کاربر:Poori/صفحه تمرین۲
| محمد باقر ذوالقدر | |
|---|---|
 | |
| زادروز | ۱۳۳۳ فسا-استان فارس-ایران |
| تبار | ایرانی |
| تابعیت | ایران |
| تحصیلات | کارشناسی اقتصاد |
| از دانشگاه | دانشگاه تهران |
| پیشه | ردههای فرماندهی سپاه پاسداران |
| نهاد | سپاه پاسداران |
| نقش‌های برجسته | دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، فرمانده قرارگاه رمضان سپاه پاسداران، رئس ستاد مشترک سپاه پاسداران |
| مخالفان | مردم ایران |
| اتهام‌ها | سرکوب مخالفان و اعتراضات مردمی، نقش در تروریستم بین‌المللی، ترور یک مهندس امریکایی و مدیر یک شرکت نفتی در رژیم شاه |
محمدباقر ذوالقدر، زادهٔ ۱۹۵۴ در فسا، استان فارس، از فرماندهان بازنشسته سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و از سیاستمداران جمهوری اسلامی ایران است که هم‌اکنون به عنوان دبیر شورای عالی هماهنگی نظام (شورای عالی حل اختلاف) فعالیت می‌کند. وی تحصیلات خود را در رشته اقتصاد در دانشگاه تهران به پایان رسانده و از سال‌های اولیه پس از انقلاب ۱۳۵۷ وارد فعالیت‌های نظامی و سیاسی شده است. ذوالقدر در دوران جنگ ایران و عراق از فرماندهان شاخص سپاه پاسداران بوده و از مؤسسان و فرماندهان قرارگاه رمضان به شمار می‌آید که پایه‌ای برای تشکیل نیروی قدس بود. در دوران پس از جنگ، به سمت‌های بالای فرماندهی سپاه از جمله معاونت فرمانده کل سپاه رسید و نقش مهمی در ساختار امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی داشت. وی بعدها به معاونت امنیتی وزارت کشور منصوب شد و در دستگاه قضایی نیز مسئولیت‌هایی را بر عهده داشت. ذوالقدر متهم به مشارکت در عملیات سرکوب و ترورهای سیاسی داخلی در دوره‌های مختلف است و به سبب فعالیت‌های مرتبط با برنامه‌های موشکی و هسته‌ای ایران از سوی شورای امنیت سازمان ملل تحریم شده بود.
زندگی اولیه و تحصیلات
محمدباقر ذوالقدر در سال ۱۹۵۴ در شهر فسا به دنیا آمد. وی تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته اقتصاد در دانشگاه تهران به پایان رساند و پیش از انقلاب ۱۳۵۷ در گروه‌های مسلحی همچون منصورون فعالیت داشت.
فعالیت‌های نظامی و فرماندهی در سپاه پاسداران
ذوالقدر از نخستین اعضای سپاه پیش از و پس از انقلاب به شمار می‌رود و در جنگ ایران و عراق نقش فرماندهی کلیدی داشت. او یکی از بنیانگذاران قرارگاه رمضان بود که مسئول آموزش و سازماندهی گروه‌های شبه‌نظامی شیعه و انجام عملیات فرامرزی بود؛ فعالیت‌هایی که پس از جنگ به شکل نیروی قدس درآمد.
پس از جنگ، ذوالقدر به مدت هشت سال رئیس ستاد کل سپاه و سپس به مدت هشت سال دیگر به عنوان معاون فرمانده کل سپاه فعالیت کرد؛ در این دوران ارتباط نزدیکی با رهبران برجسته سپاه مانند محسن رضایی و رحیم صفوی داشت. نقش او صرفاً نظامی نبود و در فضای سیاسی و امنیتی کشور نیز فعال بود.
نقش در امنیت داخلی و سرکوب‌ها
با شروع دولت محمود احمدی‌نژاد، ذوالقدر به معاون امنیتی وزارت کشور منصوب شد؛ مسئولیتی که کنترل و هماهنگی دستگاه‌های امنیتی در مقابله با اعتراضات و سرکوب جریان‌های سیاسی را بر عهده داشت. وی همچنین در کمیته‌هایی که به ترورهای سیاسی موسوم به «قتل‌های زنجیره‌ای» در دهه ۱۳۷۰ مرتبط بودند، حضور داشت. این فعالیت‌ها باعث شد که ذوالقدر به چهره‌ای بحث‌برانگیز و مورد اتهام در حقوق بشر تبدیل شود.
مسئولیت‌های قضایی و سیاسی پس از وزارت کشور
پس از خروج از وزارت کشور، ذوالقدر به حوزه قضایی وارد شد و مدتی به عنوان مشاور رئیس قوه قضاییه و معاون در امور راهبردی و پیشگیری از جرم فعالیت کرد. در سال‌های اخیر نیز به عنوان دبیر شورای عالی حل اختلاف منصوب شده است، منافذی که امکان تأثیرگذاری بر سیاست‌های کلان کشور را همچنان برای وی حفظ کرده است.
تحریم‌های بین‌المللی
ذوالقدر به دلیل نقش خود در برنامه‌های موشکی و هسته‌ای ایران و همچنین فعالیت‌هایش در سپاه پاسداران، توسط شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و کشورهای دیگری تحریم شد. این تحریم‌ها شامل مسدودسازی دارایی‌ها و منع سفر بود، اما پس از انقضای برخی از آن‌ها در سال‌های اخیر، بخشی از این تحریم‌ها رفع شد.
منابع
- Who Is Mohammad Bagher Zolghadr, Iran's New Secretary - NCRI
- Mohammad Bagher Zolghadr - Wikiwand
- Mohammad Baqer Zolghadr - Military and Political Career - Wikipedia (non-primary)
- MEK Iran: Who is M Bagher Zolghadr? - Iranian opposition source
- Mohammad Baqer Zolghadr - IranWatch.org (Sanctions and Biography)
- United Against Nuclear Iran - Profile
- Council Implementing Regulation (EU) 2023/2196 - EUR-Lex - (sanctions)
- Biography summary and family background NCRI & GSN
- IRGC command and Iran inside security roles - NCRI, RFERL
- Judiciary and Advisory roles - Wikiwand, NCRI
محمدباقر ذوالقدر، متولد ۱۳۳۳ در فسا (استان فارس، ایران)، یک افسر نظامی ایرانی است که پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیوست و در طول جنگ ایران و عراق (۱۳۵۹–۱۳۶۷) به عنوان فرمانده قرارگاه رمضان فعالیت کرد. وی پس از جنگ، به مدت ۱۶ سال در ردههای بالای فرماندهی سپاه خدمت نمود، از جمله ریاست ستاد مشترک و جانشینی فرمانده کل. در دوران پس از جنگ، نقش‌هایی در وزارت کشور و قوه قضائیه ایفا کرد و از سال ۱۴۰۰ به عنوان دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد. ذوالقدر تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار دارد، عمدتاً به دلیل نقش ادعایی در برنامه‌های هسته‌ای و موشکی ایران.
زندگی اولیه و تحصیلات
محمدباقر ذوالقدر در سال ۱۳۳۳ (۱۹۵۴ میلادی) در شهر فسا، واقع در استان فارس ایران، متولد شد. پیش از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، وی مدرک کارشناسی اقتصاد را از دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران دریافت کرد. در دوران پیش از انقلاب، ذوالقدر به عنوان عضو گروه چریکی منصورون شناخته می‌شود، که یک گروه مخالف رژیم پهلوی بود و در فعالیت‌های مسلحانه شرکت داشت؛ گزارش‌ها حاکی از آن است که وی در سال ۱۳۵۷ (۱۹۷۸ میلادی) در ترور یک مهندس آمریکایی و مدیر یک شرکت نفتی مشارکت داشته است.
ورود به سپاه پاسداران و دوران جنگ ایران و عراق
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، ذوالقدر به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیوست و در تشکیل واحد اطلاعات این سازمان نقش داشت، همراه با افرادی مانند محسن رضایی و احمد وحیدی. وی به جریان راست‌گرای سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ملحق شد و در سال ۱۳۵۸، در کنترل مناصب حساس سپاه مشارکت کرد. در طول جنگ ایران و عراق (۱۳۵۹–۱۳۶۷)، ذوالقدر به عنوان یکی از فرماندهان ارشد عمل کرد و در سال ۱۳۶۲ (۱۹۸۳ میلادی) به عنوان بنیان‌گذار و فرمانده قرارگاه رمضان منصوب شد؛ این قرارگاه بر عملیات برون‌مرزی تمرکز داشت و با گروه‌های مخالف رژیم بعثی عراق، از جمله حزب دموکرات کردستان عراق، اتحادیه میهنی کردستان، مجمع عالی انقلاب اسلامی عراق و حزب الدعوه، همکاری می‌کرد. قرارگاه رمضان به عنوان پایه‌ای برای شاخه خارجی سپاه، یعنی نیروی قدس، عمل می‌کرد و عملیات‌هایی در عمق خاک عراق طراحی و اجرا می‌نمود. فرماندهان برجسته‌ای مانند ایرج مسجدی (سفیر فعلی ایران در عراق) و محمدرضا نقدی (معاون فعلی فرمانده سپاه) نیز در این قرارگاه خدمت کردند، و نقدی برای مدتی تیپ بدر را فرماندهی نمود.
پیشرفت در سلسله‌مراتب سپاه پس از جنگ
پس از پایان جنگ در سال ۱۳۶۷، ذوالقدر برای ۱۶ سال در سطوح بالای فرماندهی سپاه خدمت کرد. وی از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ (۱۹۸۹–۱۹۹۷ میلادی) به عنوان رئیس ستاد مشترک سپاه پاسداران منصوب شد، که سومین مقام در سلسله‌مراتب فرماندهی این سازمان بود. سپس، از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ (۱۹۹۷–۲۰۰۵ میلادی)، جانشین فرمانده کل سپاه شد، که دومین مقام ارشد در این ساختار بود؛ این پیشرفت به روابط نزدیک وی با محسن رضایی (فرمانده سپاه از ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۶) و رحیم صفوی (فرمانده سپاه از ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۶) نسبت داده می‌شود. در این دوره، ذوالقدر به عنوان یکی از فرماندهان سیاسی سپاه شناخته می‌شود و همراه با رحیم صفوی و محمدرضا نقدی، در مخالفت با جنبش اصلاح‌طلبی در دوران ریاست‌جمهوری محمد خاتمی (۱۳۷۶–۱۳۸۴) نقش داشت؛ وی یکی از امضاکنندگان نامه تهدیدآمیز ۲۴ فرمانده ارشد به خاتمی در سال ۱۳۷۸ بود و گزارش‌ها وی را مسئول حمله به کوی دانشگاه تهران در ۱۸ تیر ۱۳۷۸ معرفی می‌کنند. همچنین، در اوایل دهه ۱۳۷۰ (۱۹۹۰ میلادی)، ذوالقدر به عنوان ناظر بر کمیته‌ای برای قتل‌های سیاسی، معروف به قتل‌های زنجیره‌ای، عمل کرد که تحت نظارت علی خامنه‌ای (رهبر جمهوری اسلامی) تشکیل شده بود و شامل ۱۴ فرمانده و افسر مورد اعتماد سپاه، از جمله برادرش حسین نجات، بود.
پست‌های سیاسی و امنیتی پس از سپاه
در ابتدای دولت محمود احمدی‌نژاد (۱۳۸۴–۱۳۹۲)، ذوالقدر از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶ (۲۰۰۵–۲۰۰۷ میلادی) به عنوان معاون وزیر کشور در امور امنیتی و انتظامی منصوب شد و شورای امنیت ملی را اداره می‌کرد، که مسئول هماهنگی سرکوب اعتراضات بود؛ این انتصاب با مجوز ویژه علی خامنه‌ای صورت گرفت، اما وی پس از دو سال به دلیل نارضایتی احمدی‌نژاد برکنار شد. پس از آن، از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ (۲۰۱۱–۲۰۱۹ میلادی)، به عنوان مشاور رئیس قوه قضائیه و معاون راهبردی، حفاظت اجتماعی و پیشگیری از جرم در دوران ریاست صادق لاریجانی خدمت کرد. در شهریور ۱۴۰۰ (سپتامبر ۲۰۲۱ میلادی)، ذوالقدر به عنوان دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد و جایگزین محسن رضایی گردید؛ این منصب توسط آیت‌الله صادق آملی لاریجانی پیشنهاد و توسط علی خامنه‌ای تأیید شد.
تحریم‌های بین‌المللی
ذوالقدر از سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۷ میلادی) تحت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد (قطعنامه ۱۷۴۷) قرار گرفت، به دلیل نقش ادعایی در برنامه‌های هسته‌ای و موشکی حساس ایران؛ این تحریم‌ها شامل مسدودسازی دارایی‌ها و ممنوعیت سفر است و توسط اتحادیه اروپا، بریتانیا، کانادا، استرالیا و دیگر کشورها اعمال شده است. تحریم‌های سازمان ملل در سال ۱۴۰۲ (۲۰۲۳ میلادی) منقضی شد، اما فهرست‌های ملی همچنان وی را هدف قرار می‌دهند. وی همچنین به عنوان افسر سپاه و معاون سابق وزارت کشور، در فهرست تحریم‌های اسرائیل و اوکراین قرار دارد.
لیست منابع (به ترتیب استفاده در متن)
- NCR-Iran.org, "Who Is Mohammad Bagher Zolghadr, Iran’s New Secretary of the Expediency Council?" (23 September 2021).
- MEK-Iran.com, "MEK Iran: Who is M Bagher Zolghadr?" (27 September 2021).
- OpenSanctions.org, "Mohammad Baqer ZULQADER" (accessed 2025).
- IranWatch.org, "Mohammad Baqer Zolqadr" (21 December 2023).
- IndependentPersian.com, "زندگینامه و سوابق باقر ذوالقدر، دبیر جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام" (20 September 2021).
- UnitedAgainstNuclearIran.com, "Zolghadr, Mohammad Bagher" (accessed 2025).