کاربر:Safa/صفحه تمرین1
| سپاه پاسداران انقلاب اسلامی | |
|---|---|
نشان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی | |
| کنش | سرکوب مخالفین حکومت اسلامی و توسعه طلبی در خاورمیانه |
| کشور | ایران |
| وفاداری | سید علی خامنه ای |
| گونه | نظامی - امنیتی |
| نقش | سرکوب داخلی و عملیات برون مرزی |
| پشتیبان | سازمان بسیج، نیروی انتظامی، ارتش، ولایت فقیه |
| فرماندهان | |
| فرمانده | حسین سلامی |
| جانشین فرمانده | علی فدوی |
| معاونت هماهنگ کننده | محمدرضا نقدی |
| معاونت فرهنگی | حسین نجات |
نیروی انتظامی جمهوری اسلامی، (ناجا) در سال ۱۳۷۰ پس از ادغام شهربانی، ژاندارمری و کمیته‌ی انقلاب اسلامی به منظور حفظ امنیت داخلی کشور تحت نظارت وزارت کشور تشکیل گردید. وزیر کشور جانشین فرمانده کل قوا در نیروی انتظامی می‌باشد. نیروی انتظامی از چندین معاونت مختلف تشکیل شده‌است. هریک از استان‌های کشور یک ناحیه انتظامی به حساب می‌آیند و شهرستانهای تابعه هر استان مناطق انتظامی آن ناحیه به‌شمار می‌آیند، فرماندهی انتظامی تهران بزرگ از این قاعده مستثنی است و خود یک ناحیه انتظامی به حساب می‌آید. این نیروها چه در گذشته و چه در زمان حال علیرغم قوانین اساسی و قوانین تاسیسی خودشان به سرعت تبدیل به ابزاری در دست حکومت‌ها برای سرکوب اعتراضات مردمی تحت عنوان تامین امنیت جامعه گردیدند، نمونه‌های این اعمال سرکوب‌گرانه و نقش آمران و عاملان این سرکوب در تاریخ ایران بسیاری مستند شده است و بسیاری دیگر نا‌گفته مانده است.
مشهورترین این رویدادها خلع سلاح مجاهدان مشروطه است که با کشته و مجروح شدن مجاهدان از جمله ستارخان در واقعه‌ی پارک اتابک تهران بدست نیروهای یپرم خان ارمنی که رئیس نظمیه‌ی بود وقت، بود ترتیب داده شد. پس از او آوازه‌ی سرپاس مختاری رئیس شهربانی در سالهای ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰ و قاتل بسیاری از آزادیخواهان با همکاری پزشک احمدی بیش از باقی جنایتکاران است. از معروف‌ترین اشخاصی که او در دوران ریاستش به قتل رسانده نام سید حسن مدرس، فرخی یزدی، دکتر تقی ارانی و نصرت‌الدوله فیروز است.
برخی منابع قتل‌های انجام شده توسط شهربانی رضا شاه را تا ۲۴۰۰۰ نفر برآورد می‌کنند.
تاریخچه‌ی نیروی انتظامی
اولین نیروی انتظامی تاریخ ایران با نام نظمیه در اول تیر سال ۱۲۹۲ در دوره‌ی سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار بدست میرزا‌تقی‌خان امیرکبیر تشکیل گردید. پیش از آن برقراری نظم و امنیت به عهده‌ی داروغه بود که تحت‌فرمان دیوان بیگی یا همان فرمانداری عمل می‌کرد و نیروهای تحت‌امر داروغه شبگیر، گزمه، شحنه، محتسب نامیده می‌شدند.
مـیرزا‌تـقی‌خان امیرکبیر چون به ارزش و اهمیت امنیت واقف بود گام اول را در این مسیر برداشت. نخستین اقدام او تأسیس «سازمان خفیه» بود. پس از آن چند قراولخانه در خیابان‌ها و کوچه‌های شهر بنا کرد. پس از امیرکبیر٬ میرزا‌حسین‌خان سپهسالار اعظم٬ با استفاده از تـعدادی سـرباز٬ مجددا قراول‌خانه‌های زمان امیرکبیر را فعال کرد. عنوان «نظمیه» را نخستین بار او به کار برد و اداره امور امنیتی شهر را به عهده وزارت داخله گذاشت٬ در ایـن زمـان ریـاست نظمیه تهران را محمدعلیخان به عهده داشت.
ناصرالدین‌شاه در سفر دوم به اروپا و مشاهده‌ی نیروی پلیس و نظم و انضباطی که در شهرهای اروپا برقرار بود، تصمیم گرفت در ایران نیز چنین تشکیلاتی را به وجود آورد. از این رو از دولت اتریش برای تاسیس اداره پلیس تهران، به شکل نوین و اروپایی درخواست کمک کرد.[۱]
در پی این درخواست دولت اتریش یک نجیب‌زاده ایتالیایی تبعه‌ی اتریش به نام “کنت آنتوان دومونت فورت” را به ناصرالدین شاه معرفی نمود. وی پس از ورود به تهران به برآورد وضع تهران ضمن گزارشی اعلام کرد که با ۴۰۰ پلیس پیاده و ۶۰ پلیس سوار می‌تواند امنیت شهر را تأمین نماید. شاه با درخواست وی موافقت کرد.
نخستین تابلوی شهربانی با عبارت «اداره جلیله‌ی پلیس دارالخلافه و احتسابیه» درسردر عمارت واقع در خیابان الماسیه نصب شد. کنت ١٤ یا ١٥ سال رئیس نظمیه بود و در سال ١٣٠٩ در (ماجرای تحریم تنباکو) از ریاست نظمیه برکنار شد و میرزا سیدعبدالله انتظام السلطنه رئیس نظمیه تهران شد. پس از او ریاست نظمیه را نـظم الدوله (مـعاون کنت دومونت فورت) عهده دار شد. پس از استعفای کنت تا انقلاب مشروطه اداره‌ی نظمیه سیزده رئیس به خود دیده. پس از استبداد صغیر و خلع محمدعلی‌شاه قاجار و سلطنت احمدشاه به نیابت علیرضا خان عضدالملک مجلس دوم درصدد برآمد جـهت ایـجاد امـنیت در شهرها سازمانی مطابق نیاز کشور دایر کند. در نتیجه٬ سـازمانی بـه نـام «اداره‌ی کـل نظمیه» به وجود آمد که ریاست آن به عهده یپرم‌خان ارمنی بود. یپرم عده ای از افسران قزاق‌خانه و سازمان‌های دیگر انتظامی را به استخدام اداره‌ی نظمیه درآورد و درجه افسری داد. پس از مرگ علیرضاخان عضدالملک٬ ناصرالملک همدانی٬ که قسمتی از عمر خود را در انگلستان به سر برده بود و با مؤسسات تمدنی جدید آشنایی داشت٬ بـه نـیابت سلطنت انتخاب شد. وی با استفاده از مستشاران خارجی دو نیروی نـظامی در شـهرها و دهات ایجاد کرد. بدین منظور مستشاران را از کشور بیطرف سوئد برگزیدند و ابتدا سه افسر به ریاست یالمارسن برای تشکیل ژاندارمری استخدام کردند و چـون نـتیجه مطلوب بود مستشاران درصدد تشکیل اداره نظمیه براساس موازین اروپایی بر آمدند. در سال ١٢٩١ش هیئت وزیران تصویب نمودند که یالمارسن با استخدام عده ای افسـر از سوئد نظمیه را تشکیل دهد در نتیجه یک هیئت سه نفره به ریاست سرهنگ وستداهل وارد تهران شد. پس از مدتی به ریاست کل شهربانی‌های ایران گمارده شـد. وی پـانزده افسر سوئدی استخدام و به ایران منتقل نمود. وستداهل در شهر تهران هشت کمیسری ( کلنتری) دایر کرد و علاوه بر استخدام چندین آژان٬ عده زیادی از فـارغ‌التـحصیلان مدرسه سن‌لویی و مدرسه ایران٬ آلمان و مدرسه آمریکایی را که حداقل زبان فرانسـه می‌دانستند به استخدام درآورد و یک آمـوزشگاه کـه در آن افسـران سـوئدی تـدریس می‌کردند و دوره‌اش یک سال بود تأسیس کرد. فارغ‌التحصیلان این مدرسه با درجه‌ی افسری شهربانی را بنا کردند؛ ازجمله بعضی از رؤسای شهربانی مانند سـرپاس مـختاری٬ سرپاس رادسر و سرپاس سیف بعدها از بین فارغ‌التـحصیلان هـمین مـدرسه انـتخاب شدند. وستداهل تا سال ١٣٠٢ش در ایران باقی ماند و دراین سال هـنگامی کـه رضـاخان سردار سپه به ریاست دولت منصوب شد به خدمت وستداهل و سوئدیها خاتمه داد و شهربانی را به افسران ایرانی سپرد. اولیـن رئـیس شـهربانی دوره‌ی رضاخان سـرهنگ محمد درگاهی بود.
ساختار نیروی انتظامی
نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در ۳ بخش تقریباً مستقل فرماندهی، حفاظت و اطلاعات و سازمان عقیدتی سیاسی و چندین معاونت تشکیل شده‌است.
ناجا دارای سه رده کلی است، فرماندهی، سازمان حفاظت و اطلاعات (ساحفا ناجا) و سازمان عقیدتی سیاسی (ساعس ناجا)
معاونت‌های نیروی انتظامی
- معاونت نیروی انسانی ناجا
- معاونت هماهنگ کننده ناجا
- معاونت عملیات ناجا
- معاونت فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا)
- معاونت پارلمانی و امور مجلس
- معاونت آموزش ناجا
- معاونت اجتماعی ناجا
- معاونت بهداشت، امداد و درمان ناجا (بهداد ناجا)
- معاونت بین‌الملل (اینترپل)
- معاونت طرح و برنامه و بودجه • معاونت مهندسی ناجا
سازمان‌های نیروی انتظامی
سازمان وظیفه عمومی
سازمان حفاظت اطلاعات (ساحفا ناجا)
سازمان عقیدتی سیاسی (ساعس ناجا)
رسته‌های نیروی انتظامی
- پلیس پیشگیری
- اصلی‌ترین فرماندهی ناجا است که مستقیماً فرماندهی کلیه کلانتری‌ها و پاسگاه‌های انتظامی سراسر کشور، پلیس فرودگاه‌های کشور، پلیس راه‌آهن، پلیس خدمات قضایی مستقر در سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها، یگان‌های امداد شهرستان‌ها، یگان‌های حفاظت سازمان‌های صداوسیما، زندان‌ها و تعزیرات حکومتی، میراث فرهنگی و گردشگری، حفاظت از محیط زیست، جنگلبانی و منابع طبیعی را عهده‌دار می‌باشد. فرماندهی پلیس پیشگیری ناجا بر عهده‌ی پاسدار محمد شرفی است.
- پلیس ۱۱۰
- پلیس آگاهی
- جرم‌شناسی (آگاهی)
- پلیس مبارزه با مواد مخدر
- پلیس راهنمایی و رانندگی
- پلیس امنیت اقتصادی
- انتظامی
- یگان‌های ویژه
- پلیس اطلاعات و امنیت عمومی
- مخابرات و الکترونیک
- پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا)
- عملیات ویژه
- هوا ناجا
- دریایی
- فرماندهی مرزبانی
- دژبان کل ناجا و حفاظت از شخصیت‌ها
- بازرسی ناجا
- آماد و پشتیبانی
- یگان امداد
- رایانه
- حقوق
- دارایی
- اداری شامل، معارف، هنر، فنی و مهندسی، دانشگاه علوم انتظامی امین، مرکز مطالعات راهبردی ناجا،
• پژوهشگاه علوم انتظامی
• کانون بازنشستگان ناجا
فرماندهی نیروی انتظامی
فرماندهان پلیس دارالخلافه
- کنت دومونت فرونت ایتالیایی ۱۲۵۶ شمسی تا ۱۲۷۶
- سید عبدالله خان انتظام‌السلطنه
- میرزا ابوتراب خان خواجه‌نوری (نظم‌الدوله)
- میرزا عیسی خان وزیر
- محمدکریم خان مختارالسلطنه (نیرالسلطنه، منظم‌السلطنه، سردار منصور)
- محمدابراهیم خان معاون‌الدوله
- محمدعلی سردار افخم (آقابالاخان، معین نظام، وکیل‌الدوله)
- فتح‌الله سعیدالسلطنه
- اعظم‌السلطنه
- معتضد دیوان
- عبدالحسین خان سالارالملک گروسی (سردار سالارالملک گروسی)
- رضا بالا
- پپرم‌خان ارمنی رئیس اداره‌ی کل نظمیه
- مظفر اعلم (سالار مظفر، سردار انتصار)
- سردار نظام (سردار شوکت)
- قاسم پوروالی (قاسم والی یا سردار همایون)
- کلنل یوهان کارل گوستاف وستداهل (Johan Carl Gustaf Westdahl)
- امیرلشکر محمود انصاری (امیر اقتدار)
فرماندهان شهربانی دوران رضاخان
- میرزا محمود خان امیراقتدار (دو هفته)
- سرهنگ محمد درگاهی (دی ۱۳۰۲ تا ۱۲ آذر ۱۳۰۸)
- سرهنگ محمدصادق کوپال (مجدی)
- سرتیپ فضل‌الله زاهدی
- سرلشکر محمدحسین آیرم (۱۳۱۰ تا فروردین ۱۳۱۵)
- سرپاس رکن‌الدین مختاری (فروردین ۱۳۱۵ تا شهریور ۱۳۲۰)
فرماندهان شهربانی دوران محمدرضا پهلوی
- پاسیار یحیی رادسر (ادیب‌السلطنه)
- سرتیپ عبدالعلی اعتمادمقدم
- سرپاس محمدحسین جهانبانی (از ۲۶ بهمن ۱۳۲۲ تا ۳۰ فروردین ۱۳۲۳)
- پاسیار عبدالله سیف
- سرتیپ محمود خسروپناه
- سرتیپ ابراهیم ضرابی (از ۱۴ فروردین ۱۳۲۴)
- پاسیار محمدعلی صفاری
- سرلشکر ابراهیم ضرابی (از ۲۷ بهمن ۱۳۲۶)
- سرپاس محمدعلی صفاری
- سرلشکر فضل‌الله زاهدی
- سید مهدی فرخ (از ۱ خرداد ۱۳۲۹)
- سرتیپ محمد دفتری
- سرتیپ عبدالحسین حجازی
- سرلشکر فضل‌الله زاهدی (وزیر کشور و رئیس شهربانی)
- سرلشکر منصور مزین (از مرداد ۱۳۳۰)
- شمس‌الدین امیرعلایی (وزیر کشور و رئیس شهربانی)
- محمدابراهیم امیرتیمور کلالی (وزیر کشور و رئیس شهربانی از ۹ آذر ۱۳۳۰)
- سرتیپ حسن بقایی
- سرلشکر محمدصادق کوپال مجدی
- سرتیپ عزیزالله کمال
- سرتیپ کاظم شیبانی
- سرتیپ محمود افشارطوس
- سرتیپ نصرالله مدبر
- سرتیپ شاهنده
- سرتیپ محمد دفتری
- سرلشکر مهدیقلی علوی مقدم (از شهریور ۱۳۳۲ تا شهریور ۱۳۳۹)
- سرتیپ ناصر امیرانصاری (از شهریور ۱۳۳۹ تا آبان ۱۳۳۹)
- سپهبد نعمت‌الله نصیری (از آذر ۱۳۳۹ تا بهمن ۱۳۴۳)
- سپهبد محسن مبصر (از بهمن ۱۳۴۳ تا دی ۱۳۴۹)
- سپهبد جعفرقلی صدری (از دی ۱۳۴۹ تا مرداد ۱۳۵۲)
- سپهبد صمد صمدیان‌پور
- سپهبد مهدی رحیمی
فرماندهان نیروی انتظامی پس از انقلاب
- سپهبد محمدعلی نوروزی (سرپرست از ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ تا ۲۸ بهمن ۱۳۵۷)
- سرهنگ ناصر مجللی (از ۲۸ بهمن ۱۳۵۷ تا خرداد ۱۳۵۸)
- سرتیپ مصطفی مصطفایی (از ۲۹ خرداد ۱۳۵۸ تا بهمن ۱۳۵۸)
- سید مصطفی میرسلیم (سرپرست از ۲۸ بهمن ۱۳۵۸ تا اسفند ۱۳۵۹)
- سرتیپ هوشنگ وحید دستگردی (از ۱۴ اسفند ۱۳۵۹ تا ۱۴ شهریور ۱۳۶۰)
- سرهنگ سید ابراهیم حجازی (سرپرست از ۱۸ شهریور ۱۳۶۰ تا دی ۱۳۶۱)
- سرهنگ جلیل صمیمی (از ۲۳ دی ۱۳۶۱ تا تیر ۱۳۶۶)
- سرتیپ سید رضا نیک‌نژاد (از ۱۳۶۶ تا ۹ تیر ۱۳۶۹)
- سرتیپ دوم سید امان‌الله مرتضوی (۹ تیر ۱۳۶۹ تا ۱۲ فروردین ۱۳۷۰)
- پاسدار محمد سهرابی (دوران انجام ادغام): ۱۳۷۱–۱۳۷۰
- پاسدار رضا سیف‌الهی: ۱۳۷۵–۱۳۷۱
- پاسدار هدایت لطفیان: ۱۳۷۹–۱۳۷۵
- پاسدار محمدباقر قالیباف: ۱۳۸۴–۱۳۷۹
- پاسدار علی عبداللهی علی‌آبادی (سرپرست): ۱۳۸۴
- پاسدار اسماعیل احمدی‌مقدم: ۱۳۸۴–۱۳۹۳
- پاسدار حسین اشتری: ۱۳۹۳-اکنون
فرماندهان ژاندارمری
دوران قاجار
- ژنرال هارالد اُسیان یالمارسن سوئدی ۱۲۹۰ شمسی (Harald Ossian Hjalmarson)
- کلنل پر لودویگ نیستروم (Per Ludvig Nyström)
- کلنل تاگه فردریک گلیروپ (Tage Fredrik Gleerup)
- اریک کارلبرگ (Eric Carlberg)
- پر گلیمستت (Per Glimstedt)
- مارتین اکستروم(Martin Ekström)
- بوریس مولر (Boris Möller)
- کارل پترسن (Carl Petersén)
- آندرس آندن (Anders Andén)
- دوران رضاشاه
- امیرلشکر علی نقدی (سردار رفعت)
- امیرلشکر احمد امیراحمدی
- سرتیپ علی توفیقی
- امیرلشکر احمد امیراحمدی
- سرتیپ فضل‌الله زاهدی
- سرتیپ مرتضی یزدان‌پناه
- سرتیپ عزیزالله ضرغامی
- سرتیپ غلامعلی زند
- سرتیپ عبدالمجید فیروز
- سرهنگ محمود خسروپناه
- سرهنگ محمود پولادین
- دوران محمدرضاشاه
- سرلشکر فضل‌الله زاهدی
- سرتیپ فرج‌الله آق‌اولی
- سرتیپ حسینقلی سطوتی ۱۰ آذر ۱۳۲۲ه.ش تا ۱۳ خرداد ۱۳۲۳ه.ش
- سرتیپ محمود خسروپناه
- سرتیپ محمدحسین جهانبانی
- احمد قوام ۲۷ بهمن ۱۳۲۴ه.ش تا ۲۶ اسفند ۱۳۲۵ه.ش
- سرلشکر محمود خسروپناه
- سرلشکر محمدصادق کوپال از ۲۶ دی ماه ۱۳۲۶ه.ش تا ۱۴ تیر ۱۳۲۹ه.ش
- سرتیپ علیقلی گلپیرا
- سرتیپ مهدیقلی علوی مقدم
- سرلشکر احمد وثوق
- سرلشکر محمدصادق کوپال ۲۹ تیرماه ۱۳۳۱ ه.ش)
- سرلشکر محمدعلی علوی مقدم
- سرتیپ محمود امینی
- سرلشکر علیقلی گلپیرا
- سپهبد سید محمدصادق امیرعزیزی
- سپهبد مظفر مالک
- سرلشکر غلامعلی اویسی
- سپهبد محمدحسین ضرغام
- سپهبد محمد معزی
- سپهبد فریدون فرخ‌نیا
- ارتشبد عباس قره‌باغی
- سپهبد احمدعلی محققی پس از انقلاب
- سپهبد احمدعلی محققی (سرپرست) از ۲۳ بهمن ۱۳۵۷ تا ۲۵ بهمن ۱۳۵۷
- سرتیپ عزت‌الله ممتاز از ۲۵ بهمن ۱۳۵۷ تا ۱۵ اردیبهشت ۱۳۵۸
- سرتیپ الیاس دانشور از ۱۵ اردیبهشت ۱۳۵۸ تا ۲۶ اسفند ماه ۱۳۵۸
- سرلشکر قاسمعلی ظهیرنژاد از ۲۶ اسفند ۱۳۵۸ تا شهریور ۱۳۵۹
- سرهنگ حسنعلی فروزان از شهریور ۱۳۵۹ تا خرداد ۱۳۶۰
- سرهنگ منوچهر نجفدری (سرپرست در خرداد سال ۱۳۶۰ تا اسفند ۱۳۶۰)
- سرهنگ علی کوچک‌زاده از ۱ اسفند ۱۳۶۰ تا۱۹ بهمن ۱۳۶۳
- سرهنگ سینا (سرپرست)
- سرهنگ فلاحی (سرپرست)
- سرهنگ رفیعی بصیری (سرپرست)
- سرهنگ محمد سهرابی از ۲۰ بهمن ۱۳۶۳ تا ۱۳۷۰
نقش نیروی انتظامی در سرکوب
روش‌های سرکوب نیروی انتظامی
فساد و جنایت در نیروی انتظامی
جنایت و قتل
فساد اخلاقی
فساد مالی
در سال ۲۰۰۸ سرتیپ پاسدار اسماعیل احمدی مقدم فرمانده وقت نیروی انتظامی ایران اعلام کرد که سالانه ۱۵۰۰ نفر به دلیل تخلفاتی همچون فرار از خدمت، تمرد از دستور، سهل‌انگاری، خسارت به بیت‌المال، ترک پست، دریافت رشوه و مسائل انضباطی از نیروی انتظامی اخراج یا رها می‌شوند؛ که این رقم کمتر از ۵٪ کل پرسنل نیروی انتظامی را تشکیل می‌دهد.
در۸ آبان ۱۳۸۸ یکی از مسئولین نیروی انتظامی اعلام کرد که نیروی انتظامی در بحث مربوط به دیه ۱۲ میلیارد تومان بدهی دارد و در این راستا باید قانون بکارگیری سلاح و اصل تیراندازی در بین کارکنان ناجا آموزش داده شود.در ۲۷ آبان ۱۳۸۸ اسماعیل احمدی مقدم آمار بدهی را ۸ میلیارد تومان و مربوط به سالهای گذشته دانست وی افزود در افکار عمومی این‌طور پیش آمده‌است که نیروی انتظامی سالی ۱۰ تا ۱۲ میلیارد تومان بدهی دیه دارد و این تصور می‌شود که تیراندازی‌های مأموران پلیس بسیار زیاد است.
در تابستان ۱۳۹۳، شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد که ۱۷۰ میلیون دلار پول فروش محموله‌های نفتی وزارت نفت را از این نیرو طلب دارد. این طلب به موجب تحویل یک محموله نفتی یک میلیون و ششصد و چهل هزار بشکه‌ای (به ارزش ۱۸۵٫۲۴ میلیون دلار) به یکی از شرکت‌های زیرمجموعه این نیرو در سال ۱۳۹۱، و توافق برای فروش نیابتی آن‌ها بوده‌است که علیرغم فروش این محموله، سرتیپ پاسدار احمدی مقدم از بازپرداخت بدهی خود به خزانه دولت، امتناع کرده‌است.
تحریم فرماندهان نیروی انتظامی
منابع
- ↑ نیروی انتظامی - کتاب تهران در گذرگاه تاریخ