۵٬۹۸۸
ویرایش
کاربر:Khosro/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
== بافت اجتماعی ایران در زمان جنبش تنباکو == | == بافت اجتماعی ایران در زمان جنبش تنباکو == | ||
در نیمهٴ دوم قرن سیزدهم شمسی، بافت اجتماعی ایران به این شکل بود که یک شاه مطلقالعنان، با جمع کثیری از شاهزادگان، درباریان، اشراف، ایلخانان(خوانین عشایر) و آخوندهای وابسته، در یک طرف، یعنی در حاکمیت، و در مقابل، تودهٴ کثیر دهقانان، صنعتگران، پیشهوران، و قشرهای پایین شهری، قرار داشتند. این تودههای ستمدیده با وقوع هر اعتراض و خیزشی که علیه حاکمیت بود به آن میپیوستند. در این میان، بوژوازی نوپای تجاری هم، که ممانعت ها و اخاذیهای دربار و خوانین را در برابر تجارت و کسب و کار خود میدید، بتدریج، در کنار این اقشار ناراضی قرار میگرفتند. | در نیمهٴ دوم قرن سیزدهم شمسی، بافت اجتماعی ایران به این شکل بود که یک شاه مطلقالعنان، با جمع کثیری از شاهزادگان، درباریان، اشراف، ایلخانان(خوانین عشایر) و آخوندهای وابسته، در یک طرف، یعنی در حاکمیت، و در مقابل، تودهٴ کثیر دهقانان، صنعتگران، پیشهوران، و قشرهای پایین شهری، قرار داشتند. این تودههای ستمدیده با وقوع هر اعتراض و خیزشی که علیه حاکمیت بود به آن میپیوستند. در این میان، بوژوازی نوپای تجاری هم، که ممانعت ها و اخاذیهای دربار و خوانین را در برابر تجارت و کسب و کار خود میدید، بتدریج، در کنار این اقشار ناراضی قرار میگرفتند. | ||
=== نظام فئودالی === | |||
نظام فئودالی با هر نوع تغییری که تسلط مطلق آن را ضربهپذیر کند، به ستیزه برمیخاست. از جمله با ایجاد راهآهن، رشد صنعت، برقراری امنیت و قانون مخالفت میکرد. شرایط دلخواه آنان همان شرایطی بود که بر جامعه حاکم بود. یعنی استیلای خوانین و شاهزادگان و روابط ملوکالطوایفی در نقاط مختلف ایران که بااتکاء به ارباب بزرگتر یعنی شاه از روستائیان کار میکشیدند. دراین میان، بخش عظیمی از املاک و زمینهای کشور، جزو املاک موقوفه و در مالکیت خصوصی آخوندهای همدست دربار بود. | نظام فئودالی با هر نوع تغییری که تسلط مطلق آن را ضربهپذیر کند، به ستیزه برمیخاست. از جمله با ایجاد راهآهن، رشد صنعت، برقراری امنیت و قانون مخالفت میکرد. شرایط دلخواه آنان همان شرایطی بود که بر جامعه حاکم بود. یعنی استیلای خوانین و شاهزادگان و روابط ملوکالطوایفی در نقاط مختلف ایران که بااتکاء به ارباب بزرگتر یعنی شاه از روستائیان کار میکشیدند. دراین میان، بخش عظیمی از املاک و زمینهای کشور، جزو املاک موقوفه و در مالکیت خصوصی آخوندهای همدست دربار بود. | ||
آخوندهای وابسته به دربار، که در حقیقت بخشی از خود حاکمیت فئودالی بودند، توجیهگر ظلم دربار استبدادی، بر دهقانان و پیشهوران محروم بودند. اونها هم با خشنترین شیوههای ممکن، به بهرهکشی از روستائیان میپرداختند. اونها تمامی اقدامات دولت را تایید میکردند و در راه حفظ استبداد فئودالی حتی از جعل احادیث هم رویگردان نبودند. در حقیقت دین برای آنها وسیلهای برای کسب ثروت و قدرت بود. | آخوندهای وابسته به دربار، که در حقیقت بخشی از خود حاکمیت فئودالی بودند، توجیهگر ظلم دربار استبدادی، بر دهقانان و پیشهوران محروم بودند. اونها هم با خشنترین شیوههای ممکن، به بهرهکشی از روستائیان میپرداختند. اونها تمامی اقدامات دولت را تایید میکردند و در راه حفظ استبداد فئودالی حتی از جعل احادیث هم رویگردان نبودند. در حقیقت دین برای آنها وسیلهای برای کسب ثروت و قدرت بود.<ref name=":0">آرمان صدساله تاریخ مشروطیت، سیمای آزادی</ref> | ||
== وضعیت آخوندها در زمان جنبش تنباکو == | == وضعیت آخوندها در زمان جنبش تنباکو == | ||
[[پرونده:آخوندها در جشن نوروز دربار.jpg|جایگزین=آخوندها در جشن نوروز دربار ناصرالدین شاه|بندانگشتی|313x313پیکسل|آخوندها در جشن نوروز دربار ناصرالدین شاه]] | [[پرونده:آخوندها در جشن نوروز دربار.jpg|جایگزین=آخوندها در جشن نوروز دربار ناصرالدین شاه|بندانگشتی|313x313پیکسل|آخوندها در جشن نوروز دربار ناصرالدین شاه]] | ||
خاطرات حاج سیاح ازشهر مشهد: «در این شهر قریب دو هزار سید و ملای مفتخور به جام مردم افتاده و موقوفات را بالا کشیده اند, از بس ملک خریده اند, دستگاه شاهی دارند, هربنده خدایی اعتراض و پرسش کند, با شمشیر و تکفیر و نیزه و تبر حسابش را می | خاطرات حاج سیاح ازشهر مشهد: «در این شهر قریب دو هزار سید و ملای مفتخور به جام مردم افتاده و موقوفات را بالا کشیده اند, از بس ملک خریده اند, دستگاه شاهی دارند, هربنده خدایی اعتراض و پرسش کند, با شمشیر و تکفیر و نیزه و تبر حسابش را می رسند» | ||
از این آخوندها در دوران قاجار بسیار بوده اند, کسانی مثل. شیخ محمد تقی آقانجفی,که حتی بانکی راه انداخته بود که با بانک شاهی رقابت می کرد, مجتهد اصفهان که روستاهای حاصلخیز اطراف اصفهان یکی یک می خرید و گندمشون رو به هرنرخی که خودش میخواست می فروخت, در هرحال آخوندهای دوران قاجار درآمدهای کلان حاصل از موقوفات، و خمس و زکات و سهم امام رو به مصرف خرید زمین میرساندند و یا در امورتجاری به کار میانداختند, به این ترتیب در غارت شهر و ده، یا بعبارت بهتر، در غارت روستایی و شهری فقیر، دست داشتند. | |||
به سال | به سال قحطی، حاج ملا علی کنی مجتهد تهران، غله انبار داشت و مردم از گرسنگی می مردند,،روزی دویست سیصد نفر در کوچه و بازار و محله ها می میرند, در برخی جاها حتی آدم می کشند و گوشت او را میخورند چه برسد به اسب و الاغ اما مجتهد، غله را به امید گران تر فروختن نمی داد و بندگان خدا تلف می شدند.<ref name=":0" /> | ||
== عوامل فقر مردم == | == عوامل فقر مردم == | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۰: | ||
عمال کمپانی انگلیسی که سروکارشان با قشرهای وسیع مردم بوده، رفتار متکبرانهای میکردند و با کشاورزها و تولیدکنندگان توتون سختگیری میکردند و با فرهنگ مردم ما هم که آشنا نبودند و رسوم محلی مردم را رعایت نمیکردند. این مجموعه باعث افزایش خشم مردم نسبت به این قرارداد میشد. | عمال کمپانی انگلیسی که سروکارشان با قشرهای وسیع مردم بوده، رفتار متکبرانهای میکردند و با کشاورزها و تولیدکنندگان توتون سختگیری میکردند و با فرهنگ مردم ما هم که آشنا نبودند و رسوم محلی مردم را رعایت نمیکردند. این مجموعه باعث افزایش خشم مردم نسبت به این قرارداد میشد. | ||
<nowiki>:</nowiki> به یکباره همان پیشهوران فقیر، و روستائیان محروم، فضایی برای ابراز خشم و اعتراض خود نسبت به استعمار و حاکمیت غارتگر پیدا کردند. اصفهان و شیراز و سایر شهرها هم به تبریز پیوستند و صداشون رو بلند کردند. | <nowiki>:</nowiki> به یکباره همان پیشهوران فقیر، و روستائیان محروم، فضایی برای ابراز خشم و اعتراض خود نسبت به استعمار و حاکمیت غارتگر پیدا کردند. اصفهان و شیراز و سایر شهرها هم به تبریز پیوستند و صداشون رو بلند کردند.<ref name=":0" /> | ||
== قرارداد «رویتر» == | == قرارداد «رویتر» == | ||
[[پرونده:قرارداد رویتر.jpg|جایگزین=قرارداد رویتر|بندانگشتی|قرارداد رویتر]] | [[پرونده:قرارداد رویتر.jpg|جایگزین=قرارداد رویتر|بندانگشتی|قرارداد رویتر]] | ||
در زمان ناصرالدین شاه، قرارداد عظیمی بین دولت ایران و یک سرمایه گذار انگلیسی به نام «بارون ژولیوس دورویتر» بسته شده بود که این قرارداد بسیار عجیب بود. تاریخ نگارها همه این صفت عجیب را به این قرارداد نسبت می‌دهند. این قرارداد از ماه تا ماهی، از شیرمرغ تا جان آدمی‌زاد، همه چیز کشور ایران را فرا می‌گرفت. حق استخراج و صادرات معادن، بانک‌ها، راه‌سازی، کشتی رانی، تأسیس کارخانه‌جات و... همه‌ی این امتیازها را به رویتر داده بودند.این قرارداد چیزی حدود ۵۰۰ میلیون لیره‌ی آن‌زمان سرمایه میخواست؛ رویتر برای تأمین این سرمایه به انگلستان رفت و اولین اقدام هم بستن قرارداد «تنباکو» با مؤسسه‌ی رژی بود؛ این مؤسسه امتیاز کشت، درو، برداشت، فرآوری و توزیع تنباکو در سراسر کشور و صادرات آن به خارج را برعهده گرفت. «کتاب هشت فراز هزار نیاز، جنبش تنباکو – هدی صابر» | در زمان ناصرالدین شاه، قرارداد عظیمی بین دولت ایران و یک سرمایه گذار انگلیسی به نام «بارون ژولیوس دورویتر» بسته شده بود که این قرارداد بسیار عجیب بود. تاریخ نگارها همه این صفت عجیب را به این قرارداد نسبت می‌دهند. این قرارداد از ماه تا ماهی، از شیرمرغ تا جان آدمی‌زاد، همه چیز کشور ایران را فرا می‌گرفت. حق استخراج و صادرات معادن، بانک‌ها، راه‌سازی، کشتی رانی، تأسیس کارخانه‌جات و... همه‌ی این امتیازها را به رویتر داده بودند.این قرارداد چیزی حدود ۵۰۰ میلیون لیره‌ی آن‌زمان سرمایه میخواست؛ رویتر برای تأمین این سرمایه به انگلستان رفت و اولین اقدام هم بستن قرارداد «تنباکو» با مؤسسه‌ی رژی بود؛ این مؤسسه امتیاز کشت، درو، برداشت، فرآوری و توزیع تنباکو در سراسر کشور و صادرات آن به خارج را برعهده گرفت.<ref>کتاب هشت فراز هزار نیاز، جنبش تنباکو - هدی صابر</ref> «کتاب هشت فراز هزار نیاز، جنبش تنباکو – هدی صابر» | ||
== آغاز جنبش == | == آغاز جنبش == | ||
| خط ۱۲۸: | خط ۱۲۷: | ||
جنبش تنباکو سرآغاز شرکت بی سابقه زنان دریک جنبش عمده اجتماعی بود. حضور زنان در این حرکت اعتراضی و بعد هم در انقلاب مشروطه باعث شد که بسیاری از روشنفکران مشروطه خواه در آن دوران به مسئله زنان بپردازند. بسیاری از روزنامه های مترقی مقالاتی علیه فرهنگ و مناسبات ارتجاعی و فئودالی چاپ کردند از جمله ماهنامه قانون که درلندن منتشرمی شد درشماره اوت ۱۸۹۰ خود نوشت: «نصف هرملت مرکب است از زن، هیچ طرح ملی پیش نمی رود مگر به (مشاورت) زنان....». «موارد بسیاری وجود دارند که زنان برجسته، صرفاً به وساطت قدرت اندیشه و تعقلشان از مردان روزگار ما پیشی گرفته اند. درک آنان از معنی ومزایای جامعه مبتنی برآدمیت بسیارفراوان ترازمردان است». زنان فاتحان فردا «سیمای آزادی» | جنبش تنباکو سرآغاز شرکت بی سابقه زنان دریک جنبش عمده اجتماعی بود. حضور زنان در این حرکت اعتراضی و بعد هم در انقلاب مشروطه باعث شد که بسیاری از روشنفکران مشروطه خواه در آن دوران به مسئله زنان بپردازند. بسیاری از روزنامه های مترقی مقالاتی علیه فرهنگ و مناسبات ارتجاعی و فئودالی چاپ کردند از جمله ماهنامه قانون که درلندن منتشرمی شد درشماره اوت ۱۸۹۰ خود نوشت: «نصف هرملت مرکب است از زن، هیچ طرح ملی پیش نمی رود مگر به (مشاورت) زنان....». «موارد بسیاری وجود دارند که زنان برجسته، صرفاً به وساطت قدرت اندیشه و تعقلشان از مردان روزگار ما پیشی گرفته اند. درک آنان از معنی ومزایای جامعه مبتنی برآدمیت بسیارفراوان ترازمردان است». زنان فاتحان فردا «سیمای آزادی» | ||
== منابع == | |||