یعقوب لیث: تفاوت میان نسخه‌ها

یعقوب لیث (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۸ مارس ۲۰۱۸، ساعت ۱۶:۵۹

۶٬۲۴۷ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۸ مارس ۲۰۱۸

بدون خلاصۀ ویرایش

اکباتان90

۱٬۰۴۴

ویرایش

@@ خط ۸۰: / خط ۸۰: @@
   | data31  =
 }}
-http://www.mehremihan.ir/iranian-history/2570-%D8%AE%DB%8C%D8%B2%D8%B4-%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%DB%8C-%DB%8C%D8%B9%D9%82%D9%88%D8%A8-%D9%84%DB%8C%D8%AB.html
 '''یعقوب لیث''' یا '''یعقوب لیث صفاری''' یا '''رادمان پسر ماهک سیستانی''' یکی از پادشاهان ایران و از دودمان صفاری بود که در سیستان حکومت میکرد و مرکز آن در زرنج بود که اکنون در افغانستان امروزی قرار دارد. از آنجایی که او یک مس‌گر بود، به «صفار» معروف شد. یعقوب لیث صفار نخستین کسی بود که زبان پارسی را ۲۰۰ سال پس از ورود اسلام به ایران، به عنوان زبان رسمی ایران اعلام کرد و پس از آن دیگر کسی حق نداشت در دربار او به زبانی غیر از پارسی سخن بگوید. او کوشش کرد خلافت عباسی را سرنگون کند و حتی تا نزدیکی بغداد نیز پیش رفت، ولی روزگار به او امان نداد و در ماه شوال ۲۶۵هـ. ق به بیماری قولنج مبتلا و در سرانجام در گندی شاپور درگذشت.<ref>سایت گردشگری ایران - [http://tripyar.com/iran/%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/%D8%AF%D8%B2%D9%81%D9%88%D9%84/%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C/%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C/%D8%A7%D8%A8%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87-%DB%8C%D8%B9%D9%82%D9%88%D8%A8-%D9%84%DB%8C%D8%AB-%D8%B5%D9%81%D8%A7%D8%B1%DB%8C.html آرامگاه یعقوب لیث صفاری]</ref>
 اگر یعقوب ليث صفاری چنین کار عظیمی برای زبان و ادب پارسی انجام نمی داد کشور ما هم امروز مانند تمامی کشورهای شمال آفریقا عرب زبان بودند.<ref name=":2">گرگینه - [http://gorgineh.ir/2017/09/03/%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%85-%DB%8C%D8%B9%D9%82%D9%88%D8%A8-%D9%84%DB%8C%D8%AB-%D8%B5%D9%81%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AC%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/ قیام یعقوب لیث صفاری، سردار شجاع ایران]</ref>
-== اصل و نسب و زندگی‌نامه  ==
+== '''درباره واژه «صفار'''» ==
+یعقوب لیث بزرگ مردی از توابع سیستان بود که برای اولین بار توانست دولتی ایرانی ایجاد کند که نه از خلیفه عباسی و نه از دیگری پیروی می کرد .
+اصطلاح و واژه صفار به‌زودی به این سلسله اطلاق شد و در تاریخ این نام و لقب همیشه مشهور بوده است . در روزگار لیث در سیستان تعداد زیادی رویگر بودند و در بقایا و ویرانه های شهرهای باستانی و ساکن مردم مقادیر زیادی از اسباب و آلات زندگی و خانگی و نیز تزئینات مختلف مورد لزوم موجود است که عموما از مس خالص و یا دو غبار مخلوط ساخته شده و نشانگر آنست که در آنزمان حرفه و شغل رویگری از مشاغل پر سود بشمار میرفته است .
+هرچند در زمان حال نیز تعدادی این شغل و حرفه را دنبال می کنند اما واژه رویگر بعنوان لقب ویژه و اختصاصی پسران لیث و سلسله ای که توسط آنها تاسیس شد باقی مانده است .
+در مدت 15 سال او قلمرو پهناوری که از عراق تا حدود هندوستان امتداد داشت برپا ساخته بود که بمیراث برای برادرش رسید.<ref name=":3">مهر میهن - [http://www.mehremihan.ir/iranian-history/2570-خیزش-عیاران-به-فرماندهی-یعقوب-لیث.html خیزش عیاران به فرماندهی یعقوب لیث]</ref>
+== اصل و نسب و زندگی‌نامه یعقوب لیث   ==
 درباره‌ی اصل و نسب یعقوب لیث در کتاب‌های تاریخی، روایات‌های متفاوتی است. حمدالله مستوفی در تاریخ گزیده، درباره‌ی لیث، پدر یعقوب چنین می‌نویسد: «لیث رویگر بچه سیستانی بود چون در خود نخوتی می‌دید به رویگری ملتفت نشد و به سلاح‌ورزی و عیاری افتاد».
@@ خط ۲۳۶: / خط ۲۴۳: @@
        همو بود و شاید که یادآوری<ref name=":1" />
+== درباره عیاران سیستان ==
+در سيستان از اوايل قرن دوم گروهي به نام عيارن يا جوانمردان بودند كه طبقه اي از طبقات اجتماعي و مردمي  هوشيار از عوام الناس و آداب و رسوم خاصي داشتند. اين گروه در عهد بني عباس در سيستان بسيار شدند .
+عياران در تاريخ سيستان همواره موقعيتي شايسته داشتند ، گرچه از اشخاص عادي بودند ولي كارهاي مهمي مي كردند و در تغيير زمامداران و حكومت ها نقش داشتند .
+بايد گفت كه جوانمردي و فتوت بدوا مسلك اخلاقي بود ، بعد به يك روش سياسي و انقلابي تغيير شكل يافت  و سرهنگان و بزرگان اين طايفه ، همواره بازيگر برجسته هنگامه ها و تحولات سياسي بودند  كه به اصطلاح نويسنده ي تاريخ بيهقي ، آنان را سرغوغا مي گفتند ، تاريخ سيستان عده اي از سرهنگان آنان را نام مي برد . از اين رو مي توان اهميت اجتماعي و سياسي آنان را برآورد كرد .
+در سيستان عياران كه به چستي و چابكي معروف بودند و شهرت تمام يافتند جوانان ورزشكار خصوصا به آنان پيوستند و چون مردمي راز دار ، با فتوت ، پاك و درست كردار بودند ،‌جوانان به شركت در مجامع آنان رغبت كردند و تا آنحا پيشرفت كردند كه سردسته هاي آنان مورد توجه حكام قرار گرفت و براي تامين مخارج خود به راهداري پرداختند ، يعني عبور و مرور كالاهاي بازرگانان را تحت حمايت قرار مي دادند و مبلغي دريافت مي كردند  كه تقريبا نوعي بيمه بود اگر بازرگاني از اداي مقرري سرباز مي زد ، نتيجه آن را مي ديد .
+بناي كار عياران بر جوانمردي بود اين گروه شبروي و شبگردي مي كردند ، كارشان تهديد ثروتمندان و حكام بود و بسياري اوقات تحمل اين خطرات و مصائب ، براي انجام كار مردم بينوا و يا دفع ظلم از مظلوم بود .
+به عقيده آنان ، جوانمردترين مردم آن است كه دلير ، بردبار و شكيبا باشد ، به وعده ي خود وفا كند ، پاكدل و پاك چشم باشد ، زيان كسي به سود خود نخواهد ، ضعيف آزار نباشد ، به اسيران تعدي نكند ، بيچارگان را ياري كند ، از ستم ديدگان دفاع كند ، راست گويد ، به صاحب سفره اي كه نمك خورده است بدي نكند ، در حيلت استاد باشد ، نكته گوي و نكته سنج باشد ، بر ديده و ناديده غيبت نكند ، نان دادن و راز پوشيدن از كارهاي آنان بود ، حق نان و نمك را گرامي داشته و تلافي مي كردند ، گناه خود را به گردن ديگري نمي گذاشتند ،‌محل تجمع آنان را يتيم خانه مي گفتند و شايد به علت اينكه عيار بعد از ورود به جمع عياران بايد به خود متكي باشد نه پدر و مادر .
+گر چه عياران در بسياري از شهرهاي ايران ظاهر شدند ولي در هيچ قسمت نتوانستند تشكيلات منظم سياسي برقرار كنند ،‌مگر در سيستان .
+فاتحين عرب كه از اسلام به كلي دور شده بودند ،‌مردم سيستان را براي دريافت باج و خراج آزار مي دادند و عياران از اين هرج و مرج ها به نفع خود به ضرر حكومت مركزي سود بردند ، به ياري مظلومان برخاستند و ستمكاران و مالداران بي انصاف را گوشمالي مي دادند . طبقه ي جوان نيز ، چون جوانمردي و پاكي عياران را ديدند به سوي آنان شتافتند .
+نهضت عياران از يك سوي ريشه ي طبقاتي و از سويي بنيادي ملي داشت و رفته رفته گسترش يافت تا اينكه با ماهيت مردمي و خصلت ضد استبدادي و ضد فئودالي شهرت يافت.<ref name=":3" />
 == جستارهای وابسته ==