|
|
| (۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات نیروی نظامی |نام بخش=نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی |تصویر=پرچم رسمی هوافضای سپاه.png |زیرنویس= |پرچم= |زیرنویس پرچم= |کنش=گسترش توان موشکی و پهپادی و سلاح‌های کشتار جمعی سپاه |کشور=ایران |وفاداری=ولایت فقیه |رسته= |گونه=نظامی - امنیتی |نقش=دفاع از موجودیت رژیم ولایت فقیه |اندازه= |ساختار فرماندهی=شاخه‌ی مستقل سپاه/ تحت فرمان مستقیم ولی فقیه |پادگان=تهران، مشهد، شیراز و... |برچسب پادگان= |نام مستعار= |پشتیبان= |شعار= |رنگ ها= |برچسب رنگ ها= |رژه= |سالگرد=۱۳۸۸ (ادغام نیروی هوایی سپاه با بخش‌های موشکی و فضایی سپاه و تأسیس رسمی نیروی هوافضا) |تجهیزات= |برچسب تجهیزات= |نبردها=جمعه خونین زاهدان (۱۴۰۱)، عملیات علیه جندالله و جیش‌العدل |نشان ها= |سربلندی‌های نبرد= |برچسب سربلندی‌های نبرد= |برچیدگی= |وب سایت= |فرمانده ۱=مجید موسوی |برچسب فرمانده ۱= |فرمانده ۲= |برچسب فرمانده ۲= |فرمانده ۳= |برچسب فرمانده ۳= |فرمانده ۴= |برچسب فرمانده ۴= |فرماندهان برجسته=امیرعلی حاجی‌زاده |نشان شناسایی= |برچسب نشان شناسایی= |هواپیمای جنگنده= |هواپیمای بمب افکن= |هواپیمای الکترونیکی= |هواپیمای شکاری= |هواپیمای رهگیر= |هواپیمای گشت زنی= |هواپیمای شناسایی= |هواپیمای آموزشی= |هواپیمای ترابری= |هواپیمای سوخت رسان= |بالگرد= |بالگرد جنگنده= |بالگرد باری= |بالگرد چندکاره= |بالگرد دیدبانی= |بالگرد آموزشی= |بالگرد کاربردی= }}نیروی هوا فضای [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]-[[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|IRGC]] Aerospace Force (پیشتر به عنوان «نیروی هوایی سپاه-نهسا شناخته می‌شد)؛ شاخه‌ای از سپاه پاسداران است که در سال ۱۹۸۵ میلادی (۱۳۶۴ خورشیدی) به دستور [[روح‌الله خمینی]]، به عنوان نیروی هوایی سپاه پاسدران تأسیس شد؛ اما در سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸ خورشیدی) با ادغام بخش‌های موشکی و فضایی به نیروی هوافضای سپاه تغییر نام یافت و از آن زمان تا [[حمله ۱۳ژوئن اسرائیل به ایران|جنگ ۱۲ روزه]]، [[امیرعلی حاجی‌زاده]] فرماندهی این نیرو را به عهده داشت. شکل‌گیری و گسترش نیروی هوایی سپاه پاسداران (با وجود نیروی هوایی ارتش) محصول تأکید خمینی و [[سید علی خامنه ای|خامنه‌ای]] بر ایجاد بازوی نظامی متمایز از نیروی هوایی ارتش برای حفاظت از رژیم سیاسی مذهبی بود. این شاخه کار خود را با چند هواپیمای کوچک در گوشه‌ای از فرودگاه مهرآباد آغاز کرد. مهم‌ترین مأموریت سپاه در حوزه هوایی، ارائه خدمات حمل و نقل به مقامات کشوری از طریق فرودگاه مهرآباد بود و در قالب یک یگان هوایی ایفای نقش می‌کرد؛ اما در [[جنگ ایران و عراق]] فاقد توانمندی‌های نظامی برای بود و مأموریت خاص مستقیمی بر عهده نداشت. هواپیماهای سبکی مانند سسنا، توربو کماندو و چیفتن که از آنها استفاده‌ای نمی شد در اختیار سپاه قرار گرفت و برای آموزش خلبان تعدادی از اعضای سپاه را به مرکز آموزش علوم و فنون هوایی فرستادند که در زمینه خلبانی و امور فنی آموزش ببینند. نیروی هوافضای سپاه اکنون مسئولیت عملیات هوایی، موشکی و فضایی را بر عهده دارد و در طول دهه‌های پس از تأسیس، بر گسترش تولید توانمندی‌های هوایی مانند موشک‌های بالستیک و پهپادها تمرکز کرده است.
| |
|
| |
|
| اگر چه در رژیم ایران فرمانده کل قوا شخص ولی فقیه است؛ اما نیروی هوافضای سپاه به طور خاص تحت فرمان مستقیم [[سید علی خامنه ای|علی خامنه‌ای]]، رهبر و ولی فقیه رژیم ایران بوده و از زنجیره‌ی فرماندهی نیروهای نظامی ایران مستقل است. فرماندهان آن از موسی رفان در دوران اولیه تا [[امیرعلی حاجی‌زاده]]، و اخیراً مجید موسوی (پس از کشته شدن حاجی‌زاده در جریان [[حمله ۱۳ژوئن اسرائیل به ایران|جنگ۱۲ روزه]]) شامل افرادی با سابقه جنگی و فنی بوده‌اند. نیروی هوافضای سپاه در ۱۸دی۱۳۹۸ با شلیک دو موشک به هواپیمای مسافربری ۷۵۲ اوکراینی، باعث انفجار و سرنگونی هواپیما و مرگ همه‌ی ۱۷۶ سرنشین غیرنظامی این پرواز بین‌المللی شد. [[امیرعلی حاجی‌زاده]] فرمانده وقت این نیرو پس از سه روز انکار مقامات حکومتی، اعلام کرد این حادثه براثر یک اشتباه انسانی صورت گرفته است. <ref>[https://www.isna.ir/news/98102116072/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%AD%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%AD%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D9%84%DB%8C%DA%A9-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%88-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%85-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87 حاجی‌زاده: احتمال شلیک کروز و ورود هواپیماها را داشتیم/چهارشنبه صبح به مسئولان اطلاع دادم.] - ایسنا</ref> <ref>[https://aftabnews.ir/fa/news/631157/%D8%AA%D9%88%D8%B6%DB%8C%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%87%D9%88%D8%A7-%D9%88-%D9%81%D8%B6%D8%A7-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B3%D9%82%D9%88%D8%B7-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D9%86%DB%8C%D8%AF%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D8%AE%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D8%B1%D8%B2%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DA%AF-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%85%D9%87%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 توضیحات فرمانده هوا و فضا سپاه درباره سقوط هواپیمای اوکراینی: بعد از شنیدن این خبر آرزوی مرگ کردم/همه مسئولیت‌های این کار را می‌پذیریم.] - آفتاب</ref>
| | === مقدمه === |
| | اتهام «محاربه» یکی از مفاهیم کلیدی در فقه اسلامی و قوانین جزایی برخی کشورهای اسلامی، به ویژه جمهوری اسلامی ایران، است. این اتهام که ریشه در متون دینی و حقوقی دارد، اغلب به معنای «جنگیدن با خدا و رسول او» تفسیر می‌شود و مجازات‌های سنگینی مانند اعدام، صلیب‌کشی، قطع عضو یا تبعید را به همراه دارد. در ایران، این اتهام از زمان انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ به بعد، به ابزاری برای سرکوب مخالفان سیاسی، معترضان و گروه‌های اقلیت تبدیل شده است. این مقاله به بررسی معنای لغوی، قرآنی، فقهی و حقوقی این مفهوم می‌پردازد و نقش آن در حذف مخالفان رژیم ایران را تحلیل می‌کند. همچنین، مخالفت‌های فقهی با کاربرد سیاسی آن و گروه‌های بیشترین آسیب‌دیده را مورد بحث قرار می‌دهد. |
|
| |
|
| == تشکیل و ساختار اولیه == | | === معنای لغوی محاربه === |
| نیروی هوایی [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] در اواخر سال ۱۹۸۵ (۱۳۶۴ خورشیدی) بر اساس دستور [[روح‌الله خمینی]]، بنیان‌گذار رژیم جمهوری اسلامی، تأسیس شد. <ref name=":0">[https://www.globalsecurity.org/military/world/iran/pasdaran-airforce.htm#google_vignette GlobalSecurity.org, "Islamic Revolutionary Guards Corps Aerospace Force," accessed September 2025.]</ref>
| | واژه «محاربه» (Moharebeh در انگلیسی) از ریشه عربی «حرب» (ḥarb) به معنای «جنگ» یا «جنگ‌ها» مشتق شده است. این ریشه به معنای «خشمگین شدن» یا «عصبانی شدن» نیز اشاره دارد [1]. در لغت‌نامه‌های عربی و انگلیسی، محاربه اغلب به عنوان «جنگ غیرقانونی» یا «دزدی دریایی» تعریف می‌شود. برای مثال، در Definitions.net، آن را معادل «حرابه» (Hirabah) دانسته که به معنای «جنگ غیرقانونی» یا «دزدی مسلحانه» است و از ریشه «حرب» به معنای خشم و غارت می‌آید [2]. |
|
| |
|
| به گفته [[محسن رضایی]]، فرمانده وقت سپاه، مسئولان این نهاد، در زمینه تشکیل نیروهای دریایی و هوایی طرح‌های زیادی تهیه کرده بودند و در نهایت با موافقت و پیشنهاد شورای عالی سپاه، فرمان تشکیل نیروی هوایی سپاه، از سوی خمینی صادر می‌شود. فرمانی که مخالفانی در ارتش و سطوح بالای سیاسی داشته ولی به محض صدور فرمان، فرماندهان سپاه به سرعت برای تجهیز و گسترش آن تلاش کرده و درگام‌های بعدی با راه‌اندازی آموزشگاه‌های موشکی زمین به زمین، توپخانه ضدهوایی، خلبانی و خلبانی هلیکوپتری، این نیرو را توسعه داده و نهادینه کردند.
| | در بررسی چند لغت‌نامه مختلف: |
|
| |
|
| این نیرو به عنوان یکی از سه شاخه اصلی سپاه (زمینی، دریایی و هوایی) ایجاد گردید تا حمایت هوایی از عملیات سریع‌العمل سپاه را فراهم کند و از نیروی هوایی ارتش (ارتش) مستقل باشد. <ref name=":1">[https://www.dia.mil/portals/110/images/news/military_powers_publications/iran_military_power_lr.pdf Defense Intelligence Agency, "Iran Military Power," 2019]</ref> در ابتدای تشکیل، این واحد با تجهیزات محدود و پرسنل داوطلب، بر عملیات حمایتی مانند حمل‌ونقل و پشتیبانی هوایی تمرکز داشت و ستاد آن در تهران مستقر شد. <ref name=":0" />
| | * در Wiktionary، محاربه (muharebe در ترکی عثمانی) از عربی «محاربة» (muḥāraba) مشتق شده و به معنای «جنگیدن» یا «مبارزه» است [3]. |
| | * در Oxford Islamic Studies (از طریق Oxford Reference)، محارب (Muharib) به فردی اشاره دارد که علیه خدا و جامعه جنگ می‌کند، اغلب با مجازات‌های حدی همراه است [4]. |
| | * در Britannica، محاربه (muharibah) به عنوان یک جرم در حقوق اسلامی تعریف شده که شامل دزدی مسلحانه یا اقدامات تروریستی است [5]. |
| | * در منابع فارسی-انگلیسی مانند Medium، آن را «دشمنی با خدا» ترجمه کرده‌اند که جرمی علیه خداوند است و مجازات مرگ دارد [6]. |
|
| |
|
| در سال‌های اولیه، نیروی هوایی سپاه عمدتاً از هواپیماهای قدیمی مانند سوخو-۲۲ و سوخو-۲۵ که از دوران جنگ ایران-عراق (۱۹۸۰-۱۹۸۸) به دست آمده بودند، استفاده می‌کرد. <ref name=":2">[https://www.cfr.org/backgrounder/irans-revolutionary-guards Council on Foreign Relations, "The Islamic Revolutionary Guard Corps (IRGC)," updated 2025]</ref>
| | این تعاریف نشان‌دهنده جنبه‌های لغوی گسترده‌ای است که از جنگ فیزیکی تا اقدامات معنوی علیه秩序 دینی را شامل می‌شود. |
|
| |
|
| این نیرو در طول جنگ ایران-عراق نقشی جز جابجایی برخی نفرات یا تجهیزات در پشت جبهه‌های جنگ نداشت؛ اما به عنوان بخشی از ساختار موازی با ارتش، نیروی عقیدتی و تحت فرمان ولایت فقیه نظام به شمار می‌رفت و دارای اهمیت پایه‌ای بود. <ref>[https://www.csis.org/analysis/iranian-islamic-revolutionary-guard-corps-irgc-iraqi-view-lost-role-or-bright-future Center for Strategic and International Studies (CSIS), "The Iranian Islamic Revolutionary Guard Corps (IRGC) from an Iraqi View," 2020.]</ref>
| | === مفهوم محاربه در قرآن === |
| | مفهوم محاربه عمدتاً بر پایه آیه ۳۳ سوره مائده (آل عمران) در قرآن کریم بنا شده است. این آیه بیان می‌کند: «إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَسَادًا أَنْ يُقَتَّلُوا أَوْ يُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ مِنْ خِلَافٍ أَوْ يُنْفَوْا مِنَ الْأَرْضِ ۚ ذَٰلِكَ لَهُمْ خِزْيٌ فِي الدُّنْيَا ۖ وَلَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ» (ترجمه: مجازات کسانی که با خدا و رسول او می‌جنگند و در زمین فساد می‌کنند، این است که کشته شوند یا به دار آویخته شوند یا دست و پای‌شان از مخالف قطع شود یا تبعید شوند. این خواری آنها در دنیا است و در آخرت عذابی بزرگ دارند) [7] (سوره مائده، آیه ۳۳). |
|
| |
|
| == تکامل و تغییرات ساختاری ==
| | این آیه که به «آیه حرابه» معروف است، مجازات‌هایی مانند اعدام، صلیب‌کشی، قطع عضو از مخالف یا تبعید را برای کسانی که «با خدا و رسول او می‌جنگند» و «فساد در زمین» می‌کنند، تجویز می‌کند. تفسیرها نشان می‌دهد که این آیه پس از حادثه‌ای در زمان پیامبر اسلام نازل شده، جایی که گروهی از قبیله بنی‌عرینه مسلمان‌نما شدند، اموال را غارت کردند و چوپانی را کشتند [8]. برخی مفسران مانند علمای شیعه و سنی، آن را محدود به دزدی مسلحانه در بیابان می‌دانند، در حالی که دیگران آن را به اقدامات تروریستی یا شورش علیه حکومت اسلامی گسترش می‌دهند [9]. آیه دیگری که مرتبط است، آیه ۲۷۹ سوره بقره است که به «حرب» (جنگ) با خدا اشاره دارد، اما مستقیماً به محاربه مربوط نیست (سوره بقره، آیه ۲۷۹) [10]. |
| پس از پایان [[جنگ ایران و عراق|جنگ ایران-عراق]]، نیروی هوایی سپاه در دهه ۱۹۹۰ بر نوسازی تجهیزات تمرکز کرد. در سال ۱۹۹۹، برنامه‌هایی برای تولید هلیکوپترهای بومی مانند شاهد X۵ اعلام شد که قابلیت پرواز در ارتفاع ۱۷۵۰۰ پا را داشت. در سال ۲۰۰۳، تعدادی هواپیمای سوخو-۲۵ به ناوگان اضافه شد، که برخی از آنها از هواپیماهای فراری ارتش هوایی عراق در سال ۱۹۹۱ به دست آمده بودند. <ref name=":0" /> | |
|
| |
|
| تغییر کلیدی در سال ۲۰۰۹ رخ داد، زمانی که نام این نیرو به "نیروی هوافضای سپاه" تغییر یافت و بخش‌های موشکی و فضایی به آن اضافه شد. <ref name=":0" /> <ref name=":3">[https://www.mizanonline.ir/fa/news/187547/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D8%AA%D8%A7-%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D8%A7%D9%85-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%81%D8%B6%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B3%DB%8C-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA فرماندهان نیروی هوافضای سپاه از ابتدای تاسیس تا کنون را بشناسید/تغییر نام "نیروی هوایی" به "هوافضا" در زمان چه کسی صورت گرفت؟] - خبرگزاری میزان</ref> این تغییر، مسئولیت‌های نیرو را به عملیات موشکی بالستیک کوتاه و میان‌برد، پرتاب‌های فضایی و پهپادها گسترش داد. <ref name=":1" /> از آن زمان، نیروی هوافضا بر توسعه فناوری‌های موشک‌های شهاب و پهپادهای شاهد تأکید کرده است. <ref name=":2" /> در سال ۲۰۱۲، نوسازی ۴۰ هواپیمای سوخو-۲۲ با کمک متخصصان روسی و رومانیایی انجام شد. و در سال ۲۰۱۴، این هواپیماها در عملیات علیه داعش در عراق استفاده شدند. <ref name=":0" />
| | === محاربه در فقه اسلامی === |
| | در فقه اسلامی، محاربه (یا حرابه) به عنوان یک جرم حدی (مجازات ثابت قرآنی) طبقه‌بندی می‌شود و شامل اقدامات مسلحانه علیه امنیت عمومی مانند دزدی بزرگراهی، ترور، آتش‌زدن یا مسموم کردن منابع آب است [11]. علمای کلاسیک مانند حنفی‌ها، مالکی‌ها و شیعیان دوازده‌امامی، مجازات‌ها را بر اساس شدت جرم تعیین می‌کنند: اعدام برای قتل، صلیب‌کشی برای قتل و غارت، قطع عضو برای غارت بدون قتل، و تبعید برای ترساندن بدون آسیب [12]. در عربستان سعودی، آن را به دزدی مسلحانه محدود کرده‌اند و توبه قبل از دستگیری می‌تواند مجازات را لغو کند [13]. با این حال، در ایران، تفسیر گسترده‌تری دارد و شامل عضویت در گروه‌های مسلح مخالف یا حمایت از کودتا می‌شود [14]. |
|
| |
|
| در سال ۲۰۱۸، ۱۰ هواپیمای سوخو-۲۲ پس از ۲۸ سال زمین‌گیر بودن، بازسازی و مجهز به موشک‌های هدایت‌شونده شدند. <ref name=":0" /> نیروی هوافضا همچنین در سال‌های اخیر با صدور پهپادهای خود به نیروهای نیابتی‌اش در منطقه، اقدام به مانورهای مشترک در زمینه‌ی جنگ الکترونیک و عملیات پهپادی هم نموده است. <ref>[https://www.presstv.ir/Detail/2025/02/03/742103/Iran-missiles-can-strike-any-enemy-IRGC-Salami-Aerospace-Quds-Force-Leader IRGC missiles can strike any enemy; Navy capable of engagement anywhere: Salami. PRESS TV]</ref> تخمین زده می‌شود که این نیرو شامل پنج تیپ موشکی، مانند تیپ ۵ رعد، باشد. <ref name=":0" /> | | === محاربه در قوانین ایران === |
| | در قانون مجازات اسلامی ایران (مصوب ۱۳۹۲)، محاربه در ماده ۲۷۹ تعریف شده است: «محاربه عبارت است از کشیدن سلاح به قصد جان، مال یا ناموس مردم یا ارعاب آنها به نحوی که موجب ناامنی در محیط گردد» [15]. مواد ۱۸۳ تا ۱۹۶ قانون جزایی آن را گسترش می‌دهد و شامل عضویت در گروه‌های مسلح، حمایت از گروه‌های مخالف مسلح یا پذیرش پست در دولت کودتا می‌شود [16]. مجازات اصلی اعدام است، اما قاضی می‌تواند گزینه‌های دیگر قرآنی را انتخاب کند. این اتهام اغلب با «افساد فی‌الارض» (فساد در زمین) ترکیب می‌شود که جرمی مشابه است [17]. |
|
| |
|
| == فرماندهان کلیدی == | | === استفاده از اتهام محاربه برای سرکوب مخالفان === |
| نیروی هوافضای سپاه مستقیما زیر نظر شخص علی خامنه‌ای کار می‌کند. <ref>[https://alainpersian.com/article/irgc-aerospace-commanders نگاهی به نیروی هوافضای سپاه پس از کشته شدن فرمانده آن- العین فارسی]</ref> امیرعلی حاجی زاده در مصاحبه‌ای روی نقش مستقیم خامنه‌ای تاکید چنین تاکید کرده بود:<blockquote>در حوزه‌ی موشکی، حدأقل در این دوازده سال گذشته، ارتباط مستقیم و جلسات مستمری با رهبر انقلاب اسلامی داشتیم و مسائل اساسی را، چه حضوری و چه از طریق نامه، با ایشان هماهنگ می‌کردیم. ایشان در این زمینه صاحب‌نظر بودند و گاهی حتی مسیر پیش‌روی ما را اصلاح می‌کردند.
| | رژیم ایران از اتهام محاربه برای حذف مخالفان در سطوح اجتماعی و سیاسی استفاده کرده است. پس از انقلاب ۱۹۷۹، ده‌ها مقام سابق شاهنشاهی به این اتهام اعدام شدند [18]. در دهه‌های اخیر، آن را علیه معترضان، اقلیت‌ها و مخالفان سیاسی اعمال کرده‌اند. برای مثال، در اعتراضات ۲۰۰۹ (جنبش سبز)، افراد مانند محمدامین ولیان و عبدالرضا قنبری به محاربه محکوم شدند [19]. در اعتراضات ۲۰۲۲ (پس از مرگ مهسا امینی)، حداقل ۴۳ نفر به محاربه یا افساد فی‌الارض محکوم شدند و حداقل چهار نفر اعدام شدند، مانند محسن شکاری و مجیدرضا رهنورد [20]. سازمان‌های حقوق بشری مانند عفو بین‌الملل و سازمان ملل این را «ابزاری سیاسی برای محرومیت از زندگی» می‌دانند و محاکمات را ساختگی و مبتنی بر اعترافات اجباری توصیف کرده‌اند [21]. این اتهام در سطوح اجتماعی (معترضان عادی) و سیاسی (رهبران مخالف مانند میرحسین موسوی که متهم اما محاکمه نشد) اعمال شده و منجر به شکنجه، اعدام و قتل‌های فراقضایی شده است [22]. |
|
| |
|
| ...در حوزه‌ی توسعه‌ی بخش هوایی و هواپیما. حضرت آقا گفتند این بخش را خیلی دنبال نکنید، این‌ها مأموریت شما نیست، این مأموریت ارتش است. شما بچسبید فقط به موشک. دنبال چیز دیگر نباشید. <ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1404/04/24/3355187/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%AD%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%B5%D9%85%DB%8C%D9%85-%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A2%D9%82%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9%DB%8C نقش خامنه‌ای در صنعت موشکی هوافضای سپاه- مصاحبه با امیرعلی حاجی‌زاده- دفتر حفظ و نشر آثار خامنه‌ای- خبرگزاری تسنیم۲۴تیر۱۴۰۴]</ref></blockquote>موسی رفان، مهندس برق، از سال ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۰ (۱۳۶۴ تا ۱۳۶۹ خورشیدی) اولین فرمانده نیروی هوایی سپاه بود و بر ساختار اولیه تمرکز داشت. <ref name=":0" /> <ref name=":4">[https://akharinkhabar.ir/politics/2755906/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D8%AF%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86 فرماندهان نیروی هوافضای سپاه از ابتدا تاکنون-نقل قول از خبرگزاری میزان-سایت آخرین خبر]</ref>
| | === بیشترین کشتار با اتهام محاربه از کدام گروه سیاسی === |
| | بیشترین کشتار با اتهام محاربه در ایران علیه گروه‌های اقلیت قومی و سیاسی مخالف مانند کردها، بلوچ‌ها و سازمان مجاهدین خلق (MEK) بوده است. گزارش‌های حقوق بشری نشان می‌دهد که اقلیت‌های قومی بیش از حد در آمار اعدام‌ها نمایندگی دارند: در ۲۰۲۴، اقلیت‌ها (کردها، بلوچ‌ها، عرب‌ها) بیش از نیمی از اعدام‌ها را تشکیل می‌دادند، اغلب به اتهام محاربه یا افساد فی‌الارض [23]. سازمان مجاهدین خلق بیشترین آسیب را دیده، با هزاران اعدام در دهه ۱۹۸۰، از جمله کشتار ۱۹۸۸ که هزاران زندانی سیاسی به محاربه محکوم و اعدام شدند [24]. در اعتراضات اخیر، معترضان عادی (نه گروه خاص) بیشترین محکومیت‌ها را داشته‌اند، اما گروه‌های مسلح کرد مانند PJAK و بلوچ‌ها (به اتهام جدایی‌طلبی) همچنان بیشترین اعدام‌ها را تجربه می‌کنند [25]. |
|
| |
|
| حسین دهقان از ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲ (۱۳۶۹-۱۳۷۰) فرماندهی را بر عهده گرفت و بعدها به سمت‌های ارشد مانند وزارت دفاع رسید. محمدحسین جلالی از ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷ (۱۳۷۱-۱۳۷۶) بر نوسازی اولیه نظارت کرد. <ref name=":4" /> | | === مخالفت‌های فقهی و روحانیون با کاربرد محاربه === |
| | هرچند برخی علما مانند آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی fatwaهایی در حمایت از کاربرد محاربه علیه تهدیدکنندگان رهبر صادر کرده‌اند [26]، مخالفت‌های فقهی نیز وجود دارد. علمای شیعه مانند حسین کاظمینی بروجردی خود به محاربه متهم شدند و کاربرد سیاسی آن را محکوم کردند [27]. کارشناسان فقهی ایرانی اساس قرآنی محکومیت‌های محاربه را زیر سؤال برده‌اند و می‌گویند آیه ۳۳ مائده محدود به دزدی مسلحانه است، نه اعتراضات سیاسی [28]. در گزارش‌های سازمان ملل، علما تفسیرهای متفاوت قرآنی را برجسته کرده‌اند که مجازات مرگ را برای جرایم سیاسی رد می‌کنند [29]. همچنین، پیشنهادهایی برای تغییر مجازات محاربه برای حفظ امنیت عمومی وجود دارد، با تأکید بر تفسیر محدودتر آیه [30]. |
|
| |
|
| [[محمدباقر قالیباف]] از ۱۹۹۷ تا ۱۹۹۹ (۱۳۷۶-۱۳۷۸) فرمانده بود و برنامه‌های تولید هلیکوپتر بومی را پیش برد؛ او بعدها به فرماندهی نیروی انتظامی منصوب شد. <ref name=":0" /> <ref name=":4" /> پس از آن، چندین فرمانده موقت یا کوتاه‌مدت خدمت کردند تا در سال ۲۰۰۹، هم‌زمان با تبدیل نیروی هوایی سپاه به «نیروی هوافضا سپاه» [[امیرعلی حاجی‌زاده]] به فرماندهی رسید. <ref name=":0" /> <ref name=":3" /> حاجی‌زاده، که سابقه بازدید از کره شمالی در ۱۹۸۶ برای فناوری موشکی داشت، بر توسعه موشک‌ها و پهپادها تمرکز کرد و تا هنگام مرگ در خرداد ۱۴۰۴ بر اثر حمله‌ی مستقیم اسرائیل، در این سمت بود. <ref name=":0" /> <ref>[https://www.unitedagainstnucleariran.com/amir-ali-hajizadeh-commander-of-irgcs-aerospace-force United Against Nuclear Iran, "Amir Ali Hajizadeh: Commander of the IRGC's Aerospace Force," accessed 2025]</ref>
| | === نتیجه‌گیری === |
| | اتهام محاربه، از یک مفهوم قرآنی برای حفظ امنیت عمومی، به ابزاری برای سرکوب در ایران تبدیل شده است. این کاربرد سیاسی منجر به نقض حقوق بشر گسترده شده و نیاز به بازنگری فقهی و حقوقی دارد. مخالفت‌های داخلی و بین‌المللی می‌تواند به محدود کردن سوءاستفاده از آن کمک کند. |
|
| |
|
| در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ (۲۳ خرداد ۱۴۰۴)، حاجی‌زاده همراه با فرماندهان دیگری مانند محمدباقر طاهرپور (فرمانده یگان پهپادی) و داوود شیخیان (فرمانده پدافند هوایی) در حمله هوایی اسرائیل به مقر زیرزمینی کشته شد. <ref name=":5">[https://www.radiofarda.com/a/revolutionary-guard-announce-more-commandors-killed-by-israel--aerospace/33443589.html سپاه نام دیگر فرماندهان ارشد کشته شده هوافضا را اعلام کرد.] - رادیوفردا</ref> <ref name=":6">[https://fararu.com/fa/news/876001/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87 شهادت ۷ فرمانده نیروی هوافضای سپاه] - فرارو</ref> این رویداد، منجر به مرگ حداقل هفت فرمانده ارشد دیگر مانند منصور صفارپور و مسعود طیب گردید. <ref name=":5" /> <ref name=":6" /><ref>[https://en.mehrnews.com/news/233170 Mehr News, "IRGC releases names of 7 Aerospace commanders martyred," June 15, 2025]</ref>
| | === لیست منابع === |
|
| |
|
| خامنه‌ای بلافاصله مجید موسوی (حسین موسوی افتخاری)، از فرماندهان باسابقه سپاه را به عنوان فرمانده جدید هوافضای سپاه منصوب کرد.<ref>[https://www.mizanonline.ir/fa/news/313368/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%AF-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF جانشین‌های فرماندهان ارشد سپاه] - خبرگزاری میزان</ref> <ref>[https://www.aljazeera.com/news/2025/6/15/what-is-irans-irgc-and-who-has-israel-killed Al Jazeera, "What is Iran's IRGC and who has Israel killed?," June 15, 2025]</ref> موسوی، متولد تهران، ارتباط نزدیکی با حسن تهرانی مقدم داشته و بر عملیات موشکی و پهپادی تمرکز دارد. <ref>[https://fararu.com/fa/news/875589/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D8%AC%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%AA مجید موسوی، فرمانده جدید هوافضای سپاه کیست؟] - فرارو</ref>
| | # [[Hirabah|https://en.wikipedia.org/wiki/Hirabah]] |
| | | # <nowiki>https://www.definitions.net/definition/Moharebeh</nowiki> |
| مهم‌ترین سوابق مجید موسوی عبارتند از:
| | # [[Muharebe|https://en.wiktionary.org/wiki/muharebe]] |
| | | # <nowiki>https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803100205678</nowiki> |
| * جانشین فرمانده نیروی هوافضای سپاه در سال‌های اخیر
| | # <nowiki>https://www.britannica.com/topic/muharibah</nowiki> |
| * از مسئولان ارشد در طراحی، توسعه و اجرای برنامه موشک‌های بالستیک، سامانه‌های پهپادی و تجهیزات فضایی سپاه
| | # <nowiki>https://medium.com/@ruialves/what-is-the-meaning-of-moharebeh-under-sharia-law-7b1308ccde37</nowiki> |
| * همکاری نزدیک با حسن تهرانی مقدم و امیرعلی حاجی‌زاده در راه‌اندازی و گسترش تسلیحات موشکی
| | # <nowiki>https://quran.com/5/33</nowiki> |
| * نقش کلیدی در برنامه‌ریزی عملیاتی، آموزش‌های راهبردی، و تقویت زیرساخت‌های حوزه هوافضا
| | # [[Hirabah|https://en.wikipedia.org/wiki/Hirabah]] |
| * عضویت در شوراهای عالی فناوری دفاعی و پروژه‌های مشترک با سازمان جهاد خودکفایی سپاه
| | # <nowiki>https://feqh.semnan.ac.ir/article_8709.html?lang=en</nowiki> |
| | | # [[Hirabah|https://en.wikipedia.org/wiki/Hirabah]] |
| مجید موسوی همچنین در آذرماه ۱۴۰۳ (دسامبر ۲۰۲۴)، به‌دلیل «نقش مستقیم در توسعه توانمندی‌های موشکی و پهپادی سپاه»، در فهرست تحریم‌های وزارت خزانه‌داری ایالات متحده امریکا قرار گرفت. <ref>[https://www.irna.ir/news/85694341/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D9%87%D9%BE%D8%A7%D8%AF-%D9%88-%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85 امریکا تحریم‌هایی علیه ۳ فرد و نهاد مرتبط با برنامه‌های پهپادی و موشکی ایران اعمال کرد.] - ایرنا</ref> همچنین بریتانیا او را به دلیل «فعالیت خصمانه علیه امنیت اسرائیل» تحت تحریم قرار داده است. <ref>[https://search-uk-sanctions-list.service.gov.uk/designations/IRN0223 UK Sanctions List, "Majid Mousavi Designation," September 2024]</ref>
| | # [[Hirabah|https://en.wikipedia.org/wiki/Hirabah]] |
| | | # [[Hirabah|https://en.wikipedia.org/wiki/Hirabah]] |
| == تجهیزات و امکانات ==
| | # [[Hirabah|https://en.wikipedia.org/wiki/Hirabah]] |
| سازمان رزم نیروی هوایی سپاه با به کارگیری چند هواپیمای تکانو در سال ۱۳۶۸ شکل گرفت. در دوران پس از جنگ، یکی از مهم‌ترین برنامه‌های نیروی هوایی سپاه، ایجاد پایگاه‌های موشکی در شهرهای مختلف ایران بود که به توسعه دامنه نفوذ نظامی این نیرو کمک موثری کرد. دومین مرحله مهم توسعه نیروی هوایی سپاه در سال ۱۳۸۸ بود که با افزوده شدن بخش فضایی به آن، نیروی هوافضای سپاه تشکیل شد.
| | # <nowiki>https://www.refworld.org/legal/legislation/natlegbod/1991/fa/115464</nowiki> |
| | | # <nowiki>https://www.refworld.org/legal/legislation/natlegbod/1991/fa/115464</nowiki> |
| سومین مرحله تغییرات به اسفند سال ۱۳۹۴ باز می‌گردد که با تشکیل نیروی هوانیروز در نیروی زمینی سپاه، بخش عمده یگان بالگردهای نیروی هوایی سپاه به نیروی زمینی تحویل داده شد. در سال های اخیر با تمرکز بر افزایش توان موشکی بر اهمیت نیروی هوافضای سپاه افزوده شد. فرماندهان سپاه مدعی هستند که از نظر توان موشکی، در خاورمیانه در رتبه اول و در سطح جهان در رتبه هفتم هستند.
| | # [[Moharebeh|https://en.wikipedia.org/wiki/Moharebeh]] |
| | | # <nowiki>https://iranhr.net/en/articles/4725/</nowiki> |
| سپاه فاقد هواپیمای بزرگ بود و به همین دلیل تعدادی از هواپیماهای Falcon- 20 شرکت آسمان را گرفت همچنین تعدادی نیز از نیروی دریایی و هلال احمر در اختیار گرفت (البته به صورت موقت) که بعدها تعدادی از این هواپیماها به ناوگان سپاه اضافه شد.
| | # [[Moharebeh|https://en.wikipedia.org/wiki/Moharebeh]] |
| | | # [[Moharebeh|https://en.wikipedia.org/wiki/Moharebeh]] |
| تعدادی از هواپیماهای O-2 در ژاندارمری بودند؛ با آمدن هواپیماهای جدید‌تر پیش از [[انقلاب ضد سلطنتی]]، این هواپیما از رده خارج شدند. سپاه بعدها آنها را در اختیار گرفت و در عملیات‌های هوایی از آنها استفاده نمود.
| | # <nowiki>https://www.bbc.com/news/world-middle-east-63949566</nowiki> |
| | | # <nowiki>https://www.ohchr.org/en/press-releases/2021/10/iran-death-penalty-used-political-tool-un-expert</nowiki> |
| این نیرو از یک یگان هوایی به یک نیروی هوایی تهاجمی تبدیل شد، که از هواپیماهایی مانند SU-25 و F-6 و EMB – 312 Tucano استفاده می‌کرد. برخی منابع از ورود F-7N به نیروی هوایی سپاه نیز خبر می‌دهند. هواپیماهای SU-25 که در پایگاه شیراز هستند به تعداد ۷ فروند در جریان جنگ امریکا و عراق از طرف حکومت عراق به امانت به ایران فرستاده شدند که سپاه در اختیار خود گرفت. همچنین سپاه ۳ فروند نیز از روسیه خریداری کرده بود، برخی از منابع غربی تعداد SU-25 سپاه را در حدود ۳۰ فروند تخمین می زنند.
| | # <nowiki>https://www.amnesty.org/en/latest/news/2025/09/iran-over-1000-people-executed-as-authorities-step-up-horrifying-assault-on-right-to-life/</nowiki> |
| | | # <nowiki>http://iranprimer.usip.org/blog/2025/feb/25/report-executions-minorities-iran-2024</nowiki> |
| در مجموع طی جنگ اول خلیج فارس ۴۰ فروند سوخو ۲۲ به ایران گریخت..سرانجام سپاه این هواپیماها را در سال ۱۳۹۴ عملیاتی کرد.
| | # [[Moharebeh|https://en.wikipedia.org/wiki/Moharebeh]] |
| | | # <nowiki>https://www.ecpm.org/app/uploads/2025/02/Annual-Report-on-the-Death-Penalty-in-Iran-2024.pdf</nowiki> |
| ۱۵ فروند نسخه ترابری ایلیوشین ۷۶ از عراق به ایران رفت که حدود یک دهه بعد در ایران عملیاتی شد و بین سپاه و ارتش تقسیم شد.
| | # <nowiki>https://en.irna.ir/news/85876243/Anyone-threatening-Leader-is-guilty-of-moharebeh-Ayatollah</nowiki> |
| | | # [[Moharebeh|https://en.wikipedia.org/wiki/Moharebeh]] |
| * تعداد ۱۲ فروند میگ ۲۳
| | # <nowiki>https://www.iranintl.com/en/202212117200</nowiki> |
| * ۷ فروند سوخوی ۲۵
| | # <nowiki>https://cdn.penalreform.org/wp-content/uploads/2015/07/Sharia-law-and-the-death-penalty.pdf</nowiki> |
| * ۲۴ فروند میراژ اف ۱
| | # <nowiki>https://journalisslp.com/index.php/isslp/article/download/257/581/1915</nowiki> |
| * ۲۴ فروند سوخوی ۲۴
| |
| * چهار فروند میگ ۲۹
| |
| * یک فروند بوئینگ ۷۰۷
| |
| * یک فروند بوئینگ ۷۲۷
| |
| * دو فروند بوئینگ ۷۳۷
| |
| * دو فروند بوئینگ ۷۴۷
| |
| * سه فروند فالکون ۵۰
| |
| * یک فروند جت استار عراقی
| |
| * یک فروند ایرباس ۳۰۰
| |
| * ۵ فروند ایرباس ۳۱۰ کویتی از عراق به ایران رفت.
| |
| | |
| تعداد ۱۶ فروند هواپیما F-6 مدل چینی Mig-19 در اختیار سپاه قرار دارد که اسکادران ۱۳۲ در زاهدان از این هواپیما استفاده می‌کند.
| |
| | |
| EMB – 312 Tucano به تعداد ۱۵ فروند در اختیار سپاه قرار دارد که قابلیت‌های محدودی برای امور رزمی دارد.
| |
| | |
| این نیرو برای آموزش خلبانان تازه وارد از هواپیماهای MFI-17B Mushak که به تعداد ۱۵ فروند از پاکستان خریداری شده استفاده می‌کند.
| |
| | |
| همچنین این نیرو از هواپیماهای PC-7 نیز استفاده می‌کند که در ایران به نام S-68 ساخته می‌شود.
| |
| | |
| سپاه برای امور ترابری از هواپیماهای AN-74 TK 200 به تعداد ۱۲ فروند IL-76 احتمالا ۱۲ فروند ۹ فروند Y-12 و تعدادی Falcon 20 استفاده می‌کند.
| |
| | |
| برخی آمار از خرید ۲۴ فروند هواپیما Y-7 بعلاوه تعدادی نامعلوم F-27 خبر می‌دهند.
| |
| | |
| این نیرو به مرور در سال‌های اولیه بعد از جنگ با ورود هواپیماهای ایلیوشین ایل-۷۶ و سوخو سو-۲۵ وهلی‌کوپتر میل۱۷ قدرتمندتر شد.
| |
| | |
| پایگاه‌های نیروی هوایی سپاه در تهران، مشهد، شیراز و چند نقطه نامعلوم دیگر مستقر است.
| |
| | |
| == شلیک موشک و سرنگون کردن پرواز ۷۵۲ هواپیمایی اوکراین ==
| |
| '''[[سقوط هواپیمای اوکراینی]]،''' حادثه‌ای است که در روز ۸ ژانویه مصادف با ۱۸ دی ماه ۱۳۹۸ رخ داد. در این حادثه همه‌ی ۱۷۶ مسافر و سرنشین هواپیمای اوکراینی جان باختند. حکومت ایران پس از کشته شدن [[قاسم سلیمانی]] فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران]] و [[ابومهدی المهندس]] از فرماندهان [[حشد الشعبی]] تهدید کرده بود که به منافع و نیروهای آمریکایی در منطقه حمله خواهد کرد. این هواپیما پس از آن سقوط کرد که رژیم ایران پایگاه نظامی عین‌الأسد متعلق به نیروهای آمریکایی در عراق را هدف یک حمله موشکی قرار داد. مقامات ایرانی گفتند این هواپیما در اثر نقص فنی سقوط کرده است. با این همه شواهد نشان می‌داد که این هواپیما توسط موشک‌های زمین به هوای [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] مورد هدف قرار گرفته است.
| |
| | |
| اگرچه تا اعتراف رسمی نهادهای نظامی رژیم ایران سه روز پنهان‌کاری و دروغگویی انجام شد؛ اما فایل صوتی جواد ظریف، وزیر خارجه وقت رژیم، نشان داد که مقامات سپاه پاسداران بلافاصله پس از واقعه می‌دانستند که هواپیما در اثر شلیک موشکی سپاه سقوط کرده است. <ref>[https://www.nytimes.com/2021/04/25/world/middleeast/iran-suleimani-zarif.html Iran’s Foreign Minister, in Leaked Tape, Says Revolutionary Guards Set Policies] - The New York Times</ref>
| |
| | |
| سرانجام در روز۲۱ دی ماه ۱۳۹۸ ستاد نیروهای مسلح ایران در بیانیه‌‌ای مسئولیت شلیک و سرنگون کردن هواپیمای اوکراینی را پذیرفت و اعلام نمود این هواپیما در اثر یک خطای انسانی توسط پدافند سپاه پاسداران مورد هدف قرار گرفته است. [[امیرعلی حاجی‌زاده]] نیز طی یک کنفرانس خبری به این موضوع اعتراف کرد. چند ساعت پس از آن اعتراضات مردمی در چندین نقطه‌ی ایران آغاز شد. مردم در شعارهای خود [[سید علی خامنه ای|علی خامنه‌ای]] و سپاه پاسداران را هدف قرار دادند و خواهان سرنگونی [[رژیم ولایت فقیه]] شدند. <ref>[https://iran-efshagari.com/%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D9%87-%DB%B9%DB%B8-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA%DA%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C/ قیام دی ماه ۹۸ - اعتراف رژیم به دروغگویی در مورد هواپیمای اوکراینی و خروش مردم تهران] - ایران افشاگر</ref>
| |
| | |
| پاسدار [[حسین سلامی]]، فرمانده وقت سپاه پاسداران به خانواده‌ی قربانیان گفته بود که شلیک و سرنگون کردن این هواپیما باعث شد جنگ رخ ندهد و اگر این اتفاق نمی‌افتاد ۱۰ میلیون نفر کشته می‌شدند! <ref>[https://www.asriran.com/fa/news/821517/%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%DA%AF%D9%81%D8%AA-%D8%A7%DA%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%82-%D9%86%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%AF-10-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%86-%D9%86%D9%81%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF سلامی گفت اگر این اتفاق نمی‌افتاد، 10 میلیون نفر کشته می‌شدند.] - عصر ایران</ref>
| |
| | |
| == آزمون واقعیت توانمندی‌ها ==
| |
| در تبلیغات و روی کاغذ، توانمندی رزمی بالایی برای این نیرو تصور می‌شد. این نیرو مسئول مدیریت بزرگ‌ترین زرادخانه موشکی در خاورمیانه شناخته می‌شود، که شامل موشک‌هایی چون «شهاب»، «قیام»، «خرمشهر»، «ذوالفقار» و «رضوان» است که به لحاظ برد شلیک، برخی از این موشک‌ها توانایی رسیدن به مناطق مرزی اروپا را دارند.
| |
| | |
| نیروی هوافضا همچنین در توسعه پهپادهایی مانند «شاهد ۱۲۹» و «شاهد ۱۳۶» نقش اصلی ایفا کرده است. این پهپادها نه تنها در استراتژی نظامی ایران جایگاه ویژه‌ای یافته‌اند، بلکه به خارج ایران هم صادر شده و مورد استفاده‌ی نیروهای نیابتی رژیم ایران مانند حوثی‌های یمن <ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B2%D9%88%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D9%87%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DB%8C%D9%85%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA/a-56226338 ایران پهپادهای انتحاری در یمن مستقر کرده‌است. - نیوزویک/ دویچه وله]</ref> و حزب‌الله لبنان هم قرار گرفته‌اند. همچنین در حملات روسیه به اوکراین نیز از پهپادهای شاهد این نیرو استفاده شده است. <ref>[https://web.archive.org/web/20221007171151/https://finance.yahoo.com/news/ukrainian-soldiers-tell-deal-iranian-142800996.html Ukrainian soldiers tell how they deal with Iranian kamikaze drones used by Russia]</ref>مقامات اوکراینی ضمن تایید استفاده‌ی روسیه از پهپادهای ایرانی، اعلام کرده‌اند که بیش از ۲۲۰ فروند از این پهپادها را تا ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۲ سرنگون کرده‌اند. <ref>[https://www.washingtonpost.com/national-security/2022/10/20/russia-iran-kamikaze-drones/ U.S. has viewed wreckage of kamikaze drones Russia used in Ukraine] - ''Washington Post''</ref>
| |
| | |
| افزون بر این، این نیرو سیستم‌های دفاع هوایی ساخت داخل مانند «رعد»، «باور ۳۷۳» و «سوم خرداد» را به‌کار می‌گیرد که بنابر ادعای تهران توان مقابله با جنگنده‌ها، موشک‌ها و حتی ماهواره‌ها را دارند. ادعایی که البته در جریان جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل و حملات هوایی امریکا، به طور کلی باطل شد و آسمان سراسر ایران و حتی پایتخت، بدون هیچ توان دفاعی از سوی سپاه، تماما تحت کنترل هواپیماهای مهاجم بود. در واقع سکوهای پرتابل پدافندی، خود اولین هدف تهاجم‌های هوایی بودند و نه تنها سیستم‌های پدافندی مانند «باور ۳۷۳» که سپاه مدعی بومی بودن ساخت آن است، بلکه سامانه‌های پدافندی اس ۳۰۰ خریداری شده از روسیه نیز توان مقابله نداشتند. این موضوع فراتر از ادعاهای تبلیغاتی رسانه‌های رژیم ایران، در تصاویر حملات مشهود بود. <ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/1311363/%D9%84%D8%AD%D8%B8%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%AF%D8%A7%D9%81%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 لحظه برخورد پرتابه‌های موساد به سامانه‌های پدافند هوایی ایران- سایت تابناک]</ref>
| |
| | |
| در حوزه فضایی، نیروی هوافضا تاکنون چندین ماهواره نظامی از جمله «نور ۱»، «نور ۲» و «نور ۳» را با استفاده از موشک‌های «قاصد» و «قائم ۱۰۰» به فضا فرستاده است؛ اما اطلاعاتی از دستاوردهای این اقدامات وجود ندارد.
| |
| | |
| همچنین پایگاه‌های زیرزمینی موسوم به «شهرهای موشکی» و مراکز تولید تسلیحات وابسته به سازمان جهاد خودکفایی، بخش مهمی از زیرساخت این نیرو را تشکیل می‌دهند.
| |
| | |
| نیروهای مسلح اسرائیل طی گزارشی درباره‌ی حملات ۲۳ خرداد۱۴۰۴ (۱۳ ژوئن ۲۰۲۵) اعلام کردند: <blockquote>
| |
| بیش از ۲۰۰ هواپیمای اسرائیلی در حملات اولیه بیش از ۳۳۰ مهمات را بر حدود ۱۰۰ هدف پرتاب کردند. <ref>[https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-200-aircraft-involved-in-opening-strikes-on-iran-with-several-top-officials-killed/ IDF: 200 aircraft involved in opening strikes on Iran, with several top officials killed]</ref></blockquote>
| |
| اما در تمام این پروازها، سیستم‌های پدافندی نیروهای سپاه، نتوانست هیچ اقدام موثری برای دفاع یا سرنگون کردن مهاجمان انجام دهد. ادعای سرنگونی هواپیماهای اف۳۵ و اف۱۶ اسرائیل در رسانه‌های وابسته به رژیم مطرح شد؛ <ref>[https://www.khabarfoori.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C-32/3147391-%D9%BE%D8%AF%D8%A7%D9%81%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%B3%D8%A7%D9%82%D8%B7-%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AE%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B2%D9%86-%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D9%88 پدافند هوایی۲ جنگنده اسرائیلی را ساقط کرد و خلبان زن اسیر شد!-خبرفوری]</ref> <ref>[https://www.asriran.com/fa/news/1068665/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%B5%D8%AF%D8%A7-%D9%88-%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B3%D8%B1%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D9%81-%DB%B3%DB%B5%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 گزارش صدا و سیما درباره سرنگونی اف۳۵های اسرائیل - عصر ایران]</ref> <ref>[https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-62/4188038-%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D9%BE%D8%AF%D8%A7%D9%81%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4-%D8%AF%D9%88-%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%D9%86%D9%87%D8%AF%D9%85 پایگاه اطلاع رسانی ارتش جمهوری اسلامی ایران گزارش داد، نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، دو فروند جنگنده F۳۵ رژیم صهیونیستی و تعداد زیادی ریزپرنده را با موفقیت مورد اصابت قرار داده و منهدم ساخت. - سایت دنیای اقتصاد]</ref> <ref>[https://www.rokna.net/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D9%87-245/1137461-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D8%B1%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%DB%8C-%D9%82%D9%85-%D8%B9%DA%A9%D8%B3-%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%B4-%D8%B4%D8%A7%D8%AF شهادت محمد علیزاده بعد از سرنگون کردن هواپیمای اف۱۶ اسرائیل بر فراز فردوی قم- رکنا]</ref>اما هرگز سند و شواهدی برای آن یافت نشد. تنها تصاویر مربوط به سقوط یکی از این هواپیماها هم توسط هوش مصنوعی و از
| |
| | |
| برخی از مقامات و همچنین تلویزیون رسمی رژیم ایران مدعی شدند که اصلا هیچ هواپیمایی در طول جنگ به تهران نرسیده است. <ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/957681/%D9%87%DB%8C%DA%86-%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B7%D9%88%D9%84-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3-%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86 هیچ جنگنده اسرائیلی در طول جنگ به تهران نرسید/کارشناس تلویزیون: می‌خواهند شما را بترسانند!]</ref>
| |
| | |
| | |
| | |
| == منابع ==
| |