ایران‌پدیا:نوشتار پیشنهادی هفته/۲۰۲۵/۴۸
مطلب برگزیده
آتش‌سوزی جنگل‌های هیرکانی، با قدمتی بین ۲۵ تا ۵۰ میلیون سال، یکی از کهن‌ترین اکوسیستم‌های جهان به شمار می‌روند که در نوار جنوبی دریای خزر، از جمهوری آذربایجان تا خراسان شمالی ایران امتداد یافته‌اند. این جنگل‌ها در سال ۲۰۱۹ به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شدند و به دلیل تنوع زیستی منحصربه‌فرد خود، شامل بیش از ۳۲۰۰ گونه گیاهی و زیستگاه بسیاری از گونه‌های نادر و در معرض انقراض، شناخته می‌شوند. مساحت این جنگل‌ها حدود ۱۰۰۰ کیلومتر طول دارد و نقش حیاتی در تنظیم اقلیم، حفاظت از خاک و آب، و جلوگیری از سیلاب‌ها ایفا می‌کنند. آتش‌سوزی‌های اخیر در این جنگل‌ها، به ویژه در منطقه الیت مازندران، از اوایل آبان‌ماه ۱۴۰۴، آغاز شد و پس از چندین هفته، بخش‌هایی از جنگل‌های نور، چالوس و حتی آذربایجان شرقی را درگیر کرد. وسعت آسیب‌دیده حدود ۸ تا ۱۰ هکتار گزارش شده، اما کنده‌سوزی ادامه‌دار، تهدیدی برای گسترش بیشتر است.
علل اصلی این آتش‌سوزی‌ها عمدتاً انسانی است، از جمله سهل‌انگاری محلی‌ها، گردشگران، و احتمالاً اقدامات عمدی برای زمین‌خواری یا قاچاق چوب. رژیم جمهوری اسلامی ایران با تأخیر در واکنش، کمبود تجهیزات مانند بالگردهای اطفای حریق و هواپیماهای آب‌پاش، و عدم تخصیص بودجه کافی، نقش عمده‌ای در گسترش بحران ایفا کرده است. مردم محلی، کوهنوردان و داوطلبان محیط‌زیستی با ابزارهای ابتدایی مانند بیل و دمنده‌ها، بخش اصلی عملیات اطفا را بر عهده گرفتند و دست‌کم ۲۰ نفر مصدوم شدند. دولت پس از چندین هفته، از کشورهای خارجی مانند ترکیه و روسیه درخواست کمک کرد، اما این اقدام دیرهنگام نتوانست خسارات را به طور کامل جبران کند.
پیامدهای این بحران شامل نابودی پوشش گیاهی، تهدید گونه‌های جانوری مانند پلنگ ایرانی، فرسایش خاک، و کاهش کیفیت هوا است که مدارس و ادارات را تعطیل کرد. این فاجعه نشان‌دهنده سیاست‌های ویرانگر حکومت ایران است که منابع طبیعی را فدای اولویت‌های دیگر می‌کند و ضرورت تغییر ساختاری در مدیریت محیط‌زیست را برجسته می‌سازد.