۰ صبح (بهوقت اروپای شرقی) در ۲۴ فوریه، پوتین از آغاز یک عملیات نظامی ویژه در شرق اوکراین خبر داد. دقایقی بعد، شلیک موشک به مناطقی در سراسر اوکراین، از جمله پایتخت، کییف شروع شد. سرویس مرزی اوکراین اعلام کرد پستهای مرزی این کشور با روسیه و بلاروس مورد حمله قرار گرفتند.
| |
|
| |
| عملیات نظامی روسیه از شرق اوکراین، جنوب بلاروس (متحد روسیه) و شبهجزیرهی کریمه انجام گرفت. پس از این تهاجم بسیاری از مردم اوکراین به سمت مرزهای همسایگان غربی اوکراین بهویژه لهستان گریختند. رئیسجمهور اوکراین از مردان ۱۸ تا ۶۰ سال خواست برای کشورشان با روسیه بجنگند.
| |
|
| |
| این تهاجم با محکومیت گسترده بینالمللی، از جمله تحریمهای جدید علیه روسیه، رو به رو شد. به گفته کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، یک بحران پناهجویان در سراسر اروپا ایجاد شده است و بیش از یک میلیون اوکراینی از کشور در هفته اول تهاجم گریختند.
| |
|
| |
| بسیاری از شرکت ها روسیه و بلاروس را تحریم کردند. کشورهای مختلف کمک های بشردوستانه و نظامی به اوکراین ارسال کردند. پوتین با استناد به تحریمهای جدید و «بیانیههای تهاجمی»، نیروهای هستهای روسیه را در حالت آماده باش قرار داد.
| |
|
| |
| === سفر آنتونیو گوترش به اوکراین و بازدید از شهرهای ایرپین و بوچا ===
| |
| اواخر روز چهارشنبه ۷ اردیبهشت ۱۴۰۱ آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل پس از سفر به روسیه و دیدار با پوتین با هدف پایان دادن به این جنگ، وارد شهر کییف، پایتخت اوکراین شد.
| |
|
| |
| او صبح پنجشنبه از شهرهای ایرپین و بوچا که بقایای جنایات روی داده در دوران اشغال نیروهای روسیه همچنان باقی است بازدید کرد و سپس به دیدار دیمیترو کولبا، وزیر خارجه و ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین میرود.
| |
|
| |
| گوترش در بازدید از بورودیانکا واقع در حومه شهر کییف، جایی که گفته میشود روسها دست به قتل عام غیرنظامیان زدهاند گفت: «با دیدن چنین مکان وحشتناکی، بار دیگر اهمیت موضوع انجام یک تحقیق کامل و تعیین مسئولیتها برجسته میشود.»
| |
|
| |
| او همچنین در جریان سخنانی که مقابل یکی از خانههای ویران شدۀ مناطق جنگ زدۀ بورودیانکا ایراد کرد، افزود: «من خانوادهام را در یکی از این خانهها تصور میکنم...، نوههایم را میبینم که وحشت زده میدوند. جنگ در قرن بیست و یکم بیمعناست، هیچ جنگی در قرن ۲۱ قابل قبول نیست.»
| |
|
| |
| شصت و چهارمین روز حملۀ روسیه به اوکراین در حالی آغاز میشود که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه هشدار داده مسکو در صورت تلاش غرب برای مداخله در اوکراین، پاسخ محکم و برقآسا خواهد داد.
| |
|
| |
| آمریکا و کشورهای اروپایی بدنبال یورش ارتش روسیه به اوکراین، با کمکهای مالی و ارسال تسلحیات از این کشور حمایت میکنند!
| |
|
| |
| پوتین روز چهارشنبه در جریان سخنرانی برای قانونگذاران کشورش در سن پترزبورگ گفت که هر کشوری که قصد مداخله در اوکراین را داشته باشد با واکنش سریع روسیه مواجه خواهد شد و افزود: «غرب میخواهد روسیه را به قطعات مختلف تقسیم کند و به همین دلیل اوکراین را ترغیب به درگیری با روسیه میکند.»
| |
|
| |
| آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا روز چهارشنبه مقابل قانوگذاران کنگره آمریکا اعلام کرد که دولت بایدن در حال بررسی موضوع قرار دادن روسیه در فهرست کشورهای حامی تروریسم است؛ با این وجود به گفتۀ او، کارشناسان حقوقی هنوز مشخص نکردهاند که مطابق با قانون، کدام اقدامات کرملین در تعاریف مربوط به حمایت از تروریسم میگنجد.<span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>
| |
| == منابع == | | == منابع == |
| <references /> ==
| | {{پانویس|۲|اندازه=ریز}} |
محمد مخبر
|
---|
محمد مخبر |
زادروز | ۴ تیر ۱۳۳۴ دزفول |
---|
محل زندگی | دزفول و تهران |
---|
ملیت | ایرانی |
---|
تابعیت | ایرانی |
---|
تحصیلات | دارای سه مدرک دکترا |
---|
نقشهای برجسته | معاول اول رئیسجمهور در دولت سیزدهم |
---|
دین | اسلام-شیعه |
---|
خویشاوندان | دو فرزند به نامهای طیبه و سجاد دارد. |
---|
محمد مخبر، با نام کامل محمد مخبر دزفولی، (متولد ۴ تیرماه سال ۱۳۳۴ در دزفول)، خانوادهاش مذهبی و پدرش، شیخ عباس مخبر، واعظ و روحانی، و در دورهای امام جمعه موقت دزفول بود. محمد مخبر دوره تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در دزفول و اهواز گذراند و مدرک کارشناسی ارشد مدیریت، دکترای مدیریت و برنامهریزی توسعه اقتصادی، کارشناسی مهندسی برق دارد و در رشته حقوق بینالملل هم مدرک دکترا گرفته است.[۱]
محمد مخبر پیش از انقلاب ضد سلطنتی همراه با محمد جهانآرا، علی شمخانی، محسن رضایی، محمد فروزنده و محمدباقر ذوالقدر عضو گروه منصورون بوده است؛ گروهی که در خوزستان شکل گرفت و در دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ فعالیت میکرد.
پس از شکلگیری سپاه پاسداران در خوزستان به عنوان مسئول بهداری سپاه دزفول منصوب شد و در سالهای جنگ ایران و عراق این سمت را بر عهده داشت.
از تیر ماه ۱۳۸۶ تا ۱۶ آذز ۱۴۰۰ ریاست ستاد اجرایی فرمان امام را بر عهده داشت و در این سال با حکم خامنهای به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد.
در آخرین پست محمد مخبر، معاون اول رئیسجمهور در دولت سیزدهم بود که پس از مرگ ابراهیم رئیسی بر اساس اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی، در صورت مرگ رئیس جمهور، معاون اول او جایگزین میشود:[۲]
«با موافقت رهبری، اختیارات و مسئولیتهای وی را بر عهده میگیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضائیه و معاون اول رئیس جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود.»
گاهشمار زندگی محمد مخبر
محمد مخبر دزفولی ۴ تیرماه سال ۱۳۳۴ در دزفول زاده شد. خانوادهاش مذهبی و پدرش، شیخ عباس مخبر، واعظ و روحانی، و در دورهای امام جمعه موقت دزفول بود. محمد مخبر دوره تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در دزفول و اهواز گذراند و مدرک کارشناسی ارشد مدیریت، دکترای مدیریت و برنامهریزی توسعه اقتصادی، کارشناسی مهندسی برق دارد و در رشته حقوق بینالملل هم مدرک دکترا گرفته است.
محمد مخبر پیش از انقلاب ضد سلطنتی همراه با محمد جهانآرا، علی شمخانی، محسن رضایی، محمد فروزنده و محمدباقر ذوالقدر عضو گروه منصورون بوده است؛ گروهی که در خوزستان شکل گرفت و در دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ فعالیت میکرد.
محمد مخبر بعد از پایان جنگ، مدیرعامل شرکت مخابرات دزفول، معاون اجرایی شرکت مخابرات استان خوزستان و سپس مدیرعامل این شرکت شد. او مدتی هم معاون استانداری خوزستان بود.
در زمان ریاست محمد فروزنده (اهل خوزستان) بر بنیاد مستضعفان، مناصب مهمی مانند معاونت حملونقل و بازرگانی این بنیاد را بر عهده گرفت. در همین بازه زمانی او نقش مهمی در خارج کردن شرکت مخابراتی ترکسل از مناقصه پروژه اپراتور دوم تلفن همراه و جایگزین کردن شرکت امتیان آفریقای جنوبی در کنسرسیوم ایرانسل داشت. او بعدا به عنوان نایبرییس هیات مدیره ایرانسل منصوب شد. محمد مخبر ریاست هیئت مدیره بانک سینا بود که زیر نظر بنیاد مستضعفان فعالیت میکرد.
محمد مخبر دزفولی از تیر ماه ۱۳۸۶ به مدت ۱۵ سال رئیس «ستاد اجرایی فرمان امام»، یکی از ثروتمندترین مجموعههای اقتصادی جمهوری اسلامی بود. این ستاد مستقیما زیر نظر خامنهای فعالیت میکند و به هیچ نهادی پاسخگو نیست و طی چند دهه به هلدینگ اقتصادی عظیمی تبدیل شده است که دامنه فعالیتهای آن در تمام حوزههای ممکن گسترده است. ستاد اجرایی فرمان امام، در حال حاضر مالک دهها شرکت در حوزههای مختلفی از جمله نفت، گاز، پتروشیمی، کشاورزی، صنعت، معدن، دارو و ساختمان است و «بنیاد برکت» هم زیر مجموعه این ستاد است که زمان ریاست مخبر راهاندازی شد.
او در سال ۱۳۸۶ زمانی که به ریاست «ستاد اجرایی فرمان امام» گماشته شد و در مراسم معارفهاش سه اصل «اسلامی بودن، انقلابی بودن و منضبط بودن» را به عنوان رئوس برنامهاش ذکر کرد و در دی ماه ۱۳۹۹در فهرست تحریمهای آمریکا قرار گرفت.
پیش از آن، در سال ۲۰۱۰ در جریان تحریمهای اتحادیه اروپا، محمد مخبر نیز به اتهام ارتباط با برنامههای موشکی و هستهای ایران تحریم شد اما دو سال بعد نامش از فهرست تحریمشدگان اتحادیه اروپا حذف شد.[۳]
وزارت امور خارجه آمریکا در ماه ژانویه سال ۲۰۲۱، زمانی که ستاد اجرایی فرمان امام و محمد مخبر، رئیس آن را تحریم کرد، این ستاد را «یک هیولای تجاری» توصیف کرد که «تقریبا در همه بخشهای اقتصاد ایران از جمله انرژی، مخابرات، و خدمات مالی سهیم است.»
برآوردهای مختلفی از میزان داراییهای ستاد فرمان اجرایی وجود دارد. سال ۲۰۱۳ خبرگزاری رویترز در گزارشی تحقیقی، ستاد اجرایی را یک «امپراتوری عظیم اقتصادی» خواند و ارزش داراییهای آن را در آن زمان حدود ۹۵ میلیارد دلار برآورد کرد.[۴]
وزارت خارجه آمریکا موسسه دانشبنیان برکت را «رکن سرمایهگذاری ستاد اجرایی فرمان امام در فضای مجازی و فناوری اطلاعات» معرفی، و آن را تحریم کرده است.
وی همچنین رئیس «ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی» برای ساماندهی وضعیت اقتصاد کشور بود اما طبق برآوردهای کارشناسان وضعیت اقتصادی ایران از دولت قبلی تاکنون بیش از ۷۰۰ درصد سقوط کرده است. محمد مخبر در شهریور ۱۴۰۱ با حکم خامنهای به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد.
محمد مخبر و رقبا
محمد مخبر در رقابت با سعید جلیلی پست معاونت ریاست جمهوری را برد و در روز ۱۷ مرداد، پنج روز بعد از تنفیذ ابراهیم رئیسی، به این سمت منصوب شد.
محمد مخبر، در ستاد اجرایی فرمان امام سیاستهای «اقتصاد مقاومتی» را طبق رهنمودهای خامنهای سرمشق فعالیتهای خود قرار داده بود، با ورود به دولت هم سکان اقتصاد را با همین دیدگاه در دست گرفت و رئیس ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی شد.
در همان چند ماه اول با تحکیم موقعیت خود رقبا را در عرصه تصمیمگیری اقتصادی از دور خارج کرد و با حذف محسن رضایی رقیب انتخاباتی رئیسی از پست معاونت اقتصادی دولت
با کنار گذاشتن این معاونت از ترکیب کمیسیون اقتصادی عملا بیرقیب شد. محمد مخبر طی سالیان ریاست ستاد اجرایی، روابط نزدیکی با بالاترین سطوح قدرت و بیت خامنهای برقرار کرده است.
با وخیمتر شدن وضعیت اقتصادی و عدم تحقق وعدههای انتخاباتی، صدای اصولگرایان بلند شد. آنها خواهان محدودیت دایره اختیارات محمد مخبر بودند و بعضی حتی خواهان برکناری او بودند.
تیرماه ۱۴۰۱جواد کریمیقدوسی، نماینده مجلس یازدهم و از اعضای جبهه پایداری، در توییتر خود نوشت: «جناب مخبر از توانایی لازم برای این جایگاه برخوردار نیست» و هشدار داد که «ماندن ایشان برای یکساعت هم ضرر است».
همچنین محمد مهاجری، فعال رسانهای اصولگرا در روزنامه اعتماد نوشته بود:
«او با تیزهوشی سیاسی، به ندرت وارد گود میشود و به گونهای عمل میكند كه ناكارآمدیهای دولت رئیسی به حساب او منظور نمیشود. درست مثل كسی كه وارد دریا میشود اما خیس نمیشود.»
شهریور ۱۴۰۱ با حکم خامنهای محمد مخبر به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد. دی ماه همان سال عکسهای محمد مخبر در جلسه سران سه قوه شرکت کرد.
با مرگ رئیسی، محمد مخبر ماموریت برگزاری انتخابات زودهنگام و تعیین رئیس جمهور بعدی را خواهد داشت. او اکنون رئیس موقت دولت جمهوری اسلامی ایران است.[۵]
محمد مخبر و فساد
پس از همهگیری بیماری کرونا با ممنوعیت ورود واکسن به ایران طی فتوای خامنهای، مؤسسه «برکت» که از نهادهای اقتصادی زیر نظر دفتر رهبر جمهوری اسلامی است، مامور تولید واکسنهای کرونا با استفاده از «اعتبارات دولتی» شد.
چنین تصمیمی، موضوع رانت و بهرهبرداری نهادهای اقتصادی خامنهای از همهگیری کرونا با مداخله محمد مخبر را مطرح کرد.
نام سجاد مخبر، فرزند محمد مخبر در پرونده فسادهای مرتبط با فروش نفت ایران مطرح شده است و بر اساس برخی گزارشها، او از بدهکاران بانکی است.
سازمان شفافیت بینالملل در گزارشهای سالانه خود، جمهوری اسلامی ایران را در میان فاسدترین کشورها قرار میدهد.
علاوه بر این، محمد مخبر در دوران ریاستجمهوری ابراهیم رئیسی، در رأس هیئتی منصوب شد که با عنوان «مولدسازی داراییهای دولت» و تحت حمایت علی خامنهای قرار است اموال و داراییهای عمومی کشور را به فروش برساند.[۳]
اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی
«در صورت فوت، عزل، استعفاء، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس جمهور و یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده و یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیس جمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیتهای وی را برعهده میگیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضاییه و معاون اول رئیس جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود، در صورت فوت معاون اول و یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رئیس جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب میکند.»
منابع