کاربر:Safa/3صفحه تمرین
فروغ السلطنه آذرخشی، معروف به فروغ آذرخشی در سال ۱۲۶۰ در مشهد متولد شد. او یکی از تاثیرگذارترین زنان ایران است. فروغ اولین مدرسه دخترانه‌ی مشهد را در سال ۱۲۹۶ در خانه‌اش در مشهد تأسیس کرد. این مدرسه با ثبت نام از سه دانشآموز کلاس اول و چهار دانشآموز کلاس دوم افتتاح شد. در آن زمان متعصبین مذهبی درس خواندن دختران را حرام می‌دانستند. و بارها تلاش کردند مدرسه را آتش بزنند. او و چند زن همراهش شب و روز مسلحانه از آن مدرسه حفاظت میکردند.
فروغ آذرخشی آذز ۱۳۴۲ بعد از یک دوره بیماری در مشهد درگذشت و در حرم امام رضا به خاک سپرده شد.
پس از گذشت سالها مردم نگذاشتند نام او از حافظه‌ی شهر پاک شود. و هنوز کوچه‌ی آن مدرسه را «کوچه‌ی فروغ» می‌نامند.
| فروغالسلطنه آذرخشی | |
|---|---|
 | |
| زادروز | ۱۲۶۰ مشهد |
| درگذشت | آذر ۱۳۴۸ مشهد |
| علت مرگ | بدلیل کهولت سن |
| ملیت | ایرانی |
| سال‌های فعالیت | ۱۲۸۰ تا ۱۳۳۸ شمسی |
| شناخته‌شده برای | مردم ایران |
| نقش‌های برجسته | موسس اولین مدرسه دخترانه در مشهد |
| تأثیرگذاران | میرزا حسن رشدیه |
| والدین | سیدتقی اردوبادی |
فروغ آذرخشی از خاندان قاجار بود و از نوادگان متعدد فتحعلیشاه به شمار میرفت. پدربزرگش، »شجاعالسلطنه«، فرزند دومین شاه قاجار و »مرضیه خانم قرایی« بود؛ دختر خان ایل »قرایی« از ایالت خراسان. او تنها یک فرزند به دنیا آورد و به خاطر مقاومتی که برای زنده ماندن از خود نشان داد، به اسم »قهرمان میرزا« نام گرفت. قهرمان میرزا در جوانی با »صغری خانم« )بیبیجان( ازدواج کرد و فروغ در سال شمسی در ازغند به دنیا آمد. نام »فروغالسلطنه« را بر او گذاشتند.
تاریخچه زندگی سیدحسن تقی‌زاده
او درست در زمانی متولد شد که با همت و پشتکار »میرزا حسن رشدیه«،
مدارس در حال شکلگیری بودند. رشدیه که در راهاندازی دو مدرسه در شهر
مشهد شکست خورده بود، به تهران رفته و نخستین مدارس را در تهران راه
انداخته بود. با راه افتادن مدرسه رشدیه در تهران بود که در شهرهای دیگر هم
تالش برای گذر از سد مکتبداران و مالها آغاز شد. با این همه، دختران در رده
دوم قرار داشتند. فروغالسلطنه هم به همراه خواهرش »بانو«، در مکتبخانهها
خواندن و نوشتن را فرا گرفت.
او ساله بود که با خواست خانواده به ازدواج سرتیپ »علیاکبرخان
آذرخشی« درآمد؛ مردی جوان و اهل تفلیس روسیه که ریاست تلگرافخانه
روسیه را در کنسولگری مشهد بر عهده داشت. این دو در این ازدواج صاحب
چهار پسر و سه دختر شدند. زندگی خانوادگی و بچهداری اما باعث نشد تا
فروغ خانم به تحصیل دختران فکر نکند. به دنیا آمدن نخستین دخترش،
»عزیزالملوک«، او را به فکر راهاندازی مدرسه انداخت. آشنایی با فعاالن حقوق
زنان در تهران، از جمله »فخرآفاق پارسا« باعث شد تا عزمش را برای افتتاح
مدرسه جزم کند او در سال ، بعد از مدتی مطالعه درباره مدارس دخترانه،
این موضوع را با همسرش در میان گذاشت. همسرش از این فکر استقبال و
زمینه مشورت را با چهرههای فرهنگی فراهم کرد و پس از چند جلسه صحبت،
با همیاری افرادی چون »حاجمرتضی قهرمانمیرزا«، متخلص به »شکسته«،
ساخت نخستین مدرسه دخترانه در مشهد را آغاز کردند.
کار ساختمان مدرسه از سال شروع شد و تکمیل آن بیش از سه سال
طول کشید. مدرسه آن طور که منابع تاریخی نوشتهاند، با ثبت نام از سه
دانش آموز کالس اول و چهار دانش آموز کالس دوم افتتاح شد. بنای آن
هرچند در سکوت ساخته شد اما خبر افتتاح آن خیلی زود در مشهد پیچید.
مخالفان پس از شنیدن خبر تأسیس مدرسه، تهدیدهای خود را آغاز کردند.
هر روز دهها پیغام برای فروغ و خانوادهاش میفرستادند که مدرسه را ببند
ُشیم و مدرسهات را آتش میزنیم. با همه این
وگرنه تو و همراهانت را میک
تهدیدها، فروغ آذرخشی حتی یک ساعت هم مدرسه را تعطیل نکرد. او هر روز
به همراه معلمان، فرزندان، برادران و خدمتکارانش مسلح از مدرسه محافظت
میکردند. »احساناهلل«، »پرویز« و خدمتکاران منزل هر شب تا نزدیک صبح
سیاست . آموزش . کنشگری | 41
تفنگبهدست مقابل درهای ورودی مدرسه نگهبانی میدادند و به همین طریق
توانستند مدرسه را حفظ کنند.
در چند ماه اول افتتاح مدرسه به تعداد دختران مدرسه اضافه شد به طوری
که خیلی زود کالسهای سوم، چهارم و پنجم دایر شدند. در اولین امتحان
نهایی سال پنجم، داوطلبان امتحان هفت نفر بودند که همه قبول شدند. پس
از چهارسال، تعداد دانشآموزان به اندازهای شد که توانستند کالس ششم را
هم راه بیندازند. گسترش مدرسه هرچند باعث دلگرمی بود اما مشکالت زیادی
را برای فروغ آذرخشی به همراه داشت. مدرسه با توجه به این که به صورت
شخصی اداره میشد، به تدریج با کسری بودجه و کمبود امکانات روبهرو شد.
ُ فروغ آذرخشی به دنبال راهی برای برونرفت از این مشکل، به سراغ شرکت
»فرهنگ خراسان« رفت و برای تداوم کار این مدرسه، از آنها کمک گرفت. در
کنار این، »احمد قوام« )قوامالسلطنه( که در آن سالها والی خراسان بود، مبلغ
دو هزار ریال به این مدرسه کمک کرد و همین کمکهزینهها باعث شد تا چرخ
مدرسه به حرکت بیشتری درآید.
با موفقیت مدرسه هر روز به تعداد شاگردان اضافه میشد در سال
شمار دختران جوان دانشآموز در مدرسه فروغ به نفر رسید که نفرشان
به صورت رایگان تحصیل میکردند. در این مدرسه معلمهای شناخته شدهای
چون »فخرآفاق پارسا« تدریس میکردند. »فرخرو پارسا« دختر فخرآفاق که
بعدها به عنوان نخستین وزیر زن در ایران، وزارت آموزش و پرورش را به دست
گرفت، در مدرسه فروغ تحصیل کرد.
افتتاح مدرسه فروغ باعث شد تا هر روز به تعداد مدارس مشهد اضافه شود.
یک سال بعد از افتتاح مدرسه، فروغ آذرخشی مدرسه دیگری در مشهد راهاندازی
کرد و سرپرستی آن را به خواهرش، »شاهزاده بانو قهرمانی« واگذار کرد. این
مدرسه در »باال خیابان«، کوچه »شیخ عبدالحسین« و در منزل شخصی به نام
»شهیدی« راه افتاد که با ماهی ریال اجاره شده بود. آنها بخشی از ثروت
و درآمدهای خود را در این راه هزینه کردند.
این اقدام افراد دیگری را هم به فکر راهاندازی مدرسه انداخت و در طی چند
سال، مدارس دخترانه »ارض اقدس«، »عصمتیه«، »عزتیه« و »گوهریه« در
زنان تأثیرگذار ایران | 42
مشهد راه افتادند.
در سال ، فروغ با همراهی اداره معارف خراسان، برای گشایش کالسهای
کامل متوسطه تقاضای مجوز کرد. پیشنهاد شد که این مدرسه به صورت دولتی
اداره شود تا امتیاز مخصوص نخواهد و امتحان دانشآموزان با مشکالت
روبهرو نشود در سال ، کالسهای دوم و سوم دبیرستان به آن افزوده شد.
در سال ، »دبستان فروغ« در خیابان معروف به »گنبد سبز« مشهد با
شش کالس ابتدایی، دولتی شد و به نام »فروغ« تابلوی آن را نصب کردند.
کوچهای که مدرسه فروغ در آن قرار داشت، در محله »سرشور« مشهد بود.
فروغ آذرخشی تا سال در رأس مدرسه فروغ باقی ماند و در این سال،
یعنی در چهلمین سال فعالیت مدرسه فروغ، تصمیم به بازنشستگی گرفت. در
مراسمی که در آذرماه همان سال برگزار شد، از خدمات فروغ آذرخشی تقدیر
شد.
فروغ آذرخشی در آذر در مشهد درگذشت و در حرم امام هشتم شیعیان
دفن شد. در تشییع جنازه او شاگردان مدرسه حضور داشتند