۱٬۰۴۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
(ابرابزار) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:قلمرو آل زیار.jpg|بندانگشتی|437x437پیکسل|'''قلمرو آل زیار''']] | [[پرونده:قلمرو آل زیار.jpg|بندانگشتی|437x437پیکسل|'''قلمرو آل زیار''']] | ||
زیاریان خاندانی بودند که بیش از | '''آل''' '''زیار''' یا '''زیاریان''' ( ۳۱۶ تا ۴۳۴ هجری قمری) خاندانی از ملوک و امرای ایرانی‌نژاد بودند که بیش از ۱۰۰ سال بر قسمت‌هایی از ایران در اطراف گرگان حکومت کردند. | ||
بنیان‌گذار این سلسله، مرداویج بود که در آغاز از فرماندهان لشکر امرای علوی و سامانی محسوب می‌شد و رفته رفته به دلیل لیاقت و کاردانی توانست حکومت مستقلی ایجاد کند. | |||
مرداویج در گرگان علم استقلال برافراشت و اصفهان و همدان را نیز به حیطهٔ تصرف آورد و در سالهای ۳۱۶ تا۳۱۹ ایران غربی را تا حوالی حلوان مسخر کرد. آل بویه نخست در خدمت او بودند و علی بن بویه از دست او حکومت کرج داشت. مرداویج ظاهرا فرمان خلفای عباسی را گردن نهاده بود و برادر او وشمگیربن زیار نسبت به سامانیان نیز اظهار انقیاد می‌کرد. پس از آنکه آل بویه به سال ۳۲۰ استقلال یافتند اقتدار زیاریان به گرگان و مازندران محدود شد. | |||
این سلسله را غزنویان منقرض کردند.<ref name=":2">پرثوه نامه - [http://hesarnavi.blogfa.com/post-162.aspx گرگان در دوره آل زیار]</ref><ref>واژه یاب - [https://www.vajehyab.com/dehkhoda/آل+زیار آل زیار، لغت‌نامه دهخدا]</ref> | |||
همزمان با حکومت نصر بن احمد سامانی در خراسان و ماوراء النهر، یکی از سرداران او به نام مرداویج بن زیار در طبرستان قیام کرد و سلسلهٔ مستقل آل زیار را تأسیس کرد. مرداویج سپس با استفاده از اوضاع آشفتهٔ دربار سامانی، توانست علاوه بر گرگان و ری، بخش‌های مهمی از جنوب ایران را از دست حاکمان دست نشاندهٔ خلفای عرب آزاد کندو شهر اصفهان را مرکز حکومت خود قرار دهد.<ref name=":0">راویان تاریخ - [http://raviantarikh.mihanblog.com/post/19 حکومت آل زیار]</ref> | همزمان با حکومت نصر بن احمد سامانی در خراسان و ماوراء النهر، یکی از سرداران او به نام مرداویج بن زیار در طبرستان قیام کرد و سلسلهٔ مستقل آل زیار را تأسیس کرد. مرداویج سپس با استفاده از اوضاع آشفتهٔ دربار سامانی، توانست علاوه بر گرگان و ری، بخش‌های مهمی از جنوب ایران را از دست حاکمان دست نشاندهٔ خلفای عرب آزاد کندو شهر اصفهان را مرکز حکومت خود قرار دهد.<ref name=":0">راویان تاریخ - [http://raviantarikh.mihanblog.com/post/19 حکومت آل زیار]</ref> | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۸: | ||
== سلسله دیلمیان آل زیار در گیلان، طبرستان، گرگان، قزوین، ری، اصفهان و خراسان == | == سلسله دیلمیان آل زیار در گیلان، طبرستان، گرگان، قزوین، ری، اصفهان و خراسان == | ||
از ۳۱۶ تا ۴۸۳ قمری | از ۳۱۶ تا ۴۸۳ قمری | ||
۱ - مردآویج ۳۱۶ تا ۳۲۳ ه.ق | ۱ - مردآویج ۳۱۶ تا ۳۲۳ ه.ق | ||
۲ - وشمگیر بن زیار ۳۲۳ تا ۳۵۷ ه.ق | ۲ - وشمگیر بن زیار ۳۲۳ تا ۳۵۷ ه.ق | ||
۳ - بیستون (بهستون) بن وشمگیر ۳۵۷ تا ۳۶۶ ه.ق | ۳ - بیستون (بهستون) بن وشمگیر ۳۵۷ تا ۳۶۶ ه.ق | ||
۴ - شمس‌المعالی قابوس بن وشمگیر ۳۶۶ تا ۴۰۳ ه.ق | ۴ - شمس‌المعالی قابوس بن وشمگیر ۳۶۶ تا ۴۰۳ ه.ق | ||
۵ - فلک‌المعالی منوچهر بن قابوس ۴۰۳ تا ۴۲۳ ه.ق | ۵ - فلک‌المعالی منوچهر بن قابوس ۴۰۳ تا ۴۲۳ ه.ق | ||
۶ - انوشیروان بن منوچهر ۴۲۳ تا ۴۳۵ ه.ق | ۶ - انوشیروان بن منوچهر ۴۲۳ تا ۴۳۵ ه.ق | ||
بسیاری از مورخان سال ۴۳۳ هجری قمری | بسیاری از مورخان سال ۴۳۳ هجری قمری را که مرداویج نامی از سوی طغرل بیک سلجوقی به حکومت گرگان گماشته شد، سال پایان کار آل زیار می‌دانند، ولی برخی بر این گمانند که مردان دیگری مانند: | ||
# جستان بن انوشیروان | # جستان بن انوشیروان | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۹: | ||
# ابو کالیجار | # ابو کالیجار | ||
# دارا | # دارا | ||
بر این دودمان تا ۴۸۳ هجری قمری | بر این دودمان تا ۴۸۳ هجری قمری حکومت رانده و سرانجام به دست اسماعیلیان برافتاده است.<ref name=":4" /> | ||
== مرد آویج == | == مرد آویج == | ||