اولین باغچه‌بان

اِولین باغچه بان Evlin Baghtcheban(زاده ۱۳۰۷ - درگذشته ۹ آبان ۱۳۸۹) خواننده اپرا، نوازنده پیانو و موسیقی‌دان، در یک خانواده آشوری از مادری فرانسوی در مرسین ترکیه متولد شد. وی تحصیلات هنری خود را در سن سیزده چهارده سالگی و در رشتهٔ پیانو و آواز اپرا در کنسرواتوار موسیقی آنکارا آغاز کرد و با درجه ممتاز به پایان رساند. در سال ۱۳۲۹ پس از ازدواج با ثمین باغچه‌بان که او نیز در رشته آهنگ‌سازی در همین کنسرواتوار تحصیل کرده بود، به ایران رفت و تا سال ۱۳۷۳ که خانواده دوباره به ترکیه مهاجرت کرد، فعالیت‌های خود را در زمینه خوانندگی، تعلیم آواز، رهبری کُر، مدیریت و سرپرستی موسیقی و کُر کودکان بی‌سرپرست در تهران ادامه داد.

اِولین باغچه‌بان
اطلاعات
تولد	۱۳۰۷ مرسین - ترکیه
ملیت	ترکیه‌ای
مرگ	نهم آبان ۱۳۸۹ استانبول ترکیه
سبک‌(ها)	اپرا
حرفه(ها)	خواننده اپرا
ساز(ها)	پیانو
زمینهٔ فعالیت	موسیقی
نوع صوت	متزوسوپرانو
هنرمندان همکار	ثمین باغچه‌بان - منیر وکیلی - حشمت سنجری - فاخره صبا - منصوره قصری - ناهید همت‌آبادی
تحصیلات	کنسرواتوار دولتی آنکارا
شاگرد(ها)	حسین سرشار- پری زنگنه -
بنیانگذار	کر ملی تهران - اپرای ایران
آلبوم معروف	رنگین کمون
وب‌گاه	فیس بوک اِولین باغچه‌بان

زندگی‌نامه

اِولین باغچه‌بان و زنده یاد فاخره صبا جزو اولین خوانندگان اپرا در ایران بودند که آموزش این رشتهٔ هنری را در هنرستان عالی موسیقی نیز برعهده داشتند. اِولین باغچه‌بان علاوه برتدریس، با انجام رسیتال‌های آواز از آهنگسازان معروف جهان و آثار آهنگسازان ایرانی مانند ثمین باغچه‌بان و حسین ناصحی، علاوه بر معرفی آثار این هنرمندان به شنوندگان ایرانی، کنسرت‌هایی نیز در سایر کشورها برگزار و شنوندگان اروپایی را با آثار آوازی نامبردگان آشنا کرد.

اِولین باغچه‌بان هم‌زمان با تدریس آواز در هنرستان عالی موسیقی، به تشکیل گروه کُر از هنرجویان آواز و هنرجویان سایر رشته‌های موسیقی هنرستان اقدام کرد و خود نیز رهبری این گروه را بر عهده داشت. این گروه آواز جمعی، برنامه‌هایی را نیز به همراه ارکستر زهی هنرستان عالی موسیقی به رهبری واحه خوجایان هنرآموز ویولن، در دانشگاه تهران، باشگاه ارامنه و تلویزیون ملی آن زمان (تلویزیون ثابت پاسال) به اجرا گذاشت که البته به‌علت شرایط امکانات فنی آن‌زمان نه با ضبط قبلی و سپس پخش، بلکه بطور زنده اجرا و هم‌زمان مستقیماً از تلویزیون پخش می‌شد. قطعه «استابات ماتر» «مرثیه در سوگ عیسی مسیح» اثر معروف «پرگولزی» با تک خوانی سودابه صفائیه و ناهید همت‌آبادی نیز از جمله کار مشترک گروه کُر و ارکستر هنرستان عالی موسیقی ست که آن زمان در باشگاه ارامنه و تلویزیون اجرا شد.

فعالیتهای هنری

اِولین باغچه بان همراه با فاخره صبا و منیر وکیلی از پایه گزاران اپرای تهران هستند. هنگام افتتاح تالار رودکی (که درحال حاضر تالار وحدت نامیده می‌شود) در سال ۱۳۴۶ اِولین باغچه بان اجرای نقشی را در اپرای آتوسا اثر توماس کریستین داوید آهنگساز اتریشی به عهده داشت و پس از آن نیز با ادامه و گسترش فعالیت‌های اپرای تهران، رل‌های اول متعددی را در اپراهای مختلف اجرا و بازی نمود که از آن جمله می‌توان از اپرای: «کارمن» و «جمیله» اثر «ژرژ بیزه»، «شوالیه روستایی» اثر «پی یترو ماسکانی»، «زن‌ها همه این‌طورند» اثر «ولفگانگ آمادئوس موتسارت»، «خوانندگان دوره‌گرد» اثر «جوزپّه وردی»، «آرایشگر شهر سویل» اثر «جواکینو روسینی» نام برد.

گروه کر ملی تهران تالار رودکی

اِولین باغچه‌بان با صدای زیبای متزوسوپرانو، احساس هنری و موزیکالیته عالی حاصل از تحصیلات موسیقی، توانایی تکنیکی و هنری خود را در اجرای نقش‌های گوناگون به نمایش گذاشته و با تحسین بسیار از سوی بینندگان و شنوندگان، مورد استقبال قرار می‌گرفت. با افتتاح تالار رودکی، کُر هنرستان عالی موسیقی نیز بطور رسمی در اپرا ادغام شده و بنام کُر ملی تهران در برنامه‌های گوناگون اپرا و اجرای کنسرت‌ها شرکت داشت که رهبری بعضی از آنها را همچنان اِولین باغچه‌بان بر عهده داشت از جمله در مراسم تاجگذاری شاه و فرح در کاخ گلستان. اما پیشامد اختلاف بین عده‌ای از هنرمندان تالار رودکی از جمله اِولین باغچه‌بان و مدیر وقت اپرا، او را به ترک تالار و عدم شرکت در برنامه‌های بعدی اپرا واداشت:

«با رضایی نساختیم. از دفتر فرح پهلوی سراغ من آمدند که گروه کنسرتی از بچه‌های یتیم درست کنیم. من هم به چند شهرستان رفتم و از میان شش هزار نفر، دویست نفر آوردم و پس از یک سال اولین کنسرت را دادیم.»

اولین باغچه‌بان پس از تأسیس مدرسه موسیقی کودکان بر آن بود تا با کمک سازمان ملل متحد یک دهکده موسیقی ایجاد کند که با وقوع انقلاب سال ۵۷ و بازگشت او به ترکیه طرحش ناتمام ماند.

کُر کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۵۷ در اجرای قطعهٔ «رنگین کمون» اثر ثمین باغچه‌بان و به همراهی ارکستر سنفونی وین که اِولین باغچه بان و منصوره قصری سولیست آن هستند نیز همکاری کرده‌است.

بازگشت به ترکیه

با روی کار آمدن آخوندها و تعطیلی اغلب فعالیت‌های موسیقی و ممنوعیت آواز زنان خانواده باغچه‌بان در سال ۱۳۶۳ مجبور به ترک ایران شدند و در ترکیه ـ استانبول اقامت کردند. اِولین نیز تا سال ۱۳۷۳ که از دانشگاه هنرهای زیبای«معمار سینان» Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi استانبول بازنشسته شد، در این دانشگاه به تعلیم پیانو پرداخت. خودش می‌گوید:

«بعد از انقلاب، سختی زیادی کشیدیم. ادامۀ فعالیت هنری در ایران برای ما امکان‌پذیر نبود. تنها امیدمان این بود که من ترک بودم و می‌توانستیم به ترکیه بازگردیم، اما تهیۀ شناسنامه ترکی برای بچه‌ها کار دشواری بود. ثمین هم یک سال اجازۀ خروج نداشت. تا اینکه بالاخره در استامبول سر و سامان گرفتیم. سال ۲۰۰۰ به ایران بازگشتم. دلم می‌خواست ایران را- آن مادر خوشگل، زیبا و مهربانی را که ترک کرده بودم- دوباره ببینم. اما چه قدر همه چیز عوض شده بود...»

اِولین باغچه‌بان

اِولین باغچه‌بان طی سال‌ها اقامت در ترکیه، کتاب‌ها و مقالاتی چند دربارهٔ تکنیک و متد نوازندگی پیانو و آواز از فرانسه به ترکی ترجمه، کتابهایی برای کودکان تهیه و کتابی نیز دربارهٔ هنرمندان ایرانی به فرانسه نوشته که حق استفاده از تمام حقوق آنها را به دانشگاه «معمار سینان» واگذار کرده‌است:

«تمام حقوق این کتاب‌ها را به دانشگاه معمار سنان هدیه کردم به عنوان سپاس از خدماتی که ملت و دولت ترکیه به من داده بود چون که من تحصیلاتم را که به پایان رساندم به ترکیه هیچ خدمتی انجام نداده، آمدم ایران، تمام خدماتم را اینجا انجام دادم و آنجا نتوانستم. بخاطر اینکه وجدانم آسوده باشد همه این آثار را که ترجمه کردم به آن دانشگاه هدیه دادم که یک وظیفه بود»

اِولین باغچه‌بان در ۹ آبان ۱۳۸۹ در سن ۸۲ سالگی بعلت ایست قلبی در استانبول درگذشت و روز ۱۰ آبان پیکر او در قسمت آسیایی گورستان ایرانیان در کنار مزار ثمین باغچه‌بان به خاک سپرده شد.