کاربر:Khosro/صفحه تمرین رانت‌خواری در جمهوری اسلامی ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

'''رانت‌خواری در جمهوری اسلامی'''، به‌عنوان یکی از اشکال برجسته فساد اقتصادی، در نظام حکومتی ایران به پدیده‌ای ساختاری و نهادینه تبدیل شده است. این مقاله با رویکردی آکادمیک، ابعاد رانت‌خواری را از منظر تعریف، تاریخچه، ساختار، حوزه‌ها، و پیامدهای آن بررسی می‌کند. رانت‌خواری به کسب درآمد نامشروع از طریق سوءاستفاده از قدرت یا دسترسی به منابع انحصاری تعریف می‌شود و شامل انواع اقتصادی (مانند رانت نفتی)، سیاسی (مانند انتصابات غیرشایسته)، و اطلاعاتی (مانند سوءاستفاده از اطلاعات محرمانه) است. ریشه‌های رانت‌خواری در ایران به اقتصاد نفتی و ساختار تیولداری پیش از [[انقلاب ضد سلطنتی|'''انقلاب ضدسلطنتی''']] بازمی‌گردد، اما پس از ۱۳۵۷، با تثبیت نهادهای حکومتی مانند [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|'''سپاه پاسداران''']] و بنیادها، این پدیده گسترش یافت. [[اکبر هاشمی رفسنجانی|'''هاشمی رفسنجانی''']] با واگذاری پروژه‌های بزرگ به سپاه، زمینه‌ساز رانت‌خواری نهادهای نظامی شد.

پیامدهای رانت‌خواری شامل [[اختلاف طبقاتی در ایران|'''شکاف طبقاتی''']]، کاهش اعتماد عمومی، و ناکارآمدی اقتصادی است. مقابله با رانت‌خواری به دلیل سیستمی بودن فساد دشوار است، اما شفافیت، رسانه‌های آزاد، و اصلاح ساختارها می‌توانند مؤثر باشند. این مقاله با استناد به منابع معتبر، از جمله گزارش‌های خبری و کتب اقتصادی، تصویری جامع از رانت‌خواری در ایران ارائه می‌دهد و بر ضرورت اصلاحات ساختاری تأکید دارد.<ref name=":1">[https://www.iran-emrooz.net/index.php/politic/more/43042/ رانتخواری سپاه و هدر رفتن ثروت‌های ملی - ایران امروز]</ref><ref name=":2">[https://www.radiofarda.com/a/iran-s-car-market-domestic-industry-or-rent-seeking/32358889.html بازار خودرو ایران؛ به اسم صنعت داخلی، به کام رانت‌خواری - رادیو فردا]</ref><ref name=":0">[https://www.radiofarda.com/a/irgc-rents-in-Iran-economy/29488416.html رانت‌خواری سپاه پاسداران در اقتصاد ایران - رادیو فردا]</ref><ref name=":0" /><ref name=":3">[https://www.independentpersian.com/node/304201/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87/page_view_timing/ajax/print%20 همه بودجه‌های ناعادلانه نظام ولایی و گسترش رانت‌خواری و نابرابری! - ایندیپندنت]</ref><ref name=":4">[https://www.independentpersian.com/node/81456/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87/%D8%B7%D9%84%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87 طلبکاری اسلامی و رانت‌خواری سازمان‌یافته - ایندیپندنت]</ref><ref name=":5">[https://article.mojahedin.org/i/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%84-%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86 ایران در تیول رانت‌خواران! - سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref><ref name=":6">[https://article.mojahedin.org/i/%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C رانت و رانت‌خواری در نظام آخوندی - سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref><ref name=":7">[https://www.sedayemardom.net/?p=148596 فساد و رانت شبکه ای در جمهوری اسلامی - صدای مردم]</ref><ref name=":8">[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C/a-18037151 رانت و رانت‌خواری، بیماری فراجناحی جمهوری اسلامی - دویچه‌وله فارسی]</ref><ref name=":9">[https://fadaian-aghaliyat.org/archives/57447 نظامی که شالوده آن بر اختلاس و فساد و رانت خواری استوار است - سازمان فدائیان اقلیت]</ref>