کاربر:Abbas/صفحه تمرین

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو

محمدمصدق در۲۹اردیبهشت ۱۲۶۱هجری شمسی،مصادف با ۲۹رجب ۱۲۹۹هجری قمری (۲۰می ۱۸۸۲میلادی) درتهران متولد شد. پدرش میرزا هدایت الله وزیر دفتر، عموزاده میرزا یوسف خان مستوفی الممالک، صدراعظم پیشین ایران بود.مادرش ملک تاج خانم نجم‌السلطنه نوه عباس میرزا ولیعهد فتحعلی شاه قاجار و خواهر عبدالحسین میرزا فرمانفرما بود. پس از مرگ پدر، ناصرالدین شاه لقب مصدق‌السلطنه را به او داد. مصدق در ۱۹ سالگی با خانم ضیا‌ء اشرف دختر حاج سید زین‌العابدین ازدواج کردکه حاصل آن پنج فرزند بود.

مصدق جوان در انقلاب مشروطه به جمع آزادیخواهان پیوست و پس از به توپ بستن مجلس توسط محمدعلی شاه مدتی مخفی شد. در انتخابات مجلس اول به نمایندگی از اصفهان برگزیده شد اما چون سنش به حد نصاب ۳۰ سال نرسید، اعتبار نامه‌اش در شعبه رسیدگی مورد مخالفت قرار گرفت و قبل از اینکه گزارش کمیسیون در مجلس مطرح شود، او از نمایندگی صرف‌نظر کرد.

مصدق برای تحصیل در سال ۱۹۰۹(۱۲۸۸هجری شمسی) به اروپا رفت. ابتدا در پاریس در مدرسه علوم سیاسی به تحصیل پرداخت و درنهایت در رشته دکترای حقوق از مدرسه عالی نوشاتل، در سوییس فارغ‌التحصیل شد. او اولین ایرانی دارای دکترای حقوق است.

دکتر مصدق مدتی در کارهای دولتی بود، از جمله معاونت وزارت مالیه و رییس کل محاسبات و همجنین ولایت فارس. در زمان ولایت فارس کودتای اسفند ۱۲۹۹ اتفاق افتاد که دکتر مصدق با این کودتا و نخست وزیری سید ضیاء مخالفت کرد. او در کابینه دوم مشیرالدوله مدت کوتاهی از خرداد تا مهر ۱۳۰۲ وزیر خارجه بود.

مصدق در دوره پنجم مجلس از تهران به عنوان نماینده انتخاب شد. او از جمله نمایندگانی بود که در مجلس پنجم با ماده واحده تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی مخالفت کرد و نطقی در این رابطه در مجلس ایراد کرد و قبل از رای گیری در این‌باره مجلس را ترک کرد. در مجلس ششم نیز دکتر مصدق به نمایندگی از تهران انتخاب شد و به رغم محکم شدن پایه‌های حکومت رضاخان، مصدق از بیان حقایق نترسید و به مخالفت با دیکتاتوری پرداخت. در مجلس هفتم با دخالت دولت در انتخابات هیچ یک از مخالفان رژیم از جمله دکتر مصدق به مجلس راه نیافتند. از سال ۱۳۰۷ تا پایان سلطنت رضا شاه در ۱۳۲۰ مصدق خانه نشین و تحت نظر بود. مصدق در ۲۰ شهریور۱۳۲۰ آزاد گردید و در انتخابات دوره چهاردهم مجلس به عنوان نماینده اول تهران انتخاب شد و فعالیت سیاسی را از سرگرفت. در سالهای بعد از شهریور ۱۳۲۰ یک فضای باز سیاسی در ایران شکل گرفت. در این دوران دکتر مصدق رهبری نیروهای ملی ایران را برعهده داشت. در سال ۱۳۲۸ جبهه ملی به رهبری مصدق و مشارکت نیروها و احزاب ملی شکل گرفت. در مجلس دوره شانزدهم مصدق موفق شد قانون ملی شدن صنعت نفت ایران را از تصویب مجلس بگذراند. در اردیبهشت سال ۱۳۳۰ مصدق به نخست وزیری انتخاب شد و قانون خلع ید از شرکت نفت انگلستان را به تصویب رساند. مصدق در پی شکایت دولت انگلستان از دولت ایران به دیوان بین‌المللی لاهه، در مورد خلع ید از شرکت انگلیسی، خود شخصا در دادگاه حاضر شد و از حق ایران در این دعوای حقوقی دفاع کرد و پیروز شد.

درتیرماه ۱۳۳۱ در پی تن ندادن شاه به شروط مصدق، او از نخست وزیری کناره گیری کرد و شاه قوام را به نخست وزیری برگزید. ولی دولت قوام دیری نپایید، زیرا که در سی تیر۱۳۳۱ مردم در تهران و بسیاری از شهرها به خیابانها ریختند و خواهان بازگشت مصدق به نخست وزیری شدند. در نهایت مصدق برای بار دوم نخست وزیر شد. این بار دولت انگلستان شروع به توطئه بر علیه مصدق کرد و در نهایت با کمک سازمان سیا و سازمان امنیت برینانیا و عوامل داخلیشان و عوامل دربار و نظامیان و در پی کودتای ۲۸ مرداد۱۳۳۲ دولت دکتر مصدق سقوط کرد. مصدق دستگیر و در دادگاه نظامی به زندان و تبعید محکوم شد. او پس از تحمل ۳سال زندان به احمد آباد روستایی در نزدیکی کرج که خانه‌اش در آنجا قرار داشت تبعید شد و تا پایان عمر در آنجا به سر برد. دکتر مصدق در سال ۱۳۴۵ دراثر بیماری در بیمارستان نجمیه تهران که بانی آن مادر خودش بود درگذشت.

آغاز زندگی و جوانی مصدق

مصدق در دوران انقلاب مشروطه

تحصیل در خارج و بازگشت به ایران

والی‌گری و وزارت

نمایندگی مجلس شورای ملی

مصدق در دوران رضا شاه

مصدق در دوران آَغازین سلطنت محمد رضا شاه

جنبش ملی شدن نفت

کودتای ۲۸مرداد۱۳۳۲

محاکمه و زندان و تبعید مصدق

درگذشت مصدق

اولین سالگرد درگذشت مصدق بعد از پیروزی انقلاب ضد سلطنتی