محمدعلی شیخی
محمدعلی شیخی (۱۳۲۵ تهران – ۲۴ آذر ۱۴۰۴ پاریس)، استاد دانشگاه، مهندس معدن و متالورژی، و فعال سیاسی ایرانی بود که به عنوان یکی از چهرههای برجسته مقاومت علیه رژیم جمهوری اسلامی شناخته میشود. وی از اعضای اولیه شورای ملی مقاومت ایران و مسئول کمیسیون دانشگاههای این شورا بود. شیخی از بدو انقلاب ضدسلطنتی ۱۳۵۷ در دانشگاه تهران فعال بود، گروه «استادان متعهد دانشگاهها و مدارس عالی کشور» را تأسیس کرد و با سیاستهای ارتجاعی جمهوری اسلامی، به ویژه انقلاب فرهنگی ۱۳۵۹، به مخالفت پرداخت.
| محمدعلی شیخی استاد دانشگاه، فعال سیاسی و عضو شورای ملی مقاومت ایران | |
|---|---|
 محمدعلی شیخی، استاد دانشگاه و عضو شورای ملی مقاومت ایران. منبع: آرشیو مقاومت ایران. | |
| زادروز | ۱۳۲۵ خورشیدی (۱۹۴۶ میلادی) تهران، ایران |
| درگذشت | ۲۴ آذر ۱۴۰۴ (۱۵ دسامبر ۲۰۲۵) پاریس، فرانسه |
| علت مرگ | بیماری (پس از بستری طولانی) |
| محل زندگی | تهران • پاریس |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات | دکترای مهندسی متالورژی صنعتی |
| از دانشگاه | دانشگاه بیرمنگام، انگلستان |
| پیشه | استاد دانشگاه، مهندس معدن و متالورژی، فعال سیاسی |
| سالهای فعالیت | ۱۳۵۷–۱۴۰۴ |
| نهاد | دانشگاه تهران • شورای ملی مقاومت ایران • کمیسیون دانشگاههای شورای ملی مقاومت |
| شناختهشده برای | نقش در انقلاب ضدسلطنتی، مخالفت با انقلاب فرهنگی رژیم، عضویت در شورای ملی مقاومت ایران، تأسیس گروه استادان متعهد دانشگاهها |
| نقشهای برجسته | مسئول کمیسیون دانشگاهها در شورای ملی مقاومت ایران، نماینده گروه مهندسی معدن در شورای مدیریت دانشکده فنی دانشگاه تهران |
او در رشته مهندسی معدن و متالورژی تحصیل کرد و دکترای خود را از دانشگاه بیرمنگام انگلستان گرفت. در سال ۱۳۵۷ به ایران بازگشت و به عنوان استادیار در دانشکده فنی دانشگاه تهران مشغول شد. شیخی پشتیبان دانشجویان مبارز، به ویژه انجمن دانشجویان مسلمان هوادار سازمان مجاهدین خلق ایران بود و در تظاهرات و فعالیتهای دانشگاهی نقش پیشتاز داشت. پس از تعطیلی دانشگاهها در انقلاب فرهنگی، او گردهماییهای اعتراضی برگزار کرد و جزوات «گزارش به خلق» منتشر نمود که جنایات رژیم در دانشگاهها را افشا میکرد. شیخی ناگزیر به زندگی مخفی روی آورد و سپس به شورای ملی مقاومت ایران پیوست. او در تصویب اسناد شورا فعال بود، نمایندگی شورا در یونان را بر عهده داشت و در تبعید به گابن (۱۳۶۶) با اعتصاب غذا مقاومت کرد. آثار او شامل کتابها و مقالات در مورد کارنامه رژیم در دانشگاهها است.
محمدعلی شیخی بیش از ۵ دهه در مبارزه ضداستبدادی شرکت داشت. مرگ او در پاریس پس از بیماری طولانی، فقدانی بزرگ برای مقاومت و دانشگاهیان ایران بود. مریم رجوی وی را نماد ایستادگی دانشگاهیان در برابر دیکتاتوری نامید و زندگیاش را شاخصی از مقاومت در برابر شاه و شیخ دانست.
دکتر شیخی از نخستین روزهای انقلاب ضدسلطنتی پشتیبان مجاهدین بود و با مرزبندی قاطع، مواضع سازشناپذیر داشت. او صدای خاموشیناپذیر آزادیخواهی دانشگاهیان بود و در دفاع از آزادی آکادمیک و حقوق دانشجویان، پیشتاز ماند. شیخی با تحقیقات علمی و فعالیت سیاسی، پلی بین دانشگاه و مقاومت زد و میراثش در نوشتهها، مواضع و تعهد به آزادی زنده است. مرگ او پایان یک دوران مبارزه بود، اما راهش برای دانشجویان و اساتید ادامه دارد؛ نماد استادی که علم را با آزادی ترکیب کرد و تا پایان عمر علیه استبداد به مقاومت پرداخت.[۱][۲]
قسمت اول: زندگی اولیه، تحصیلات و بازگشت به ایران
محمدعلی شیخی در سال ۱۳۲۵ خورشیدی در تهران متولد شد. او از خانوادهای متوسط بود و به تحصیلات عالی علاقه نشان داد. در سال ۱۳۴۹، شیخی با رتبه اول در رشته مهندسی معدن از دانشگاه تهران فوقلیسانس گرفت و تز او در رابطه با تهیه مواد معدنی بود. در فروردین ۱۳۵۰ برای دکترا به انگلستان رفت و در دانشگاه بیرمنگام، دانشکده متالورژی و تهیه مواد، تحصیل کرد. در ۱۳۵۳، با تز "تأثیر نیکل در استخراج مس" فوقلیسانس مهندسی متالورژی استخراجی گرفت. سپس در رشته متالورژی صنعتی با تحقیقات "تأثیر کار مکانیکی بر ساختمان کریستالی صفحات مسی" ادامه داد و در اردیبهشت ۱۳۵۷ دکترا گرفت. در تیر ۱۳۵۷، با اوجگیری انقلاب ضدسلطنتی، به ایران بازگشت.[۱][۲]
فعالیت در دانشگاه تهران، انقلاب ضدسلطنتی و مخالفت با انقلاب فرهنگی رژیم
محمدعلی شیخی پس از بازگشت به ایران در تیرماه ۱۳۵۷، به عنوان استادیار در رشته مهندسی معدن دانشکده فنی دانشگاه تهران مشغول به کار شد. او از همان روزهای نخست انقلاب ضدسلطنتی، در تظاهرات، گردهماییها و فعالیتهای دانشگاهی نقش پیشتاز داشت و به بسیج اساتید و دانشجویان پرداخت. وی پشتیبان دانشجویان مبارز بود، به ویژه انجمن دانشجویان مسلمان هوادار سازمان مجاهدین خلق ایران. او مسعود رجوی را برای سخنرانی در دانشکدههای ادبیات دانشگاه تهران و اقتصاد دانشگاه ملی دعوت کرد و از کاندیداتوری او در انتخابات ریاستجمهوری و مجلس حمایت نمود؛ اقداماتی که بعداً به عنوان "جرایم" او از سوی رژیم تلقی شد. پس از بازگشایی دانشکده فنی در ۱۵ اسفند ۱۳۵۷، شیخی به عنوان نماینده گروه مهندسی معدن در شورای مدیریت دانشکده انتخاب شد و این مسئولیت را تا ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ بر عهده داشت. او در تدوین طرح مدیریت دانشگاه تهران شرکت کرد و نماینده دانشکده در جلسات ارتباط صنعت و معدن با بنیاد مستضعفان بود، اما از نخستین جلسه با گماشتگان رژیم درگیر شد و تحت پیگرد قرار گرفت.
شیخی یکی از مؤسسین گروه «استادان متعهد دانشگاهها و مدارس عالی کشور» بود – تشکلی که از آزادی آکادمیک و حقوق دانشجویان دفاع میکرد. او با سیاستهای ارتجاعی رژیم، به ویژه انقلاب فرهنگی خمینی در اردیبهشت ۱۳۵۹ که دانشگاهها را تعطیل کرد، به مخالفت برخاست. پس از تعطیلی دانشگاهها، شیخی گردهماییهای اعتراضی اساتید مترقی برگزار کرد و جزوات «گزارش به خلق» منتشر نمود که جنایات رژیم در دانشگاهها را افشا میکرد. این فعالیتها تا سالگرد تعطیلی ادامه داشت و او را به هدف رژیم تبدیل کرد.[۱][۲]
زندگی مخفی، خروج از ایران، پیوستن به مقاومت و میراث
پس از ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ و سرکوب گسترده مخالفان توسط رژیم خمینی، دکتر محمدعلی شیخی ناگزیر به زندگی مخفی روی آورد. او تحت تعقیب شدید بود و مخفیانه از ایران خارج شد و به شورای ملی مقاومت ایران پیوست و از اعضای اولیه آن بود. او در تصویب تمام مصوبات و اسناد شورا به مدت ۴۴ سال فعال و پیشقدم بود. در سالهای ۱۳۶۱ و ۱۳۶۲، شیخی همراه با حسن نایبآقا (ملیپوش فوتبال ایران) نمایندگی شورای ملی مقاومت ایران در یونان را بر عهده داشت. در ۱۳۶۶، در معاملهای با رژیم خمینی، او با شماری از پناهندگان ایرانی از فرانسه به گابن تبعید شد، اما با اعتصاب غذای ۴۲ روزه، دولت فرانسه ناگزیر به بازگرداندن آنها شد. وی مسئول کمیسیون دانشگاههای شورای ملی مقاومت ایران بود و با دلبستگی به کانونهای شورشی، تا آخرین روزهای زندگیاش برای آزادی دانشگاهها و دانشجویان مبارزه کرد. آثار او شامل کتابها و مقالات مانند "کارنامه ۲۰ ساله رژیم آخوندها در دانشگاهها" و "کارنامه خاتمی در دانشگاه" است که جنایات رژیم در سرکوب دانشگاهیان را افشا میکند.
درگذشت در پاریس
دکتر شیخی چندی پیش از مرگ به دلیل بیماری در بیمارستان پاریس بستری بود و در ۲۴ آذر ۱۴۰۴ درگذشت. مرگ او فقدانی بزرگ برای مقاومت، اساتید و دانشجویان بود. مریم رجوی فقدان او را به مسعود رجوی، همسنگران در شورا، خانواده و دانشگاهیان تسلیت گفت و تأکید کرد که راه شیخی توسط دانشجویان ادامه خواهد یافت. میراث محمدعلی شیخی در تعهد به آزادی آکادمیک، دفاع از دانشجویان و مبارزه با استبداد دینی است. او پلی بین دانشگاه و مقاومت بود و با شجاعت در برابر تهاجم عوامل جمهوری اسلامی به دانشگاهها تحت نام «انقلاب فرهنگی» ایستاد. او استادی بود که علم را با آزادی ترکیب کرد و بیش از ۵۰سال در صفوف مقاومت به فعالیت پرداخت.[۱][۲]
پیام مریم رجوی
مریم رجوی در پیام تسلیت، شیخی را "یار و یاور دیرین مسعود رجوی" و "نماد ایستادگی دانشگاهیان در برابر دیکتاتوری" نامید. او تأکید کرد که شیخی با مرزبندی قاطع در برابر شاه و شیخ، مواضع سازشناپذیر داشت و صدای خاموشیناپذیر آزادیخواهی دانشگاهیان بود.
درگذشت دریعانگیز استاد محمدعلی شیخی را که یک سرمایه بزرگ علمی و سیاسی از آغاز انقلاب ضدسلطنتی در دانشگاه تهران بود، به جامعه اساتید و دانشگاهیان و همسنگران او در شورا و مقاومت ایران، به خانواده و بستگان او و بهویژه به مسئول شورا که دکتر شیخی ۵دهه در تمام فراز و نشیبها و تحولات یار و یاور او بود، تسلیت میگویم.
زندگی و مبارزه دکتر شیخی، یار و یاور دیرین مسعود و از نخستین اعضای شورای ملی مقاومت، از دوران ستمشاهی یا در مبارزه ضد ارتجاعی و سرکوب خمینی و یا در مقاومت انقلابی پس از ۳۰ خرداد، شاخصی از ایستادگی و مقاومت دانشگاه و دانشگاهیان ایران در برابر دیکتاتوری است.
به روح پرفتوحش درود که با شجاعت تمام در برابر فاجعهآفرینی خونین خمینی در دانشگاههای ایران، تحت عنوان «انقلاب فرهنگی» به مخالفت برخاست و در دفاع از سنگر آزادی گروه «استادان متعهد دانشگاهها و مدارس عالی» را تأسیس کرد.
دکتر شیخی با مرزبندیهای قاطع و روشن در برابر شیخ و شاه و در مقابله با عوامل و مزدوران رژیم و خیانتکاران، مواضعی سازشناپذیر داشت و نوشتهها و سخنان او در جلسات شورا درخشان و روشنگر است.
فقدان دکتر شیخی دریغانگیز است اما راه و رسم مبارزاتی و تأکیدات او بر مرزبندی با شاه و شیخ و تعهد این استاد وارسته و متعهد به ویژه برای دانشجویان و دانشگاهیان، زنده و اثرگذار و چراغ راهنماست. راستی که دکترمحمدعلی شیخی صدای خاموشیناپذیر اعتراض و آزادیخواهی دانشگاهیان در دهههای گذشته بود.
او مدافع خستگیناپذیر آزادی آکادمیک و حقوق دانشجویان و اساتید و نماینده خواستهای پیشرو متفکران و دانشپژوهان ایران برای آزادی دانشگاههای کشور از زنجيرهاي ارتجاع و استبداد دینی بود.
فقدان او را به مسئول شورای ملی مقاومت ایران و به همسنگران او در این شورا و مخصوصاً به یاران اشرفنشان و کانونهای شورشی تسلیت میگویم و با فرزندان گرامیاش صمیمانه همدردی میکنم.
بیتردید دانشجویان و اعضای هیأت علمی دانشگاههای کشور که چنین استاد والایی از میانشان برخاست، راه او را تا به زیر کشیدن رژیم ولایت فقیه و برقراری آزادی و دموکراسی در ایران ادامه خواهند داد.[۳]
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ «جاودانگی و درگذشت دکتر محمدعلی شیخی». بازبینیشده در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۵.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ «جاودانگی درگذشت دکتر محمدعلی شیخی». بازبینیشده در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۵.
- ↑ جاودانگی دکتر محمدعلی شیخی مسئول کمیسیون دانشگاهها در شورای ملی مقاومت ایران