کاربر:دانا/صفحه تمرین
پرویز مشکاتیان
پرویز مشکاتیان (۲۴ اردیبهشت ۱۳۳۴ در نیشابور - ۳۰ شهریور ۱۳۸۸ در تهران) آهنگساز، موسیقی‌دان، استاد دانشگاه، پژوهشگر و نوازنده سنتور اهل ایران بود. او به سه تار نیز آشنایی داشت.
تولد و دوران حرفه‌ای
پرویز مشکاتیان در سال ۱۳۳۴ در نیشابور به دنیا آمد. او مقدمات موسیقی را از شش سالگی نزد پدرش، حسن مشکاتیان، که استاد سنتورنوازی و آشنا با ویولن و سه‌تار بود، آموخت. وی آموختن موسیقی را در طول تحصیل در زادگاهش، نیشابور پی گرفت و تا پایان دورهٔ متوسطه همچنان در پیشگاه پدر به فراگیری و تمرین مشغول بود.
مشکاتیان در سال ۱۳۵۳ وارد دانشکدهٔ هنرهای زیبا در دانشگاه تهران شد و به آموختن ردیف میرزا عبدالله نزد نور علی خان برومند و ردیف موسیقی سنتی نزد دکتر داریوش صفوت پرداخت. وی همزمان با آموزش ردیف، مبانی موسیقی ایرانی را نزد اساتیدی چون دکتر محمدتقی مسعودیه، دکتر مهدی برکشلی، عبدالله دوامی، سعید هرمزی و یوسف فروتن فرا گرفت.
او نوازندگی سنتور را در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی به صورت بسیار جدی ادامه داد و توانست در نوازندگی این ساز به مهارت ویژه و چشمگیری دست پیدا کند و همچنین توانست کارهای بزرگ فراوانی را در زمینهٔ آهنگسازی و نوازندگی سنتور به ویژه در زمینهٔ ساخت قطعات همنوازی (ارکسترال)، تصنیف و نیز تکنوازی انجام دهد.
استاد مشکاتیان در سال ۱۳۵۶، گروه عارف را تشکیل داد. وی در آزمون موسیقی باربد که به ابتکار استاد نورعلی برومند برگزار می‌گردید، به همراه پشنگ کامکار مقام نخست در رشتهٔ سنتور و همراه با داریوش طلایی، مقام ممتاز در ردیف‌نوازی را به دست آورد.
مشکاتیان از سال ۱۳۵۶، همکاری با رادیو را زیر نظر هوشنگ ابتهاج آغاز کرد ولی پس از واقعه ۱۷شهریور ۱۳۵۷ از رادیو استعفا داد و مؤسسه چاووش را با همکاری هنرمندان گروه عارف و شیدا تشکیل داد. سپس با همکاری شهرام ناظری، تصنیف «مرا عاشق» را بر روی شعر مولانا ساخت. از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۷ با محمدرضا شجریان همکاری داشت که نتیجهٔ این همکاری، آثار ماندگاری چون بیداد، آستان جانان، سِرّ عشق، نوا، دستان، گنبد مینا و جان عشاق بود. وی در همهٔ این آثار، به عنوان آهنگساز و نوازندهٔ سنتور (در سِرّ عشق به عنوان نوازندهٔ سه‌تار و در جان عشاق فقط آهنگساز) همکاری داشت.
او همچنین کارهای بسیار پرباری با نوازندگانی چون حسین علیزاده (سرپرست گروه عارف و گروه شیدا) و محمدرضا لطفی (سرپرست گروه شیدا) دارد. پس از قطع همکاری با محمدرضا شجریان، وی با خوانندگانی چون علی جهاندار، ایرج بسطامی، علیرضا افتخاری، حمیدرضا نوربخش، علی رستمیان و شهرام ناظری همکاری کرد. او همچنین در فستیوال جهانی موسیقی تحت عنوان (روح زمین) در کشور انگلستان شرکت کرد و مقام نخست را بدست آورد.
مشکاتیان از سال ۱۳۷۶ اجراهای صحنه‌ای و انتشار آلبوم را متوقف کرد وتا تابستان سال ۸۴ کنسرتی در کشور اجرا نکرد. یکی از واپسین کارهای وی آلبوم تکنوازی تمنا بود که در سال ۱۳۸۴ نواخت و منتشر کرد. همچنین وی در روزهای ۶ تا ۹ آذر ۱۳۸۶ به عنوان سرپرست گروه عارف کنسرتی در تهران برگزار کرد که حمیدرضا نوربخش به عنوان خواننده در آن شرکت داشت.
در سال ۱۳۸۶، پس از حضور پرویز مشکاتیان در کنسرت محمدرضا شجریان، رابطهٔ این دو استاد موسیقی ایرانی که بیش از یک دهه تیره بود، مجدداً برقرار شد. همچنین، در مراسم جشن خانه موسیقی در ۲۳ مهر ۱۳۸۶، لوح تقدیر از یک عمر فعالیت هنری توسط محمدرضا شجریان به عنوان رئیس شورای عالی خانهٔ موسیقی به پرویز مشکاتیان داده شد.
از آثار مشکاتیان، کتاب‌های فراوانی منتشر شده‌است. از این کتاب‌ها می‌توان به اثرهای بیست قطعه برای سنتور، گل آئین، گل آوا، مجموعه تصانیف، بیداد، لاله بهار اشاره نمود. استاد پرویز مشکاتیان در تاریخ ۲۹ شهریور سال ۱۳۸۸ در منزلش در تهران و در سن ۵۴ سالگی بر اثر نارسایی قلبی درگذشت.
محمدرضا درویشی درباره مشکاتیان گفته است: «پرویز در نوازندگی، نگاه به موسیقی ایرانی و ساختن تصانیف و قطعات بی‌شمار ویژگی‌هایی غیرقابل تقلید داشت، هرچند که تقلید از استاد مشق است و حتما دیگر هنرمندان آثار او را مشق می‌کنند، اما تصنیف‌های او شبیه هیچ‌کس نیست و سنتورنوازی‌اش نیز شیوه‌ای متفاوت از هرکس را داشت. درواقع نگاه او به موسیقی باید فهمیده و درک شود و موسیقیدانان، سازندگان و نوازندگان سعی نکنند که از سبک او تقلید کنند، چون در این صورت کارشان تعطیل می‌شود.»
فعالیت های پرویز مشکاتیان
پرویز مشکاتیان از سال ۱۳۵۶،
همکاری با رادیو را زیر نظر هوشنگ ابتهاج آغاز کرد ولی پس از واقعه ۱۷شهریور ۱۳۵۷ استاد مشکاتیان از رادیو
استعفا داد و مؤسسه چاووش را با همکاری هنرمندان گروه عارف و شیدا تشکیل داد.
پرویز مشکاتیان سپس با همکاری شهرام ناظری، تصنیف «مرا عاشق» را بر روی شعر مولانا ساخت(dot) استاد پرویز مشکاتیان از
سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۷ با محمدرضا شجریان همکاری داشت که نتیجهٔ این همکاری، آثار ماندگاری چون بیداد، آستان جانان،
سِرّ عشق، نوا و دستان بود.
پرویز مشکاتیان در همهٔ این آثار، به عنوان آهنگساز و نوازندهٔ سنتور (در سِرّ عشق به عنوان نوازندهٔ سه‌تار) همکاری
داشت(dot) از سال ۶۷ استاد مشکاتیان همکاری خود با خوانندگان دیگری را هم در دستور کار خود قرار می دهد
که شهرام ناظری (آلبوم لاله بهار)، علی جهاندار (آلبوم صبح مشتاقان)، علیرضا افتخاری (مقام صبر)، ایرج بسطامی (موسم گل، افشاری
مرکب، مژده بهار،وطن من)، علی رستمیان و حمید رضا نوربخش (کنسرت گروه عارف) از جمله آنها بوده‌اند(dot)
پرویز مشکاتیان
در فستیوال موسیقی روح زمین در لندن شرکت کرد و مقام نخست این جشنواره را به دست آورد.
برخی از کارهای استاد مشکاتیان نیز با تنظیم چهره هایی چون محمد رضا درویشی (جان عشاق و گنبد مینا) وکامبیز
روشن روان (دود عود) منتشر شدند که در هر سه این آلبوم‌ها محمد رضا شجریان آواز خواند.
برخی از مهمترین قطعات ساخته شده توسط استاد پرویز مشکاتیان از سوی علیرضا جواهری نت نویسی وبه بازار موسیقی عرضه
شد(dot) استاد پرویز مشکاتیان از سال ۱۳۷۶ اجراهای صحنه ای و انتشار آلبوم را متوقف کرد و تا تابستان سال
۸۴ کنسرتی در کشور اجرا نکرد.
در تابستان ۸۴ پرویز مشکاتیان به فکر تجدید ساختار گروه عارف و شیدا بر‌آمد که حاصل آن اجرای کنسرتی در
تالار کشور با صدای شهرام ناظری بود.
آلبوم های پرویز مشکاتیان
برخی از آثار پرویز مشکاتیان:
• سر عشق (درماهور) سه تار پرویز مشکاتیان آواز محمد رضا شجریان• بیداد (دستگاه همایون)سنتور پرویز مشکاتیان آواز محمد رضا
شجریان• بر آستان جانان (در شور و بیات ترک) سنتور پرویز مشکاتیان آواز محمد رضا شجریان• نوا (مرکب خوانی در
دستگاه نوا) سنتور پرویز مشکاتیان آواز محمد رضا شجریان• دستان (در دستگاه چهار گاه) سنتور پرویز مشکاتیان آواز محمد رضا
شجریان• لاله بهار سنتور پرویز مشکاتیان آواز شهرام ناظری• افق مهر سنتور پرویز مشکاتیان آواز ایرج بسطامی• مقام صبر سنتور
پرویز مشکاتیان آواز علیرضا افتخاری پرویز مشکاتیان همچنین اجرای کنسرت‌های متعدد برون مرزی به همراه
شجریان در کشورهای اروپایی را در کارنامه دارد(dot)
مشکاتیان از نگاه دیگران
پرویز مشکاتیان را می‌توان از پرچم‌داران جریان مدرن موسیقی سنتی دانست. او در بسیاری از آثار خود چه در آهنگسازی و چه نوازندگی رگه‌های تازه‌ای از موسیقی سنتی را به رخ کشید. تصنیف «لحظه دیدار»، تصنیف «قاصدک» و از همه آنها عجیب‌تر، تصنیف «هست شب» با صدای محمدرضا شجریان همگی جزو آثار مدرن موسیقی سنتی به شمار می‌آیند.
س از مهاجرت محمدرضا لطفی و حضور حسین علیزاده برای ادامه تحصیل در خارج از کشور بود که شجریان و مشکاتیان تبدیل به نبض تپنده‌ی موسیقی سنتی در آن سال‌ها شدند و چرخ موسیقی را به همراه عده‌ای اندک از موزیسین‌های مانده در ایران چرخاندند و تولید آلبوم در آن سال‌ها توسط این افراد انجام شد.
پرویز مشکاتیان یک میهن‌پرست واقعی بود. او سه کار شاخص برای وطنش دارد که هرکدام حکایت خود رادارند. «رزم مشترک» با صدایمحمدرضا شجریان که هیچ‌گاه معلوم نشد که شاعر واقعی آن کیست و «برزین آذرمهر» نام مستعار پرویز مشکاتیان است یا افراد دیگری که مدعی آن شدند؛ «سرو آزاد» که یک‌بار توسط شهرام ناظری و در کنسرت گروه عارف خوانده شد و پیش از آن پرویز مشکاتیان با سه‌تار آن را خوانده و در آلبومی به همین نام عرضه کرده بود و نکته جالب آن این است که ابتهاج بزرگ این مرثیه را برای جنگل سروده بود و اعتماد وی به مشکاتیان باعث شد تا آهنگساز تمامی کلمات جنگل را با میهن عوض کند و مفهوم ملی – میهنی به شعر دهد و تصنیف سوم را هم ایرج بسطامی به زیبایی اجرا کرد و در آلبوم «وطن من» منتشر شد.
درگذشت
پرویز مشکاتیان در تاریخ ۳۰ شهریور سال ۱۳۸۸ در منزلش در تهران و در سن ۵۴ سالگی بر اثر نارسایی قلبی درگذشت. در مراسم او نماینده وزیر ارشاد نیز سخنرانی کرد که با مخالفت مخالفان روبرو شد؛ در طی سخنرانی وی حاضران سوت و کف می‌زدند تا مانع سخنرانی نماینده وزیر ارشاد شوند.
همچنین مراسم تشییع پیکر پرویز مشکاتیان در روز ۴ مهر در زادگاهش نیشابور، از مقابل اداره فرهنگ و ارشاد و با حضور جمعیتی نزدیک به ۱۵ هزار نفر برگزار گردید. در این مراسم که هنرمندانی همچون حسین علیزاده، محمدرضا درویشی، همایون شجریان، کیوان ساکت، حمیدرضا نوربخش، علی رستمیان، محمدرضا رستمیان، شروین مهاجر و پژمان طاهری حضور داشتند، گروهی از دانشجویان دانشکده هنر نیشابور به نشانه عزا تعدادی از سازهای خود را کفن‌پوش کرده بودند. همچنین گروه موزیک شهر نیشابور در طول مراسم تشییع مارش عزا اجرا می‌کرد. پیکر پرویز مشکاتیان پس از مراسم تشییع و خواندن نماز در مسجد جامع نیشابور، در محوطه بیرونی باغ عطار و در جوار مقبره عطار نیشابوری به خاک سپرده شد.
منابع
- سایت تابناک
- سایت نماوا
رده ها
متولدین ۱۳۴۴/ موسیقیدانان ایرانی/ آهنگسازان ایرانی /نوازندگان سنتور /نوازندگان سه‌تار /فوت شدگان ۱۳۸۸