کاربر:Abbas/صفحه تمرین3: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{Infobox holiday
{{جعبه زندگینامه
|holiday_name  =شب یلدا
| اندازه جعبه      =
|type          = باستانی
| عنوان            =ویکتور خارا
|image        = سفره شب یلدا.JPG
| نام              =ویکتور لیدیو خارا مارتینز
|imagesize    =  
| تصویر            =ویکتور خارا 3.JPG
|caption      = سفره شب یلدا
 
|official_name = شب یلدا
| اندازه تصویر     =
|nickname     = شب چله
| عنوان تصویر      =
|observedby    =
| زادروز            = ۲۸سپتامبر ۱۹۳۲
|litcolor      =
| زادگاه            =حاشیه شهر سانتیاگو
|longtype      =ملی و باستانی ایرانی
| تاریخ مرگ        = ۱۵ سپتامبر ۱۹۷۳
|significance  = طولانی‌ترین شب سال
| مکان مرگ          =سانتیاگو ـ شیلی
|begins        = شامگاه ۳۰ آذر سال خورشیدی
|عرض جغرافیایی محل دفن=
|ends          = صبح روز ۱ دی سال خورشیدی
|طول جغرافیایی محل دفن=
|date          =شب ۳۰ آذر تا روز ۱ دی سال خورشیدی
<!-- عرض جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیش‌فرض شمال-->
<!-- Use next three if holiday is the same day of the same week every year -->
|latd=|latm=|lats=|latNS=N
|week_ordinal  = <!-- "first", "second", "last", etc. -->
<!-- طول جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیش‌فرض غرب-->
|weekday       = <!-- "Sunday", "Monday", "Friday", etc. -->
|longd=|longm=|longs=|longEW=E
|month         = <!-- "January", "February", "December", etc. -->
| محل زندگی        =سانتیاگو ـ شیلی
<!-- Use next three if the date changes in an unusual pattern each year -->
| ملیت              =شیلیایی
|date۲۰۱۹      = <!-- only for days that change each year -->
| نژاد              =
|date۲۰۲۰      = <!-- only for days that change each year -->
| تابعیت            =شیلیایی
|date۲۰۱۴      = <!-- only for days that change each year -->
| تحصیلات            =نامعلوم
|celebrations  =ملی و باستانی ایرانی
| دانشگاه          =
|observances  =
| پیشه              =شاعرـ ترانه سرا ـ خواننده
|relatedto    =فرهنگ ایرانی
| سال‌های فعالیت    =
| کارفرما          =
| نهاد              =
| نماینده          =
| شناخته‌شده برای    =مردم شیلی و جهان
| نقش‌های برجسته    =
| سبک              =مبارزه سیاسی
| تأثیرگذاران       =
| تأثیرپذیرفتگان    =مردم شیلی ـ هنرمندان آمریکای لاتین
| شهر خانگی         =سانتیاگو
| تلویزیون          =
| لقب              =ویکتور خارا
| حزب              =
| جنبش              =
| مخالفان          =آگوستو پینوشه
| هیئت              =
| دین              =
| مذهب              =
| منصب              =
| مکتب              =
| آثار              =
| خویشاوندان سرشناس =
| جوایز            =
| امضا              =
| اندازه امضا      =
| وبگاه            =
| پانویس            =
}}
}}
'''شب یلدا یا شب چله''' یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است. یلدا به فاصله زمانی میان غروب آفتاب در ۳۰ آذرماه تا طلوع آفتاب در اول دی‌ماه گفته می‌شود. یلدا از واژه‌ای سریانی به معنای تولد و زایش برگرفته شده است. در باور ایرانیان باستان، تاریکی سمبل اهریمن است و از آن‌جایی که در طولانی ترین شب سال، تاریکی اهریمنی دیرمی‌پاید، ایرانیان در این شب گرد هم آمده آتش برافروخته و تاصبح شب زنده‌داری می‌کردند تا تاریکی و ارواح اهریمنی و شیطانی نابود شوند. شب یلدا به جز ایران در کشورهای همسایه ایران مانند افغانستان و تاجیکستان و حتی در هند و کشمیر نیز مرسوم است. این جشن شباهت زیادی با جشن‌های دیگر کشورها به خصوص شب کریسمس مسیحیان دارد و با آن همزمان است.
'''ویکتور خارا “ Victor Jara ”''' به اسپانیایی Víctor Lidio Jara Martínez (زاده ۲۸سپتامبر ۱۹۳۲ جان باخته ۱۵سپتامبر ۱۹۷۳) شاعر، خواننده و ترانه ‌سرای اهل شیلی بود. <ref name=":0">[https://worldofmusic.ir/artist/victor-jara ویکتور خارا ـ دنیای موسیقی]</ref>  
 
در دوران معاصر مردم ایران این جشن را با گرد‌همایی فامیل و شب زنده داری و خواندن دیوان حافظ و خوردن خوراکی‌های متنوع می‌گذرانند. در این شب مرسوم است که بزرگان فامیل داستانها و متل‌های جالب برای کوجکترها تعریف می‌کنند و آنها را سر ذوق می‌آورند.
 
در شب یلدا خوارکیهای متنوعی تناول می‌شود. از جمله آجیل که اغلب شیرین است و در آن از باسلوق و میوه‌های خشک نیز استفاده می‌شود. همچنین میوه‌هایی مانند انار، هندوانه، خرمالو و به و همینطور انواع شیرینی‌ها.
 
در سالهای اخیر شب یلدا با چالشهایی همراه بوده است. از آنجا که جمهوری اسلامی از ابتدای روی کار آمدن با سنتها و آیین‌های باستانی ایرانی مخالفت داشته و همواره در صدد از بین بردن آنها بوده است، در سال ۱۴۰۲ تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی مبنی بر نام‌گذاری شب یلدا و چهارشنبه سوری به روز  «ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» و «روز تکریم همسایگان» خبرساز شد. این تغییر نام دو آیین مهم و اصلی ایرانی باعث موضع‌گیری بسیاری از فعالان حوزه فرهنگ علیه این تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی شد.
 
چالش بعدی و مهمی که در سالهای اخیر آیین شب یلدا را بسیار تحت تاثیر قرار داده است گرانی و تورم افسار گسیخته به خصوص گرانی خوراکی‌ها و مواد غذایی است. بنا بر برآوردهای ارائه شده از سوی رسانه‌های مختلف یک دور همی ساده ۴ نفره شب یلدا همراه با شام یک و نیم میلیون تومان خرج دارد و خانواده‌های کم درآمد که اکثریت جامعه اران را تشکیل می‌دهند توان تامین این بودجه را ندارند.
 
== مقدمه ==
شب یلدا یا چله یکی از کهن‌‌ترین جشن‌ های ایرانی است. یلدا به فاصله زمانی میان غروب آفتاب در ۳۰ آذر ماه (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول دی ماه (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود.
 
در تقویم  ایرانیان، جشن های بسیاری دیده می شود که یکی از مهم ترین ها شب یلدا است؛ چندین هزار سال است که ایرانیان آخرین شب پاییز را که یلدا نام دارد و بلندترین و تاریک ترین شب سال لقب گرفته است تا سپیده دم و زایش اولین اشعه های آفتاب، بیدار می ‌مانند و در کنار اعضای خانواده و فامیل و دوستان خود به بزم و شادی می گذرانند. از گذشته‌های دور، ایرانیان شب یلدا را تا سپیده صبح در گرد آتش،‌ به جشن و پایکوبی می‌گذراندند.<ref name=":0">[https://arahonar.com/%D9%87%D9%85%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B4%D8%A8-%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%A7/ همه چیز درباره شب یلدا - آرا هنر]</ref>
 
== تاریخچه شب یلدا ==
[[پرونده:نگاره‌ای از شب یلدا در ایران باستان.JPG|جایگزین=شب یلدا در ایران باستان|بندانگشتی|436x436پیکسل|نگاره‌ای از جشن شب یلدا در ایران باستان]]
یلدا از واژه‌ ای سریانی به معنای تولد و زایش برگرفته شده است. در باور ایرانیان باستان، تاریکی سمبل اهریمن است و از آن جایی که در طولانی ‌ترین شب سال، تاریکی اهریمنی دیر می ‌پاید، این شب در نظر ایرانیان منحوس و بدقدم بوده و چون فرا می‌ رسید، آتش روشن می کردند تا تاریکی و ارواح اهریمنی و شیطانی بگریزند و نابود شوند. هم چنین مردم گرد هم جمع می شدند و تمام شب را با نوشیدن و خوردن می گذراندند و به شادی و پایکوبی و گفتگو می پرداختند.<ref name=":0" />
 
تاریخچه دقیق جشن شب یلدا  مشخص نیست اما بسیاری از باستان شناسان هفت هزار سال پیش را برای تاریخ شب یلدا مطرح کرده اند.  تاریخ ثبت شده شب یلدا به 500 سال پیش از میلاد برمیگردد و تاریخ وارد شدن آن به تقویم رسمی ایرانیان باستان به زمان داریوش یکم مربوط می شود تقویمی که شامل گاه شماری مصری ها و بابلی ها است.
 
همچنین مشخص نیست وا‌ژه یلدا  چطور و چه زمانی وارد زبان فارسی شده است.  این گونه از تاریخ بر آمده است که مسیحیان اولیه که در روم زندگی می کردند دچار سختی های فراوانی بودند در همان حال عده ای از آنها تصمیم به مهاجرت به ایران می‌گیرند و به خاطر نزدیک بودن فرهنگ ها این واژه سریانی به زبان فارسی راه پیدا می کند.<ref>[https://namnak.com/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%85-%D8%B4%D8%A8-%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%A7.p179 تاریخچه شب چله و آداب و رسوم شب یلدا در ایران - نمناک]</ref>
 
به طور کلی، در ایران باستان برای هر مراسم و سرور آیینی، سفره ای خاص می‌ گستردند که در آن علاوه بر آلات و ادوات نیایش همچون عطردان، آتشدان، بخوردان و غیره، محصولات خوردنی فصل و خوراک ‌های گوناگون هم می گذاشتند و هر آنچه از میوه تازه‌ فصل که امکان داشت و میوه‌ های خشک در این سفره یافت می شد.
 
ایرانیان باستان با این اعتقاد که سپیده دم شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها طولانی‌تر می ‌شوند و تابش نور ایزدی جهان را فرا می گیرد، آخرین شب پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید نامیدند و از آن زمان تاکنون، برای آن جشن بزرگی بر پا می شود و به همین دلیل، در آیین زرتشتی، به دهمین ماه سال، دی، به معنای دادار و آفریننده می‌ گفتند که در واقع، ماه تولد خورشید بود.
 
ابوریحان بیرونی جشن یلدا را میلاد اکبر می نامد که منظور از آن میلاد خورشید است. در کتاب آثار الباقیه ابوریحان بیرونی از روز اول دی ماه، تحت عنوان خور یاد شده ‌است و در کتاب قانون مسعودی نسخه موزه بریتانیا که در لندن موجود است، این روز، خُره روز نام گرفته است و در بعضی منابع دیگر خرم روز نامیده می ‌شود. فردوسی هم در شاهنامه، یلدا و خور روز را به هوشنگ از شاهان پیشدادی ایران نسبت داده است.<ref name=":0" />
[[پرونده:شب یلدا در افغانستان.JPG|جایگزین=شب یلدا در افغانستان|بندانگشتی|355x355پیکسل|جشن شب یلدا در افغانستان]]
 
== چله ==
کلمه چلّه هم مخفف واژه چهل و صرفاً نشان ‌دهنده گذشت یک دوره زمانی معین (و نه الزاماً چهل روز) است.
 
ایرانیان باستان با استفاده از تجربیات و توانایی هایی که داشتند، فعالیت ‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و حرکت و قرار ستارگان تنظیم می کردند.
 
چله بزرگ از اولین روز دی ماه که خرم روز نام دارد، تا دهم بهمن ماه که جشن سده است، محاسبه می شود و در این ایام شدت سرما بیشتر است، سپس چله کوچک فرا می رسد که از دهم بهمن ماه تا بیستم اسفند ماه به طول می ‌انجامد و در این ایام کم کم از شدت سرما کاسته می‌ شود.<ref name=":0" />
 
== شب چله در حوزه ایران بزرگ ==
در خراسان بزرگ تا کشمیر شب چله بزرگ مورد تکریم بوده‌است. بخصوص در افغانستان، بخش‌هایی از پاکستان و شمال هند و کشمیر به شب یلدا شب «چله کلان» می‌گویند. بخصوص در میان تاجیکان شب چله کلان (بزرگ) با آیین‌هایی همراه است. این آیین‌ها شباهت زیادی به آیین‌های شب چله ایرانی دارد.
 
در مزار شریف، همه ساله با نزدیک شدن به آخرین و طولانی‌ترین شب از فصل پاییز که چله بزرگ نام دارد، مردم فرهنگ دوست ولایت بلخ در شمال افغانستان با آداب و رسوم خاص خود به استقبال این شب می‌روند.<ref name=":1">[https://www.tabnak.ir/fa/tags/1818/1/%D8%B4%D8%A8-%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%A7 در مورد شب یلدا در ویکی تابناک بیشتر بخوانید - تابناک]</ref>
[[پرونده:شب یلدا در کهکیلویه و بویر احمد.JPG|جایگزین=شب یلدا در بین اقوام ایرانی|بندانگشتی|جشن شب یلدا در کهکیلویه و بویر احمد]]
 
== شباهت یلدا با جشن‌های دیگر اقوام ==
جشن انقلاب زمستانی در بین دیگر اقوام باستان نیز رایج بوده‌است. در روم باستان و هم‌زمان با ترویج مسیحیت، پرستش سول اینویکتوس (خورشید شکست ناپذیر) ایزد پاگان رومی بسیار شایع بود و رومیان میلاد او را در زمان انقلاب زمستانی جشن می‌گرفتند. سول اینویکتوس در آیین میتراییسم رومی نیز نقشی ویژه داشت و حتی میتراس (معادل یونانی میترا ایزد باستان ایرانی) لقب خورشید شکست ناپذیر را داشت.


محققان معتقدند که مسیحیت غربی چارچوب اصلی خود را که به این دین پایداری و شکل بخشیده به مذاهب پیش از مسیحیت روم باستان از جمله میتراییسم مدیون است و برای نمونه تقویم کلیساها، بسیاری از بقایای مراسم و جشن‌های پیش از مسیحیت بخصوص کریسمس را در خود نگاه داشته‌است و کریسمس به عنوان آمیزه‌ای از جشن‌های ساتورنالیا و زایش میترا است در روم باستان در  قرن چهارم میلادی با رسمی شدن آیین مسیحیت و به فرمان کنستانتین به عنوان زادروز رسمی مسیح در نظر گرفته شد.
== زندگی‌نامه ==
ویکتور خارا با نام کامل ویکتور لیدیو خارا مارتینزدر سپتامبر ۱۹۳۲ در خانواده‌ای کارگری و فقیر در حاشیه شهر سانتیاگو به دنیا آمد. نام مادرش آماندا و پدرش مانوئل بود. پدرش کارگر روزمزد بود. ویکتور هنوز سن و سالی نداشت که پدرش آنها را ترک کرد تا برای کار به مزارع برود. پس از رفتن پدر تامین مخارج خانواده بر عهده مادربود. او صبح تا شب کار می‌کرد و شبها برای دلخوشی فرزندانش گیتار می‌نواخت و این اولین آشنایی ویکتور خارا با موسیقی بود. در واقع مادر ویکتور خارا تأثیر زیادی در گرایش او به سمت موسیقی داشت. مادر ویکتورخارا زمانی که او ۱۵ ساله بود مرد. ویکتور خارا از نوجوانی آواز می‌‌خواند ولی نه به طور حرفه‌ای. در ابتدا می‌خواست حسابداری بخواند بعد تصمیم گرفت کشیش شود ولی آنرا نیز رها کرد و به سراغ تئاتر رفت.


جشن تولد میترا تنها آئینی نیست که به مسیحیت راه پیدا کرده‌است. میان سنت‌های مسیحیان و آئین میتراییسم شباهت‌های زیادی وجود دارد. امروزه تمام مسیحیانی که تولد عیسی مسیح را جشن می‌گیرند، هنوز هم در روز جشن شومینه و شمع‌هایشان را روشن نگاه می‌دارند،  درخت کریسمس را با چراغ‌های کوچک نورانی تزئین می‌کنند، شب زنده داری می‌کنند و غذا‌های مخصوص و ویژه می‌خورند؛ به دید و بازدید یکدیگر می‌روند و این مناسبت را در کنار دوستان و اقوامشان جشن می‌گیرند؛ درست نظیر همان سنتی که ایرانیان باستان در شب یلدا برگزار می‌کردند. کریسمس و یلدا تنها نمونه‌ای از بسیاری از باورها، آداب و رسوم، نمادها، داستان‌ها و افسانه‌های مشترکی هستند که مردم ملل مختلف و مذاهب مختلف را به هم پیوند می‌زنند.<ref name=":1" />
== فعالیت هنری ویکتورخارا ==
ویکتور خارا درسال‌های ابتدایی دهه ۱۹۶۰ میلادی به اروپا سفر کرد. دهه‌ای که هر روز شاهد انقلابی تازه و یا کودتایی دیگر بود. ویکتور خارا در همین سفر نوشت: «اصطلاح «موسیقی اعتراض» دیگر نمی‌تواند کاربردی داشته باشد چون معنا و مفهوم آن از بین رفته است. به نظر من باید از اصطلاح «آواز انقلابی» استفاده کرد... یک هنرمند باید خالقی قابل اعتماد و در شکل پیشرفته، یک انقلابی باشد... فردی که به همان اندازه چریک‌های مسلح خطرناک است آن هم به دلیل قدرتی که در برقراری ارتباط با مردم دارد.»


== خوراکی‌های شب یلدا ==
ترانه Te Recuerdo Amanda را در سفر اروپا سرود و در آن یاد پدر و مادرش را زنده کرد. در همان زمان شیلی هم شکل‌های تازه ای از موسیقی را تجربه می کرد. گروه هایی مثل «اینتی - للیمانی» و «کویلاپایون» علاقه شدیدی به استفاده از ساز و آوازهای فراموش شده مردم مناطق روستایی و کارگری شیلی داشتند. ویکتور خارا درسال ۱۹۶۶ اولین آلبوم به نام خودش را منتشر کرد و به گروه کویلا پایون پیوست و تا سال ۱۹۶۹ به عنوان مدیر هنری آن کار خود را ادامه داد. یک سال بعد «چه گوارا»، چریک انقلابی  آرژانتینی در بولیوی کشته شد و خارا در یادبود او اثری منتشر کرد که به دلیل مخالفت کمپانی ضبط آن، امکان اشاره مستقیم به نام این مبارز وجود نداشت.
[[پرونده:آجیل شب یلدا.JPG|جایگزین=آجیل شب یلدا|بندانگشتی|331x331پیکسل|آجیل شب یلدا]]
[[پرونده:ویکتور خارا 2.JPG|جایگزین=کانون‌های شورشی|بندانگشتی|ویکتور خارا در حال نواختن گیتار]]
در شب یلدا میوه‌ها و خوراکی‌های متنوعی استفاده می‌شود. از جمله میوه‌هایی که در شب یلدا مصرف می‌شود می‌توان هندوانه، انار، به، خرمالو و انواع میوه‌های خشک شده را نام برد. همچنین  آجیل نیز جزو تنقلات سفره شب یلداست. آجیل شب یلدا اغلب طعم شیرینی دارد و شامل پسته، بادام، فندق، گردو هم ‌می‌شود.
سال ۱۹۶۹ ویکتور خارا در واکنش به شلیک به خانواده‌هایی که در«پورتو مونت» خانه ساخته بودند و طی آن ۷نفر از جمله یک کودک نه ماهه کشته شد، ترانه «پرسش‌هایی درباره پورتو مونت» سرود که در آن «پرس سوخبیس» وزیر کشور وقت که دستور شلیک داده بود را به عنوان یک جنایتکار معرفی می‌کرد. این ترانه به سرعت در میان جامعه گل کرد. همین ترانه بود که موجب حمله گروه‌های تندرو راست‌گرا به ویکتور خارا در خیابان شد و مورد نفرت احزاب راست قرار گرفت و از طرف دیگر در دل جنبش کارگری شیلی جای پای خود را محکم کرد.


با توجه به اینکه هندوانه میوه ای خنک و تابستانی است اما از جمله میوه‌های اصلی شب یلداست. در باور ایرانیان هنداوانه یادآور گرمای تابستان و حرارت خورشید است و بر این باور بودند که اگر مقداری هندوانه در شب یلدا خورده شود، در سراسر زمستان، سرما و بیماری بر افراد غلبه نخواهد کرد. <ref name=":0" />
'''قسمتی از ترانه «پرسشهایی در باره پورتومونت»'''


== شب یلدا در دوران معاصر ==
'''«پرسش من این است'''
جشن چله یا جشن یلدا، امروزه هم، با گرد هم آمدن و شب نشینی اعضای خانواده و فامیل برگزار می شود. آیین این شب، تناول انواع آجیل مخصوص، انار، هندوانه و شیرینی و میوه های متنوع است که همه جنبه‌ نمادین دارند و نشان فراوانی، برکت، تندرستی و شادکامی هستند.


در این شب تفأل به دیوان حافظ شیرازی مرسوم است و بزرگان جمع با داستان سرایی و متل‌گویی، کوچک ‌تر‌ها را بر سر ذوق می ‌آورند و با حکایت هایی از گذشتگان آشنا می کنند. <ref name=":0" />
'''هرگز به فکرتان رسیده که این سرزمین مال ماست'''


== تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه سوری در تقویم ایران ==
'''مال کسی است که بخش بزرگی از آن را در اختیار دارد'''
[[پرونده:مراسم شب یلدا در دوران معاصر.JPG|جایگزین=شب یلدا در ایران معاصر|بندانگشتی|344x344پیکسل|تصویری از شب یلدا در خانواده ایرانی در دوران معاصر]]
بر اساس تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی از سال ۱۴۰۳ در تقویم رسمی، آخرین شب پاییز، (شب یلدا) و سه‌شنبه آخر سال، (چهارشنبه سوری) به «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» و «روز تکریم همسایگان» تغییر نام پیدا کردند.


برخی از رسانه‌های ایران چنین تصمیمی را به عنوان «حذف» نام‌های شب یلدا و چهارشنبه سوری توصیف کردند.
'''... حصارها را ویران کن'''


عباس میرزاحسینی، سخنگوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز یکشنبه ۲۱ آبان ۱۴۰۲ در توجیه این اقدام و برای کمرنگ کردن آثار منفی آن  به خبرگزاری ایسنا گفت: «متناسب با فرهنگ و سنت‌های ایرانی اسلامی که در شب یلدا مرسوم بوده، «روز ترویج میهمانی و پیوند با خویشان» نیز به نام این روز اضافه شده» است.
'''آنها را در هم بکوب»'''<ref name=":1">[https://web.archive.org/web/20070928152333/http://forum.shafighi.com/showthread.php?t=2621 ویکتور خارا، خواننده انقلابی شیلی '''ـ''' چنگیز محمود زاده ـ انجمن ادبی استاد هارون شفیقی عنبران]</ref>


او افزود این نام جدید نه تنها تفاوت ماهوی با آداب و رسوم این شب ندارد، بلکه بر هویت ملی و فرهنگ تمدن ایرانی اسلامی تاکید دارد.
== فعالیت سیاسی ==
سال ۱۹۷۰ «سالوادور آلنده» چپ گرا در انتخابات ریاست جمهوری شیلی پیروز شد. خارا در برنامه های انتخاباتی او حضور داشت و بارها برنامه اجرا کرد. ترانه معروف (ما پیروز خواهیم شد) را در همین زمان سرود که به شعار اتحاد چپ گرای شیلی تبدیل شد.


این مقام جمهوری اسلامی درباره تغییر نام مناسبت «چهارشنبه‌سوری» نیز گفت: «با نظر کارشناسان و صاحب‌نظران کارگروه‌های تخصصی در شورای فرهنگ عمومی برای توجه به هویت ایرانی برای نخستین بار این روز با نام «روز تکریم همسایگان» به تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران اضافه شده است که این نامگذاری مقوم فرهنگ‌های ایرانی اسلامی است.»
'''«ما پیروز خواهیم شد'''


بسیاری از مردم در شبکه‌‌های اجتماعی به این تغییر نام‌ها واکنش نشان دادند و عنوان کردند که جمهوری اسلامی در صدد نابودی فرهنگ کهن ایران است و حتی دلشان می‌خواهد نام ایران را هم تغییر دهند.
'''و زنجیرها چاره ای جز گسستن نخواهند داشت'''


یکی از کاربران فضای مجازی گفت مردم نام‌های درست را می‌گویند و به فرزندانمان هم همان‌ها را یاد می‌دهیم.
'''... و ما کنار هم، تاریخ را محقق خواهیم کرد.»'''


جمهوری اسلامی از ابتدای تاسیس خود موافق مناسبت‌های باستانی و فرهنگی ایرانیان چون نوروز، سیزده‌بدر، شب یلدا یا چهارشنبه‌سوری نبوده، اما نتوانسته بود آنها را به طور کلی از تقویم حذف کند.
پیروزی آلنده فقط تغییرات اقتصادی به همراه نداشت و رویدادهای فرهنگی بسیاری را نیز به همراه آورد. در آن زمان گروه های تئاتر، موسیقی و شعر در مناطق کارگرنشین تشکیل می شد و گروه‌های متعدد هنری به مناطق مختلف شیلی سفر می‌کردند. حرکت‌هایی مثل «جنبش ترانه نوین» در همین روزها شکل گرفت که خارا هم یکی از سردمداران آن بود.
[[پرونده:ویکتور خارا سمت راست در تظاهراتی در سانتیاگو.JPG|جایگزین=ویکتور خارا ـ انقلاب|بندانگشتی|ویکتور خارا در تظاهراتی در سانتیاگو ]]
در آن زمان در شیلی آثار مهم ادبیات جهان روی کاغذهای ارزان و با قیمتی که هر فردی قادر به خرید باشد، عرضه می شد و فروش این آثار با فروش کمیک استریپ در دکه‌های روزنامه فروشی آمریکا قابل قیاس بود. زیاد پیش می آمد که کارگری در حال خواندن داستان های جک لندن، توماس مان، داستایوفسکی یا مارک تواین در اتوبوس‌ها دیده شود . نقاش‌ها روی دیوارهای سانتیاگو نقاشی می کشیدند و ویکتور خارا در بین مردم آواز می خواند، اما همه چیز فقط ۳سال طول کشید و سرنوشت همه جنبش‌های دموکراتیک آمریکای لاتین گریبان شیلی را گرفت؛ «پینوشه» کودتا کرد. تانک‌ها دانشگاه پلی تکنیک را که دانشجویان در آن برای مقابله با کودتاچیان سنگربندی کرده بودند مانند کارخانه‌ها بمباران کردند و سالوادور آلنده رئیس جمهور قانونی شیلی هم در کاخ ریاست جمهوری کشته شد.


در نوروز ۱۴۰۲ نیز، در حالی که هر سال مردم در روز سیزدهم فروردین، برای برگزاری مراسم «سیزده بدر» به پارک‌ها، تفرجگاه‌ها و دیگر مناطق سرسبز رفته بودند، جمهوری اسلامی به بهانه ماه رمضان ممنوعیت‌هایی را برای ورود مردم به پارک‌ها وضع کرد.
مدتی  قبل از کودتا خارا ترانه‌ای سرود که مانیفست او نام گرفت. «یوان ترنر» همسر انگلیسی خارا می گوید که او از قبل می دانست در کودتا کشته خواهد شد و به همین دلیل مانیفست خود را سرود.


همچنین چهارشنبه سوری در سال‌های اخیر به ویژه سال گذشته به عرصه‌ای برای اعلام مخالفت مردم با جمهوری اسلامی تبدیل شده است.
'''«نه برای خواندن است که می خوانم'''


پیشتر احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران گفته بود که جمهوری اسلامی خواستار «نوروز اسلامی» است. او همچنین گفته که جشن‌های چهارشنبه سوری «از اقدامات نابخردانه است».<ref>[https://www.iranintl.com/202311122742 نام «چهارشنبه سوری» و «شب یلدا» در تقویم ایران تغییر کرد - ایران اینترنشنال]</ref>
'''و نه برای عرضه صدایم، نه'''


== واکنش‌ها به تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه‌سوری در تقویم ایران ==
'''من آن شعر را با آواز می خوانم'''
اقدام جمهوری اسلامی برای تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه سوردی در شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده‌ای یافته و بسیاری از کاربران، آن را گام دیگر جمهوری اسلامی در راستای "ایران‌ستیزی" و نشانه‌ای از "دشمنی جمهوری اسلامی با هویت ملی و باستانی ایران" ارزیابی کرده‌اند.
[[پرونده:ویکتور خارا در میان کودکان محروم.JPG|جایگزین=ویکتور خارا، انقلابی، هنرمند، اعتراض|بندانگشتی|ویکتور خارا در میان کودکان محروم شیلی]]
'''که گیتار پراحساسم می سراید'''


تورج دریایی، استاد تاریخ ایران باستان در دانشگاه اروین کالیفرنیا در پستی در شبکه ایکس با اشاره به "دیرینه" بودن این سنت‌ها تغیر نام آنها را "نابخردی محض" عنوان کرد.
'''... چراکه ترانه آن زمانی معنا می یابد'''


ژیلا بنی‌یعقوب، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان خطاب به مقام‌های جمهوری اسلامی نوشت: «آفرین! شب یلدا و چهارشنبه‌سوری را هم به زمانی مشخص برای مبارزه تبدیل کردید. هیچ کس ممکن نبود چنین فراخوان گسترده‌ای بدهد که حتی عنوان یلدا و چهارشنبه‌سوری از این پس خودش مبارزه تلقی می‌شود. صبر کنید ببینید امسال هر کلمه یلدا و چهارشنبه‌سوری چگونه طنین مخالفت خواهد بود.»
'''که قلبش نیرومندانه در تپش باشد'''


پدرام سلطانی، عضو و نائب رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران در شبکه ایکس نوشت: «"رسمشان" را نگه داشتیم و ناکام شدید، "اسمشان" را هم نگه خواهیم داشت…»
'''و انسانی آن ترانه را بسراید'''


مازیار خسروی، روزنامه‌نگار با اشاره به تغییر نام برخی از شهرها پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ و بی‌اعتنایی مردم به این اقدام جمهوری اسلامی نوشت: «حالا پس از ۴ دهه شورای انقلاب فرهنگی نام‌های تازه‌ شب‌یلدا و چهارشنبه‌سوری مصوب کرده. این یعنی از گردش روزگار هیچ نیاموخته‌اند...»
'''که سرودخوانان شهادت را پذیرا شود»'''<ref name=":1" />


احسان بداغی، روزنامه‌نگار می‌نویسد: «کاش کمپینی راه می‌افتاد برای انتشار صورت مذاکرات جلسه‌ای که در آن شورای عالی انقلاب فرهنگی، تصمیم گرفت نام شب یلدا را به "روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان" و چهارشنبه‌سوری را به "روز تکریم همسایه" تغییر دهد. مطمئنم خواندنی و مفرح است.»
== دستگیری ویکتور خارا ==
[[پرونده:استادیوم سانتیاگو در روزهای کودتا.JPG|جایگزین=انقلاب، اعتراض، کانون شورشی|بندانگشتی|بازداشت هواداران حکومت آلنده توسط نظامیان در استادیوم سانتیاگو بعد از کودتای پینوشه]]
در یازده سپتامبر ۱۹۷۳  با همکاری مستقیم دولت آمریکا، آگوستو پینوشه در کودتایی خونین دولت مردمی سالوادور آلنده را سرنگون کرد و هزاران نفر از مردم شیلی را دستگیر کرد. تعداد زیادی از این دستگیرشدگان در استادیوم ملی سانتایگو پایتخت شیلی گرد آورده شده بودند. <ref name=":0" /> ویکتورخارا، ۱۲ سپتامبر ۱۹۷۳، یک روز پس از کودتای ارتش علیه دولت سالوادور آلنده، در دانشگاه فنی در کنار دانشجویان بازداشت و به استادیوم معروف سانتیاگو منتقل شد.<ref name=":2">[https://www.radiofarda.com/a/chilean-viktor-jara-trial/32576679.html پرونده قتل ویکتور خارا؛ محکومیت قطعی متهمان پس از ۵۰ سال ـ رادیو فردا]</ref>  او در این استادیوم به همراه حدود ۵۰۰۰ نفر دیگر نگهداری می‌شد. جایی که مرکز بازجویی، شکنجه و اعدام هواداران دولت قانونی آلنده بود. شاهدان عینی خبر داده‌اند که در همین استادیوم بود که استخوان‌های دست و انگشتان ویکتور خارا را شکستند و از او خواستند در حضور سایر بازداشت‌شدگان آواز بخواند و او ترانه معروف خود به نام «ماپیروز خواهیم شد» را خواند.<ref>'''[https://www.dw.com/fa-ir/art-culture/a-44530936 محکومیت قاتلان ویکتور خارا ۴۵ سال پس از مرگ خواننده نامدار ـ دویچه وله فارسی]'''</ref>


اردشیر امیرارجمند، مشاور پیشین میرحسین موسوی در رابطه با این اقدام جمهوری اسلامی نوشت: «تغییر نام آیین‌های باستانی شب یلدا و چهارشنبه‌سوری از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی (که در واقع شورای عالی جهل و اوهام است) قیام علیه فرهنگ ایران و ایرانی است و‌ نشانه‌ای دیگر از بن‌بست همه‌جانبه نظام استبدادی حاکم و فاصله عمیق آن است با مردم و فرهنگ‌شان.»
== جان باختن ویکتور خارا ==
روز ۱۵ سپتامبر دوباره خارا را به شکنجه‌ کشیدند و بعد هم ۴۳ گلوله به او شلیک کردند. یک روز بعد جسد خارا و ۵ نفر دیگر از بازداشت‌شدگان در زمینی اطراف یک گورستان در نزدیکی استادیوم پیدا شد. اجساد را برای شناسایی به پزشکی قانونی منتقل کردند. یکی از کارمندان این اداره چهره خارا را شناخت و با خبردادن به همسر او مانع از آن شد که خارا را در گورهای دسته‌جمعی دفن کنند. جسد خارا که ۵۶ شکستگی و ضرب و جرح در آن تشخیص داده شده بود، به صورت ناشناس در گوشه‌ای از گورستان سانتیاگو به خاک سپرده شد.  


شمار دیگری از کاربران نیز با اشاره به اقدام‌های پیشین و بی‌نتیجه جمهوری اسلامی در تغییر نام شماری از مناسبت‌ها و آیین‌های باستانی نوشتند که این بار نیز مردم ایران به این نام‌های جدید بی‌اعتنایی خواهند کرد و این مناسبت‌ها و آیین‌ها را با نام‌های اصیل‌شان برگزار می‌کنند. <ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D8%A8-%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%A7-%D9%88-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/a-67385428 واکنش‌ها به تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه‌سوری در تقویم ایران - دویچه وله]</ref>
سال ۲۰۰۹ جسد خارا در مراسمی رسمی از گور محقرش در گورستان سانتیاگو به مقبره‌ای آبرومند و درخور او منتقل شد. در این مراسم، خانم میشل باشله، رئیس جمهور وقت شیلی که پدرش از افسران وفادار به آلنده بود و قربانی کودتا شد، همراه با ۱۲ هزار نفر دیگر حضور داشت.  
[[پرونده:جوان خارا همسر ویکتور خارا.JPG|جایگزین=ویکتور خارا، اعتراض، انقلاب، سرنگونی دیکتاتور|بندانگشتی|جوان خارا همسر انگلیسی ویکتور خارا]]
در زمان دیکتاتوری ۱۸ ساله پینوشه (۱۹۷۳ تا ۱۹۹۰) نزدیک به ۴۰ هزار نفر به صورت غیرقانونی دستگیر و به طور منظم مورد شکنجه قرار گرفتند. بیش از ۳هزار نفر از مخالفان رژیم زیر شکنجه کشته شدند.


== گرانی  خوراکی‌ها در آستانه شب یلدا ==
ویکتور خارا در روزهای بازداشت در استایوم سانتیاگو ترانه‌‌ی «استادیوم» را سرود که مدتی بعد به طور مخفیانه توسط  یکی از آنهایی که از استادیوم شیلی جان سالم به در برده بود، به دست همسرش رسید. او در این ترانه می‌گوید:
روزنامه حکومتی آرمان چهارشنبه ۲۲ آذر۱۴۰۲ در آستانه شب یلدا و گرانی سرسام‌آور خوراکی‌ها نوشت: شب چله این روزها حسابی سوت و کور است. فعالان بازار می‌گویند که قدرت خرید مردم به‌شدت کاهش یافته و درآمد بسیاری از خانوارها جوابگوی هزینه‌های بالای یلدای سال نیست.
[[پرونده:هزینه شب یلدا در ۱۴۰۲.JPG|جایگزین=گرانی خوراکیهای شب یلدا در ۱۴۰۲|بندانگشتی|350x350پیکسل|جدول قیمت خوراکیهای شب یلدا در سال ۱۴۰۲]]
یک دورهمی ساده ۴نفره این روزها بیش از یک میلیون تومان تمام می‌شود، در حالی‌که دستمزد روزانه یک کارگر رسمی حدود ۲۵۰هزار تومان است.


هم‌چنین سازمان برنامه و بودجه رژیم اعلام کرد با افزایش نرخ ارز کالاهای اساسی که اخیراً صورت گرفت، تورم به میزان ۱۳ و نیم درصد افزایش خواهد یافت.<ref>[https://news.mojahedin.org/i/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D9%88%D8%B1-%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B4%D8%A8-%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%A7 گرانی سرسام‌آور خوراکی‌ها در آستانه شب یلدا - سایت سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref>
'''«پنج هزار تن اینجاییم'''


خبرگزاری «ایلنا» در گزارشی از بازار شب یلدا نوشت «با گشتی در بازار، قیمت‌های گوناگون انواع میوه؛ شیرینی و آجیل را مشاهده می‌کنیم که شهروندان فقط نظاره‌گر هستند و به گفته فروشندگان بازار، بیشتر مردم فقط قیمت‌ می‌‌گیرند و خرید نمی‌کنند.»
'''در این بخش کوچک شهر'''


ایلنا همچنین به آمار سازمان صنعت و معدن و تجارت اشاره کرده که نشان دهنده افزایش ۳۰ درصدی متوسط قیمت کالاها از ابتدای سال تاکنون است. افزایشی که در برخی اقلام به ۶۰ درصد نیز رسیده است.<ref>[https://ir.voanews.com/a/media-reports-on-the-eve-of-the-longest-night-of-the-year-yalday-of-longing-and-high-prices/7396027.html گزارش رسانه‌ها در آستانه بلندترین شب سال؛ «یلدای» حسرت و گرانی  - صدای آمریکا]</ref>
'''چه دشوار است سرودی سر کردن'''


هزینه‌های نجومی مواد غذایی سبب میلیونی شدن سفره شب چله شده و برای بسیاری از خانوارها در ایران دیگر امکان میزبانی برای شب‌نشینی یلدا وجود ندارد.
'''آن گاه که وحشت را آواز می‌خوانیم'''


دولت قیمت‌های رسمی آجیل و انواع میوه و شیرینی را اعلام کرده اما حتی تهیه چند قلم مختصر از اقلامی با قیمت رسمی نیز برای یک خانوار سه چهار نفره هزینه‌ای بیش از یک سوم دستمزد ماهانه یک کارگر یا بازنشسته تأمین اجتماعی را شامل می‌شود.
'''وحشت آن که من زنده‌ام'''


غلامرضا خدامی رئیس اتحادیه آجیل‌فروشان درباره هزینه آجیل در روزهای منتهی به شب چله گفت که «قیمت آجیل ویژه شب یلدا با بهترین کیفیت ۴۸۰ هزار تومان است که شامل پسته اکبری ممتاز، مغز گردو، بادام هندی، مغز فندق، انجیر، توت و باسلوق است.»
'''وحشت آن که می‌میرم من'''


اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌بار نیز با ارائه آماری از قیمت‌های رسمی برای انار، هندوانه و خرمالو به عنوان سه میوه پرتقاضا برای شب چله گفت: «قیمت انار تا ۲۷ آذرماه در سه سطح کف قیمت، سقف قیمت و قیمت ممتاز به ترتیب ۲۰، ۳۰ و ۵۵ هزار تومان است. قیمت هندوانه ۱۰، ۱۵ و ۲۲ هزار تومان و قیمت خرمالو ۲۵، ۴۰ و ۶۰ هزار تومان است.»
'''خود را در انبوه این همه دیدن'''


علی بهره‌مند رئیس اتحادیه قنادان، شیرینی فروشان و کافه قنادی تهران هم قیمت هر کیلوگرم شیرینی‌ تر و خامه‌ای را بین ۱۴۰ تا ۱۸۵ هزار تومان، شیرینی دانمارکی، زبان و پاپیونی را بین ۱۲۰ تا ۱۶۰ هزار تومان اعلام کرده است.
'''در میان این لحظه‌های بی‌شمار ابدیّت'''
[[پرونده:خرید میوه شب یلدا.JPG|جایگزین=گرانی میوه برای شب یلدا|بندانگشتی|336x336پیکسل|خرید میوه شب یلدا در ایران ]]
خرید یک کیلو آجیل مخصوص یلدا ۴۸۰ هزار تومان، یک کیلو شیرینی ۱۸۰ هزار تومان، دو کیلو انار ۱۰۰ هزار تومان، دو کیلو پرتقال حدود ۸۰ هزار تومان، دو کیلو خرمالو ۸۰ هزار تومان و یک هندوانه سه کیلویی حدود ۶۰ هزار تومان می‌شود که در مجموع حدود یک میلیون تومان می‌شود. همچنین تهیه یک وعده چلو مرغ برای وعده شام شب یلدا برای خانواده چهار نفره حداقل ۵۰۰ هزار تومان هزینه در بر دارد.


به بیان دیگر با در نظر گرفتن قیمت‌های رسمی و دستوری دولت، یک خانواده چهار نفره برای داشتن یک سفره حداقلی یلدا و یک وعده شام دست‌کم یک و نیم میلیون تومان هزینه خواهد کرد. این رقم با دستمزدهای هشت میلیون تومانی خانوارهای کارگری و بازنشسته هیچ ارتباطی ندارد چرا که غالب خانوارها اقلام و کالاهای مورد نیاز را با قیمت‌هایی بیش از قیمت‌های رسمی و دستوری خریداری می‌کنند.
'''که در آن سکوت و فریاد هست'''
[[پرونده:میشل باشله رئیس جمهور شیلی در کنار عکسی از ویکتور خارا.JPG|جایگزین=حقوق بشر، آزادی|بندانگشتی|میشل باشله رئیس جمهور شیلی در کنار عکسی از ویکتور خارا در مراسم یادبود او]]
'''لحظه پایان آوازم رقم می‌خورد.»'''<ref name=":2" />


قیمت‌های نجومی مواد خوراکی بدون شک فرهنگ شب‌نشینی فامیلی شب چله در ایران را دستخوش تغییرات گسترده‌ای کرده و بسیاری از خانوارها دیگر امکان میزبانی بستگان و فامیل در شب یلدا به دلیل هزینه‌های چند میلیون تومانی یک مهمانی ساده را ندارند!<ref>[https://kayhan.london/1402/09/28/338023/ شب چله با هزینه‌های میلیونی؛ جمهوری اسلامی شب‌نشینی یلدا را هم از مردم می‌گیرد - کیهان لندن]</ref>
== ترانه‌های خارا در ایران ==
نام ویکتور خارا در ایران، بیشتر در سال ۱۳۵۸ و در کتاب جمعه که احمد شاملو مسئولیت و سردبیری آن را به عهده ‌ داشت مطرح شد. در ماه‌های پایانی همین سال «سازمان انتشاراتی و فرهنگی ابتکار» کاست اولین مجموعه از ترانه‌های ویکتور خارا را به ترجمه و دکلمه احمد شاملو منتشر کرد. این سازمان انتشاراتی تحت مسئولیت و مدیریت «ابراهیم زال‌زاده» اداره می‌شد و سال ۱۳۶۰ دومین و سومین مجموعه سرودهای ویکتور خارا را با ترجمه احمد شاملو و محمد زرین‌بال و با دکلمه محمد مقدم منتشر کرد. زال‌زاده اسفند سال ۱۳۷۵ در تهران درجریان قتل‌های زنجیره‌ای ناپدید شد و یک ماه بعد جسدش را که ضربات چاقو بر آن دیده می‌‌شد، در اطراف شهر پیدا کردند.<ref name=":2" />


== منابع ==
== منابع ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۴

ویکتور خارا
ویکتور لیدیو خارا مارتینز
ویکتور خارا 3.JPG
زادروز۲۸سپتامبر ۱۹۳۲
حاشیه شهر سانتیاگو
درگذشت۱۵ سپتامبر ۱۹۷۳
سانتیاگو ـ شیلی
محل زندگیسانتیاگو ـ شیلی
ملیتشیلیایی
تابعیتشیلیایی
تحصیلاتنامعلوم
پیشهشاعرـ ترانه سرا ـ خواننده
شناخته‌شده برایمردم شیلی و جهان
سبکمبارزه سیاسی
تأثیرپذیرفتگانمردم شیلی ـ هنرمندان آمریکای لاتین
شهر خانگیسانتیاگو
لقبویکتور خارا
مخالفانآگوستو پینوشه

ویکتور خارا “ Victor Jara ” به اسپانیایی Víctor Lidio Jara Martínez (زاده ۲۸سپتامبر ۱۹۳۲ جان باخته ۱۵سپتامبر ۱۹۷۳) شاعر، خواننده و ترانه ‌سرای اهل شیلی بود. [۱]

زندگی‌نامه

ویکتور خارا با نام کامل ویکتور لیدیو خارا مارتینزدر سپتامبر ۱۹۳۲ در خانواده‌ای کارگری و فقیر در حاشیه شهر سانتیاگو به دنیا آمد. نام مادرش آماندا و پدرش مانوئل بود. پدرش کارگر روزمزد بود. ویکتور هنوز سن و سالی نداشت که پدرش آنها را ترک کرد تا برای کار به مزارع برود. پس از رفتن پدر تامین مخارج خانواده بر عهده مادربود. او صبح تا شب کار می‌کرد و شبها برای دلخوشی فرزندانش گیتار می‌نواخت و این اولین آشنایی ویکتور خارا با موسیقی بود. در واقع مادر ویکتور خارا تأثیر زیادی در گرایش او به سمت موسیقی داشت. مادر ویکتورخارا زمانی که او ۱۵ ساله بود مرد. ویکتور خارا از نوجوانی آواز می‌‌خواند ولی نه به طور حرفه‌ای. در ابتدا می‌خواست حسابداری بخواند بعد تصمیم گرفت کشیش شود ولی آنرا نیز رها کرد و به سراغ تئاتر رفت.

فعالیت هنری ویکتورخارا

ویکتور خارا درسال‌های ابتدایی دهه ۱۹۶۰ میلادی به اروپا سفر کرد. دهه‌ای که هر روز شاهد انقلابی تازه و یا کودتایی دیگر بود. ویکتور خارا در همین سفر نوشت: «اصطلاح «موسیقی اعتراض» دیگر نمی‌تواند کاربردی داشته باشد چون معنا و مفهوم آن از بین رفته است. به نظر من باید از اصطلاح «آواز انقلابی» استفاده کرد... یک هنرمند باید خالقی قابل اعتماد و در شکل پیشرفته، یک انقلابی باشد... فردی که به همان اندازه چریک‌های مسلح خطرناک است آن هم به دلیل قدرتی که در برقراری ارتباط با مردم دارد.»

ترانه Te Recuerdo Amanda را در سفر اروپا سرود و در آن یاد پدر و مادرش را زنده کرد. در همان زمان شیلی هم شکل‌های تازه ای از موسیقی را تجربه می کرد. گروه هایی مثل «اینتی - للیمانی» و «کویلاپایون» علاقه شدیدی به استفاده از ساز و آوازهای فراموش شده مردم مناطق روستایی و کارگری شیلی داشتند. ویکتور خارا درسال ۱۹۶۶ اولین آلبوم به نام خودش را منتشر کرد و به گروه کویلا پایون پیوست و تا سال ۱۹۶۹ به عنوان مدیر هنری آن کار خود را ادامه داد. یک سال بعد «چه گوارا»، چریک انقلابی آرژانتینی در بولیوی کشته شد و خارا در یادبود او اثری منتشر کرد که به دلیل مخالفت کمپانی ضبط آن، امکان اشاره مستقیم به نام این مبارز وجود نداشت.

کانون‌های شورشی
ویکتور خارا در حال نواختن گیتار

سال ۱۹۶۹ ویکتور خارا در واکنش به شلیک به خانواده‌هایی که در«پورتو مونت» خانه ساخته بودند و طی آن ۷نفر از جمله یک کودک نه ماهه کشته شد، ترانه «پرسش‌هایی درباره پورتو مونت» سرود که در آن «پرس سوخبیس» وزیر کشور وقت که دستور شلیک داده بود را به عنوان یک جنایتکار معرفی می‌کرد. این ترانه به سرعت در میان جامعه گل کرد. همین ترانه بود که موجب حمله گروه‌های تندرو راست‌گرا به ویکتور خارا در خیابان شد و مورد نفرت احزاب راست قرار گرفت و از طرف دیگر در دل جنبش کارگری شیلی جای پای خود را محکم کرد.

قسمتی از ترانه «پرسشهایی در باره پورتومونت»

«پرسش من این است

هرگز به فکرتان رسیده که این سرزمین مال ماست

مال کسی است که بخش بزرگی از آن را در اختیار دارد

... حصارها را ویران کن

آنها را در هم بکوب»[۲]

فعالیت سیاسی

سال ۱۹۷۰ «سالوادور آلنده» چپ گرا در انتخابات ریاست جمهوری شیلی پیروز شد. خارا در برنامه های انتخاباتی او حضور داشت و بارها برنامه اجرا کرد. ترانه معروف (ما پیروز خواهیم شد) را در همین زمان سرود که به شعار اتحاد چپ گرای شیلی تبدیل شد.

«ما پیروز خواهیم شد

و زنجیرها چاره ای جز گسستن نخواهند داشت

... و ما کنار هم، تاریخ را محقق خواهیم کرد.»

پیروزی آلنده فقط تغییرات اقتصادی به همراه نداشت و رویدادهای فرهنگی بسیاری را نیز به همراه آورد. در آن زمان گروه های تئاتر، موسیقی و شعر در مناطق کارگرنشین تشکیل می شد و گروه‌های متعدد هنری به مناطق مختلف شیلی سفر می‌کردند. حرکت‌هایی مثل «جنبش ترانه نوین» در همین روزها شکل گرفت که خارا هم یکی از سردمداران آن بود.

ویکتور خارا ـ انقلاب
ویکتور خارا در تظاهراتی در سانتیاگو

در آن زمان در شیلی آثار مهم ادبیات جهان روی کاغذهای ارزان و با قیمتی که هر فردی قادر به خرید باشد، عرضه می شد و فروش این آثار با فروش کمیک استریپ در دکه‌های روزنامه فروشی آمریکا قابل قیاس بود. زیاد پیش می آمد که کارگری در حال خواندن داستان های جک لندن، توماس مان، داستایوفسکی یا مارک تواین در اتوبوس‌ها دیده شود . نقاش‌ها روی دیوارهای سانتیاگو نقاشی می کشیدند و ویکتور خارا در بین مردم آواز می خواند، اما همه چیز فقط ۳سال طول کشید و سرنوشت همه جنبش‌های دموکراتیک آمریکای لاتین گریبان شیلی را گرفت؛ «پینوشه» کودتا کرد. تانک‌ها دانشگاه پلی تکنیک را که دانشجویان در آن برای مقابله با کودتاچیان سنگربندی کرده بودند مانند کارخانه‌ها بمباران کردند و سالوادور آلنده رئیس جمهور قانونی شیلی هم در کاخ ریاست جمهوری کشته شد.

مدتی قبل از کودتا خارا ترانه‌ای سرود که مانیفست او نام گرفت. «یوان ترنر» همسر انگلیسی خارا می گوید که او از قبل می دانست در کودتا کشته خواهد شد و به همین دلیل مانیفست خود را سرود.

«نه برای خواندن است که می خوانم

و نه برای عرضه صدایم، نه

من آن شعر را با آواز می خوانم

ویکتور خارا، انقلابی، هنرمند، اعتراض
ویکتور خارا در میان کودکان محروم شیلی

که گیتار پراحساسم می سراید

... چراکه ترانه آن زمانی معنا می یابد

که قلبش نیرومندانه در تپش باشد

و انسانی آن ترانه را بسراید

که سرودخوانان شهادت را پذیرا شود»[۲]

دستگیری ویکتور خارا

انقلاب، اعتراض، کانون شورشی
بازداشت هواداران حکومت آلنده توسط نظامیان در استادیوم سانتیاگو بعد از کودتای پینوشه

در یازده سپتامبر ۱۹۷۳ با همکاری مستقیم دولت آمریکا، آگوستو پینوشه در کودتایی خونین دولت مردمی سالوادور آلنده را سرنگون کرد و هزاران نفر از مردم شیلی را دستگیر کرد. تعداد زیادی از این دستگیرشدگان در استادیوم ملی سانتایگو پایتخت شیلی گرد آورده شده بودند. [۱] ویکتورخارا، ۱۲ سپتامبر ۱۹۷۳، یک روز پس از کودتای ارتش علیه دولت سالوادور آلنده، در دانشگاه فنی در کنار دانشجویان بازداشت و به استادیوم معروف سانتیاگو منتقل شد.[۳] او در این استادیوم به همراه حدود ۵۰۰۰ نفر دیگر نگهداری می‌شد. جایی که مرکز بازجویی، شکنجه و اعدام هواداران دولت قانونی آلنده بود. شاهدان عینی خبر داده‌اند که در همین استادیوم بود که استخوان‌های دست و انگشتان ویکتور خارا را شکستند و از او خواستند در حضور سایر بازداشت‌شدگان آواز بخواند و او ترانه معروف خود به نام «ماپیروز خواهیم شد» را خواند.[۴]

جان باختن ویکتور خارا

روز ۱۵ سپتامبر دوباره خارا را به شکنجه‌ کشیدند و بعد هم ۴۳ گلوله به او شلیک کردند. یک روز بعد جسد خارا و ۵ نفر دیگر از بازداشت‌شدگان در زمینی اطراف یک گورستان در نزدیکی استادیوم پیدا شد. اجساد را برای شناسایی به پزشکی قانونی منتقل کردند. یکی از کارمندان این اداره چهره خارا را شناخت و با خبردادن به همسر او مانع از آن شد که خارا را در گورهای دسته‌جمعی دفن کنند. جسد خارا که ۵۶ شکستگی و ضرب و جرح در آن تشخیص داده شده بود، به صورت ناشناس در گوشه‌ای از گورستان سانتیاگو به خاک سپرده شد.

سال ۲۰۰۹ جسد خارا در مراسمی رسمی از گور محقرش در گورستان سانتیاگو به مقبره‌ای آبرومند و درخور او منتقل شد. در این مراسم، خانم میشل باشله، رئیس جمهور وقت شیلی که پدرش از افسران وفادار به آلنده بود و قربانی کودتا شد، همراه با ۱۲ هزار نفر دیگر حضور داشت.

ویکتور خارا، اعتراض، انقلاب، سرنگونی دیکتاتور
جوان خارا همسر انگلیسی ویکتور خارا

در زمان دیکتاتوری ۱۸ ساله پینوشه (۱۹۷۳ تا ۱۹۹۰) نزدیک به ۴۰ هزار نفر به صورت غیرقانونی دستگیر و به طور منظم مورد شکنجه قرار گرفتند. بیش از ۳هزار نفر از مخالفان رژیم زیر شکنجه کشته شدند.

ویکتور خارا در روزهای بازداشت در استایوم سانتیاگو ترانه‌‌ی «استادیوم» را سرود که مدتی بعد به طور مخفیانه توسط یکی از آنهایی که از استادیوم شیلی جان سالم به در برده بود، به دست همسرش رسید. او در این ترانه می‌گوید:

«پنج هزار تن اینجاییم

در این بخش کوچک شهر

چه دشوار است سرودی سر کردن

آن گاه که وحشت را آواز می‌خوانیم

وحشت آن که من زنده‌ام

وحشت آن که می‌میرم من

خود را در انبوه این همه دیدن

در میان این لحظه‌های بی‌شمار ابدیّت

که در آن سکوت و فریاد هست

حقوق بشر، آزادی
میشل باشله رئیس جمهور شیلی در کنار عکسی از ویکتور خارا در مراسم یادبود او

لحظه پایان آوازم رقم می‌خورد.»[۳]

ترانه‌های خارا در ایران

نام ویکتور خارا در ایران، بیشتر در سال ۱۳۵۸ و در کتاب جمعه که احمد شاملو مسئولیت و سردبیری آن را به عهده ‌ داشت مطرح شد. در ماه‌های پایانی همین سال «سازمان انتشاراتی و فرهنگی ابتکار» کاست اولین مجموعه از ترانه‌های ویکتور خارا را به ترجمه و دکلمه احمد شاملو منتشر کرد. این سازمان انتشاراتی تحت مسئولیت و مدیریت «ابراهیم زال‌زاده» اداره می‌شد و سال ۱۳۶۰ دومین و سومین مجموعه سرودهای ویکتور خارا را با ترجمه احمد شاملو و محمد زرین‌بال و با دکلمه محمد مقدم منتشر کرد. زال‌زاده اسفند سال ۱۳۷۵ در تهران درجریان قتل‌های زنجیره‌ای ناپدید شد و یک ماه بعد جسدش را که ضربات چاقو بر آن دیده می‌‌شد، در اطراف شهر پیدا کردند.[۳]

منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ویکتور خارا ـ دنیای موسیقی
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ویکتور خارا، خواننده انقلابی شیلی ـ چنگیز محمود زاده ـ انجمن ادبی استاد هارون شفیقی عنبران
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ پرونده قتل ویکتور خارا؛ محکومیت قطعی متهمان پس از ۵۰ سال ـ رادیو فردا
  4. ↑ محکومیت قاتلان ویکتور خارا ۴۵ سال پس از مرگ خواننده نامدار ـ دویچه وله فارسی
برگرفته از «https://www.iran-pedia.org/w/index.php?title=کاربر:Abbas/صفحه_تمرین3&oldid=73594»