جمعه خونین زاهدان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{Infobox civilian attack | {{Infobox civilian attack | ||
| title = جمعه خونین زاهدان | | title = جمعه خونین زاهدان | ||
| partof = | | partof = | ||
| image= | | image=جمعه خونین زاهدان؛ اطلاعات.JPG | ||
| image_size = | | image_size = | ||
| caption = | | caption = | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۶: | ||
| timezone = | | timezone = | ||
| type = | | type = | ||
| fatalities = | | fatalities = ۱۲۰ نفر | ||
| injuries = | | injuries = | ||
| victims = مردم معترض زاهدان | | victims = مردم معترض زاهدان | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۷: | ||
| motive = | | motive = | ||
}} | }} | ||
'''جمعه خونین زاهدان''' | '''جمعه خونین زاهدان'''، نام واقعه‌ای است که در روز جمعه ۸ مهرماه ۱۴۰۱، اتفاق افتاد. در این روز نمازگزاران مسجد مکی زاهدان به‌هنگام برگزاری نماز جمعه، توسط نیروهای امنیتی رژیم ایران، به رگبار گلوله بسته شدند. در این واقعه ۱۲۰ نفر از نمازگزاران جان‌باختند و شمار بسیاری دیگر مجروح شدند. این روز به‌عنوان جمعه خونین زاهدان شهرت یافت. جمعه خونین زاهدان، پس از افشاگری مولوی '''[[عبدالغفار نقشبندی]]'''، امام جمعه شهرستان راسک صورت گرفت. عبدالغفار نقشبندی با انتشار بیانیه‌ای تجاوز ابراهیم کوچکزایی فرمانده نیروی انتظامی چابهار به یک دختر ۱۵ ساله بلوچ را تأیید و علنی کرد. از آغاز '''[[اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات سراسری ۱۴۰۱]]'''، تظاهرات اعتراضی روزهای جمعه در زاهدان، تداوم داشته و تبدیل به یک سنت شده است. مردم زاهدان پس از اقامه‌ی نماز جمعه در هر هفته، دست به تظاهرات و اعتراض می‌زنند؛ و شعار ضدحکومتی از جمله شعار مرگ بر [[سید علی خامنه ای|'''خامنه‌ای''']] سر می‌دهند. | ||
== پیشینه اعتراضات زاهدان == | |||
اعتراضات مردمی در شهرستان زاهدان و دیگر شهرهای سیستان و بلوچستان، پس از افشاگری مولوی [[عبدالغفار نقشبندی]]، امام جمعه شهرستان راسک صورت گرفت. عبدالغفار نقشبندی با انتشار بیانیه‌ای تجاوز ابراهیم کوچکزایی فرمانده نیروی انتظامی چابهار به یک دختر ۱۵ ساله بلوچ را تأیید و علنی کرد.<ref>[https://web.archive.org/web/20221014081228/https://www.radiofarda.com/a/32060560.html حمله به معترضان در زاهدان - سایت رادیو فردا]</ref> | |||
== جمعه خونین زاهدان == | |||
روز جمعه ۸ مهرماه ۱۴۰۱، نمازگزاران مسجد مکی زاهدان به‌هنگام برگزاری نماز جمعه، توسط نیروهای امنیتی رژیم ایران، به رگبار گلوله بسته شدند. در این واقعه ۱۲۰ نفر از نمازگزاران جان‌باختن و ۳۵۰ تن دیگر مجروح شدند. این روز به‌عنوان جمعه خونین زاهدان شهرت یافت. | |||
کمپین فعالان بلوچ می‌نویسد: از روز جمعه ۸ مهرماه تا ۲۵ آبان ۱۴۰۱، هویت بیش از ۱۰۰ تن از شهروندانی که در حمله تروریستی به نمازگزاران، کشته شده‌اند را جمع‌آوری کرده و تاکید می‌کند که آمار واقعی به مراتب بیشتر از این هستند. (۱۲۰ نفر) <ref>از جمعه خونین؛ در زاهدان چه می‌گذرد؟ - [https://www.radiofarda.com/a/iran-protests-zahedan-victems/32075283.html سایت رادیو فردا]</ref> | |||
[[پرونده:چهلم جمعه خونین زاهدان.JPG|جایگزین=چهلم جمعه خونین زاهدان|بندانگشتی|363x363پیکسل|چهلم جمعه خونین زاهدان]] | |||
=== '''چهلم جمعه خونین زاهدان''' === | |||
۱۸ آبان‌ماه ۱۴۰۱، مصادف با چهلم خونین زاهدان، شماری از شهرهای ایران از جمله زاهدان، سنندج، سقز، مهاباد، بوکان و بانه دست به اعتصاب زدند. هم‌چنین در شامگاه چهلم خونین زاهدان، مردم در مناطقی از شهرهای تهران، اصفهان، رشت، مهاباد، مشهد، بندرعباس، شیراز و شهرکرد اقدام به تجمع اعتراضی کردند؛ و شعارهای ضدحکومتی سر دادند.<ref>[https://web.archive.org/web/20221110031008/https://www.bbc.com/persian/iran-63579374 اعتصاب و تجمع در چهلم قربانیان جمعه خونین - سایت بی‌بی‌سی]</ref> | |||
== جمعه‌های اعتراضی == | |||
از آغاز اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، تظاهرات اعتراضی روزهای جمعه در زاهدان، تداوم داشته است؛ و تبدیل به یک سنت گردیده است. مردم زاهدان پس از اقامه‌ی نماز جمعه در هر هفته، دست به تظاهرات و اعتراض می‌زنند؛ و شعار ضدحکومتی از جمله شعار مرگ بر خامنه‌ای سر می‌دهند. پیش از این نیز مولوی عبدالحمید، امام جمعه زاهدان ضمن انتقاد به شخص خامنه‌ای، نیروهای امنیتی رژیم ایران را مسئول کشتار مردم سیستان و بلوچستان اعلام کرده بود.<ref>[https://web.archive.org/web/20221105064342/https://www.radiozamaneh.com/739642/ تظاهرات مردم بلوچ بار دیگر به خون کشیده شد - سایت رادیو زمانه]</ref> | |||
== اسامی جان‌باختگان جمعه خونین زاهدان == | |||
براساس آمار منتشرشده، ۱۲۰ تن از نمازگزاران مسجد مکی زاهدان، توسط نیروهای امنیتی و سرکوبگر نظام جمهوری اسلامی ایران به‌قتل رسیدند. اسامی جان‌باختگان عبارتند از: | |||
ابراهیم گرگیج، ابوبکر علیزهی، ابوبکر فرزند شکور، احمد سرگلزایی، احمد شه‌بخش، اقبال شهنوازی، امیرحمزه شهنوازی، امین (طلبه مدرسه بدرالعلوم)، بلال آنشینی، جلیل رخشانی، جلیل محمدزهی، حمزهنارویی، حمید عیسی‌زهی، حمید نارویی، رافع نارویی، ریاست (بادل) بلوچ، صلاح‌الدین گمشادزهی، صمد شاهوزهی، عبدالرحمن بلوچی، عبدالغفور نور براهویی، عبدالمجید ریگی، عبدالملک شه‌بخش، علی‌اکبر حلقه‌بگوش، عمر شهنوازی، عمران شه‌بخش، فرزاد شه‌بخش، لال‌محمد آنشینی، لال‌محمد عالی‌زهی، محمد براهویی، محمداقبال شهنوازی، محمدامین شهنوازی، محمدرضا ادیب توتازهی، محمد ریگی، محمدصدیق نارویی، محمدعلی گمشادزهی، محمدفاروق رخش، محمد قلجه‌ای، محمود براهویی، منصور رخشانی، نعمت‌الله کبدانی، واحد گمشادزهی، یاسر شه‌بخش، یونس نارویی، عبدالصمد براهویی، محمدعمر شهنوازی، محمد قلجایی، امین گله‌بچه، حمزه نارویی، حمید نارویی، موسی نهتانی، سامر هاشمزهی، علی براهویی، ذکریا براهویی، علی عاقلی نارویی، سلمان ملکی، محمداقبال نایب‌زهی، جمال عبدالناصر محمدحسنی براهویی، '''[[خدانور لجعی]]'''، ماه‌الدین شیروزهی، مرتضی حسن‌زئی، ذوالفقار حسن‌زئی، آرمان حسن‌زئی، محمود حسن‌زئی، متین قنبرزهی، سدیس کاشانی، موسی دویرا، عمران حسن‌زهی، محسن گمشادزهی، محمدعلی اسماعیل‌زهی، اسماعیل آبیل، موسی آنشینی، مهدی آنشینی، مجید بلوچ‌زهی، جواد پوشه، عبدالصمد ثابتی‌زاده، عبدالغفور دهمرده، عبدالمنان رخشانی، بلال رخشانی، امید سارانی، جابر شیروزهی، سلیمان عرب، غلام‌نبی نوتی‌زهی، وحید هوت، عبدالجلیل قنبرزهی، عبدالله نارویی، عبدالوحید توحیدنیا، امید صفرزهی، بهزاد ریگی، نجم‌الدین تاجیک، احمد (جمّا) سارانی علیزهی، ابوبکر نهتانی، محمدجواد زاهدی ساری، محمد رخشانی – ۱۲ ساله، لال‌محمد آنشینی فرزند شریف، مصطفی بریجی، دانیال شه‌بخش، خلیل قنبرزهی، محمود شهنوازی فرزند امان‌الله، امیرمحمد گمشادزهی، هستی نارویی، امیرحسین پنیان میرکازهی، حافظ محمد براهویی، لال‌محمد براهویی، اسماعیل حسین‌زهی، مجید شه‌بخش، ثامر شهنوازی، عبدالخالق شهنوازی، عزیزالله کبدانی، میرشکار (کودک، نام نامشخص)، عبدالمجید نارویی، حامد باجی‌زهی، گنگوزهی ریگی، سعید گرگیج، کبدانی فرزند خدابخش (کودک ۱۲ ساله)، عادل کوچکزایی بریچی، امید نارویی، امیر شهنوازی، یاسر نارویی،<ref>[https://news.mojahedin.org/i/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%DA%86%D9%87%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%AE%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86 گرامی باد چهلمین روز شهدای بیگناه زاهدان در جمعه خونین - سایت سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref> | |||
عکس‌های ۵۹ تن از جان‌باختگان جمعه خونین زاهدان ضمیمه است. | |||
=== '''آلبوم عکس جان‌باختگان جمعه خونین''' === | |||
<gallery> | |||
پرونده:ابوبکر علیزهی.JPG|ابوبکر علیزهی | |||
پرونده:احمد سارانی (علیزهی).JPG|احمد سارانی (علیزهی) | |||
پرونده:آرمان حسن‌زئی.JPG|آرمان حسن‌زئی | |||
پرونده:اسماعیل آبیل.JPG|اسماعیل آبیل | |||
پرونده:اقبال شهنوازی.jpg|اقبال شهنوازی | |||
پرونده:امید سارانی.JPG|امید سارانی | |||
پرونده:امید صفرزهی.JPG|امید صفرزهی | |||
پرونده:امید نارویی.JPG|امید نارویی | |||
پرونده:امیر شهنوازی.JPG|امیر شهنوازی | |||
پرونده:امیرحسین پنیان میرکازهی ریگی.JPG|امیرحسین پنیان میرکازهی | |||
پرونده:امین‌الله قلجانی.JPG|امین‌الله قلجانی | |||
پرونده:بهزاد ریگی.JPG|بهزاد ریگی | |||
پرونده:جلیل رخشانی.JPG|جلیل رخشانی | |||
پرونده:جمال عبدالناصر، محمد حسنی براهویی.JPG|جمال عبدالناصر، محمد حسنی براهویی | |||
پرونده:جواد پوشه.JPG|جواد پوشه | |||
پرونده:حامد باجی‌زهی.JPG|حامد باجی‌زهی | |||
پرونده:حمزه نارویی.JPG|حمزه نارویی | |||
پرونده:خدانور لجعه‌ای.JPG|خدانور لجعه‌ای | |||
پرونده:ذوالفقار حسن‌زئی.JPG|ذوالفقار حسن‌زئی | |||
پرونده:رافع نارویی.JPG|رافع نارویی | |||
پرونده:سامر هاشمزهی.JPG|سامر هاشمزهی | |||
پرونده:سدیس کاشانی.JPG|سدیس کاشانی | |||
پرونده:سعید گرگیج.JPG|سعید گرگیج | |||
پرونده:سلمان ملکی.JPG|سلمان ملکی | |||
پرونده:سلیمان عرب.JPG|سلیمان عرب | |||
پرونده:صلاح‌الدین گمشادزهی.JPG|صلاح‌الدین گمشادزهی | |||
پرونده:صمد شاهوزهی.JPG|صمد شاهوزهی | |||
پرونده:عادل کوچکزایی (بریچی).JPG|عادل کوچکزایی (بریچی) | |||
پرونده:عبدالجلیل قنبرزهی.JPG|عبدالجلیل قنبرزهی | |||
پرونده:عبدالصمد براهویی (عیدوزهی).JPG|عبدالصمد براهویی (عیدوزهی) | |||
پرونده:عبدالغفور دهمرده.JPG|عبدالغفور دهمرده | |||
پرونده:عبدالله نارویی.JPG|عبدالله نارویی | |||
پرونده:عبدالمجید ریگی.JPG|عبدالمجید ریگی | |||
پرونده:عبدالمنان رخشانی.JPG|عبدالمنان رخشانی | |||
پرونده:عبدالوحید توحیدنیا.JPG|عبدالوحید توحیدنیا | |||
پرونده:عزیزالله کبدانی.JPG|عزیزالله کبدانی | |||
پرونده:علی براهویی.JPG|علی براهویی | |||
پرونده:علی عاقلی (نارویی).JPG|علی عاقلی (نارویی) | |||
پرونده:عمران حسن‌زهی.JPG|عمران حسن‌زهی | |||
پرونده:فرزاد شه‌بخش.JPG|فرزاد شه‌بخش | |||
پرونده:لال محمد آنشینی.JPG|لال‌محمد آنشینی | |||
پرونده:ماه‌الدین شیروزهی.JPG|ماه‌الدین شیروزهی | |||
پرونده:متین قنبرزهی.JPG|متین قنبرزهی | |||
پرونده:محسن گمشادزهی.JPG|محسن گمشادزهی | |||
پرونده:محمد براهویی.JPG|محمد براهویی | |||
پرونده:محمد رخشانی.JPG|محمد رخشانی | |||
پرونده:محمداقبال شهنوازی.JPG|محمداقبال شهنوازی | |||
پرونده:محمدجواد زاهدی.JPG|محمدجواد زاهدی | |||
پرونده:محمدعلی گمشادزهی.JPG|محمدعلی گمشادزهی | |||
پرونده:محمدعمر شهنوازی.JPG|محمدعمر شهنوازی | |||
پرونده:محمود حسن‌زئی.JPG|محمود حسن‌زئی | |||
پرونده:مرتضی حسن‌زئی.JPG|مرتضی حسن‌زئی | |||
پرونده:مصطفی بریجی.JPG|مصطفی بریجی | |||
پرونده:موسی آنشینی.JPG|موسی آنشینی | |||
پرونده:موسی دویرا نارویی.JPG|موسی دویرا نارویی | |||
پرونده:نجم‌الدین تاجیک.JPG|نجم‌الدین تاجیک | |||
پرونده:نعمة‌الله کبدانی.JPG|نعمة‌الله کبدانی | |||
پرونده:شه‌بخش یاسر.JPG|یاسر شه‌بخش | |||
پرونده:یاسر نارویی.JPG|یاسر نارویی | |||
</gallery> | |||
== سالگرد جمعه خونین زاهدان == | |||
[[پرونده:سالگرد جمعه خونین زاهدان.jpg|جایگزین=سالگرد جمعه خونین زاهدان|بندانگشتی|336x336پیکسل|سالگرد جمعه خونین زاهدان]] | |||
در آستانه‌ی سالگرد جمعه خونین زاهدان، گرو‌های سیاسی بلوچستان به مردم فراخوان دادند که به اعتصاب سراسری بپیوندند. بازاریان و کسبه‌ی زاهدان و سایر شهرهای استان سیستان و بلوچستان دست به اعتصاب زدند.<ref name=":0">[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D8%B2%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AC%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%AE%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86/live-66968467 ادامه اعتراضات در مناطق مختلف زاهدان در سالروز جمعه خونین - سایت دویچه‌وله]</ref> | |||
مردم بلوچستان، همزمان با سالگرد جمعه خونین زاهدان، پس از اقامه‌ی نماز جمعه اعتراضات خود را به شعار مرگ بر خامنه‌ای، مرگ بر ستمگر چه شاه باشه چه رهبر، آغاز کردند.<ref name=":1">[https://jinhaagency.com/fa/rwzanh/salgrd-jmh-khwnyn-zahdan-shlyk-dwbarh-bh-khlq-blwch-40658 سالگرد جمعه خونین زاهدان؛ شلیک دوباره به خلق بلوچ - سایت خبرگزاری زن]</ref> | |||
نیروهای امنیتی ضمن ایجاد جوّ شدید امنیتی، به سوی مردم معترض تیراندازی کردند که منجر به مجروح شدن ده‌ها تن گردید. | |||
رژیم ایران با وارد کردن ۳۰ خودروی ضدشورش اقدام به محاصره منطقه بازار مشترک زاهدان کرد. مردم معترض نیز با آتش زدن لاستیک مسیرهای ورودی به منطقه‌ی شیرآباد زاهدان را مسدود کردند.<ref name=":0" /> | |||
مردم شهرهای دیگر استان سیستان بلوچستان مانند خاش، راسک، چابهار، تفتان، سیب و سوران نیز دست به به تجمع اعتراضی و تظاهرات زدند.<ref name=":1" /> | |||
'''[[عبدالغفار نقشبندی]]''' نیز پیش از این در روز یکشنبه ۲ مهرماه، با انتشار ویدئویی در کانال تلگرامی شخصی خود، از مردم سیستان و بلوچستان خواست که دست به اعتراض و اعتصاب سراسری بزنند. | |||
در روز ۹ مهرماه، نیز جوّ زاهدان به‌شدت امنیتی بود. رژیم ایران اقدام به اعزام نیروهای '''[[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]]''' و یگان ویژه از استان‌های هرمزگان، کرمان و خراسان جنوبی به زاهدان کرده است.<ref name=":2">[https://www.radiofarda.com/a/32618677.html سالگرد جمعه خونین زاهدان - سایت رادیو فردا]</ref> | |||
=== '''دستگیری در سالگرد جمعه خونین''' === | |||
در جریان اعتراضات مردم بلوچستان در سالگرد جمعه خونین زاهدان دست‌کم ۲۱۶ تن بازداشت شدند و به محل نامعلومی انتقال یافتند که ۲۲ تن از دستگیرشدگان کودک هستند.<ref name=":2" /> | |||
=== '''قطع اینترنت''' === | |||
همزمان با آغاز اعتراضات در سالگرد جمعه خونین زاهدان، ناظر جهانی اینترت (نت بلاس) اعلام کرد که مقام رژیم ایران برای سرکوب اعتراضات مردم بلوچستان، به‌طور سیستماتیک اینترنت را قطع کرده است.<ref>[https://kurdistanmedia.com/fa/news/2023/09/13 سالگرد جمعه خونین زاهدان و یورش نیروهای امنیتی - سایت کوردستان مدیا]</ref> | |||
=== '''پیام مسعود رجوی''' === | |||
مسعود رجوی، روز جمعه ۷ مهرماه در سالگرد جمعه خونین زاهدان، پیامی منتشر کرد که در متن این پیام آمده است:<blockquote>«پادا بلوچ-ایران، سالگرد جمعه خونین زاهدان | |||
با درود به تمامی شهیدان و مردم ستمدیده سیستان و بلوچستان و دعا برای شفا و بهبود مجروحان، | |||
آفرین بر پیشتازان و پرچمداران اعتراض و تظاهرات و قیام، آفرین بر قهرمانان قیام و قیام‌آفرین و کانون‌های شورشی، به‌خاطر طوفان عملیات و پراتیک‌های ضداختناق و شب‌شکن در سراسر میهن، به خامنه‌ای، دشمن ایران و ایرانی و کرد و بلوچ و ترکمن و عرب و ترک و فارس هفتاد بار می‌گوییم: ما زن و مرد جنگیم، می‌جنگیم می‌میریم ایران این زیباترین وطن را از تو پس می‌گیریم. خون بلوچ و سوختبر مظلوم و شهیدان زاهدان می‌جوشد. قیام خلق قهرمان سر بازایستادن ندارد و تا به آتش کشیدن قبای ولایت و سرنگونی ضحاک ستمگر ادامه دارد. انقلاب دموکراتیک ایران پیروز می‌شود.»<ref>[https://www.hambastegimeli.com/110558_%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D8%AC%D9%88%DB%8C--%D8%A8%D8%A7-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1 پیام مسعود رجوی - سایت همبستگی ملی]</ref> </blockquote> | |||
== تجمع اعتراضی ایرانیان خارج از کشور == | |||
در سالگرد جمعه خونین زاهدان، ایرانیان ساکن خارج از کشور در حمایت از مردم سیستان و بلوچستان تجمعات اعتراضی برگزار کردند. این تجمعات در شهرهای مختلف جهان از جمله استکهلم، فرانکفورت، آمستردام، لندن، مالمو، هانوفر و گوتنبرگ صوردت گرفت. ایرانیان در تجمعات اعتراضی شعار می‌دادند: زاهدان چشم و چراغ ایران، کُرد و بلوچ و آذری/ آزادی و برابری | |||
هم‌چنین شماری از زندانیان سیاسی زن، در سالگرد جمعه خونین زاهدان با انتشار بیانیه‌ای حمایت خود را از اعتراضات مردم سیستان و بلوچستان اعلام کردند.<ref name=":0" /> | |||
== بیانیه سازمان حقوق بشر ایران == | |||
سازمان حقوق بشر ایران اعلام کرد که یک سال از جنایت جمعه خونین زاهدان گذشته است و هنوز هیچ‌یک از آمران و عاملان این جنایت مورد پاسخگویی قرار نگرفته‌اند. سازمان حقوق بشر ایران با تأکید بر این‌که اجرای عدالت در نظام جمهوری اسلامی ایران غیرممکن است، از جامعه‌ی جهانی خواست که بررسی کشتار جمعه خونین زاهدان را به‌عنوان جنایت علیه بشریت به نهادهای قضایی بین‌المللی ارجاع دهند.<ref name=":0" /> | |||
== منابع: == | |||
نسخهٔ کنونی تا ۴ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۱۲
| جمعه خونین زاهدان | |
|---|---|
 | |
| موقعیت | زاهدان - سیستان و بلوچستان - ایران |
| تاریخ | ۸ مهر ۱۴۰۱ |
| درگذشتگان | ۱۲۰ نفر |
| متاثرین | مردم معترض زاهدان |
مظنون‌ها | |
جمعه خونین زاهدان، نام واقعه‌ای است که در روز جمعه ۸ مهرماه ۱۴۰۱، اتفاق افتاد. در این روز نمازگزاران مسجد مکی زاهدان به‌هنگام برگزاری نماز جمعه، توسط نیروهای امنیتی رژیم ایران، به رگبار گلوله بسته شدند. در این واقعه ۱۲۰ نفر از نمازگزاران جان‌باختند و شمار بسیاری دیگر مجروح شدند. این روز به‌عنوان جمعه خونین زاهدان شهرت یافت. جمعه خونین زاهدان، پس از افشاگری مولوی عبدالغفار نقشبندی، امام جمعه شهرستان راسک صورت گرفت. عبدالغفار نقشبندی با انتشار بیانیه‌ای تجاوز ابراهیم کوچکزایی فرمانده نیروی انتظامی چابهار به یک دختر ۱۵ ساله بلوچ را تأیید و علنی کرد. از آغاز اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، تظاهرات اعتراضی روزهای جمعه در زاهدان، تداوم داشته و تبدیل به یک سنت شده است. مردم زاهدان پس از اقامه‌ی نماز جمعه در هر هفته، دست به تظاهرات و اعتراض می‌زنند؛ و شعار ضدحکومتی از جمله شعار مرگ بر خامنه‌ای سر می‌دهند.
پیشینه اعتراضات زاهدان
اعتراضات مردمی در شهرستان زاهدان و دیگر شهرهای سیستان و بلوچستان، پس از افشاگری مولوی عبدالغفار نقشبندی، امام جمعه شهرستان راسک صورت گرفت. عبدالغفار نقشبندی با انتشار بیانیه‌ای تجاوز ابراهیم کوچکزایی فرمانده نیروی انتظامی چابهار به یک دختر ۱۵ ساله بلوچ را تأیید و علنی کرد.[۱]
جمعه خونین زاهدان
روز جمعه ۸ مهرماه ۱۴۰۱، نمازگزاران مسجد مکی زاهدان به‌هنگام برگزاری نماز جمعه، توسط نیروهای امنیتی رژیم ایران، به رگبار گلوله بسته شدند. در این واقعه ۱۲۰ نفر از نمازگزاران جان‌باختن و ۳۵۰ تن دیگر مجروح شدند. این روز به‌عنوان جمعه خونین زاهدان شهرت یافت.
کمپین فعالان بلوچ می‌نویسد: از روز جمعه ۸ مهرماه تا ۲۵ آبان ۱۴۰۱، هویت بیش از ۱۰۰ تن از شهروندانی که در حمله تروریستی به نمازگزاران، کشته شده‌اند را جمع‌آوری کرده و تاکید می‌کند که آمار واقعی به مراتب بیشتر از این هستند. (۱۲۰ نفر) [۲]
چهلم جمعه خونین زاهدان
۱۸ آبان‌ماه ۱۴۰۱، مصادف با چهلم خونین زاهدان، شماری از شهرهای ایران از جمله زاهدان، سنندج، سقز، مهاباد، بوکان و بانه دست به اعتصاب زدند. هم‌چنین در شامگاه چهلم خونین زاهدان، مردم در مناطقی از شهرهای تهران، اصفهان، رشت، مهاباد، مشهد، بندرعباس، شیراز و شهرکرد اقدام به تجمع اعتراضی کردند؛ و شعارهای ضدحکومتی سر دادند.[۳]
جمعه‌های اعتراضی
از آغاز اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، تظاهرات اعتراضی روزهای جمعه در زاهدان، تداوم داشته است؛ و تبدیل به یک سنت گردیده است. مردم زاهدان پس از اقامه‌ی نماز جمعه در هر هفته، دست به تظاهرات و اعتراض می‌زنند؛ و شعار ضدحکومتی از جمله شعار مرگ بر خامنه‌ای سر می‌دهند. پیش از این نیز مولوی عبدالحمید، امام جمعه زاهدان ضمن انتقاد به شخص خامنه‌ای، نیروهای امنیتی رژیم ایران را مسئول کشتار مردم سیستان و بلوچستان اعلام کرده بود.[۴]
اسامی جان‌باختگان جمعه خونین زاهدان
براساس آمار منتشرشده، ۱۲۰ تن از نمازگزاران مسجد مکی زاهدان، توسط نیروهای امنیتی و سرکوبگر نظام جمهوری اسلامی ایران به‌قتل رسیدند. اسامی جان‌باختگان عبارتند از:
ابراهیم گرگیج، ابوبکر علیزهی، ابوبکر فرزند شکور، احمد سرگلزایی، احمد شه‌بخش، اقبال شهنوازی، امیرحمزه شهنوازی، امین (طلبه مدرسه بدرالعلوم)، بلال آنشینی، جلیل رخشانی، جلیل محمدزهی، حمزهنارویی، حمید عیسی‌زهی، حمید نارویی، رافع نارویی، ریاست (بادل) بلوچ، صلاح‌الدین گمشادزهی، صمد شاهوزهی، عبدالرحمن بلوچی، عبدالغفور نور براهویی، عبدالمجید ریگی، عبدالملک شه‌بخش، علی‌اکبر حلقه‌بگوش، عمر شهنوازی، عمران شه‌بخش، فرزاد شه‌بخش، لال‌محمد آنشینی، لال‌محمد عالی‌زهی، محمد براهویی، محمداقبال شهنوازی، محمدامین شهنوازی، محمدرضا ادیب توتازهی، محمد ریگی، محمدصدیق نارویی، محمدعلی گمشادزهی، محمدفاروق رخش، محمد قلجه‌ای، محمود براهویی، منصور رخشانی، نعمت‌الله کبدانی، واحد گمشادزهی، یاسر شه‌بخش، یونس نارویی، عبدالصمد براهویی، محمدعمر شهنوازی، محمد قلجایی، امین گله‌بچه، حمزه نارویی، حمید نارویی، موسی نهتانی، سامر هاشمزهی، علی براهویی، ذکریا براهویی، علی عاقلی نارویی، سلمان ملکی، محمداقبال نایب‌زهی، جمال عبدالناصر محمدحسنی براهویی، خدانور لجعی، ماه‌الدین شیروزهی، مرتضی حسن‌زئی، ذوالفقار حسن‌زئی، آرمان حسن‌زئی، محمود حسن‌زئی، متین قنبرزهی، سدیس کاشانی، موسی دویرا، عمران حسن‌زهی، محسن گمشادزهی، محمدعلی اسماعیل‌زهی، اسماعیل آبیل، موسی آنشینی، مهدی آنشینی، مجید بلوچ‌زهی، جواد پوشه، عبدالصمد ثابتی‌زاده، عبدالغفور دهمرده، عبدالمنان رخشانی، بلال رخشانی، امید سارانی، جابر شیروزهی، سلیمان عرب، غلام‌نبی نوتی‌زهی، وحید هوت، عبدالجلیل قنبرزهی، عبدالله نارویی، عبدالوحید توحیدنیا، امید صفرزهی، بهزاد ریگی، نجم‌الدین تاجیک، احمد (جمّا) سارانی علیزهی، ابوبکر نهتانی، محمدجواد زاهدی ساری، محمد رخشانی – ۱۲ ساله، لال‌محمد آنشینی فرزند شریف، مصطفی بریجی، دانیال شه‌بخش، خلیل قنبرزهی، محمود شهنوازی فرزند امان‌الله، امیرمحمد گمشادزهی، هستی نارویی، امیرحسین پنیان میرکازهی، حافظ محمد براهویی، لال‌محمد براهویی، اسماعیل حسین‌زهی، مجید شه‌بخش، ثامر شهنوازی، عبدالخالق شهنوازی، عزیزالله کبدانی، میرشکار (کودک، نام نامشخص)، عبدالمجید نارویی، حامد باجی‌زهی، گنگوزهی ریگی، سعید گرگیج، کبدانی فرزند خدابخش (کودک ۱۲ ساله)، عادل کوچکزایی بریچی، امید نارویی، امیر شهنوازی، یاسر نارویی،[۵]
عکس‌های ۵۹ تن از جان‌باختگان جمعه خونین زاهدان ضمیمه است.
آلبوم عکس جان‌باختگان جمعه خونین
ابوبکر علیزهی
احمد سارانی (علیزهی)
آرمان حسن‌زئی
اسماعیل آبیل
اقبال شهنوازی
امید سارانی
امید صفرزهی
امید نارویی
امیر شهنوازی
امیرحسین پنیان میرکازهی
امین‌الله قلجانی
بهزاد ریگی
جلیل رخشانی
جمال عبدالناصر، محمد حسنی براهویی
جواد پوشه
حامد باجی‌زهی
حمزه نارویی
خدانور لجعه‌ای
ذوالفقار حسن‌زئی
رافع نارویی
سامر هاشمزهی
سدیس کاشانی
سعید گرگیج
سلمان ملکی
سلیمان عرب
صلاح‌الدین گمشادزهی
صمد شاهوزهی
عادل کوچکزایی (بریچی)
عبدالجلیل قنبرزهی
عبدالصمد براهویی (عیدوزهی)
عبدالغفور دهمرده
عبدالله نارویی
عبدالمجید ریگی
عبدالمنان رخشانی
عبدالوحید توحیدنیا
عزیزالله کبدانی
علی براهویی
علی عاقلی (نارویی)
عمران حسن‌زهی
فرزاد شه‌بخش
لال‌محمد آنشینی
ماه‌الدین شیروزهی
متین قنبرزهی
محسن گمشادزهی
محمد براهویی
محمد رخشانی
محمداقبال شهنوازی
محمدجواد زاهدی
محمدعلی گمشادزهی
محمدعمر شهنوازی
محمود حسن‌زئی
مرتضی حسن‌زئی
مصطفی بریجی
موسی آنشینی
موسی دویرا نارویی
نجم‌الدین تاجیک
نعمة‌الله کبدانی
یاسر شه‌بخش
یاسر نارویی
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
سالگرد جمعه خونین زاهدان
در آستانه‌ی سالگرد جمعه خونین زاهدان، گرو‌های سیاسی بلوچستان به مردم فراخوان دادند که به اعتصاب سراسری بپیوندند. بازاریان و کسبه‌ی زاهدان و سایر شهرهای استان سیستان و بلوچستان دست به اعتصاب زدند.[۶]
مردم بلوچستان، همزمان با سالگرد جمعه خونین زاهدان، پس از اقامه‌ی نماز جمعه اعتراضات خود را به شعار مرگ بر خامنه‌ای، مرگ بر ستمگر چه شاه باشه چه رهبر، آغاز کردند.[۷]
نیروهای امنیتی ضمن ایجاد جوّ شدید امنیتی، به سوی مردم معترض تیراندازی کردند که منجر به مجروح شدن ده‌ها تن گردید.
رژیم ایران با وارد کردن ۳۰ خودروی ضدشورش اقدام به محاصره منطقه بازار مشترک زاهدان کرد. مردم معترض نیز با آتش زدن لاستیک مسیرهای ورودی به منطقه‌ی شیرآباد زاهدان را مسدود کردند.[۶]
مردم شهرهای دیگر استان سیستان بلوچستان مانند خاش، راسک، چابهار، تفتان، سیب و سوران نیز دست به به تجمع اعتراضی و تظاهرات زدند.[۷]
عبدالغفار نقشبندی نیز پیش از این در روز یکشنبه ۲ مهرماه، با انتشار ویدئویی در کانال تلگرامی شخصی خود، از مردم سیستان و بلوچستان خواست که دست به اعتراض و اعتصاب سراسری بزنند.
در روز ۹ مهرماه، نیز جوّ زاهدان به‌شدت امنیتی بود. رژیم ایران اقدام به اعزام نیروهای سپاه پاسداران و یگان ویژه از استان‌های هرمزگان، کرمان و خراسان جنوبی به زاهدان کرده است.[۸]
دستگیری در سالگرد جمعه خونین
در جریان اعتراضات مردم بلوچستان در سالگرد جمعه خونین زاهدان دست‌کم ۲۱۶ تن بازداشت شدند و به محل نامعلومی انتقال یافتند که ۲۲ تن از دستگیرشدگان کودک هستند.[۸]
قطع اینترنت
همزمان با آغاز اعتراضات در سالگرد جمعه خونین زاهدان، ناظر جهانی اینترت (نت بلاس) اعلام کرد که مقام رژیم ایران برای سرکوب اعتراضات مردم بلوچستان، به‌طور سیستماتیک اینترنت را قطع کرده است.[۹]
پیام مسعود رجوی
مسعود رجوی، روز جمعه ۷ مهرماه در سالگرد جمعه خونین زاهدان، پیامی منتشر کرد که در متن این پیام آمده است:
«پادا بلوچ-ایران، سالگرد جمعه خونین زاهدان
با درود به تمامی شهیدان و مردم ستمدیده سیستان و بلوچستان و دعا برای شفا و بهبود مجروحان،
آفرین بر پیشتازان و پرچمداران اعتراض و تظاهرات و قیام، آفرین بر قهرمانان قیام و قیام‌آفرین و کانون‌های شورشی، به‌خاطر طوفان عملیات و پراتیک‌های ضداختناق و شب‌شکن در سراسر میهن، به خامنه‌ای، دشمن ایران و ایرانی و کرد و بلوچ و ترکمن و عرب و ترک و فارس هفتاد بار می‌گوییم: ما زن و مرد جنگیم، می‌جنگیم می‌میریم ایران این زیباترین وطن را از تو پس می‌گیریم. خون بلوچ و سوختبر مظلوم و شهیدان زاهدان می‌جوشد. قیام خلق قهرمان سر بازایستادن ندارد و تا به آتش کشیدن قبای ولایت و سرنگونی ضحاک ستمگر ادامه دارد. انقلاب دموکراتیک ایران پیروز می‌شود.»[۱۰]
تجمع اعتراضی ایرانیان خارج از کشور
در سالگرد جمعه خونین زاهدان، ایرانیان ساکن خارج از کشور در حمایت از مردم سیستان و بلوچستان تجمعات اعتراضی برگزار کردند. این تجمعات در شهرهای مختلف جهان از جمله استکهلم، فرانکفورت، آمستردام، لندن، مالمو، هانوفر و گوتنبرگ صوردت گرفت. ایرانیان در تجمعات اعتراضی شعار می‌دادند: زاهدان چشم و چراغ ایران، کُرد و بلوچ و آذری/ آزادی و برابری
هم‌چنین شماری از زندانیان سیاسی زن، در سالگرد جمعه خونین زاهدان با انتشار بیانیه‌ای حمایت خود را از اعتراضات مردم سیستان و بلوچستان اعلام کردند.[۶]
بیانیه سازمان حقوق بشر ایران
سازمان حقوق بشر ایران اعلام کرد که یک سال از جنایت جمعه خونین زاهدان گذشته است و هنوز هیچ‌یک از آمران و عاملان این جنایت مورد پاسخگویی قرار نگرفته‌اند. سازمان حقوق بشر ایران با تأکید بر این‌که اجرای عدالت در نظام جمهوری اسلامی ایران غیرممکن است، از جامعه‌ی جهانی خواست که بررسی کشتار جمعه خونین زاهدان را به‌عنوان جنایت علیه بشریت به نهادهای قضایی بین‌المللی ارجاع دهند.[۶]
منابع:
- ↑ حمله به معترضان در زاهدان - سایت رادیو فردا
- ↑ از جمعه خونین؛ در زاهدان چه می‌گذرد؟ - سایت رادیو فردا
- ↑ اعتصاب و تجمع در چهلم قربانیان جمعه خونین - سایت بی‌بی‌سی
- ↑ تظاهرات مردم بلوچ بار دیگر به خون کشیده شد - سایت رادیو زمانه
- ↑ گرامی باد چهلمین روز شهدای بیگناه زاهدان در جمعه خونین - سایت سازمان مجاهدین خلق ایران
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ادامه اعتراضات در مناطق مختلف زاهدان در سالروز جمعه خونین - سایت دویچه‌وله
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ سالگرد جمعه خونین زاهدان؛ شلیک دوباره به خلق بلوچ - سایت خبرگزاری زن
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ سالگرد جمعه خونین زاهدان - سایت رادیو فردا
- ↑ سالگرد جمعه خونین زاهدان و یورش نیروهای امنیتی - سایت کوردستان مدیا
- ↑ پیام مسعود رجوی - سایت همبستگی ملی