کاربر:Khosro/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''جنبش تنباکو''' ، '''نهضت تنباکو''' یا '''قیام تنباکو''' (در سال ۱۲۶۸) حرکت اجتماعی بود که زمینه ساز آن قرارداد عظیمی بود که بین دولت ایران و یک سرمایه‌گذار انگلیسی به نام «رویتر» بسته شد. در این قرارداد امتیازهای بسیاری را به رویتر داده بودند که همه چیز کشور ایران را فرا می‌گرفت. اولین اقدام رویتر بستن قرارداد تنباکو با مؤسسه سرژی بود؛ این مؤسسه امتیاز کشت، درو، برداشت، فرآوری و توزیع تنباکو در سراسر کشور و صادرات آن به خارج را برعهده گرفت. این قرارداد با عث نارضایتی‌های توده‌های مردم و شعله‌ور شدن قیام و شورش شد. جنبش ابتدا از حرکت اعتراضی مردم درشهرهای تبریز و شیراز و اصفهان آغاز و رفته رفته فراگیر شد و در بعضی شهرها منجر به شورش و درگیری گردید. ۱۷ ماه پس از امضای قرارداد رژی و به میدان آمدن مردم، آیت‌الله میرزا محمد حسین شیرازی (مرجع زمان) که در سامرا می‌زیست فتوای تحریم استعمال توتون و تنباکو را صادر کرد. «بسم‌الله الرحمن الرحیم. الیوم استعمال تنباکو و توتون بأی نحو کان در حکم محاربه با امام زمان (عج) است». سرانجام در روز ۲۵ اردیبهشت سال ۱۲۷۰ شمسی به دنبال اعتراضات و درگیریهای خونین مردم علیه قرارداد رژی، ناصرالدین شاه مجبور به لغو این امتیاز گردید و بدین ترتیب اولین حرکت سراسری خلق علیه یک کمپانی و امتیاز استعماری به ثمر رسید.  

در نیمهٴ دوم قرن سیزدهم شمسی، بافت اجتماعی ایران به این شکل بود که یک شاه مطلقالعنان، با جمع کثیری از شاهزادگان، درباریان، اشراف، ایلخانان(خوانین عشایر) و آخوندهای وابسته، در یک طرف، یعنی در حاکمیت، و در مقابل، تودهٴ کثیر دهقانان، صنعتگران، پیشهوران، و قشرهای پایین شهری، قرار داشتند. این تودههای ستمدیده با وقوع هر اعتراض و خیزشی که علیه حاکمیت بود به آن میپیوستند. در این میان، بوژوازی نوپای تجاری هم، که ممانعت ها و اخاذیهای دربار و خوانین را در برابر تجارت و کسب و کار خود میدید، بتدریج، در کنار این اقشار ناراضی قرار میگرفتند.   

نظام فئودالی با هر نوع تغییری که تسلط مطلق آن را ضربهپذیر کند، به ستیزه برمیخاست. از جمله با ایجاد راهآهن، رشد صنعت، برقراری امنیت و قانون مخالفت میکرد. شرایط دلخواه آنان همان شرایطی بود که بر جامعه حاکم بود. یعنی استیلای خوانین و شاهزادگان و روابط ملوکالطوایفی در نقاط مختلف ایران که بااتکاء به ارباب بزرگتر یعنی شاه از روستائیان کار میکشیدند. دراین میان، بخش عظیمی از املاک و زمینهای کشور، جزو املاک موقوفه و در مالکیت خصوصی آخوندهای همدست دربار بود.  

 

خاطرات حاج سیاح ازشهر مشهد:<blockquote>«در این شهر قریب دو هزار سید و ملای مفتخور به جام مردم افتاده و موقوفات را بالا کشیده اند, از بس ملک خریده اند, دستگاه شاهی دارند, هربنده خدایی اعتراض و پرسش کند, با شمشیر و تکفیر و نیزه و تبر حسابش را می رسند»</blockquote>از این آخوندها در دوران قاجار بسیار بوده اند, کسانی مثل. شیخ محمد تقی آقانجفی,که حتی بانکی راه انداخته بود که با بانک شاهی رقابت می کرد, مجتهد اصفهان که روستاهای حاصلخیز اطراف اصفهان  یکی یک می خرید و گندمشون رو به هرنرخی که خودش میخواست می فروخت, در هرحال آخوندهای دوران قاجار درآمدهای کلان حاصل از موقوفات، و خمس و زکات و سهم امام رو به مصرف خرید زمین میرساندند و یا در امورتجاری به کار میانداختند, به این ترتیب در غارت شهر و ده، یا بعبارت بهتر، در غارت روستایی و شهری فقیر، دست داشتند.

به سال قحطی، حاج ملا علی کنی مجتهد تهران، غله انبار داشت و مردم از گرسنگی می مردند,،روزی دویست  سیصد نفر در کوچه و بازار و محله ها می میرند, در برخی جاها حتی آدم می کشند و گوشت او را میخورند چه برسد به اسب و الاغ اما  مجتهد، غله را به امید گران تر فروختن نمی داد و بندگان خدا تلف می شدند.<ref name=":0" />