کاربر:Safa/5صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
(جایگزینی صفحه با 'خشونت علیه زنان') برچسب: جایگزین شد |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''روز دانشجو،''' | |||
یاد‌آور سالروز واقعه‌ی ۱۶ آذر سال ۱۳۳۲ در ایران است. و روز اعتراض دانشجویان ایران در برابر شاه پس از کودتای ۲۸ مرداد است. در شانزدهم آذر سال ۱۳۳۲، دانشجویان دانشگاه تهران، سه ماه پس از کودتای ۲۸ مرداد، و سقوط دولت دکتر محمد مصدق توسط رژیم شاه دست به اعتراض زدند. در شرایط که شاه سعی می‌کرد هر گونه اعتراضی را با توجه به قوانین حکومت نظامی و فرمانداری نظامی تحت حاکمیت تیمور بختیار سرکوب و ساکت کند. اما دانشجویان دانشگاه تهران، با اعتراض خود، مخالفت عمومی مردم ایران را نسبت به رژیم شاه ابراز کردند. در جریان این حرکت اعتراضی، ۳ تن از دانشجویان ، به نامهای «قندچی»، «بزرگ نیا» و «شریعت رضوی» به ضرب گلوله ماموران شاه کشته شدند. از آن پس، ۱۶آذر به‌عنوان روز دانشجو، به روز مقاومت، اعتراض و اعتصاب علیه دیکتاتوری تبدیل گردید. | |||
== پیشینه ۱۶ آذر == | |||
شانزدهم آذر سال ۱۳۳۲ نقطه‌ای سرفصلی در حرکتهای دانشجویی بود، و این سرفصل، خود، نتیجه دهها سال مقاومت و اعتراض دانشجویان بود که آغازش به انقلاب مشروطه بازمی‌گشت، | |||
اولین حضور مؤثر دانشجویان، در نهضت مقاومت دکتر محمد مصدق، برای ملی کردن صنعت نفت است که طی دو دهه ادامه یافت. درپاییز سال ۱۳۲۸ در بحبوحه تلاشهای دکتر مصدق، دانشجویان انقلابی دانشگاه تهران با تشکیل «جبهه دانشجویان ملی و آزادیخواه» به یاری جنبش ملی مردم ایران شتافتند. دو سال بعد، درگرماگرم قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ در حمایت از دولت دکتر مصدق، خیابانهای تهران، شاهد حضور دانشجویانی بود که شعار «یا مرگ یا مصدق» را فریاد می‌زدند. | |||
پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، اعتراضات دانشجویی ادامه یافت و در روز ۱۶ مهر ۱۳۳۲ بیش از دوهزار تن از دانشجویان دانشگاه تهران، در اعتراض به دستگیری و محاکمه دکتر مصدق، در سه نقطه تهران (خیابان فردوسی، خیابان پهلوی و چهار‌راه قوام ) با شعار «مصدق پیروز است» راهپیمایی کردند. در این روز هزاران اعلامیه در پشتیبانی از مصدق در تهران پخش شد. این تظاهرات با هجوم مأموران نظامی و زخمی‌شدن و دستگیری عده‌یی از دانشجویان روبه‌رو شد. | |||
روز ۱۷ آبان ۱۳۳۲، نخستین جلسه دادگاه دکتر مصدق در پادگان سلطنت‌آباد تهران تشکیل شد. چند روز بعد، در روز ۲۱ آبان، دانشگاه، مدارس و بازار تهران در اعتراض به این محاکمه بسته شدند و طرفداران مصدق در دانشگاه تهران و خیابانهای مرکزی شهر، از جمله ناصرخسرو، خیام، بوذرجمهری، پهلوی، شاه‌آباد و بهارستان، راهپیمایی کردند. این راهپیماییها نیز با یورش مأموران حکومت نظامی روبه‌رو شد وعده‌یی از مردم دستگیر شدند. | |||
روز ۱۴ آذر ۱۳۳۲ دولت زاهدی طی اعلامیه‌یی، تجدید رابطه سیاسی ایران و انگلیس را، که به‌دستور دکتر مصدق در ۳۰ مهر ۱۳۳۱ گسسته شده بود، اعلام کرد: | |||
در شامگاه همان روز سپهبد فضل‌الله زاهدی، رئیس دولت کودتا، طی پیامی که در ساعت ۹ شب از رادیو تهران پخش شد، قطع رابطه سیاسی با انگلستان و بسته‌شدن سفارتخانه‌های دوطرف را عملی زیان‌آور توصیف کرد، چون: | |||
«… علاوه بر این‌که پیشرفتی در قضیه نفت و رفع اختلافات موجود با شرکت سابق حاصل نشد، مشکلاتی نیز ایجاد گردید…» | |||
دانشجویان، بازاریها و قشرهای مختلف مردم در تهران علیه تجدید رابطه با انگلیس اعتراض کردند. این اعتراض‌ها در دانشگاه تهران، باوجودی که تحت کنترل دائمی مأموران حکومت نظامی بود، شدت بیشتری داشت و مأموران نظامی برای ضرب‌وشتم یا توقیف دانشجویان به محوطه دانشگاه یا به کلاسها وارد می‌شدند، ولی قادر به کنترل فریادهای اعتراض، به‌ویژه در دانشکده فنی و حقوق دانشگاه تهران، نبودند | |||
== شرح واقعه ۱۶ آذر == | |||
اندکی پس از صدور اعلامیه دولت درباره تجدید رابطه با انگلیس، دنیس رایت، کاردار سفارت انگلیس، برای تحویل گرفتن سفارتخانه دولت متبوعش به تهران وارد شد. قرار بود در همان روزها نیکسون، معاون آیزنهاور، رئیس‌جمهوری آمریکا، نیز در اوج اعتراضهای مردم نسبت به محاکمه و محکوم شدن دکتر مصدق، با یک هیأت اقتصادی، سیاسی و نظامی به تهران وارد شود. | |||
درماه های پس از کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲،دانشجویان که همچنان به دکتر محمد مصدق ابراز علاقه می‌کردند، در اعتراض به سفر نیکسون به ایران، دست به تظاهرات اعتراض‌آمیزی زدند چرا که نقش دولت وقت آمریکا در سرنگون کردن حکومت دکتر مصدق بر کسی پوشیده نبود و نیکسون نیز به منظور تدارک قراردادهای کنسرسیوم با رژیم نامشروع کودتا به ایران آمده بود. | |||
برای شاه مهم بود که در چنان شرایطی تسلط خود بر اوضاع کشور پس از کودتا را به همگان نشان دهد. از این رو نظامیان و چتربازان خود را برای سرکوب حرکت اعتراضی دانشجویان به دانشگاه تهران فرستاد. | |||
متقابلاً دانشجویان در برابر تفنگهای آماده شلیک ماموران شاه ایستادگی کردند. در نتیجه ۳ تن از دانشجویان دانشکده فنی، به نام های بزرگ‌نیا، قندچی و شریعت رضوی، به ضرب گلوله ماموران شاه به شهادت رسیدند. | |||
=== ۱۶ آذر در سالهای بعد === | |||
نسخهٔ ۲۱ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۱۸
روز دانشجو،
یاد‌آور سالروز واقعه‌ی ۱۶ آذر سال ۱۳۳۲ در ایران است. و روز اعتراض دانشجویان ایران در برابر شاه پس از کودتای ۲۸ مرداد است. در شانزدهم آذر سال ۱۳۳۲، دانشجویان دانشگاه تهران، سه ماه پس از کودتای ۲۸ مرداد، و سقوط دولت دکتر محمد مصدق توسط رژیم شاه دست به اعتراض زدند. در شرایط که شاه سعی می‌کرد هر گونه اعتراضی را با توجه به قوانین حکومت نظامی و فرمانداری نظامی تحت حاکمیت تیمور بختیار سرکوب و ساکت کند. اما دانشجویان دانشگاه تهران، با اعتراض خود، مخالفت عمومی مردم ایران را نسبت به رژیم شاه ابراز کردند. در جریان این حرکت اعتراضی، ۳ تن از دانشجویان ، به نامهای «قندچی»، «بزرگ نیا» و «شریعت رضوی» به ضرب گلوله ماموران شاه کشته شدند. از آن پس، ۱۶آذر به‌عنوان روز دانشجو، به روز مقاومت، اعتراض و اعتصاب علیه دیکتاتوری تبدیل گردید.
پیشینه ۱۶ آذر
شانزدهم آذر سال ۱۳۳۲ نقطه‌ای سرفصلی در حرکتهای دانشجویی بود، و این سرفصل، خود، نتیجه دهها سال مقاومت و اعتراض دانشجویان بود که آغازش به انقلاب مشروطه بازمی‌گشت،
اولین حضور مؤثر دانشجویان، در نهضت مقاومت دکتر محمد مصدق، برای ملی کردن صنعت نفت است که طی دو دهه ادامه یافت. درپاییز سال ۱۳۲۸ در بحبوحه تلاشهای دکتر مصدق، دانشجویان انقلابی دانشگاه تهران با تشکیل «جبهه دانشجویان ملی و آزادیخواه» به یاری جنبش ملی مردم ایران شتافتند. دو سال بعد، درگرماگرم قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ در حمایت از دولت دکتر مصدق، خیابانهای تهران، شاهد حضور دانشجویانی بود که شعار «یا مرگ یا مصدق» را فریاد می‌زدند.
پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، اعتراضات دانشجویی ادامه یافت و در روز ۱۶ مهر ۱۳۳۲ بیش از دوهزار تن از دانشجویان دانشگاه تهران، در اعتراض به دستگیری و محاکمه دکتر مصدق، در سه نقطه تهران (خیابان فردوسی، خیابان پهلوی و چهار‌راه قوام ) با شعار «مصدق پیروز است» راهپیمایی کردند. در این روز هزاران اعلامیه در پشتیبانی از مصدق در تهران پخش شد. این تظاهرات با هجوم مأموران نظامی و زخمی‌شدن و دستگیری عده‌یی از دانشجویان روبه‌رو شد.
روز ۱۷ آبان ۱۳۳۲، نخستین جلسه دادگاه دکتر مصدق در پادگان سلطنت‌آباد تهران تشکیل شد. چند روز بعد، در روز ۲۱ آبان، دانشگاه، مدارس و بازار تهران در اعتراض به این محاکمه بسته شدند و طرفداران مصدق در دانشگاه تهران و خیابانهای مرکزی شهر، از جمله ناصرخسرو، خیام، بوذرجمهری، پهلوی، شاه‌آباد و بهارستان، راهپیمایی کردند. این راهپیماییها نیز با یورش مأموران حکومت نظامی روبه‌رو شد وعده‌یی از مردم دستگیر شدند.
روز ۱۴ آذر ۱۳۳۲ دولت زاهدی طی اعلامیه‌یی، تجدید رابطه سیاسی ایران و انگلیس را، که به‌دستور دکتر مصدق در ۳۰ مهر ۱۳۳۱ گسسته شده بود، اعلام کرد:
در شامگاه همان روز سپهبد فضل‌الله زاهدی، رئیس دولت کودتا، طی پیامی که در ساعت ۹ شب از رادیو تهران پخش شد، قطع رابطه سیاسی با انگلستان و بسته‌شدن سفارتخانه‌های دوطرف را عملی زیان‌آور توصیف کرد، چون:
«… علاوه بر این‌که پیشرفتی در قضیه نفت و رفع اختلافات موجود با شرکت سابق حاصل نشد، مشکلاتی نیز ایجاد گردید…»
دانشجویان، بازاریها و قشرهای مختلف مردم در تهران علیه تجدید رابطه با انگلیس اعتراض کردند. این اعتراض‌ها در دانشگاه تهران، باوجودی که تحت کنترل دائمی مأموران حکومت نظامی بود، شدت بیشتری داشت و مأموران نظامی برای ضرب‌وشتم یا توقیف دانشجویان به محوطه دانشگاه یا به کلاسها وارد می‌شدند، ولی قادر به کنترل فریادهای اعتراض، به‌ویژه در دانشکده فنی و حقوق دانشگاه تهران، نبودند
شرح واقعه ۱۶ آذر
اندکی پس از صدور اعلامیه دولت درباره تجدید رابطه با انگلیس، دنیس رایت، کاردار سفارت انگلیس، برای تحویل گرفتن سفارتخانه دولت متبوعش به تهران وارد شد. قرار بود در همان روزها نیکسون، معاون آیزنهاور، رئیس‌جمهوری آمریکا، نیز در اوج اعتراضهای مردم نسبت به محاکمه و محکوم شدن دکتر مصدق، با یک هیأت اقتصادی، سیاسی و نظامی به تهران وارد شود.
درماه های پس از کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲،دانشجویان که همچنان به دکتر محمد مصدق ابراز علاقه می‌کردند، در اعتراض به سفر نیکسون به ایران، دست به تظاهرات اعتراض‌آمیزی زدند چرا که نقش دولت وقت آمریکا در سرنگون کردن حکومت دکتر مصدق بر کسی پوشیده نبود و نیکسون نیز به منظور تدارک قراردادهای کنسرسیوم با رژیم نامشروع کودتا به ایران آمده بود.
برای شاه مهم بود که در چنان شرایطی تسلط خود بر اوضاع کشور پس از کودتا را به همگان نشان دهد. از این رو نظامیان و چتربازان خود را برای سرکوب حرکت اعتراضی دانشجویان به دانشگاه تهران فرستاد.
متقابلاً دانشجویان در برابر تفنگهای آماده شلیک ماموران شاه ایستادگی کردند. در نتیجه ۳ تن از دانشجویان دانشکده فنی، به نام های بزرگ‌نیا، قندچی و شریعت رضوی، به ضرب گلوله ماموران شاه به شهادت رسیدند.