تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۴۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{عکس-نیاز|تاریخ=آوریل ۲۰۱۸}}
{{Infobox civil conflict
{{ویرایش}}
| title            = تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰
| subtitle        = اعتراض به سرکوب آزادی ها
| partof          =
| image            = تظاهرات سی خرداد ۱۳۶۰.jpg
| caption          =تظاهرات سی خرداد ۱۳۶۰
| date            = سی خرداد ۱۳۶۰
| place            = تهران و سایر شهرهای ایران
| coordinates      =
| causes          = اعتراض به سرکوب آزادی ها
| goals            = اتمام حجت با حکومت استبداد مذهبی
| methods          = تظاهرات
| status          =
| result          =ده ها کشته و ده ها هزار دستگیری
| side1            = مردم ایران سازمان مجاهدین خلق
| side2            = حکومت جمهوری اسلامی ایران (نیروهای امنیتی - نیروی ضد شورش - سپاه- بسیج )
| side3            =
| leadfigures1    =
| leadfigures2    =
| leadfigures3    =
| howmany1        = بیش از نیم میلیون نفر
| howmany2        =
| howmany3        =
| casualties1      =
| casualties2      =
| casualties3      =
| fatalities      =
| injuries        =هزاران نفر
| arrests          = ده‌ها هزار نفر
| detentions      =
| charged          =
| fined            =
| casualties_label =
| notes            =
| sidebox          =  
}}
'''تظاهرات سی خرداد''' سال ۱۳۶۰ یکی از رویدادهای برجسته‌ی سیاسی ایران به‌شمار می‌رود. این تظاهرات که توسط [[سازمان مجاهدین خلق ایران]]<ref>[https://www.mojahedin.org/special/timeline-pmoi.aspx?k=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%AE%D9%84%D9%82-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 تاریخچه سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref>ـاصلی‌ترین اپوزیسیون نظام حاکم‌ـ سازماندهی شده بود، تاریخ سیاسی ایران را به دو مقطع قبل و بعد از این رویداد تقسیم کرد.


تظاهرات سی خرداد سال ۱۳۶۰ یکی از رخداد‌هایی تاریخی و تعیین کننده‌‌ در ایران به‌شمار می‌رود. رخدادی که تاریخ معاصر این‌ کشور را به دو بخش قبل و بعد از ۳۰ خرداد ۶۰  تقسیم کرد.
روز سی خرداد روزی است که سازمان مجاهدین خلق سازمان مجاهدین پایان مبارزه‌ی مسالمت‌‌آمیز را اعلام کرد و هر گونه اصلاح رژیم ایران را غیر ممکن دانست.


در جریان این تظاهرات مسالمت‌آمیز ده‌ها تن از مردم تهران و سایر شهرستان‌های ایران که در اعتراض به سرکوب آزادی‌ها که خواسته و هدف اصلی انقلاب ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ و سرنگونی استبداد شاهنشاهی بود، به خیابان‌ها آمده بودند، توسط شلیک مستقیم مأموران دولتی کشته شدند و ده‌ها هرار نفر دیگر دستگیر و زندانی شدند.
پس از انقلاب ضدسلطنتی، سازمان مجاهدین به مدت دو و نیم سال به فعالیت‌های مسالمت آمیز می‌پرداخت. اما با روی کار آمدن خمینی، سرکوب تمامی جریان‌های سیاسی و به ویژه مجاهدین خلق آغاز شد. اعضا و هواداران سازمان مجاهدین خلق و احزاب دیگر در طول فعالیت‌های مسالمت‌آمیز خود، چون فروش نشریه، برگزاری میتینگ و میز فروش کتاب، مورد حمله نیروهای چماقدار و لباس‌ شخصی قرار می‌گرفتند.


== بهار کوتاه آزادی ==
مجموعا تا روز سی ام خرداد بیش از ۷۰ نفر از اعضا‌ء و هواداران سازمان مجاهدین خلق توسط جریانات حزب‌اللهی کشته شدند.
ناتوانی حاکمیت وقت در قبال پاسخگویی به مطالبات آزادیخواهانه و حقوق اولیه‌ی انسانی که مردم ایران پس از تحمل سالیان متمادی استبداد سلطنتی، خود را شایسته آن  می‌دانستند، سردمداران حکومت جدید را بتدریج به سمت اعمال سرکوب و نقض حقوق سیاسی و اجتماعی اقشار مختلف مردم  کشاند و دوره‌ی کوتاه آزادی که اصطلاحاً به «بهار آزادی» معروف شد، رفته رفته  رو به پایان نهاد. دوره‌‌‌ای که با  سقوط سلطنت در اواخر سال ۵۷ آغاز شد و  تا ماه‌های ابتدای سال ۵۸ دوام یافت.<ref group="سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخ">سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخ  https://news.mojahedin.org/i/news/170202</ref>


روز ۳۰ خرداد ۱۳۶۰، پس از یک دوره ۲ و نیم ساله احتراز از درگیری، سازمان مجاهدین خلق، در اعتراض به سرکوب آزادی‌ها توسط خمینی فراخوان به تظاهرات داد. این تظاهرات که حدود نیم میلیون نفر در تهران در آن شرکت کردند با حکم خمینی که از رادیو اعلام گردید به گلوله بسته شد.<ref>[https://www.mojahedin.org/sp/30-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7-%D8%B3%D8%A7%D9%84-1360--%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AE-%D8%A8%D9%87-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE مقاله سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخی از سایت مجاهد]</ref>
تظاهرات ۳۰ خرداد در شرایطی به‌وقوع پیوست که حاکمیت دیگر کوچکترین مخالفتی را با خود برنمی‌تافتند به نحوی که حتی ابوالحسن بنی‌صدر، نخستین رئیس‌جمهور پس از انقلاب را که تنها حدود ۱۷ ماه زمام امور را در دست داشت<ref>مروری بر ریاست جمهوری ۱۷ ماهه بنی‌صدر</ref>  در همین ایام از مقام خود عزل شد. بنی صدر از ترس محاکمه و اعدام مدت‌ها قبل از سی خرداد ۱۳۶۰ محبور به اختفاء شده‌بود.
در جریان تظاهرات مسالمت‌آمیز سی‌خرداد ده‌ها تن از مردم تهران و سایر شهرستان‌های ایران که در اعتراض به سرکوب آزادی‌ها به خیابان‌ها آمده بودند، توسط شلیک مستقیم مأموران حکومتی کشته و ده‌ها هرار نفر دیگر دستگیر و روانه‌ی زندان‌ها شدند. تعداد بسیار زیادی از زنان نیز که به اعمال فشار و محدودیت‌های ارتجاعی حاکمیت جدید نسبت به زنان به‌ستوه آمده بودند، در این تظاهرات حضور داشته و نقش مهمی در ان ایفا کردند به طوری‌که شمار کثیری  از آنان کشته و  دستگیر  و یا متعاقباً اعدام شدند.
== ۳۰ خرداد نقطه عطف تاریخ معاصر ==
== ۳۰ خرداد نقطه عطف تاریخ معاصر ==
تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰  از آن جهت حائز  اهمیت است که تنها دو و نیم سال از انقلاب و سقوط دیکتاتوری سلطنتی گذشته بود. در این روز میلیون‌ها تن از مردم نارضایتی خود را از استقرار دیکتاتوری مذهبی نشان داده و به پامال کردن دست‌آوردهای انقلاب ۲۲ بهمن توسط حاکمان مذهبی زبان به اعتراض گشودند.  تظاهر کنندگان  سرکوب  آزادی‌ها را که  هدف اصلی مردم از سرنگونی نظام استبدادی سلطنتی بود،  محکوم کرده و  ممانعت از آزادی بیان،‌ اجتماعات و مطبوعات را که به‌طور سیستماتیک  مورد تعرض گرو‌ه‌های دولتی و نیمه دولتی حامی حکومت انجام می‌گرفت، مغایر با اهداف انقلاب ۲۲ بهمن خواندند و  با وجود گروه‌های فشار دولتی به مخالفت برخاستند. همچنین شمار بسیار زیادی از بانوان که نسبت به اعمال فشار و محدودیت‌های ارتجاعی حاکمیت جدید در مورد زنان به ستوه آمده بودند، این تظاهرات را همراهی کردند.       


== برگزار کننده‌ی اصلی تظاهرات سی خرداد ==
=== اعتراض به سرکوب آزادی ===
تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ توسط  سازمان مجاهدین خلق ایران<ref group="تاریخچه سازمان مجاهدين خلق ايران">[https://www.mojahedin.org/special/timeline-pmoi.aspx?k=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%AE%D9%84%D9%82-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 تاریخچه] سازمان [[مجاهدين]] خلق ايران  </ref> طراحی و به مرحله‌ی اجرا در آمد. این سازمان که از بزرگترین تشکل‌های سیاسی معاصر ایران و به‌عنوان اصلی‌ترین  اپوزيسیون و مخالف حاکمیت مذهبی ایران به‌شمار می‌رود، پس از آنکه از برگزاری میتینگ‌های مسالمت‌جویانه و انتشار نشریات و روزنامه‌ منع شد و همه‌ی دفاتر و مراکزش با حمله و هجوم گروه‌های شبه‌دولتی (حزب‌الله) تعطیل و ده‌ها تن از طرفداران آن کشته و مجروح شدند، تصمیم گرفته بود که با گردآوردن هواداران خود و برگزاری یک راهپیمایی بزرگ به سوی مجلس در تهران و یا سایر مراکز دولتی در شهرستان‌ها از مسئولین دولت تظلم‌خواهی کند. اما شمار میلیونی تظاهر‌کنندگان حاکمان وقت به ويژه آیت‌الله خمیتی را که رهبر مذهبی حاکمیت محسوب می‌شد، به هراس انداخت و او را وادار کرد که هر طور شده جلوی این حرکت را بگیرد. از این روز با اعلام حکومت نظامی فرمان حمله به تظاهر کنندگان عادی و غیر مسلح را داد. در جریان این حمله‌ ده ها تن از  جوانان کشته شدند و ده‌ها هزار نفر دیگر در تهران و سایر شهرستا‌ن‌ها دستگیر شدند.    
تظاهرات سی خرداد ۱۳۶۰ از آن نظر حائز اهمیت زیادی است که تنها دو و نیم سال پس از انقلاب و سقوط دیکتاتوری سلطنتی بوقوع پیوست. درجریان این تظاهرات میلیون‌ها تن از مردم با آمدن به خیابان‌ها نارضایتی خود را از استقرار دیکتاتوری مذهبی اعلام کردند و نسبت به پامال شدن دست‌آوردهای انقلاب ۲۲ بهمن توسط حاکمان مذهبی زبان به اعتراض گشودند. تظاهر کنندگان سرکوب آزادی‌ها را که خواسته و هدف اصلی مردم از سرنگون کردن نظام استبداد سلطنتی بود، محکوم کرده و تعرض به آزادی بیان، اجتماعات و مطبوعات را که به‌طور سیستماتیک توسط گروه‌های نظامی دولتی و نیمه دولتی حامی حکومت موسوم به «حزب‌الله» انجام می‌گرفت، مغایر با اهداف انقلاب ۲۲ بهمن دانسته و به ابراز مخالفت با آنها پرداخنتد.  


== تصمیم‌گیری برای تظاهرات ۳۰ خرداد ==
=== کشتار تظاهرکنندگان ===
[[پرونده:تظاهرات سی خرداد ۱۳۶۰.jpg|جایگزین=تظاهرات سی خرداد ۱۳۶۰|بندانگشتی|تظاهرات سی خرداد ۱۳۶۰]]
با شدت گرفتن حمله و هجوم به احزاب سیاسی و شخصیت‌های مخالف حکومت و نقض شدید حقوق ابتدایی مردم، به‌تدریج دوره‌ی مبارزه‌ی مسالمت آمیز سیاسی به پایان رسید و به ویژه پس از سرکوب شدید این تظاهرات دیگر هر گونه فعالیت سیاسی مدنی کارایی خود را از دست داده و فضای سیاسی کاملاً مسدود شد. به این سبب مجاهدین نیز به عنوان بزرگترین و مهمترین اپوزیسیون استبداد مذهبی حاکم به ناگزیر شیوه‌ی مبارزه‌ی خود را تغییر داده و به مقاومت مسلحانه روی آوردند. از این رو این رخداد به عنوان نقطه عطف تاریخ معاصر ایران شناخته می‌شود.  
برگزاری تظاهرات ۳۰ خرداد در نشست مرکزیت مجاهدین با حضور رهبری مجاهدین (مسعود رجوی) گرفته شد. در آن نشست مسعود رجوی گفته بود «می‌بایست به هر ترتیب و با هر قیمت یک تظاهرات بزرگ توده ای را بار دیگر آزمایش نمود. آخرین تجربه مسالمت آمیز را نیز حتی به منظور اتمام حجت سیاسی و تاریخی باید از سر گذراند… سرانجام از میان طرح‌های مختلف، پس از بحث‌های بسیار، مناسب‌ترین آنها انتخاب شد.<ref>سی خرداد ۶۰ به روایت مجاهدین - [https://aleborzma.wordpress.com/2017/06/28/خرداد-۱۳۶۰-به-روایت-مجاهدین-خلق مهدی ابریشم چی]</ref>


== یک هفته قبل از ۳۰ خرداد ۶۰ ==
[[مسعود رجوی]] رهبر سازمان مجاهدین خلق ایران که از بزرگترین و دیرپاترین تشکل‌های سیاسی معاصر و به‌عنوان اصلی‌ترین اپوزیسیون و مخالف حاکمیت مذهبی ایران به‌شمار می‌رود، در پی ممنوعیت از هر گونه فعالیت سیاسی مدنی و مسالمت آمیز این سازمان از جمله برگزاری گردهمایی، انتشار آزادانه نشریات و داشتن مراکز و دفاتر علنی، تصمیم گرفت که با گردآوری هواداران خود و برگزاری یک راهپیمایی بزرگ به سوی مجلس در تهران و یا سایر مراکز مهم دولتی در شهرستان‌ها از مسئولین دولت تظلم‌خواهی کند. مسعود رجوی بر این باور بود که «می‌بایست به هر ترتیب و با هر قیمت یک تظاهرات بزرگ توده ای را بار دیگر آزمایش نمود. آخرین تجربه مسالمت آمیز را نیز حتی به منظور اتمام حجت سیاسی و تاریخی باید از سر گذراند…<ref>ALEBORZMA'S BLOG - [https://aleborzma.wordpress.com/2017/06/28/خرداد-۱۳۶۰-به-روایت-مجاهدین-خلق مهدی ابریشم چی]</ref>
«یک هفته قبل از ۳۰ خرداد مسئولان سازمان مجاهدین موضوع تظاهرات ۳۰ خرداد و ورود کل سازمان به این موضوع را به اعضاء اطلاع دادند


همچنین خاطرنشان کردند که این تصمیم‌گیری برای سازمان بعد از دو سال و نیم مبارزه افشاگرانه سیاسی، یک تصمیم‌گیری خطیر و بسیار بزرگ است. دیگر راهی جز اتمام حجت با جمهوری اسلامی برای سازمان باقی نمانده‌است».<ref>سی خرداد ۶۰ به روایت شاهدان - [https://aleborzma.wordpress.com/2017/06/28/خرداد-۱۳۶۰-به-روایت-مجاهدین-خلق حوری سیدی]</ref>
«این تصمیم‌گیری برای سازمان بعد از دو سال و نیم مبارزه افشاگرانه سیاسی، یک تصمیم‌گیری خطیر و بسیار بزرگ است. دیگر راهی جز اتمام حجت با جمهوری اسلامی برای سازمان باقی نمانده‌است».<ref>سی خرداد ۶۰ به روایت شاهدان - [https://aleborzma.wordpress.com/2017/06/28/خرداد-۱۳۶۰-به-روایت-مجاهدین-خلق حوری سیدی]</ref>  


== روز ۳۰ خرداد ۶۰ چه گذشت ==
اما شمار میلیونی تظاهرکنندگان حاکمان وقت به ویژه [[روح‌الله خمینی|آیت‌الله خمینی]] را که رهبر مذهبی حکومت (ولایت‌فقیه) محسوب می‌شد، به هراس انداخت و او را وادار کرد به هر شکل ممکن جلوی این حرکت را بگیرد. از این رو وی با اعلام حکومت نظامی، فرمان حمله به تظاهر کنندگان عادی و غیر مسلح را صادر کرد که در جریان این حمله ده ها تن از جوانان کشته شدند و ده‌ها هزار نفر دیگر در تهران و سایر شهرستان‌ها دستگیر شدند.
از ساعت ۴ بعداز ظهر روز شنبه ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ تجمع اصلی در خیابان مصدق (ولیعصر فعلی)، حد فاصل خیابان‌های انقلاب و طالقانی بود. با شروع تظاهرات انبوه جمعیت به بکباره براه افتاد. تظاهرات از خیابان مصدق وارد خیابان طالقانی شد. مسیر تظاهرات از چهاراه مصدق شروع وبعد از عبور از خیابان طالقانی وخیابان بهار وارد خیابان انقلاب شد وتا میدان فردوسی ادامه یافت. در طول تظاهرات چندین و چند بار طرفداران خمینی تلاش کردند باسنگ پراکنی وحمله به صف مقدم تظاهرات مانع حرکت تظاهرات بشوند و سعی می‌کردند که از خیابان‌های منشعب، به اطراف این تظاهرات حمله کنند… ولی مردم مقاومت می‌کردند وآنها موفق نشدند. مشخص بود که طرفداران خمینی از قبل برای مقابله آمادگی دارد. حمله به جمعیت ابتدا با تهاجم موتورسواران و چماقداران شروع شد… تظاهرات همین‌طور پیش می‌رفت تا به میدان فردوسی رسید. طرفداران خمینی از طرف میدان انقلاب با۶ یا ۷ مینی بوس و اتوبوس به تظا هرکنندگاه حمله‌ور شدند. آنها همگی به سلاح سرد و گرم مسلح بودند. اما تظاهر کنندگاه مقاومت می‌کردند. درمیدان فردوسی یک جبپ آهو که پشتش مسلسل کالیبر ۵۰ بسته شده بود به تظاهرکنندگاه شلیک کرد. از بالای ساختمان کمیته عملیاتی شماره یک روبروی خیابان ایرانشهر به طرف تظاهر کنندگاه شلیک می‌کردند. تظاهرکنندگاه بهر سو می‌دویدند و مثل برگ بروی زمین می‌ریختند.<ref>[http://www.bbc.com/persian/iran/2011/06/110618_l10_30khordad60_mojahedin سی خرداد شصت به روایت شاهدان]</ref>


«جمعیت زیادی در بسیاری شهرها ظاهر شدند… در تظاهرات تهران بیش از ۵۰۰هزار نفر شرکت کرده بودند… اخطار علیه تظاهرات به‌طور مستمر از شبکهٔ رادیو تلویزیون پخش می‌شد… اعلام کردند تظاهر کنندگان محارب با خدا محسوب می‌شوند. حزب‌اللهی‌ها مسلح شده و با کامیون‌ها آورده شده بودند… به پاسداران دستور شلیک داده شده بود.<ref>سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخ - [https://www.mojahedin.org/news/170202/سی-خرداد-پاسخ-به-ضرورت-تاریخ-قسمت-اول آبراهامیان]</ref>
== واکنش به تظاهرات ۳۰ خرداد ==
تظاهرات از ساعت ۴ بعداز ظهر روز شنبه ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ از خیابان مصدق (ولیعصر فعلی)، حد فاصل خیابان‌های انقلاب و طالقانی آغاز شد و انبوه مردم به حرکت در آمدند. تظاهر کنندگان پس از ورود به خیابان طالقانی و عبور از خیابان بهار، وارد خیابان انقلاب گشته و آنگاه شمار جمعیت در میدان فردوسی به اوج خود رسید.


== کشته شدگان ۳۰ خرداد۱۳۶۰ ==
=== حمله به تظاهر کنندگان ===
روز ۳۱خرداد، روزنامه‌های رسمی جمهوری اسلامی، عکس گروهی از دختران نوجوان مجاهد را که دادستانی خمینی، آنها را با تیرباران کرده‌اند به‌منظور احراز هویت چاپ می‌کنند و از پدرو مادرهای آنان خواسته می‌شود که برای شناسایی و تحویل‌گیری فرزندانشان به‌اوین مراجعه کنند.<ref>سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخ - [https://www.mojahedin.org/news/170202/سی-خرداد-پاسخ-به-ضرورت-تاریخ-قسمت-اول اطلاعات سوم تیر ۱۳۶۰]</ref>
«جمعیت زیادی در بسیاری شهرها ظاهر شدند… در تظاهرات تهران بیش از ۵۰۰ هزار نفر شرکت کرده بودند… اخطار علیه تظاهرات به‌طور مستمر از شبکهٔ رادیو تلویزیون پخش می‌شد… اعلام کردند تظاهر کنندگان محارب با خدا محسوب می‌شوند. حزب‌اللهی‌ها مسلح شده و با کامیون‌ها آورده شده بودند… به پاسداران دستور شلیک داده شده بود.<ref>سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخ - [https://www.mojahedin.org/news/170202/سی-خرداد-پاسخ-به-ضرورت-تاریخ-قسمت-اول آبراهامیان]</ref>
 
در طول مسیر طرفداران خمینی باسنگ پراکنی و حمله به صف مقدم تظاهرات مانع حرکت آن بشوند … ولی مردم مقاومت می‌کردند و لذا موفق نشدند. حمله مهاجمان طرفدار خمینی که از قبل آمادگی‌های لازم را انجام داده بودند ابتدا با تهاجم موتورسواران و [[لباس شخصی|چماقداران]] شروع شد… مهاجمین دولتی که با ۶ یا ۷ مینی بوس و اتوبوس برای حمله به تظاهرکنندگان آمده‌بودند، حمله‌ور شدند. آنها همگی به سلاح سرد و گرم مسلح بودند. اما تظاهر کنندگان مقاومت می‌کردند. درمیدان فردوسی یک جبپ آهو که پشتش مسلسل کالیبر ۵۰ بسته شده بود به تظاهرکنندگاه شلیک کرد. از بالای ساختمان کمیته عملیاتی شماره یک روبروی خیابان ایرانشهر به طرف تظاهر کنندگاه شلیک می‌کردند. تظاهرکنندگاه بهر سو می‌دویدند و مثل برگ بروی زمین می‌ریختند.<ref>[http://www.bbc.com/persian/iran/2011/06/110618_l10_30khordad60_mojahedin سی خرداد شصت به روایت شاهدان]</ref>
 
=== اعدام دستگیرشدگان ===
[[پرونده:اعدام شدگان بدون احراز هویت.JPG|جایگزین=اعدام یک روز بعد از سرکوب تظاهرات سی خرداد|بندانگشتی|300x300پیکسل|اعدام شدگان بدون احراز هویت]]
یک روز پس از این واقعه در ۳۱خرداد، روزنامه‌های رسمی جمهوری اسلامی، عکس گروهی از دختران نوجوان مجاهد را که دادستانی خمینی، آنها را با تیرباران کرده‌اند به‌منظور احراز هویت چاپ می‌کنند و از پدر و مادرهای آنان خواسته می‌شود که برای شناسایی و تحویل‌گیری فرزندانشان به‌اوین مراجعه کنند.<ref>سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخ - [https://www.mojahedin.org/news/170202/سی-خرداد-پاسخ-به-ضرورت-تاریخ-قسمت-اول اطلاعات سوم تیر ۱۳۶۰]</ref>


«تنها در محدودهٔ دانشگاه تهران ۵۰کشته، ۲۰۰زخمی و ۱۰۰۰نفر دستگیر شدند. مسئول زندان اوین با خوشحالی اعلام کرد جوخه‌های اعدام ۲۳تظاهر کننده، از جمله چند دختر نوجوان را اعدام کرده‌اند.»<ref>سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخ - [https://www.mojahedin.org/news/170202/سی-خرداد-پاسخ-به-ضرورت-تاریخ-قسمت-اول آبراهامیان]</ref>
«تنها در محدودهٔ دانشگاه تهران ۵۰کشته، ۲۰۰زخمی و ۱۰۰۰نفر دستگیر شدند. مسئول زندان اوین با خوشحالی اعلام کرد جوخه‌های اعدام ۲۳تظاهر کننده، از جمله چند دختر نوجوان را اعدام کرده‌اند.»<ref>سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخ - [https://www.mojahedin.org/news/170202/سی-خرداد-پاسخ-به-ضرورت-تاریخ-قسمت-اول آبراهامیان]</ref>
==== متن روزنامه اطلاعات ====
<blockquote>«صبح امروز از سوی روابط عمومی دادستانی انقلاب اسلامی مرکز د رابزه با محرمینی که در جریانات ضدانقلابی اخیر دستگیر شده و حکم دادگاه درباره آنها صادر و اجرا شده، اطلاعیه یی به شرح زیر صادر شد:</blockquote><blockquote>به اطلاع خانواده های محترمی که فرزندانشان در جریانات ضدانقلابی اخیر تهران دستگیر شده‌اند و حکم دادگاه درباره آنها صادر و اجرا گردیده می‌رساند لطفاً با در دست داشتن شناسنامه عکس دار خود و فرزندانشان که عکس آنها در اینجا چاپ شده به مقر مرکزی زندان اوین مراجعه کرده و فرزندانشان را تحویل بگیرند. لازم به یادآوری است که اسامی صاحبان عکس مشخص نشده است. </blockquote><blockquote>روابط عمومی دادستانی انقلاب اسلامی مرکز»</blockquote>
=== دستگیری های پس از سی خرداد ===
پس از این واقعه موج گسترده ای از اعدام مجاهدین و طرف‌داران آنها در سراسر ایران آغاز شد. یرواند آبراهیمیان نویسنده ایرانی - آمریکایی بخشی از فضایب ترور و وحشت را بازتاب داد است:
«جمعیت زیادی در بسیاری شهرها ظاهر شدند… در تظاهرات تهران بیش از ۵۰۰ هزار نفر شرکت کرده بودند… اخطار علیه تظاهرات به‌طور مستمر از شبکه‌ی رادیو تلویزیون پخش می‌شد… اعلام کردند تظاهر کنندگان محارب با خدا محسوب می‌شوند. حزب‌اللهی‌ها مسلح شده و با کامیون‌ها آورده شده بودند… به پاسداران دستور شلیک داده شده بود. تنها در محدوده‌ی دانشگاه تهران ۵۰ کشته، ۲۰۰ زخمی و ۱۰۰۰ نفر دستگیر شدند»<ref>کتاب مجاهدین ایرانی - یرواند آبراهمیان - صفحات ۲۱۸ و ۲۱۹</ref>
=== پناهندگان سیاسی پس از سی خرداد ===
سرکوب بی‌رحمانه تظاهرات سی‌خرداد و در پی آن آغاز اعدام‌های بی‌سابقه و تعقیب و دستگیری گسترده‌ی روشنفکران، جوانان و فعالین سیاسی، صدهاهزار تن را ناگزیر به ترک ایران و اعلام پناهندگی سیاسی در کشورهای غربی نمود. بر اساس آخرین آمار کمیساریای پناهندگان سازمان ملل متحد هم اکنون میلیون‌ها نفر از ایرانیان به عنوان پناهندگان سیاسی در کشورهای خارجی بسر می‌برند.
== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==


خط ۳۸: خط ۹۲:
{{پانویس}}
{{پانویس}}
<references group="سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخ" />
<references group="سی خرداد پاسخ به ضرورت تاریخ" />
<references group="تاریخچه سازمان مجاهدين خلق ايران" />
<references group="تاریخچه سازمان مجاهدین خلق ایران" />