کاربر:Khosro/صفحه تمرین سهراب سپهری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سهراب سپهری''' ، (زاده ۱۵ مهرماه ۱۳۰۷، کاشان – در گذشته ۱ اردیبهشت ۱۳۵۹، تهران) شاعر، نقاش و نویسنده‌ی نامدار ایرانی است. وی فارغ‌التحصیل لیسانس ادبیات از دانشگاه تهران بود. سهراب سپهری در سال ۱۳۳۲، از دانشکده هنرهای زیبا فارغ التحصیل شد؛ و نشان درجه اول علمی را دریافت کرد. پدر و مادر سهراب سپهری اهل شعر و ادب بودند و سهراب در در چنین فضای رشد کرد. سهراب سپهری از دوران کودکی در جستجوی شعر و شاعری بود؛ و گاهی شعرهایی زمزمه می‌کرد. او مدتی در اداره کل اطلاعات وزارت کشاورزی با سمت سرپرست سازمان سمعی و بصری در سال ۱۳۳۷، مشغول به کار شد. سهراب سپهری هم‌چنین از مهرماه ۱۳۴۰، به تدریس در هنرکده هنرهای تزیینی تهران پرداخت. سهراب بارها به کشورهای ژاپن، ایتالیا، فرانسه، آمریکا، هندوستان، و بسیاری دیگر از کشورهای شرق و غرب سفر کرد. سفرهای وی در واقع سیر و سلوک عرفانی بود. این بینش ویژه سهراب سپهری از سفر، به ویژه سفر به کشورهای شرق آسیا و آشناییش با ادیان هند و بودا، اشعار او را تحت ‌تأثیر قرار داد. سهراب در این دوره به عنوان شاعری صاحب سبک، از محبوبیت فراوانی برخوردار شد. سهراب سپهری در سال ۱۳۳۰، نخستین مجموعه‌ی شعر خود را به نام ''مرگ رنگ'' منتشر کرد. اشعار او به زبان‌های انگلیسی، ایتالیایی، فرانسوی و اسپانیایی ترجمه شده است. آثار به جا مانده از سهراب سپهری مجموعاً هشت کتاب است که معروف‌ترین شعر او صدای پای آب و مسافر است. سهراب سپهری در سال ۱۳۵۸، به بیماری سرطان خون مبتلا شد؛ و در همان سال برای درمان عازم انگلستان شد، اما دیگر بیماری وی علاجی نداشت؛ و ناکام از درمان به تهران بازگشت. سهراب سپهری سرانجام در غروب اول اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۵۹، در بیمارستان پارس تهران به علت سرطان خون درگذشت.  

سهراب سپهری در ۱۵ مهرماه ۱۳۰۷، در کاشان به دنیا آمد؛ اما به روایت دیگر روز تولد او ۱۴ مهرماه است که سهراب سپهری خودش در این باره می‌گوید:<blockquote>«مادرم می‌داند كه من روز چهاردهم مهر به دنیا آمده ام. درست سر ساعت ۱۲. مادرم صدای اذان را می‌شندیده است.» '''«سایت بهار ایران»'''</blockquote>پدربزرگ سهراب سپهری، میرزا نصرالله خان سپهری نخستین رئیس تلگراف‌خانه کاشان بود. پدر سهراب، اسدالله و مادرش ماه جبین نام داشتند که هر دو آن‌ها اهل هنر و شعر بودند. پدر سهراب سپهری کارمند اداره پست و تلگراف کاشان بود که در زمان بچگی سهراب به بیماری فلج مبتلا شد و در سال ۱۳۴۱، درگذشت. در اسفند همین سال بود که سهراب از تمامی مشاغل دولتی به کلی کناره‌گیری کرد. پس از این او با حضور بیشتر در زمینه‌ی شعر و نقاشی، آثار بسیاری آفرید و راه خود را پیدا کرد.  

سهراب سپهری در باره‌ی پدرش می‌گوید:<blockquote>«كوچك بودم كه پدرم بیمار شد؛ و تا پایان زندگی بیمار ماند. پدرم تلگرافچی بود. در طراحی دست داشت. خوش خط بود؛ و تار می‌نواخت. او مرا به نقاشی عادت داد.» '''«سایت بهار ایران»'''</blockquote>مادر سهراب نیز که اهل شعر و ادب هم بود، در خردادماه سال ۱۳۷۳، درگذشت. منوچهر سپهری، برادر ارشد و تنها برادر سهراب که هم‌بازی دوران کودکی‌اش بود، نیز در سال ۱۳۶۹، درگذشت. سهراب سپهری سه خواهر به نام‌های همایون‌دخت، پری‌دخت و پروانه دارد.'''«سایت سرپوش»'''

سهراب سپهری در سال ۱۳۳۲، از دانشکده هنرهای زیبا فارغ التحصیل شد؛ و نشان درجه اول علمی را از آن خود کرد. در همین سال در چند نمایشگاه نقاشی در تهران شرکت نمود؛ و هم‌چنین دومین مجموعه‌ی شعر خود را با نام ''زندگی خواب‌ها'' منتشر کرد. اشعار این مجمعه عبارتند از: خواب تلخ، فانوس خیس، جهنم سرگردان، یادبود، لحظه گمشده، باغی در صدا و مرغ افسانه. سهراب سپهری در این مجموعه، اشعارش را بی‌وزن عروضی سراییده که دارای مضمون‌هایی سورئال و تخیلی است. او در آذر ۱۳۳۳، در اداره‌ی کل هنرهای زیبا -فرهنگ و هنر- در قسمت موزه‌ها مشغول به کار شد؛ و در هنرستان‌های هنرهای زیبا هم به تدریس می‌پرداخت. '''«سایت سرپوش»'''

یکی از ویژگی‌های اخلاقی سهراب سپهری سکوت کردن بود. او ساعت‌ها در یک جمع، خاموش می‌نشست و اغلب فکر می‌کرد. به خاطر همین هیچ کس از دوستان وهنرمندان، سخنی را از سهراب به یاد ندارد که در نفی و اثبات کسی بر زبان آورده باشد. سهراب سپهری انسانی پویا و جستجوگر بود که سیر زندگی او دائماً رو به تعالی و ترقی بود. این روحیه پویا و معنوی، یک زمان در شعر و زمانی در نقاشی‌هایش متجلی می‌شد، انگار شعر و نقاشی دو بال پرواز وی برای رسیدن به افق‌های دوردست و زیبا بود. سهراب در این سیرسلوک و پویایی به موفقیت‌های نادری دست یافت.

رفتار سخاوت‌مندانه سهراب سپهری با خانواده‌، هنرمندان، دوستان‌ و آشنایان‌، و همه‌ی کسانی که با آن‌ها در ارتباط بود، نشان از غنای روحی و انسان‌دوستانه وی داشت به عبارتی دیگر: ما در بررسی سبک زندگی سهراب سپهری با عناصری پر از نشاط و عشق و زیبایی روبرو می شویم. ومی توانیم بازتاب این عناصر را در نقاشی و شعر سهراب شپهری، به زیباترین وجه ببینیم. می‌توان گفت‌: زندگی سهراب سپهری‌ همان نقاشی‌ها و شعرهای اوست‌ که آکنده از عشق و نشاط و زیبایی است؛ و بازتاب این عناصر در آثار او به چشم می‌خورد. '''«سایت ایران ناز»'''

سهراب سپهری دهه‌ی اول و دوم زندگی خویش را به فراگیری علم و هنر سپری کرد. دهه‌ی سوم زندگی خود را به کسب تجربه و سفر پرداخت؛ و دهه‌ی چهارم زندگی‌اش را بیشتر به سفرهای طولانی اختصاص داد. در این دوره بود که سهراب بارها به کشورهای ژاپن، ایتالیا، فرانسه، آمریکا، هندوستان، و بسیاری دیگر از کشورهای شرق و غرب سفر کرد. سفرهای وی در واقع سیر و سلوک عرفانی بود. این بینش ویژه سهراب سپهری از سفر، به ویژه سفر به کشورهای شرق آسیا و آشناییش با ادیان هند و بودا، اشعار او را تحت ‌تأثیر قرار داد. سهراب در این دوره به عنوان شاعری صاحب سبک، از محبوبیت فراوانی برخوردار شد. هم‌چنین وی را شاعر طبیعت نیز لقب داده‌اند.  '''«سایت سرپوش»'''

* سفر به بریتانیا جهت درمان بیماری سرطان ( ۱۳۵۸) '''«مجله ویستا»'''

در اشعار سهراب سپهری دو ویژگی اساسی دیده می شود؛ یكی نظام اندیشگی ویژه‌ی او كه تمامی اشعار او را در بر می گیرد؛ و دیگر تشخص زبانی شعرهایش. '''«سایت بهار ایران»'''

سهراب سپهری در سال ۱۳۳۰، نخستین مجموعه‌ی شعر خود را به نام ''مرگ رنگ'' منتشر کرد. مجموعه‌ی شعر ''مرگ رنگ'' به سبک چهار پاره و نیمایی است. این دو سبک شعری جدید هستند؛ و طی سده‌های گذشته شکل گرفته‌اند. عناوین شعرهای این مجموعه عبارت اند از: در قیر شب، دود می‌خیزد، سپیده، مرغ معما، روشن شب و سراب. سهراب سپهری در این مجموعه تحت تأثیر نیما یوشیج بوده؛ و هر مضمون و محتوایی از غنایی تا سیاسی و اجتماعی را در این قالب سروده است. '''«سایت سرپوش»'''

سهراب سپهری در سال ۱۳۵۵، تمام هشت دفتر و منظومه‌ی اشعار خود را در ''هشت کتاب  ''گردآورد. هشت کتاب نموداری کامل از سیر معنوی این شاعر جویای حقیقت است؛ و یکی از تأثیرگذارترین مجموعه‌ها، در تاریخ شعر نو ایران است. '''«سایت ایران ناز»'''

* اتاق آبی (نثر) '''«سایت ال آر بوک»«سایت بیتوته»'''

کریم امامی که یکی از دوستان نزدیک سهراب سپهری بود، در زمان حیاتش برخی از شعرهای سهراب را به زبان انگلیسی ترجمه کرده‌ است. بعدها نیز مترجمان دیگری اشعار سهراب را به زبان‌های انگلیسی، ایتالیایی، فرانسوی و اسپانیایی ترجمه کردند. در سال ۱۳۷۱، شعرهای منتخبی از دو کتاب ''حجم سبز'' و ''شرق اندوه'' با نام ''ما هیچ، ما نگاه ،'' توسط  ''کلارا خانیس'' به زبان اسپانیایی ترجمه شد. در سال ۱۳۷۵، نیز منتخبی از اشعار سهراب سپهری توسط هنرمند ایرانی، جاوید مقدس صدقیانی، به زبان ترکی استانبولی ترجمه و در ترکیه منتشر گردید. '''«مجله تاپ ناز»'''

نوسانات تاریخی زمانش نهفته باشد؛ و شاید شرایط سخت و ناهمگون مراحل گوناگون زندگی‌اش ، مجال اظهار

صدای باد می آید ، عبور باید کرد

و من مسافرم ، ای بادهای همواره

در واقع سهراب سپهری شاعر رنگ‌ها و واژه‌هاست كه در چشم انداز جهان‌بینی‌اش، می‌شود آموزه‌هایی از این دو را به هم پیوند زد.

وجه غالب در ذهن و زبان سهراب سپهری، بی‌شک رویكردی به سرچشمه‌های عرفان شرقی است كه در فضای جاری و

لغزنده‌ی آن، همه چیز از زندگی و مرگ سخن می‌گویند. نقطه عزیمت در هنر و زبان سهراب سپهری، نوعی سلوک از معرفت حسی به معرفت شهودی است. در چشم انداز اشعار او، آموزه‌های بسیاری ازعرفان هندی تا عرفان مولوی و عطار و... جاری است كه مخاطب جهت رسیدن به نوعی خلوت در خود، بین رویا و واقعیت، نیمه‌ای از گمشده‌ی خویش را جست و جو می‌كند. در شعر سهراب سپهری رسیدن به هویت انسانی یك اصل شاعرانه است كه در قلمرو زبان ، دارای كاركردی دو لایه است. پیام شاعر در هر توقف‌گاهی به دور از زمان و مكان خاصی، بیانگر یك اندیشه‌ی همگانی شاعرانه است. اشعار و نقاشی‌های سهراب سپهری از یكدیگر جدایی ناپذیرند؛ و به بیانی می‌توان گفت که مکمل هم‌دیگر هستند. اما در دو شكل بیانی متفاوت، دو شكل كلام و تصویر كه با انتخابی صحیح و هوشیارانه از هر دو به مناسبت استفاده شده است. به ویژه در همین طرح‌های سیاه قلمی که این یگانگی نمایان‌تر به چشم می‌آید. انگار این مجموعه طرح، مجموعه شعر دیگری است كه به زبانی دیگر، با زبانی سهل و بی‌واسطه بیان شده است. و به تعبیری  ''صدای پای آب'' دیگری است كه این یكی را به عالم خاموش آدم‌ها تقدیم كرده است. '''«سایت بهار ایران»'''

او در این طبیعلت گرایی  به دنبال رمز و رازی است که در زندگی شهری نمی‌یابد و به همین خاطر به طبیعت پناه می‌برد:

در جنگل، خاموشی رویا بود

باغ ما نقطه بر خورد نگاه و قفس و آینه بود...

مرا به کودکی شور آب ها برسانید...

مبتلا بود...

[[سیمین بهبهانی|'''سیمین بهبهانی''']] شاعر برجسته‌ی معاصر ایران در باره‌ی سهراب سپهری می‌گوید:<blockquote>«سپهری شاعری با كلامی بسیار ساده و روان. این شعر در عین سادگی و روانی دارای یك زبان كنایه‌ای هم هست. او بیشتر مایل است تا با كنایه سخن گوید مثلاً این شعر كه می‌گوید: من قطاری دیدم، كه سیاست می‌برد، و چه خالی می‌رفت؛ این واقعاً یك جور كنایه است. این كلام به حد محاوره نزدیك می‌شود، اما در عین حال در پشت سر خود عمقی را هم دارد. آشنایی او با خاور دور، مسافرتش به ژاپن و آشناییش به بودیزم موجب شد تا در شعر سپهری ما به نوعی عرفان برخورد كنیم. آرامشی كه او دارد</blockquote><blockquote>استفاده‌ای كه از لحظه لحظه زندگی می‌كند و نهراسیدن از مرگ به شعرهای سپهری خصوصیتی عارفانه</blockquote><blockquote>می‌دهد. اندیشه در شعر سپهری جای خاصی دارد كه بیشتر از آن‌كه مادی باشد ماورای طبیعی است. او از محسوسات به معقولات متوجه می‌شد؛ و می‌توان گفت كه از این جهت شاعر بسیار خوبی است. باید دانست كه او یك نقاش بود و در شعرهای اولیه‌اش، شما با تصاویری سطحی آشنا می‌شوید كه عمقی را در پشت سر خود ندارند. او همان طور كه در تابلوهایش اناری، گل و یا بوته‌ای را نشان می‌داد در شعرهای اولیه‌اش هم سعی داشت تا چنین كند، اما در اشعار بعدیش این تصاویر بعد دیگری پیدا می كند؛ به طوری‌كه شما می‌توانید در پشت آن تصاویر پیام‌های دیگری را ببینید. البته برای پاسخ به این چنین پر سش‌هایی نیاز به مطالعه‌ای دقیق برای پاسخ گفتن هست و به صورت گفت وگویی كه اكنون ما داریم بی شک آن فرصت لازم وجود ندارد، اما اگر بخواهیم تحول را در كار سپهری مورد بررسی قرار بدهیم تنها می‌توانیم این اشاره را بكنیم كه تصاویرش از سطح گذشته و به عمق دست یافتند اما اندیشه كم و بیش در اشعار اولیه سپهری هم نقش قابل توجهی دارد.» '''«سایت بهار ایران»'''</blockquote>

سهراب سپهری هم‌چنین رکورددار قیمت نقاشی مدرن ایرانی است. دو تابلوی او به‌ نام‌های تابلو ''تنه درختان '' و تابلوی ''انتزاعی'' به قیمت یک میلیارد و هشتصد میلیون تومان به فروش رسید. یکی دیگر از نقاشی‌های سهراب سپهری در سال ۱۳۹۷، به قیمت پنج میلیارد و صد میلیون تومان در حراج تهران به فروش رسید. '''«سایت ال آر بوک»'''

از آثار نقاشی سهراب سپهری  می‌‌توان اشاره کرد به:

آرامگاه سهراب سپهری در صحن امام‌زاده سلطان‌ علی‌ بن محمدباقر، روستای مشهد اردهال، واقع در اطراف کاشان است.

در آغاز یک کاشی فیروزه‌‌ای بر مزار سهراب سپهری نصب‌ شد؛ و سپس با حضور خانواده‌ی او سنگ سفیدرنگی جایگزین آن گردید که بر روی آن قسمتی از شعر ''واحه‌ای در لحظه'' از کتاب حجم سبز حکاکی شده‌ بود:

سهراب سپهری که یکی از شاعران نامدار و برجسته‌ی ایرانی محسوب می‌شود؛ شاعران و نویسندگان پس از خودش را تحت تأثیر قرار داده است. در باره‌ی سهراب نویسندگان و منتقدان بسیاری صحبت کرده‌اند؛ و از او علاوه بر اشعارش، دست نوشته‌های مختلفی به جا مانده است. کتاب ''باغ تنهایی'' توسط حمید سیاهپوش گرداوری شده که حاوی مقالات، یادداشت‌ها، گفتارها و اظهارنظرهای کوتاه و بلند از منتقدان، هنرمندان، شاعران و نویسندگان در باره‌ی سهراب سپهری است، که این کتاب توسط انتشارات نگاه چاپ شده است. کتاب ''زن شبانه‌ی موعود''، نیز اثر پوران فرخزاد شاعر و نویسنده‌ی معاصر ایران درباره‌ی نشان زن در آثار سهراب سپهری است. ''کتاب صدای پای آب''، اثر بهروز ثروتیان نیز شرح و نقدی بر اشعار سهراب سپهری است که منتشر شده است. '''«سایت سرپوش»'''

هم‌چنین کتاب‌های دیگری درباره‌ی سهراب سپهری منتشر شده است که عبارتند از: تا انتها حضور، سهراب مرغ مهاجر، هنوز در سفرم، -بیدل، سپهری و سبک هندی-، تفسیر حجم سبز، -حافظ پدر، سهراب سپهری پسر، حافظان کنگره-، نیلوفر خاموش: نظری به شعر سهراب سپهری، و نگاهی به سهراب سپهری. '''«سایت پرورش افکار»'''

که تو در پیله ی تنهایی خود، تنهــــایی؟

که تو در حسرت یک روزنه در فردایــی؟

تو به اندازه ی پروانه شدن زیبایــی!!

=== خانه دوست كجاست؟ ===

در فلق بود كه پرسید سوار

آسمان مكثی كرد

رهگذر شاخه نوری كه به لب داشت

به تاریكی شن‌ها بخشید و به انگشت

كوچه باغی است كه از خواب خدا

می‌روی تا ته آن كوچه

كه از پشت بلوغ سر به در می‌آرد

كودكی می‌بینی

رفته از كاج بلندی بالا

خانه دوست كجاست؟

== منابع: ==