احمد شاملو

احمد شاملو، نام مستعار الف ـ بامداد (تولد ۲۱ آذر ۱۳۰۴ در تهران، مرگ ۲ مرداد ۱۳۷۹ فردیس کرج)، از بزرگترین فرهنگ سازان معاصر ایران، شاعر، نویسنده، روزنامه‌نگار، پژوهشگر، مترجم و فرهنگ‌نویس ایرانی است. شاملو در ابتدای فعالیتش کارهایش را با تخلص الف ـ صبح امضا می‌کرد. پدرش افسر ارتش بود و به‌خاطر تغییر محل سکونت خانواده، نتوانست تحصیلات مرتبی داشته باشد. در سال ۱۳۲۲ به زندان متفقین افتاد و تحصیل را یکسره رها کرد و در تهران در یک کتاب فروشی مشغول به کار شد. شاملو در سال ۱۳۲۵ با نیمایوشیج پایه‌گذار شعرنو آشنا شد و تحت تأثیر سبک شعر او قرار گرفت، اما بعد از مدتی و پس از آشنائی با شعر و شاعران غربی، به خصوص فرانسوی، راه خود را از شعر نو نیما جدا کرد و پایه‌گذار سبکی تازه شد که به شعرسپید معروف شد. مجموعه کتاب کوچه او بزرگ‌ترین اثر پژوهشی در باره فرهنگ عامیانه مردم ایران است. این مجموعه، واژه‌نامه‌ای است از ضرب‌المثل‌ها، تکیه‌کلام‌ها، خرافه‌ها و اصطلاحات زبان مردم کوچه که چاپ آن درایران با سانسور و تعلیق همراه بوده است. احمد شاملو، الف - بامداد، یکی از تأثیرگذارترین شخصیتهای ادبی ایران است و از این حیث در کنار بزرگان این سرزمین قرار دارد. شاملو از دبیران کانون نویسندگان ایران قبل و پس از انقلاب ۱۳۵۷ بود. آثار شاملو به زبان‌های گوناگون جهان مانند انگلیسی، فرانسوی، اسپانیولی، آلمانی، ژاپنی، روسی، ارمنی، سوئدی، هلندی، فنلاندی، کردی و ترکی ترجمه شده‌اند. احمد شاملو پس از تحمل سال‌ها فشار ناشی از اختناق و بیماری، در دوم مرداد ۱۳۷۹ درگذشت و در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد. سنگ مزار او هم چندین بار بدست هواداران حکومت ایران شکسته شده است.

احمد شاملو
زادروز	۲۱ آذر ۱۳۰۴ تهران، خیابان صفی‌علیشاه
پدر و مادر	حیدر شاملو، کوکب عراقی
مرگ	۲ مرداد ۱۳۷۹ کرج فردیس
جایگاه خاکسپاری	امام‌زاده طاهر کرج
رویدادهای مهم	کودتای ۲۸ مرداد، انقلاب ۱۳۵۷ ایران
نام(های) دیگر	الف. بامداد، الف. صبح
شریک(های) زندگی	آیدا سرکیسیان
دانشگاه	دانشکده پزشکی تبریز
دلیل سرشناسی	اشعار، ترجمه‌‌ها، کتاب کوچه
اثرگذاشته بر	شاعران پس از خود
اثرپذیرفته از	نیما یوشیج

«ما بایدخواستار جهانی باشیم که درآن، انسان در انسان به چشم بیگانه نظر نکند»؛ این نقل قول احمد شاملو، شاید بتواند جهان بینی این شاعر را بیان کند. این جهان بینی به همراه جستجوگری، کنجکاوی، مخاطره و تجربه‌پیشگی و دقت شاعرانهٔ او، احمد شاملو را به شخصیتی یگانه تبدیل کرده‌است.

زندگی‌نامه

احمد شاملو در ۲۱ آذر ۱۳۰۴ در خانه ای واقع در خیابان صفی علیشاه تهران به دنیا آمد. نام پدرش حیدر و نام مادرش کوکب عراقی بود. مادر شاملو از مهاجران قفقازی بود که طی انقلاب روسیه، به همراه خانواده‌اش به ایران کوچ کرده بود. احمد دوره کودکی را به خاطر شغل پدرش، که افسر ارتش بود و مدام در جایی در مأموریت می‌بود، در شهرهایی مختلف ایران گذراند. احمد شاملو دربارهٔ خود و زنده گی اش می‌گوید: «آثار من خود، بیوگرافی کامل است. من به این حقیقت معتقدم که شعر، برداشت‌هایی از زندگی نیست، بلکه یک سره خود زندگی است.» با خواندن اشعار شاملو این موضوع برمی‌خوریم که هرچه شعر شاملو پخته‌تر می‌شد این حقیقت بیشتر شکل می‌گرفت.

کارنامه

شاملو اولین دفتر شعر خود را به نام «آهنگ‌های فراموش شده» در سال ۱۳۲۶ منتشر می‌کند. این شعرها اگرچه رگه‌های شعری می‌توانند داشته باشند، اما به لحاظ محتوی و زبان و تصویر ناپخته اند. این کتاب اثر شاعر رماتیکی است که با آنکه هنوز به درک جهان نرسیده، بار سنگین آن را بر دوشش احساس می‌کند. «آهنکهای» این مجموعه «مثل لرزش یک سیم تار از برخورد به بال حشره» می‌مانند که به پیش بینی خود شاملو ماندگار نخواهند بود. او در مقدمه «آهنگ‌های فراموش شده» هرگز واژه شعر را به کار نبرده و آن «نوشته‌ها» را «اولین قدم‌های کودکی» برمی‌شمرد. در سال ۱۳۲۰، شاملو از عدم موفقیت اولین دفتر شعرش مأیوس نشده، مجموعه «قطعنامه»، با مقدمه فریدون رهنما و سرمایه‌گذاری او، و شعر بلند «۲۳» را منتشر کرد. در این شعرها شاملو اولین قدم‌های جدائی از شعر نیمائی را برمی‌داشت. فریدون رهنما در مقدمه کتاب می‌نویسد: «ریتم اشعار صبح را با ریتم اشعار اسپانیولی و اشعار آمریکای لاتینی بعد از لورکا می‌شود مقایسه کرد. دنیای پر از اشکال و تصاویر نابرابر نیما یوشیج که نتیجه خشکی (در بهترین آثارش) به دهان‌مان می‌برد، با احساسات از بند رسته صبح به راه افتاده‌اند و ما را به نقاط عمیقِ درد پاشیده شده هدایت می‌کنند…». این کتاب و طرز تلقی آن موجب رنجش نیما شد. پس از این مجموعه‌ها شاملو «آهن‌ها و احساس» را منتشر کرد.