آستفیک داویدیان

آستفیک داویدیان، دختر یپرم‌ داویدیان گانتاکتسی (یپرم خان ارمنی) بود؛ یکی از فرماندهان مشهور انقلاب مشروطه که نامش با پیچیدگی‌های خاص دوران جنبش مشروطه و حوادث پس از آن (که منتهی به خلع سلاح مجاهدان مشروطه و کشته شدن ستارخان شد) گره خورده است. اما نام آستفیک، اگرچه کمتر شنیده شده، حامل روایت حضور زنان در قلب میدان‌های نبرد آن روزگار است.

آستفیک داویدیان
ملیت	ایرانی
جنبش	انقلاب مشروطه ایران
دین	مسیحیت
مذهب	ارمنی
والدین	پدر: یپرم خان ارمنی / مادر: آناهیتا داویدیان

در سال‌های پرتلاطم مشروطه، زمانی که بسیاری از زنان از آموزش، حضور اجتماعی و حتی حق رأی محروم بودند، آستفیک نوجوان همراه با مادرش آناهیتا، نه‌تنها در فعالیت‌های سیاسی مشارکت داشت، بلکه اسلحه به دست گرفت و در صفوف مبارزان جنگید.

آناهیتا داویدیان، مادر آستفیک و همسر یپرم‌خان نیز از زنان پیشرو در امر مبارزه و فعالیت در حقوق زنان بود و در دوره مشروطه نقشی فعال در مبازه علیه استقراض خارجی ایفا کرد. آناهیتا از رهبران تشکل‌های زنان بود.

در این رابطه در کتاب «انقلاب مشروطیت ایران» آمده است:

از سوی دیگر همسر یپرم‌خان، آناهید داویدیان نام داشت و از فعالان حقوق زنان در دورۀ مشروطه بود. بعد از فتح تهران هنگامی که یپرم رئیس پلیس تهران شده بود، یکی از افرادی بود که زنان را متشکل کرد و علیه استقراض خارجی شروع به فعالیت نمود.

هم‌چنین عبدالحسین ناهید در کتاب «زنان ایران در جنبش مشروطه» نوشته است:

در هنگام حملۀ اردوی یپرم‌خان به تهران نیز دختر سیزده‌ ساله‌اش، آسیفیک، یکی از همراهان اردو بود.

یک سایت مرتبط با مقاومت ایران درباره‌ی آناهیتا، مادر آستفیک چنین نوشته است:

یک نشریه انگلیسی از او با عنوان «فعال‌ترین رهبر زن در ایران» نام برد؛ زنی که با خطابه‌های آتشین، افکار ضد‌استعماری را میان زنان گسترش می‌داد.

آستفیک و پدرش

مورگان شوستر در کتاب «اختناق در ایران» به‌عنوان یک گزارش معاصر انگلیسی، گواه مشارکت فعال زنان در انقلاب است. شوستر به وجود «ده‌ها انجمن کم و بیش مخفی» در میان زنان و «تأثیر بزرگ، هرچند پنهان» آن‌ها اشاره کرده است. آستفیک ۱۳ساله در گروهان ۱۲۰نفری پدرش در رشت، که ۱۹ تن از اعضای آن را دختران و زنان جوان تشکیل می‌دادند، فنون نظامی، سنگرگیری، و تیراندازی را فراگرفت و در درگیری‌ با قزاق‌های دولتی شرکت داشت.

آستفیک داویدیان بعدها روایت‌هایی از آن دوران پرآشوب را ثبت کرد؛ از نبردهایی که زنان در آن‌ها جان باختند، و از خاطرات تلخی که در نگاه یک دختر نوجوان حک شد. در خاطراتی که خودش نوشته آمده است: «من در دورانی خودم را شناختم که جنگ و آشوب، برنامه روزانه‌ام را شکل می‌داد. بارها فریاد زنان را شنیدم که در خون غلتیدند، اما از سنگر عقب ننشستند.»

در یکی از نبردهای سنگین، ۲۰ تن از مشروطه‌خواهان کشته و ۱۵ نفر زخمی شدند. در میان کشته‌شدگان، زنانی رزمنده نیز حضور داشتند؛ از جمله دو زن به نام‌های عذرا و لیلا که گفته می‌شود پیش از آن‌که جان خود را از دست بدهند، یک مسلسل‌چی نیروهای قزاق را از پا درآوردند.