ریحانه جباری
| ریحانه جباری ریحانه جباری | |
|---|---|
 ریحانه جباری | |
| زادروز | ۱۳۶۶ (خورشیدی) تهران |
| درگذشت | ۳ آبان ۱۳۹۳ (خورشیدی) زندان گوهردشت |
| علت مرگ | حلق‌آویز |
| آرامگاه | بهشت‌زهرا |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات | دانشجوی نرم‌افزار کامپیوتر |
| اتهام‌ها | قتل عمد |
| مجازات‌ها | اعدام |
| وضعیت گناهکاری | دفاع ناموسی |
| والدین | فریدون جباری شعله پاکروان |
| خویشاوندان | شعله پاکروان |
| وبگاه | |
| http://reyhanfoundation.com/fa; | |
ریحانه جباری (زاده ۱۳۶۶ - اعدام ۳ آبان ۱۳۹۳) دانشجویی که به اتهام قتل عمد یک مأمور وزارت اطلاعات سحرگاه شنبه ۳ آبان‌ماه ۱۳۹۳در زندان رجایی‌شهر کرج پس از هفت سال زندان به دار آویخته شد. ریحانه در هنگام اعدام ۲۶ سال داشت. شغل او دکوراسیون داخلی بود و از خود در مقابل تجاوز توسط یک مقام عالیرتبه وزارت اطلاعات بنام مرتضی سربندی، دفاع کرده بود.[۱]
زندگی‌نامه
ریحانه جباری، متولد ۱۳۶۶، دانشجوی ترم سوم رشته نرم‌افزار کامپیوتر بود، در تیرماه ۱۳۸۶، در ۱۹ سالگی در یک شرکت تبلیغاتی و دکوراسیون به صورت نیم وقت کار می‌کرد. به طور اتفاقی با شخصی به نام «مرتضی سربندی»، پزشک ۴۷ ساله، متأهل، دارای سه فرزند آشنا می‌شود. در یک دیدار ریحانه با وی منجر به قتل مرتضی سربندی می‌شود.
جزییات ماجرا
آشنایی سربندی با ریحانه بر اساس شنیدن مکالمه تلفنی ریحانه در یک بستنی فروشی از سوی سربندی آغاز شد. در این مکالمه، ریحانه به شغلش اشاره می‌کند و سربندی که گویا به دنبال یک طراح دکوراسیون برای مطب جدیدش بوده، پس از شنیدن این مکالمه تلفنی، باب آشنایی با ریحانه را باز می‌کند.
دیدار بعدی اما منجر به قتل سربندی توسط ریحانه می‌شود. بنا به گفته وکیل ریحانه خرید آب میوه حاوی داروی خواب‌آور و سایر مواد از طرف سربندی دلایلی برای قصد قبلی تجاوز از سوی سربندی بوده‌اند.[۲]
با رسیدن به محل قرار، ریحانه متوجه می‌شود که آنجا آپارتمانی مسکونی و خالی از سکنه است که به گفته سربندی قرار بوده به مطب او تبدیل شود و دکوراسیون داخلی آن هم توسط ریحانه انجام شود. طبق گزارش دادگاه بنا بر اظهارات متهم، "سربندی پس از حمله به ریحانه با قصد تجاوز به او، از سوی ریحانه مورد اصابت چاقو در ناحیه کتف راست قرار می‌گیرد و ریحانه نیز بلافاصله از محل فرار می‌کند. ”
سربندی در اثر تقلای زیاد و خونریزی ناشی از جراحت فوت می‌کند. دادگاه اتهام قتل عمد با قصد قبلی را برای ریحانه اعلام و او را به اعدام محکوم می‌کند. این در حالی است که بنا به اظهارات وکیل ریحانه جباری در دادگاه و یادداشتی که او پس از صدور حکم نوشت، نه قتل عمدی بوده و نه ضربه وارده مرگبار، ضمنا ریحانه در تمامی مراحل بازجویی و دادگاه اعلام کرده که صرفاً برای دفاع از خودش دست به حمله زده‌است.
عبدالصمد خرمشاهی، وکیل ریحانه، در یادداشتی که در آذر ۱۳۸۸ پس از پایان محاکمه ریحانه در روزنامه "اعتماد” منتشر کرد، بر این نکته تاکید داشت که ریحانه به دلیل شرایط روحی لحظه وقوع جرم، امکان کمک طلبیدن از نیروی انتظامی را نداشته و بنابراین دست به دفاع شخصی زده و عمل او تنها به منظور "دفاع از ناموسش” بوده‌است.
خرمشاهی در یادداشت خود آورده بود: «قتل در مقام دفاع از ناموس جرمی است که از منظر عرف و جامعه هرگز مورد سرزنش قرار نگرفته‌است و وجدان جمعی هر چند مجری قانون، مرتکب را مجرم بشناسد و دفاع او را متناسب نداند او را تبرئه می‌کند و بر همین اساس است که در اکثر کشورهای جهان در موارد مشابه پس از بررسی کلی پرونده و ظواهر امر حتی اگر دفاع مشروع ثابت نشود اما مرد بیگانه از حدود متعارف گذشته باشد یا قصد شومی را داشته باشد و زن به دلیل ترس ناشی از شرایط یا تصورات غلط دیگر فرد مهاجم را به قتل برساند، در مجازاتش تخفیف قائل می‌شوند.».
حکم اعدام
ریحانه جباری اعدام شد
ریحانه جباری در سحرگاه شنبه ۳ آبان ۱۳۹۳ بعد از ۷سال اسارت به پای چوبه دار رفت. از آن زمان تاکنون،[۳]
ریحانه در هنگام اعدام ۲۶ سال داشت. حرفه او دکوراسیون داخلی بود و او از خود در مقابل تجاوز توسط یک مقام عالیرتبه وزارت اطلاعات، مرتضی سربندی، دفاع کرده بود.
ریحانه جباری، زن ۲۶ ساله‌ای که از شش سال پیش به اتهام قتل مرتضی سربندی، از کارکنان پیشین وزارت اطلاعات، در زندان به سر می‌برد، صبح امروز در زندان رجایی‌شهر اعدام شد.
حکم قصاص ریحانه جباری سحرگاه امروز با حضور اولیای دم و همچنین خانواده جباری به اجرا گذاشته شد.
ریحانه جباری در زمان قتل ۱۹ سال داشت و از ۲۰ سالگی نیز در زندان به سر می‌برد.
به گفته وی، با وجود اصرار اعضای خانواده، مسئولان زندان دربارهٔ زمان و مکان اعدام احتمالی خانم جباری چیزی نگفته‌اند.
حکم اعدام ریحانه جباری در دیوان عالی کشور تأیید شده بود.
پیش از این، روز هفتم مهر ماه گزارش شد که ریحانه جباری در آستانه اعدام قرار دارد، ولی این حکم اجرا نشد. شعله پاکروان گفت: «از هفتم مهر تاکنون هر روز مرده‌ایم و هر روز در این مدت، برای ما روز اجرای حکم بوده‌است.»
او همچنین از مسئولانی که به رسانه‌ها گفته بودند پرونده ریحانه جباری «ختم به خیر» خواهد شد، انتقاد کرد.
مصطفی پورمحمدی، وزیر دادگستری ایران در آخرین واکنش به روند تحولات مربوط به پرونده ریحانه جباری، روز اول آبان ماه، به خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا) گفته بود: «انتظار داریم این پرونده به نحوی ختم به خیر شود.»
طبق قوانین ایران، رضایت خانواده مقتول تنها راه اجرا نشدن حکم اعدام ریحانه جباری بود. مادر او هم با اشاره به اقداماتی که فعالان حقوق بشر برای کسب رضایت از خانواده مقتول کرده‌اند، گفت: «نمی‌خواهم کسی به دفاع از ریحانه، به فرزندان سربندی (مقتول) حرف بدی بزند، آنها هم تحت فشار هستند و روزهای سختی را می‌گذرانند.»
ریحانه جباری، سحرگاه شنبه ۳ آبان‌ماه در زندان رجایی‌شهر کرج به دار آویخته شد.
دادستانی تهران با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که حکم قصاص ریحانه جباری را سحرگاه امروز به اجرا گذاشته‌است. در اطلاعیه داستانی تهران آمده: «دادستانی در جهت حصول سازش و کسب رضایت اولیای دم تلاش نموده و با وجود برگزاری جلسه‌ای با حضور اولیای دم و قاتل و خانوادهٔ وی، اولیای دم در نهایت خواستار اجرای حکم قصاص شدند که حکم صادره سحرگاه روز جاری به موقع اجرا گذارده شد.»
شعله پاکروان، مادر ریحانه جباری در فیسبوکش، آخرین دیدار با دخترش را شرح داده‌است. او می‌نویسد: «تازه به خانه برگشته‌ام. خسته و پریشان. به ملاقات ریحانه رفتیم. من و پدرش، دو خواهر، پدربزرگ و مادربزرگش و خواهرم. ملاقات در دفتر رئیس زندان شهرری انجام شد. با حضور چندین نفر از مسئولین. ریحانه تب داشت؛ ولی آرام بود. تا اواسط ملاقات همه‌مان خودمان را کنترل کردیم اما بالاخره بغض‌ها ترکید و اشک‌ها جاری شد. هر چه اصرار کردیم که مسئولین بگویند او را به کجا می‌برند و کی، جواب ندادند. محرمانه بود.»
ریحانه جباری در سال ۱۳۸۶، هنگامی که فقط ۱۹ سال داشت، به اتهام قتل مرتضی عبدالعلی سربندی بازداشت شد. او گفته بود برای دفاع از خود در برابر تجاوز جنسی مرتکب قتل شده‌است. مرتضی عبدالعلی سربندی هنگام وقوع قتل ۴۷ سال داشت.
ریحانه جباری، طراح دکوراسیون داخلی یک شرکت تبلیغاتی و طراحی داخلی بود و برای طراحی دکوراسیون مطب مقتول به آنجا رفته بود.
آخرین «جلسه صلح و سازش» در پرونده ریحانه جباری روز چهارشنبه ۲۳ مهر در دادسرای امور جنایی ویژه قتل برگزار شد و بدون نتیجه پایان یافت.
حکم اعدام ریحانه جباری در دیوان عالی کشور تأیید شده بود.
ریحانه جباری، به رغم ابهاماتی که در پرونده‌اش وجود داشت، دوشنبه ۷ مهرماه برای اجرای حکم به زندان رجایی‌شهر کرج منتقل شده بود.
شعله پاکروان، مادر ریحانه جباری در فیس‌بوک خود نوشته بود، مسئولان زندان رجایی‌شهر به او گفته بودند که صبح روز سه‌شنبه، ۸ مهر ماه برای گرفتن جسد ریحانه به زندان مراجعه کند. حکم اعدام ریحانه جباری اما در آن روز اجرا نشد و او به زندان شهرری (قرچک ورامین) بازگردانده شد.
برای جلوگیری از اجرای حکم اعدام ریحانه جباری، تعدادی از فعالان حقوق بشر کمپینی تشکیل دادند و بیش از صد هزار امضاء هم در مخالفت با اجرای این حکم جمع‌آوری کردند.
مینا احدی و نازنین افشین جم از فراخوان‌دهندگان برای این کمپین بودند. آنها امضاهای جمع شده در مخالفت با اعدام ریحانه را که بیش ۲۳۰۰ صفحه بود، در سه نسخه چاپ و برای احمد شهید، بان کی مون و کاترین اشتون ارسال کردند.
مارتین شولتز، رئیس پارلمان اروپا و عضو حزب سوسیال دموکرات آلمان، با ارسال نامهای به علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران، خواهان توقف اجرای حکم اعدام ریحانه جباری شده بود.
اطلاعیه دادستان تهران دربارهٔ اعدام ریحانه جباری
دادستان تهران صبح امروز (شنبه) بعد از اجرای حکم قصاص ریحانه جباری، اطلاعیه ای دربارهٔ روند پرونده وی منتشر کرد.
به گزارش ایرنا به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی دادسرای عمومی و انقلاب تهران، متن کامل این اطلاعیه به شرح زیر است:
در پی انتشار مطالبی در برخی سایتهای خبری در خصوص پرونده موضوع محکومیت ریحانه جباری ملایری فرزند فریدون و با عنایت به اجرای حکم قصاص نفس در خصوص وی در تاریخ ۳/۸/۱۳۹۳، پایگاه اطلاع‌رسانی دادستانی تهران برای تنویر افکار عمومی، شرحی از پرونده قضایی نامبرده را اعلام می‌کند.
در پی گزارش ارتکاب یک فقره قتل عمد فردی به نام مرحوم مرتضی عبدالعلی سربندی در تاریخ شانزدهم تیرماه سال ۱۳۸۶ و پس از کشف تلفن همراه مقتول و دسترسی به آخرین تماس وی با فردی به نام ریحانه جباری، نامبرده به عنوان مظنون ارتکاب قتل تحت تعقیب قرار می‌گیرد. با مراجعه مأموران به محل اقامت ریحانه جباری، از منزل او یک عدد کارد آشپزخانهٔ آغشته به خون و جلد آن و یک عدد روسری آغشته به خون کشف می‌گردد.
ریحانه جباری متولد ۱۳۶۶ در تمام مراحل تحقیق نزد ضابطان، بازپرس و دادگاه به ارتکاب قتل از سوی خود اقرار نموده و برای توجیه اقدام خود مدعی شده بود مرحوم قصد تجاوز به وی را داشته، این در حالی است که:
- اظهارات بعدی متهمه خلاف این ادعا را ثابت نموده‌است.
- محل اصابت ضربه کارد به مرحوم (میان دو کتف) نشان از آن دارد که قتل در حالت دفاع نبوده‌است.
گزارش معاینه جسد در سراسر بدن و دست‌ها آثار ضرب و جرح را گواهی کرده‌است. در پشت تنه یک بریدگی عرضی به طول هشت سانتی‌متر، در سمت راست ناحیه میانی خلف تنه و فاصله دو سانتی‌متر از خلف وسط و هشت سانتی‌متری در استخوان کتف راست دیده شده‌است.
۳ - خریدن کارد به منظور ارتکاب قتل، پیش از حادثه حکایت از سبق تصمیم ریحانه جباری بر قتل دارد. در بازرسی از منزل متهمه، جلد مقوایی کارد آشپزخانه کشف می‌شود که نشان می‌دهد آلت قتاله را خود خریداری کرده‌است. وی به خرید کارد آشپزخانه دو روز پیش از جنایت اقرار کرده‌است.
۴ - مفاد پیامک ارسالی از سوی ریحانه جباری برای دوست خود مبنی بر این که قصد کشتن فردی را دارد، دلالت بر سبق تصمیم وی برای قتل و نیز کذب بودن ادعای دفاع در مقابل تجاوز است. قاتل در تاریخ ۱۳/۴/۱۳۸۶ (سه روز پیش از ارتکاب قتل)، با ارسال پیامکی به یکی از دوستان خود نوشته‌است: «فکر کنم امشب بکشمش».
- ساکنان مجتمع محل ارتکاب جنایت اظهار داشته‌اند که با شنیدن سر و صدا، بیرون آمده و مشاهده کرده‌اند مقتول در حالی که زخمی و خون آلود بوده، با فریاد «دزد دزد» از طبقه پنجم به پایین آمده و در جلوی واحد طبقه سوم بیهوش می‌شود. این در حالی است که در صورت صحت ادعای قاتل، موجبی برای فرار وی نبوده و نامبرده می‌بایست با ایجاد سر و صدا، همسایگان را آگاه می‌کرده و با حضور آنها احساس امنیت می‌نموده‌است.
- درب آپارتمان از نظر قفل فاقد تخریب بوده و این امر نشان می‌دهد که قصد تجاوزی در میان نبوده‌است. متهم در خصوص بسته بودن درب و عدم امکان فرار می‌گوید: «در ابتدای ورود درب را باز گذاشتم؛ ولی او بعد از آمدن به سمت من درب را بست، اما قفل نکرد».
متعاقباً در ادامه تحقیقات ریحانه جباری مدعی گردیده قتل از ناحیه فردی به نام شیخی برنامه‌ریزی شده بود. متهمه هم چنین مدعی گردیده که پس از ایراد ضربه به پشت مقتول، شیخی وارد خانه شده و با مقتول درگیر شده‌است.
وی می‌گوید: «شیخی فقط دنبال مدارکی در منزل مقتول می‌گشته و نقشی در قتل نداشته‌است». در این راستا بازپرس اقدامات بسیاری را در جهت شناسایی شخص مذکور به عمل آورده و پس از شناسایی افرادی با نامهای مشابه و مواجهه حضوری بین ریحانه جباری با آنها، در نهایت جباری با اعلام این که افراد مذکور را نمی‌شناسد، اقرار نموده که اظهاراتش در خصوص فردی به نام شیخی صرفاً به منظور انحراف مسیر پرونده بوده‌است.
گرچه ادعای ریحانه جباری در خصوص شیخی به هیچ وجه اثبات نشده و در مرحله ای نیز توسط محکوم انکار گردیده، اما با فرض صحت موضوع، وی نقش نامبرده را صرفاً حضور در محل جنایت اعلام کرده و به صراحت ارتکاب قتل به تنهایی از ناحیهٔ خود را پذیرفته‌است.
متهمه اقرار نموده برای قتل از پیش کارد تهیه کرده بود. هم چنین فروشندهٔ کارد ضمن مواجههٔ حضوری با جباری، او را شناسایی کرده بود.
در ادامه تحقیقات صاحب کار و همکاران متهمه به دروغگو بودن وی اذعان نموده و گفته‌اند در روز وقوع قتل اعلام کرد که پدرش یک اتومبیل تویوتا کمری خریده این درحالی است که خودروی مذکور متعلق به مرحوم بوده‌است. آنها وی را فردی دروغگو توصیف کرده‌اند که دوست داشت خود را بزرگ‌تر از آنچه که هست نشان دهد.
پس از انجام تحقیقات توسط بازپرس ویژه قتل و برگزاری جلسات رسیدگی در دادگاه کیفری استان، دادگاه نهایتاً با اعلام ختم رسیدگی با احراز اتهام قتل عمد، ریحانه جباری را به قصاص نفس محکوم نمود که رای صادره از سوی شعبه ۲۷ دیوان عالی کشور نیز ابرام گردید.
نظر بر این که طی چند ماه اخیر و پس از قرار گرفتن پرونده در مرحلهٔ اجرا، قاتل ادعاهای قبلی خود را که در جهت احراز صحت یا سقم آنها، تحقیقات بسیاری صورت گرفته و برای مدت زمان طولانی نیز پرونده را از مسیر اصلی منحرف نموده بود، بار دیگر مطرح کرده و به این طریق تلاشی وافر در جهت مظلوم نمایی و ایجاد شائبهٔ اشتباه در صدور حکم صورت داد، اعلام می‌گردد تمامی ادعاهای فوق در جریان پرونده بررسی شده و کذب بودن آنها در مراحل مختلف دادرسی توسط بازپرس، قضات دادگاه کیفری استان (پنج نفر) و قضات دیوان عالی کشور احراز گردیده‌است.
به رغم موارد فوق این دادستانی در جهت حصول سازش و کسب رضایت اولیای دم تلاش نموده و با وجود برگزاری جلسه ای با حضور اولیای دم و قاتل و خانوادهٔ وی، اولیای دم در نهایت خواستار اجرای حکم قصاص شدند که حکم صادره سحرگاه روز جاری به موقع اجرا گذارده شد.
حالا با گذشت شش سال از وقوع قتل و چهار سال پس از صدور حکم اعدام ریحانه رجباری، رئیس قوه قضائیه این حکم را تأیید کرده و حکم برای اجرا به دایره اجرای احکام رفته‌است. اما ریحانه جباری بی‌خبر است که به زودی حکمش اجرا خواهد شد.
شعله پاکروان، مادر ریحانه جباری، دانش‌آموخته رشته تئاتر است و در حال حاضر به بازیگری و کارگردانی مشغول است. او در آخرین پست فیس بوکش ضمن تشکر از کسانی که به فکر کمک به ریحانه هستند از مردم تقاضا کرده تا "بدون اغراق و دروغ تنها به ریحانه کمک کنند که از اعدام نجات پیدا کند”. او با تأکید بر اینکه زندگی دخترش در دست خانواده سربندی است، نوشته‌است: «بخشش یا انتقام از دخترم صرفاً در دستان خانواده سربندی است. با فرافکنی، بند دل مرا پاره نکنید. چیزی نگویید که زنگار بر دل خانواده سربندی بنشیند که نه خدا می‌پسندد و نه خلق خدا. حتماً راهی هست که با زیبایی و فرهنگ به جنگ اعدام، بی‌عدالتی و رفتار زشت رفت. دست تک تک انسان‌های با شرفی را که در این روزها یاریم می‌دهند به گرمی می‌فشارم و قدردان زحماتشان هستم.»
یکی از دوستان مادر ریحانه جباری به نام "فاطی محمدی” در یادداشتی نوشته‌است که ریحانه در ۹ سالگی در یک تئاتر عروسکی و سپس در سریال "چشم به راه” به کارگردانی اصغر فرهادی بازی کرده‌است. وی در این یادداشت می‌نویسد: «دختربچه‌ای که در ۹ سالگی بر روی صحنه رفت تا نقش اصلی نمایش عروسکی "رویای شبانه” را در فستیوال بین‌المللی نمایش عروسکی تهران بازی کند. سخنم با بازیگر نقش دخترکی است که از تنهایی و شب می‌ترسید و در یکی از شب‌هایی که تنها بود و وحشت‌زده، ماه و ستاره‌ها به دیدنش می‌آیند و با رقص و سرود و صحبت به دخترک ثابت می‌کنند که شب ترسناک نیست.»
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ کمیسیون زنان شورای ملی مقاومت - به یاد ریحانه در سالگرد پروازش
- ↑ رادیو زمانه -[۱]دفاع مشروع ریحانه جباری
- ↑ کمیسون زنان شورای ملی مقاومت - به یاد ریحانه درسالگرد پروازش