کاربر:Poori/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

# '''رینالدو گالیندو پل (السالوادور، ۱۹۸۶-۱۹۹۵):''' به عنوان نماینده ویژه منصوب شد. او بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲ سه بار از ایران بازدید کرد، اما پس از سفر سوم، از ورود مجدد به ایران منع شد [4]. <ref name=":2" /> گزارش‌های او به بررسی اطلاعات دریافتی از منابع مختلف، سیستم حقوقی ایران و پاسخ‌های دولت می‌پرداخت که اغلب اتهامات را رد کرده و به گروه‌های مخالف نسبت می‌داد [15, 16, 17]. <ref name=":14">[https://impactiran.org/hr-un/special-rapporteur-on-iran/mr-reynaldo-galindo-pohl/ Impact Iran. (n.d.). ''Mr. Reynaldo Galindo Pohl'']</ref> <ref name=":15">[https://www.iranhrdc.org/wp-content/uploads/pdf_en/UN_Reports/Reynaldo%20Galindo%20Pohl/E.CN.4.1990.24--Pohl%20Report%201990.pdf مرکز اسناد حقوق بشر ایران - گزارش اعدام‌ها توسط گالیندوپل]</ref> <ref name=":16">[https://iranhrdc.org/report-on-the-human-rights-situation-in-the-islamic-republic-of-iran-by-the-special-representative-of-the-commission-on-human-rights-mr-reynaldo-pohl-pursuant-to-commission-resolution-1988-69/ Report on the human rights situation in the Islamic Republic of Iran by the Special Representative of the Commission on Human Rights]</ref>

# '''موریس کاپیتورن (کانادا، ۱۹۹۵-۲۰۰۲):''' پس از گالیندو پل، به عنوان نماینده ویژه منصوب شد. او در سال ۱۹۹۶ یک بار از ایران بازدید کرد [14]. <ref>[https://iranhrdc.org/a-history-of-united-nations-special-representatives-and-rapporteurs-in-iran/ Iran Human Rights Documentation Center. (n.d.). ''A History of United Nations Special Representatives and Rapporteurs in Iran'']</ref> گزارش‌های او بر مواردی چون اعدام‌ها (از جمله اعدام‌های مرتبط با مواد مخدر، اعدام در ملاء عام و سنگسار)، عدم استقلال قضایی، وضعیت اقلیت‌ها (به ویژه بهائیان) و محدودیت آزادی‌ها تمرکز داشت [10, 18]. <ref name=":7" /> <ref name=":17">[https://iranbahaipersecution.bic.org/archive/report-maurice-copithorne-special-representative-un-commission-situation-human-rights-0 Baha'i International Community. (n.d.). ''Report by Maurice Copithorne, Special Representative of the UN Commission on situation of human rights in Iran'']</ref> در سال ۲۰۰۲، کمیسیون حقوق بشر با رأی اکثریت، تصمیم به عدم تمدید مأموریت او گرفت؛ تصمیمی که با انتقاد دیده‌بان حقوق بشر و کمیسیون آمریکایی آزادی مذهبی بین‌المللی مواجه شد [4, 19, 20]. <ref name=":2" /> <ref>[https://www.hrw.org/news/2002/04/21/iran-un-fails-condemn-rights-abuses Human Rights Watch. (2002, April 21). ''Iran: U.N. Fails to Condemn Rights Abuses'']</ref> <ref>[https://www.uscirf.gov/news-room/releases-statements/commission-deplores-unwarranted-rejection-unchr-resolution-iran USCIRF. (2002, April 23). ''Commission Deplores Unwarranted Rejection of UNCHR Resolution on Iran'']</ref>

# '''احمد شهید (مالدیو، ۲۰۱۱-۲۰۱۶):''' پس از وقفه‌ای ۹ ساله، شورای حقوق بشر در سال ۲۰۱۱ مجدداً این مأموریت را تحت عنوان "گزارشگر ویژه" احیا کرد [5]. <ref name=":3" /> احمد شهید، وزیر خارجه سابق مالدیو، به این سمت منصوب شد. ایران با این انتصاب مخالفت کرد و اجازه سفر به او نداد [13, 21]. <ref name=":8" /> <ref name=":12">[https://www.rferl.org/a/iran-un-rapporteur-propaganda/31848567.html Radio Free Europe/Radio Liberty. (2022, May 13). ''Visit To Iran By Controversial UN Rapporteur Provokes Concerns'']</ref> گزارش‌های او بر اساس مصاحبه با قربانیان و شاهدان در خارج از ایران و بررسی اسناد تهیه می‌شد و بر گستردگی اعدام‌ها (به ویژه برای مواد مخدر و جرایم بدون خشونت)، اعدام نوجوانان، محدودیت شدید آزادی بیان و مطبوعات، وضعیت وخیم زندانیان سیاسی و عقیدتی، و تبعیض علیه زنان و اقلیت‌ها تأکید داشت [7, 22]. <ref name=":5" /> <ref name=":18">[https://digitallibrary.un.org/record/795162/files/A_HRC_28_70-EN.pdf United Nations Digital Library System. (2015, May 28). ''A/HRC/28/70 General Assembly'']</ref>

# '''عاصمه جهانگیر (پاکستان، ۲۰۱۶-۲۰۱۸):''' وکیل برجسته حقوق بشر و رئیس سابق کانون وکلای دادگستری پاکستان، جانشین احمد شهید شد [4, 5]. <ref name=":2" /> <ref name=":3" /> او نیز اجازه سفر به ایران را دریافت نکرد [23]. <ref>[https://iran1988.org/1988-massacre/ Justice for the Victims of the 1988 Massacre in Iran (JVMI). (n.d.). ''Iran 1988 Massacre'']</ref> گزارش‌های او ضمن تأیید یافته‌های گزارشگر قبلی، بر ادامه آمار بالای اعدام، بازداشت‌های خودسرانه، عدم دادرسی عادلانه، سرکوب مدافعان حقوق بشر و وضعیت اقلیت‌ها تمرکز داشت [6, 9, 24]. <ref name=":4" /> <ref name=":9" /> <ref>[https://www.ncr-iran.org/en/iran-1988-massacre-of-political-prisoners/un-experts-call-for-accountability-in-irans-1988-massacre/ National Council of Resistance of Iran (NCRI). (2024, August 25). ''UN Experts Call for Accountability in Iran's 1988 Massacre'']</ref> او همچنین به سرکوب خانواده‌های قربانیان کشتار ۱۳۶۷ اشاره کرد [25]. <ref name=":19">[https://iran1988.org/1988-massacre/ Justice for the Victims of the 1988 Massacre in Iran (JVMI). (n.d.). ''Iran 1988 Massacre'']</ref> عاصمه جهانگیر در فوریه ۲۰۱۸ در حین انجام مأموریت درگذشت [4]. <ref name=":2" />

# '''جاوید رحمان (پاکستان/بریتانیا، ۲۰۱۸-۲۰۲۴):''' استاد حقوق بین‌الملل و حقوق بشر، در ژوئیه ۲۰۱۸ منصوب شد [4, 5]. <ref name=":2" /> <ref name=":3" /> او نیز از سفر به ایران منع شد [12, 21]. <ref name=":11" /> <ref name=":12" /> گزارش‌های او به طیف وسیعی از نقض حقوق بشر، از جمله سرکوب اعتراضات مسالمت‌آمیز، وضعیت زنان و اقلیت‌ها، و استفاده گسترده از مجازات اعدام پرداخت. گزارش نهایی او تحت عنوان "جنایات سنگین" (Atrocity Crimes)، به طور خاص به اعدام‌های دهه ۱۳۶۰ و کشتار زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ پرداخت و این وقایع را جنایت علیه بشریت و احتمالاً نسل‌کشی توصیف کرد [11, 12, 26]. <ref name=":10" /> <ref name=":11" /> <ref name=":20">[https://www.ncr-iran.org/en/iran-1988-massacre-of-political-prisoners/un-experts-call-for-accountability-in-irans-1988-massacre/ National Council of Resistance of Iran (NCRI). (2024, August 25). ''UN Experts Call for Accountability in Iran's 1988 Massacre'']</ref> <ref name=":13">[https://www.isna.ir/news/1403042717500/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%DB%8C%DA%A9-%D8%B2%D9%86-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DA%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%AF چرا یک زن گزارشگر سازمان ملل در ایران شد؟ - ایسنا]</ref>

[[کاظم رجوی|پروفسور کاظم رجوی]]، حقوقدان، استاد دانشگاه و فعال برجسته حقوق بشر، نقشی محوری در جلب توجه جامعه بین‌المللی به نقض حقوق بشر در ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایفا کرد [29, 30]. <ref name=":21">[https://english.mojahedin.org/article/prof-kazem-rajavi-irans-great-defender-of-human-rights/ Mojahedin-e Khalq. (2020, August 29). ''Prof. Kazem Rajavi, Iran's great defender of human rights'']</ref> <ref name=":22">[https://www.iranrights.org/fa/memorial/story/-8748/kazem-rajavi کاظم رجوی - سایت بنیاد عبدالرحمن برومند]</ref> او که برادر مسعود رجوی، رهبر [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] بود، پس از انقلاب به عنوان اولین سفیر ایران در دفتر سازمان ملل در ژنو منصوب شد، اما در اعتراض به سرکوب‌های فزاینده، به زودی از سمت خود کناره‌گیری کرد [29, 4]. پس از آن، به عنوان نماینده [[شورای ملی مقاومت ایران|شورای ملی مقاومت ایران (NCRI)]] در سوئیس و یکی از صداهای اصلی اپوزیسیون در تبعید، فعالیت‌های گسترده‌ای را برای افشای موارد نقض حقوق بشر در ایران، به ویژه اعدام‌ها و شکنجه زندانیان سیاسی در دهه ۱۳۶۰، در مجامع بین‌المللی آغاز کرد [29, 30]. <ref name=":21" /> <ref name=":22" />

تلاش‌های خستگی‌ناپذیر او در سازمان ملل، از جمله ارائه مستندات و رایزنی با دیپلمات‌ها و مقامات، نقش کلیدی در تصویب اولین قطعنامه‌های محکومیت نقض حقوق بشر در ایران توسط کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل و در نهایت انتصاب اولین نماینده ویژه (آندرس آگوئیلار) در سال ۱۹۸۴ داشت. او به عنوان "صدای زندانیان سیاسی شکنجه شده و شهدای مقاومت ایران" شناخته می‌شد. فعالیت‌های مؤثر او، خشم مقامات ایرانی را برانگیخت و در نهایت منجر به ترور او در آوریل ۱۹۹۰ در نزدیکی ژنو شد؛ اقدامی که به طور گسترده به عوامل جمهوری اسلامی ایران نسبت داده شده است [29, 30]. <ref name=":21" /> <ref name=":22" />

* '''رینالدو گالیندو پل (۱۹۸۶-۱۹۹۵):''' گزارش‌های اولیه او بیشتر بر لزوم همکاری دولت ایران و بررسی ادعاهای نقض حقوق بشر متمرکز بود. او به تدریج به مسائلی مانند اعدام‌ها، شکنجه، عدم دادرسی عادلانه و وضعیت بهائیان پرداخت، در حالی که پاسخ‌های ایران مبنی بر رد اتهامات و نسبت دادن آن‌ها به "گروه‌های تروریستی" را نیز منعکس می‌کرد [15, 16, 17]. <ref name=":14" /> <ref name=":15" /> <ref name=":16" /> او بر لزوم تطبیق قوانین ایران با معیارهای بین‌المللی تأکید داشت [17]. <ref name=":16" />

* '''موریس کاپیتورن (۱۹۹۵-۲۰۰۲):''' گزارش‌های او به طور مشخص‌تر به مواردی چون آمار بالای اعدام (از جمله برای جرایم مواد مخدر و در ملاء عام)، اجرای مجازات‌های بدنی مانند شلاق و سنگسار، نبود استقلال قضایی و دادرسی عادلانه، محدودیت شدید آزادی بیان و مطبوعات، و ادامه تبعیض علیه بهائیان پرداخت [10, 18]. <ref name=":7" /> <ref name=":17" /> او همچنین به وجود دادگاه‌های ویژه اشاره کرد [10]. <ref name=":7" />

* '''احمد شهید (۲۰۱۱-۲۰۱۶):''' با توجه به عدم دسترسی به ایران، گزارش‌های او مبتنی بر منابع خارجی و شهادت‌ها بود. او به شدت بر آمار "هشداردهنده" اعدام‌ها، از جمله اعدام نوجوانان و اجرای حکم برای جرایمی که طبق قوانین بین‌المللی مشمول مجازات اعدام نمی‌شوند، تأکید کرد. محدودیت آزادی بیان، سرکوب روزنامه‌نگاران و وکلا، بازداشت‌های خودسرانه، شکنجه، عدم استقلال وکلا و قوه قضائیه، و تبعیض علیه زنان و اقلیت‌ها از محورهای اصلی گزارش‌های او بود [7, 22]. <ref name=":5" /> <ref name=":18" />

* '''عاصمه جهانگیر (۲۰۱۶-۲۰۱۸):''' گزارش‌های او ادامه نگرانی‌های گزارشگر قبلی بود. او بر نرخ بالای اعدام‌ها (حدود ۵۳۰ مورد در سال ۲۰۱۶)، اعدام نوجوانان، شکنجه و بدرفتاری، عدم دادرسی عادلانه، بازداشت‌های خودسرانه فعالان، محدودیت آزادی‌ها و تبعیض علیه زنان و اقلیت‌ها (به ویژه بهائیان) تأکید کرد [6]. <ref name=":4" /> او همچنین به طور خاص به آزار و اذیت خانواده‌های قربانیان کشتار ۱۳۶۷ اشاره نمود [25]. <ref name=":19" />

* '''جاوید رحمان (۲۰۱۸-۲۰۲۴):''' گزارش‌های او طیف گسترده‌ای از نقض حقوق بشر را پوشش داد، از جمله سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات (مانند اعتراضات آبان ۹۸ و جنبش "زن، زندگی، آزادی")، ادامه اعدام‌ها، تبعیض علیه زنان و اقلیت‌ها، و عدم پاسخگویی مقامات. گزارش نهایی او در سال ۲۰۲۴ با عنوان "جنایات سنگین" (Atrocity Crimes)، به طور ویژه بر اعدام‌های دهه ۱۳۶۰ و کشتار جمعی زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ متمرکز شد. این گزارش با ارائه شواهد و تحلیل حقوقی، این اقدامات را مصداق بارز جنایت علیه بشریت (قتل، شکنجه، ناپدیدسازی قهری) و با توجه به هدف قرار دادن سیستماتیک اعضا و هواداران سازمان مجاهدین خلق بر اساس فتوای آیت‌الله خمینی، دارای نشانه‌های قوی از وقوع جنایت نسل‌کشی دانست. <ref name=":10" /> <ref name=":11" /> این گزارش خواستار ایجاد یک سازوکار بین‌المللی برای تحقیق و پاسخگو کردن عاملان و پایان دادن به مصونیت از مجازات شد [12, 26]. <ref name=":11" /> <ref name=":20" />

* '''مای ساتو (۲۰۲۴-تاکنون):''' اولین گزارش او بر افزایش بی‌سابقه اعدام‌ها در سال ۲۰۲۴ (بیش از ۹۰۰ مورد، بالاترین سرانه جهانی)، به ویژه برای جرایم مواد مخدر و علیه فعالان زن، تأکید کرد او همچنین به تبعیض چندلایه علیه زنان و اقلیت‌های قومی و مذهبی، محدودیت شدید آزادی بیان و اجتماعات، بازداشت فعالان و روزنامه‌نگاران، و عدم شفافیت در سیستم قضایی اشاره کرد. <ref name=":6" /> <ref name=":13" />

اگرچه تمامی گزارشگران ویژه تصویری نگران‌کننده از وضعیت حقوق بشر در ایران ارائه داده‌اند، تفاوت‌هایی در تمرکز، رویکرد و یافته‌های آن‌ها مشاهده می‌شود. گزارشگران اولیه مانند گالیندو پل و کاپیتورن که امکان سفر به ایران را داشتند (هرچند محدود)، توانستند مشاهدات مستقیم و گفتگو با برخی مقامات و زندانیان را در گزارش‌های خود بگنجانند. <ref name=":2" /> <ref name=":7" /> گزارش‌های آن‌ها پایه‌های اولیه مستندسازی نقض حقوق بشر در حوزه‌های مختلف مانند اعدام، دادرسی ناعادلانه و وضعیت اقلیت‌ها را بنا نهاد [10, 16]. <ref name=":7" />