۵۱۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
=== بازگشت به ایران === | === بازگشت به ایران === | ||
احمد شاملو تنها چند هفته پس از پیروزی انقلاب به ایران باز گشت. در همین سال انتشارات مازیار اولین جلد کتاب کوچه را در قطع وزیری منتشر می‌کند. شاملو در ضمن به عضویت هیات دبیران کانون نویسندگان ایران در می‌آید و به کار در مجلات و روزنامه‌های مختلف می‌پردازد. او در ۱۳۵۸ سردبیری هفته‌نامه کتاب جمعه را به عهده می‌گیرد. این هفته‌نامه پس از انتشار کمتر از چهل شماره توقیف می‌شود. | احمد شاملو تنها چند هفته پس از پیروزی [[انقلاب ضد سلطنتی]] به ایران باز گشت. در همین سال انتشارات مازیار اولین جلد کتاب کوچه را در قطع وزیری منتشر می‌کند. شاملو در ضمن به عضویت هیات دبیران کانون نویسندگان ایران در می‌آید و به کار در مجلات و روزنامه‌های مختلف می‌پردازد. او در ۱۳۵۸ سردبیری هفته‌نامه کتاب جمعه را به عهده می‌گیرد. این هفته‌نامه پس از انتشار کمتر از چهل شماره توقیف می‌شود. | ||
[[پرونده:أحمد-شاملو.jpg|جایگزین=احمد شاملو و دوست صمیمی‌اش غلامحسین ساعدی|بندانگشتی|احمد شاملو و دوست صمیمی‌اش [[غلامحسین ساعدی]]]] | [[پرونده:أحمد-شاملو.jpg|جایگزین=احمد شاملو و دوست صمیمی‌اش غلامحسین ساعدی|بندانگشتی|احمد شاملو و دوست صمیمی‌اش [[غلامحسین ساعدی]]]] | ||
شاملو در این سال‌ها مجموعه اشعار سیاسی خود را با صدای خود می‌خواند و به صورت مجموعهٔ کتاب و نوار صوتی کاشفان فروتن شوکران منتشر می‌کند. از جمله اشعار این مجموعه مرگ وارطان است که شاملو اشاره می‌کند تنها برای فرار از اداره سانسور مرگ نازلی نام گرفته بوده‌است و در واقع برای بزرگداشت وارطان سالاخانیان، مبارز مسیحی ایرانی به نقل از مادرش در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، بوده‌است. | شاملو در این سال‌ها مجموعه اشعار سیاسی خود را با صدای خود می‌خواند و به صورت مجموعهٔ کتاب و نوار صوتی کاشفان فروتن شوکران منتشر می‌کند. از جمله اشعار این مجموعه مرگ وارطان است که شاملو اشاره می‌کند تنها برای فرار از اداره سانسور مرگ نازلی نام گرفته بوده‌است و در واقع برای بزرگداشت وارطان سالاخانیان، مبارز مسیحی ایرانی به نقل از مادرش در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، بوده‌است. | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۱۶: | ||
احمدشاملو در گفتگویی با روزنامه آیندگان در ۲۹ اسفند ۱۳۵۷ چنین گفت: | احمدشاملو در گفتگویی با روزنامه آیندگان در ۲۹ اسفند ۱۳۵۷ چنین گفت: | ||
'''ـ اگر فضای اختناق آمیزی باز پیش بیاید، دوباره ایران را ترک خواهید کرد؟''' | '''ـ اگر فضای اختناق آمیزی باز پیش بیاید، دوباره ایران را ترک خواهید کرد؟'''<blockquote> ـ اگر می‌توانستم اسلحه به دست بگیرم، نه، یک قدم هم کنار نمی‌نشستم. خون من از خون دیگران رنگین‌تر نیست. متأسّفم که جسماً چنین امکانی ندارم. این سؤال را خبرنگار یکی دیگر از روزنامه ها نیز از من کرده است. بگذارید جوابی را که به او دادم عیناً برای خوانندگان شما هم مکرّر کنم: | ||
برای کسی چون من که به دلیل ناراحتی جسمی نمی‌تواند سلاح بردارد و ناگزیر است تنها به قلم زدن اکتفا کند، ادامۀ مبارزه از خارج کشور فقط در صورتی قابل توجیه است که سرپوش اختناق پلیسی مجالی برای تنفّس، برای نوشتن و گفتن، باقی نگذارد. امیدوارم دیگر چنان وضعی پیش نیاید، هر چند که همین حالا هم شرایط بدبینانه کم نیست، و می‌توانم بگویم که چهار دقیقه مجال سخن گفتن، که آن را می‌شود «آزادی صادق‌خانی» نامید، غنیمت مغتنمی نیست و عطایی است که بدون گشاده دستی می‌توان به لقای آقایان بخشیدش.</blockquote> | |||
برای کسی چون من که به دلیل ناراحتی جسمی نمی‌تواند سلاح بردارد و ناگزیر است تنها به قلم زدن اکتفا کند، ادامۀ مبارزه از خارج کشور فقط در صورتی قابل توجیه است که سرپوش اختناق پلیسی مجالی برای تنفّس، برای نوشتن و گفتن، باقی نگذارد. امیدوارم دیگر چنان وضعی پیش نیاید، هر چند که همین حالا هم شرایط بدبینانه کم نیست، و می‌توانم بگویم که چهار دقیقه مجال سخن گفتن، که آن را می‌شود «آزادی صادق‌خانی» نامید، غنیمت مغتنمی نیست و عطایی است که بدون گشاده دستی می‌توان به لقای آقایان بخشیدش. | |||
===پایان زندگی احمد شاملو === | ===پایان زندگی احمد شاملو === | ||
سال‌های آخر عمر شاملو کم و بیش در انزوایی گذشت که به او تحمیل شده بود. از سویی تمایل به خروج از کشور نداشت و خود در این باره می‌گویید: «راستش بار غربت سنگین‌تر از توان و تحمل من است... چراغم در این خانه می‌سوزد، آبم در این کوزه ایاز می‌خورد و نانم در این سفره‌است.» از سوی دیگر اجازه هیچ‌گونه فعالیت ادبی و هنری به شاملو داده نمی‌شد و اکثر آثار او از جمله کتاب کوچه سال‌ها در توقیف مانده بودند. بیماری او نیز به شدت آزارش می‌داد و با شدت گرفتن بیماری مرض قندش، و پس از آن که در ۲۶ اردیبهشت ۱۳۷۶، در بیمارستان ایرانمهر پای راست او را از زانو قطع کردند روزها و شب‌های دردناکی را پشت سر گذاشت. البته در تمام این سال‌ها کار ترجمه و به‌خصوص تدوین کتاب کوچه را ادامه داد و گه‌گاه از او شعر یا مقاله‌ای در یکی از مجلات ادبی منتشر می‌شد. او در دهه هفتاد با شرکت در شورای بازنگری در شیوهٔ نگارش و خط فارسی در جهت اصلاح شیوهٔ نگارش خط فارسی فعالیت کرد و تمام آثار جدید یا تجدید چاپ شده‌اش را با این شیوه منتشر کرد. | [[پرونده:شاملو در اواخر عمر.jpg|جایگزین=شاملو در اواخر عمر|بندانگشتی|شاملو در اواخر عمر|267x267پیکسل]]سال‌های آخر عمر شاملو کم و بیش در انزوایی گذشت که به او تحمیل شده بود. از سویی تمایل به خروج از کشور نداشت و خود در این باره می‌گویید: «راستش بار غربت سنگین‌تر از توان و تحمل من است... چراغم در این خانه می‌سوزد، آبم در این کوزه ایاز می‌خورد و نانم در این سفره‌است.» از سوی دیگر اجازه هیچ‌گونه فعالیت ادبی و هنری به شاملو داده نمی‌شد و اکثر آثار او از جمله کتاب کوچه سال‌ها در توقیف مانده بودند. بیماری او نیز به شدت آزارش می‌داد و با شدت گرفتن بیماری مرض قندش، و پس از آن که در ۲۶ اردیبهشت ۱۳۷۶، در بیمارستان ایرانمهر پای راست او را از زانو قطع کردند روزها و شب‌های دردناکی را پشت سر گذاشت. البته در تمام این سال‌ها کار ترجمه و به‌خصوص تدوین کتاب کوچه را ادامه داد و گه‌گاه از او شعر یا مقاله‌ای در یکی از مجلات ادبی منتشر می‌شد. او در دهه هفتاد با شرکت در شورای بازنگری در شیوهٔ نگارش و خط فارسی در جهت اصلاح شیوهٔ نگارش خط فارسی فعالیت کرد و تمام آثار جدید یا تجدید چاپ شده‌اش را با این شیوه منتشر کرد. | ||
سرانجام احمد شاملو در ساعت ۹ شب دوم مرداد ۱۳۷۹ درگذشت. پیکر او در روز پنج شنبه ۶ مرداد از مقابل بیمارستان ایرانمهر و با حضور ده‌ها هزار نفر از علاقه مندان وی تشییع شد.ودرامامزاده طاهر کرج به خاک سپرده گردید. انجمن قلم سوئد، انجمن قلم آلمان، چند انجمن داخلی و برخی محافل سیاسی پیام‌های تسلیتی به مناسبت درگذشت وی در این مراسم ارسال داشتند<ref name=":1" /><ref name=":0" /> | سرانجام احمد شاملو در ساعت ۹ شب دوم مرداد ۱۳۷۹ درگذشت. پیکر او در روز پنج شنبه ۶ مرداد از مقابل بیمارستان ایرانمهر و با حضور ده‌ها هزار نفر از علاقه مندان وی تشییع شد.ودرامامزاده طاهر کرج به خاک سپرده گردید. انجمن قلم سوئد، انجمن قلم آلمان، چند انجمن داخلی و برخی محافل سیاسی پیام‌های تسلیتی به مناسبت درگذشت وی در این مراسم ارسال داشتند<ref name=":1" /><ref name=":0" /> | ||
آیدا همسر شاملو زندگی با شاملو و مرگ او را در کتاب «بام بلند هم‌چراغی» اینطور ترسیم کرده: | آیدا همسر شاملو زندگی با شاملو و مرگ او را در کتاب «بام بلند هم‌چراغی» اینطور ترسیم کرده:<blockquote>«ناگهان خودم را روی زمین احساس کردم،تا شاملو بود پاهایم روی زمین نبود.»<ref>[http://www.madomeh.com/site/news/news/8867.htm ناگفته‌های «آیدا سرکیسیان» از همسرش «احمد شاملو»]</ref></blockquote> | ||
«ناگهان خودم را روی زمین احساس کردم،تا شاملو بود پاهایم روی زمین نبود.»<ref>[http://www.madomeh.com/site/news/news/8867.htm ناگفته‌های «آیدا سرکیسیان» از همسرش «احمد شاملو»]</ref> | |||
=== مراسم درگذشت احمد شاملو === | === مراسم درگذشت احمد شاملو === | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۳: | ||
==نامه شاملو به مسعود رجوی== | ==نامه شاملو به مسعود رجوی== | ||
در آستانه ۴خرداد۱۳۶۰به‌مناسبت سالروز شهادت بنیانگذاران و اعضای کادر مرکزی سازمان مجاهدین خلق ایران، پیام مشترکی از سوی شادروان احمد شاملو، شادروان دکتر غلامحسین ساعدی و دکتر منوچهر هزارخانی و شماری دیگر از نویسندگان و شعرا، خطاب به مسعود رجوی فرستاده شد. در این پیام آمده است:<blockquote>«مجاهد خلق! مسعود رجوی! چهارم خرداد روز شهادت محمد حنیف‌نژاد، سعید محسن، علی‌اصغر بدیع‌زادگان، عبدالرسول مشکین‌فام، و محمود عسگریزاده، بنیانگذاران سازمان انقلابی مجاهدین خلق ایران است. | در آستانه ۴خرداد۱۳۶۰به‌مناسبت سالروز شهادت بنیانگذاران و اعضای کادر مرکزی سازمان مجاهدین خلق ایران، پیام مشترکی از سوی شادروان احمد شاملو، شادروان دکتر غلامحسین ساعدی و دکتر منوچهر هزارخانی و شماری دیگر از نویسندگان و شعرا، خطاب به مسعود رجوی فرستاده شد. در این پیام آمده است:<blockquote>«مجاهد خلق! مسعود رجوی! چهارم خرداد روز شهادت محمد حنیف‌نژاد، سعید محسن، علی‌اصغر بدیع‌زادگان، عبدالرسول مشکین‌فام، و محمود عسگریزاده، بنیانگذاران سازمان انقلابی مجاهدین خلق ایران است. | ||
یادآوری این روز برای مردم ما و همه مشتاقان آزادی و استقلال ایران فرصتی است در بزرگداشت خاطره همه شهدای انقلابی خلق، و برای شما و همرزمانتان، که فعالانه راه آن مجاهدین شهید را می‌پویید. | |||
به‌ویژه تجدید عهدی است با آرمانهای مردان و زنان از خودگذشته‌یی که برای رهایی ایران به‌پا خاستند و با ایثار جان خویش، سنگ بنای جنبشی انقلابی را بر زمین میهن ما استوار کردند. برای ما فرصتی مغتنم است که در بزرگداشت این روز تاریخی و این تجدیدعهد با شما و همه همرزمان مجاهدتان، سهیم و شریک باشیم».</blockquote> | |||
===پاسخ مسعود رجوی=== | ===پاسخ مسعود رجوی=== | ||
مسعود رجوی پاسخ به نامه‌ی شعرا و نویسندگان در نشریه مجاهد منتشر شد:<blockquote>«به‌نام خدا و به‌نام خلق قهرمان ایران. شاعر شاعران! خورشید درخشان آسمان ادب ایران! احمد شاملو! با سلامهای انقلابی، پیام شورانگیز شما و ۱۲تن دیگر از نامدارترین درخشندگان منظومه «ادب وهنر» میهن ستمزده‌مان، به‌مناسبت سالروز شهادت بنیانگذاران مجاهدین خلق ایران را دریافت کردم. | مسعود رجوی پاسخ به نامه‌ی شعرا و نویسندگان در نشریه مجاهد منتشر شد:<blockquote>«به‌نام خدا و به‌نام خلق قهرمان ایران. شاعر شاعران! خورشید درخشان آسمان ادب ایران! احمد شاملو! با سلامهای انقلابی، پیام شورانگیز شما و ۱۲تن دیگر از نامدارترین درخشندگان منظومه «ادب وهنر» میهن ستمزده‌مان، به‌مناسبت سالروز شهادت بنیانگذاران مجاهدین خلق ایران را دریافت کردم. | ||
برای مجاهدین خلق و میلیشیای مردمی و برای همه انقلابیون ایران به‌طور اعم، جای سرفرازی است که اکنون بیش از پیش از حمایت شما و سایر دوستانتان برخوردار شده‌اند. اگر چه این مطلب هرگز چیز جدیدی نبوده و از قدیم‌الأیام هر «ابراهیمی» که قصد گذر کردن از «آتش» داشت، شما و سایر رزمندگان میدان «هنر» را در کنار خود می‌یافت. و چه خوب گفته بودید که: | |||
«امروز شعر حربه خلق است. | |||
زیرا که شاعران، خود شاخه‌یی ز جنگل خلقند. | |||
نه یاسمین و سنبل گلخانه فلان | |||
بیگانه نیست شاعر امروز، با دردهای مشترک خلق | |||
او با لبان مردم لبخند می‌زند | |||
درد و امید را با استخوان خویش، پیوند می‌زند» | |||
پس ما و هر آن کس که «مژده شکستن زمستان» را در دل می‌پروراند، حق داریم که مضافاً بر سلاح‌های مادی، از تسلیح به دیگر حربه‌های معنوی خلق بر خود ببالیم و بار دیگر بر بالین شهیدان والامقام خلق ـ‌تمامی خلق‌ـ سوگند یاد کنیم که هم‌چنان تا قله «رهایی»، سنگر مبارزات عادلانه ضداستبدادی، ضداستعماری و ضداستثماری را ترک نگوییم. مبارزه‌یی که لاجرم در برابر ارتجاع و اپورتونیسم نیز قد برافراشته و خواهان حمایت فزاینده شماست. | |||
پس ای حربه‌های معنوی خلق! شاعران و نویسندگان عالی مقام! | |||
اجازه می‌خواهم از جانب بسیاری از فرزندان خلق قهرمان و محرومی که چه در دوران «زور عریان» و چه در دوران «فریب» یک آن نیز دامان ستمکشان را رها نکرده‌اند، بار دیگر بر نیاز تمامی خلق و نیاز تمامی فرزندان جانبازش بر ضرورت کار انسانی و انقلابی خلاق شما تأکید کنم… | |||
خرداد ۱۳۶۰»</blockquote>[[پرونده:Ghatnameh.png|جایگزین=کتاب قطعنام احمد شاملو|بندانگشتی|کتاب قطعنام احمد شاملو]] | |||
== مجموعه اشعار احمد شاملو == | == مجموعه اشعار احمد شاملو == | ||
| خط ۱۶۳: | خط ۱۸۴: | ||
== کتاب کوچه == | == کتاب کوچه == | ||
مجموعه | مجموعه کتاب کوچه احمد شاملوبزرگ‌ترین اثر پژوهشی او درباره فرهنگ عامیانه مردم ایران است. این مجموعه، واژه‌نامه‌ای است از ضرب‌المثل‌ها، تکیه‌کلام‌ها، خرافه‌ها و اصطلاحات زبان مردم کوچه که چاپ آن درایران با سانسور و تعلیق همراه بوده است. <ref>[http://shamlu.com/faMajor.htm سال‌شمار احمد شاملو]</ref> همسرش آیدا او را در این پژوهش ژرف یاری می‌کرد و پس از مرگ شاملو آیدا این کار بزرگ را ادامه داد. | ||
این دایره‌المعارف شامل دسته بندی‌هایی همچون امثال و حکم، بازی و ترانه، باورهای توده، ترکیبات، خوابگزاری‌ها، چیستان‌ها و … می‌باشد. بزرگترین اثر پژوهشی وی مجموعه کتاب کوچه است که تاکنون | این دایره‌المعارف شامل دسته بندی‌هایی همچون امثال و حکم، بازی و ترانه، باورهای توده، ترکیبات، خوابگزاری‌ها، چیستان‌ها و … می‌باشد. بزرگترین اثر پژوهشی وی مجموعه کتاب کوچه است که تاکنون ۱۴ جلد از آن منتشر شده است، که یک جلد شامل قصه‌های کتاب کوچه است.<ref>[http://www.mazyarpub.ir/shop/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%A9%D9%88%DA%86%D9%87-%D8%AD%D8%B1%D9%81-%DA%86-%D8%AC%D9%84%D8%AF-%DB%B1%DB%B2/ کتاب کوچه حرف چ – جلد ۱۲-انتشارات مازیار]</ref> | ||
کتاب کوچه، فرهنگنامه زبان عامیانه ایران‌زمین، کتابی است منحصر به فرد، همراه با قصه‌ها، ضرب‌المثل‌ها، تعابیر رایج در بین توده‌های مردم و باورها و اعتقادات آنان که برای مخاطبان بسیار جذاب است. احمد شاملو سه دهه از عمر خود را با تلاش بسیار صرف این دانشنامه فولکلور کرد. او برای گردآوری و نوشتن کتاب کوچه رنج‌های بسیاری برد. او هیچ پشتیبانی از جانب دستگاه‌های دولتی در این رابطه دریافت نکرد فیش‌ها و دست‌نوشته‌های او، گاه از بین رفت و او با رنجی جانکاه، آنها را دوباره بازآفرید.<ref>[https://www.mojahedin.org/news/206552/%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%D9%86%D9%87%D9%B4-%DA%A9%D9%88%DA%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%A9%D9%88%DA%86%D9%87-%D9%80-%D9%82%D8%B3%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%88%D9%84 در آینه کوچه با «کتاب کوچه»-سایت مجاهدین خلق ایران]</ref> | کتاب کوچه، فرهنگنامه زبان عامیانه ایران‌زمین، کتابی است منحصر به فرد، همراه با قصه‌ها، ضرب‌المثل‌ها، تعابیر رایج در بین توده‌های مردم و باورها و اعتقادات آنان که برای مخاطبان بسیار جذاب است. احمد شاملو سه دهه از عمر خود را با تلاش بسیار صرف این دانشنامه فولکلور کرد. او برای گردآوری و نوشتن کتاب کوچه رنج‌های بسیاری برد. او هیچ پشتیبانی از جانب دستگاه‌های دولتی در این رابطه دریافت نکرد فیش‌ها و دست‌نوشته‌های او، گاه از بین رفت و او با رنجی جانکاه، آنها را دوباره بازآفرید.<ref>[https://www.mojahedin.org/news/206552/%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%D9%86%D9%87%D9%B4-%DA%A9%D9%88%DA%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%A9%D9%88%DA%86%D9%87-%D9%80-%D9%82%D8%B3%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%88%D9%84 در آینه کوچه با «کتاب کوچه»-سایت مجاهدین خلق ایران]</ref> | ||
علاوه بر انتشار کتاب کوچه نسخه دیجیتالی | علاوه بر انتشار کتاب کوچه نسخه دیجیتالی آن هم در دسترس فرهنگ دوستان قرار گرفته که هم برای مطالعه و تحقیق و هم برای کمک به تکمیل این اثر بزرگ راه اندازی شده است.<ref>[http://shamlou.org/?p=590 سایت رسمی کتاب کوچه‌ی دیجیتال-سایت رسمی احمد شاملو]</ref> | ||
== ترجمه‌های احمد شاملو == | == ترجمه‌های احمد شاملو == | ||