صادق چوبک: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | نام = صادق چوبک | تصویر = Chubak...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    = صادق چوبک
| نام                    = صادق چوبک
| تصویر                  = Chubak 1.jpg|200px
| تصویر                  = صادق چوبک نویسنده.jpg|200px
| توضیح تصویر            =
| توضیح تصویر            =
| نام اصلی              = محمد صادق چوبک
| نام اصلی              = محمد صادق چوبک
| زمینه فعالیت          =
| زمینه فعالیت          =
| ملیت                  = {{پرچم|ایران}}
| ملیت                  = ایرانی
| تاریخ تولد            = ۱۴ تیر ۱۲۹۵{{-}}{{تولد|۱۹۱۶|۸|۵}}
| تاریخ تولد            = ۱۴ تیر ۱۲۹۵{{-}}{{تولد|۱۹۱۶|۸|۵}}
| محل تولد              = [[بوشهر]]، [[ایران]]
| محل تولد              = بوشهر
| والدین                =
| والدین                =
| تاریخ مرگ              = ۱۳ تیر ۱۳۷۷{{-}}{{مرگ و سن|۱۹۹۸|۷|۳|۱۹۱۶|۸|۵}}
| تاریخ مرگ              = ۱۳ تیر ۱۳۷۷{{-}}{{مرگ و سن|۱۹۹۸|۷|۳|۱۹۱۶|۸|۵}}
| محل مرگ                = [[برکلی، کالیفرنیا|برکلی]]، [[کالیفرنیا]]، [[ایالات متحده]]
| محل مرگ                = آمریکا - کالیفرنیا
| علت مرگ                =
| علت مرگ                =
| محل زندگی              = [[بوشهر]]، [[بریتانیا]]، [[برکلی، کالیفرنیا|برکلی]]
| محل زندگی              = بوشهر - ایتالیا - کالیفرنیا
| مختصات محل زندگی      =
| مختصات محل زندگی      =
| مدفن                  = جسدش بنابر وصیت‌‌‌اش سوزانده شد و خاکستر آن به اقیانوس سپرده شد.
| مدفن                  = پیکر او طبق وصیت خودش سوزانده شده و به اقیانوس سپرده شد.
|در زمان حکومت          =
|در زمان حکومت          =
|اتفاقات مهم            =
|اتفاقات مهم            =
خط ۲۰: خط ۲۰:
|لقب                    =
|لقب                    =
|بنیانگذار              =
|بنیانگذار              =
| پیشه                  = [[داستان‌نویس]]، [[نمایشنامه‌نویس]] و [[مترجم]]
| پیشه                  = داستان‌نویس، نمایشنامه‌نویس، مترجم
| سال‌های نویسندگی        =
| سال‌های نویسندگی        =
|سبک نوشتاری            =
|سبک نوشتاری            =
|کتاب‌ها                  = [[تنگسیر (رمان)|تنگسیر]]{{سخ}}[[سنگ صبور]]{{سخ}}[[پینوکیو]]
|کتاب‌ها                  = تنگسیر {{سخ}} سنگ صبور {{سخ}} پینوکیو و ...
|مقاله‌ها                =
|مقاله‌ها                =
|نمایشنامه‌ها            =
|نمایشنامه‌ها            =
خط ۴۷: خط ۴۷:
|امضا                    =
|امضا                    =
}}
}}
'''صادق چوبک''' (زادۀ ١۴ تیر ۱۲۹۵ در [[بوشهر]] – درگذشتۀ ١٣ تیر ۱۳۷۷ در [[برکلی، کالیفرنیا|برکلی]]) نویسندۀ ایرانی بود. بسیاری او را همراه [[صادق هدایت]] و [[بزرگ علوی]]، پدران [[داستان‌نویس]]ی نوین ایرانی می‌دانند.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = سپانلو | نام = محمدعلی | پیوند نویسنده = محمدعلی سپانلو | عنوان =نویسندگان پیشرو ایران: از مشروطیت تا ۱۳۵۰ | سال =۱۳۸۷ | ناشر = [[انتشارات نگاه|نگاه]] |مکان = تهران | شابک =۹۶۴۳۵۱۱۳۰۸ | صفحه =۱۰۳}}</ref>{{سخ}}از آثار مشهور وی می‌توان به مجموعه داستان [[انتری که لوطی‌اش مرده بود]] و همچنین رمان‌های [[سنگ صبور]] و [[تنگسیر (رمان)|تنگسیر]] اشاره کرد.
'''صادق چوبک''' (متولد ١۴ تیر ۱۲۹۵ در بوشهر – درگذشتۀ ١٣ تیر ۱۳۷۷ در برکلی) نویسندو مترجم ایرانی بود. او به همراه [[صادق هدایت]] و [[بزرگ علوی]]، از پدران داستان‌نویسی ایران به شمار می‌روند.{{سخ}}صادق چوبک در بوشهر و سپس در شیراز تحصیل کرد در تهران به کالج آمریکایی رفت. او در سال ۱۳۱۶ به استخدام وزارت فرهنگ درآمد. صادق چوبک اولین مجموعه داستانش را با نام خیمه شب‌بازی در سال ۱۳۲۴ منتشر کرد. پس از آن رمان‌های تنگسیر و سنگ صبور منجر به شهرت او شد.<ref>[https://vista.ir/m/a/m2ynn زندگی‌نامه صادق چوبک]</ref>


بیشتر داستان‌های وی دربارۀ تیره‌روزی مردمی است که اسیر [[خرافه]] و نادانی و پایبند به [[مذهب]] خویش هستند. چوبک با توجه به خشونت رفتاری‌ای که در طبقات فرودست دیده می‌شد سراغ شخصیت‌ها و ماجراهایی رفت که هرکدام بخشی از این رفتار را بازتاب می‌دادند و به شدّت به درهٔ تاریکی می‌بردند. او یک رئالیست تمام عیار بود که با منعکس کردن چرک‌ها و زخم‌های طبقۀ رها شدۀ فرودست نه در جستجوی درمان آن‌ها بود و نه تلاش داشت پیشوای فکری نسلی شود که تاب این همه زشتی را نداشت. به همین دلیل چهرۀ کریه و ناخوشایندی که از انسان بی‌چیز، گرسنه و فاقد رؤیا ارائه می‌دهد، نه تنها مبنای آرمان‌گرایانه ندارد بلکه نوعی رابطۀ دیالکتیکی است بین جنبه‌های مختلف خشونت. او در بیشتر داستان‌‌‌های کوتاه خود و رمان سنگ صبور، رکود و جمود زیستی‌ای را به تصویر کشید که اجازۀ خلق باورهای بزرگ و فکرهای مترقی را نمی‌دهد. از این منظر طبقهٔ فرودست هرچند به عنوان مظلوم اما به شکل گناه‌کار ترسیم می‌شود که هرچه بیشتر در گل و لای فرومی‌رود.<ref>مهدی یزدانی‌خرم، «کشف دوزخ- چوبک، ایدهٔ رئالیست بودن»، هفته‌نامهٔ شهروند امروز، سال سوم، شماره ۵۴، صفحهٔ ۱۲۰</ref>
مشهورترین آثار صادق چوبک نیز تنگسیر و سنگ صبور است. اغلب داستان‌های او در مورد فقر و بیچارگی مردم است. او همچنین در داستان‌هایش جهل و نادانی که ناشی از فقر  و عقب‌مانده نگاه داشته شدن توده‌هاست را به تصویر می کشد.  


== زندگی ==
صادق چوبک در داستان نویسی یک رئالیست بود و جزئیات حوادثی واقعی را با فضایی تیره توصیف می‌‌کرد و نشان می‌داد که فقر و جهل انسان را در چنبره  خویش فرو برده و به او جازه‌ی خلاقیت و خروج از عادات خویش نمی‌دهد.  
[[پرونده:Hedayatroozbeh.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|[[صادق هدایت]] و روزبه، فرزند صادق چوبک]]
صادق چوبک در ١۴ تیر ۱۲۹۵ خورشیدی در [[بوشهر]] به دنیا آمد. پدرش تاجر بود، اما به دنبال شغل پدر نرفت و به کتاب روی آورد. در [[بوشهر]] و [[شیراز]] درس خواند و دورۀ [[کالج آمریکایی تهران]] را هم گذراند و در سال ۱۳۱۶ به استخدام [[وزارت فرهنگ]] درآمد.


نخستین مجموعۀ داستان‌‌‌اش را با نام ''«خیمه شب بازی»'' در سال ۱۳۲۴ منتشر کرد. وی در این اثر و ''«چرا دریا طوفانی شد»'' (۱۳۲۸) بیشتر به توصیف مناظر پرداخته است، ضمن این‌که در این آثار شخصیت‌های داستان و روابط آن‌ها و روحیات آن‌ها نیز به تصویر کشیده شده‌اند. در سال ۱۳۲۸ اثر دیگرش را هم که دارای سه داستان و یک نمایشنامه بود، با عنوان ''«[[انتری که لوطی‌اش مرده بود]]»'' به چاپ سپرد. آثار دیگر وی که برایش شهرت فراوان به ارمغان آورد، رمان‌های ''«[[تنگسیر (رمان)|تنگسیر]]»'' (۱۳۴۲) و «[[سنگ صبور]]» (۱۳۴۵) است.
== زندگی صادق چوبک ==
صادق چوبک در ١۴ تیر ۱۲۹۵ خورشیدی در بوشهر به دنیا آمد. پدرش تاجر بود، اما به دنبال شغل پدر نرفت و به کتاب روی آورد. در بوشهر و [[شیراز]] درس خواند و دورۀ کالج آمریکایی تهران را هم گذراند و در سال ۱۳۱۶ به استخدام وزارت فرهنگ درآمد.


''«تنگسیر»'' به ۱۸ [[زبان ترجمه شده]] و [[امیر نادری]]، فیلم‌ساز معروف ایرانی، در سال ۱۳۵۲ بر اساس آن فیلمی به همین نام ساخته‌است. در ''«سنگ صبور»'' جریان سیال ذهنی روایت و بیان داستان از زبان افراد مختلف به‌کار گرفته شده‌است. این اثر گفت‌وگوهای زیادی را در محافل ادبی آن زمان برانگیخت. دیگر آثار داستانی چوبک عبارت‌اند از: ''«چراغ آخر»'' (مجموعۀ هشت داستان کوتاه)، ''«روز اول قبر»'' (مجموعۀ ده داستان کوتاه). چوبک به [[زبان انگلیسی]] چیره بود و دستی نیز در ترجمه داشت. وی قصۀ معروف «''[[پینوکیو]]''» را با نام ''«آدمک چوبی»'' به فارسی برگرداند. شعر «''غُراب''» اثر «[[ادگار آلن پو]]» نیز به همت وی ترجمه شد. آخرین اثر منتشره‌اش هم ترجمۀ حکایت هندی عاشقانه‌ای به نام «''مهپاره''» بود که در زمستان ۱۳۷۰ منتشر گردید. چوبک از نخستین کوتاه‌نویسان قصۀ فارسی است و پس از [[محمدعلی جمال‌زاده]] و [[صادق هدایت]]، می‌توان از او به عنوان یکی از پیشروان قصه‌نویسی نوین ایران نام برد.
نخستین مجموعۀ داستان‌‌‌اش را با نام ''«خیمه شب بازی»'' در سال ۱۳۲۴ منتشر کرد. وی در این اثر و ''«چرا دریا طوفانی شد»'' (۱۳۲۸) بیشتر به توصیف مناظر پرداخته است، ضمن این‌که در این آثار شخصیت‌های داستان و روابط آن‌ها و روحیات آن‌ها نیز به تصویر کشیده شده‌اند. در سال ۱۳۲۸ اثر دیگرش را هم که دارای سه داستان و یک نمایشنامه بود، با عنوان ''«انتری که لوطی‌اش مرده بود»'' به چاپ سپرد. آثار دیگر وی که برایش شهرت فراوان به ارمغان آورد، رمان‌های ''«تنگسیر»'' (۱۳۴۲) و «سنگ صبور» (۱۳۴۵) است.


در ''سنگ صبور'' قصه را از زبان شخصیت‌های مختلف می‌خوانیم، نحوۀ بیانی که در قصه‌نویسی نوپای ایران سراسر تازگی داشت. وی برای بیان افکار ذهنی هر یک از شخصیت‌ها ناگزیر بود به زبان هر یک از آن‌ها بنویسد و این خود به تغییر نثر در طول داستان منتهی شد که باز نسبت به دیگران پیشرفتی جدی محسوب می‌شد. در آثار چوبک هر شخصیت داستان به زبان خودش، زبان متناسب با فرهنگ و خانواده و سن و سال‌‌‌اش سخن می‌گوید؛ کودک، کودکانه می‌اندیشد و کودکانه هم حرف می‌زند، زن زنانه فکر می‌کند و زنانه هم حرف می‌زند و بدین ترتیب هر یک از شخصیت‌ها به بهترین وجه شکل می‌گیرند و [[شخصیت پردازی]] موفقی ایجاد می‌شود که در بستر حوادث داستان، زیبایی و عمق خوشایندی به داستان می‌دهد. وی در توصیف واقعیت‌های زندگی نیز وسواس زیادی داشت و این نیز از ویژگی‌های آثار وی است. چوبک را به سبب همین دقت نظر در جزئی نگری‌ها و درون بینی‌ها، رئالیست افراطی و گاهی حتی ناتورالیست خوانده‌اند. آثار چوبک از سال‌ها پیش مورد نقد و بررسی جدی قرار گرفته و در کتاب‌های مختلفی از جمله «قصه‌نویسی» ([[رضا براهنی]])، «نویسندگان پیشرو ایران» ([[محمد علی سپانلو]])، «صد سال داستان‌نویسی در ایران» ([[حسن میرعابدینی]]) و «نویسندگان پیشگام در قصه‌نویسی امروز ایران» (علی اکبر کسمایی)، نوشته‌هایش واکاوی شده‌اند. چوبک در سال ۱۳۵۵ خود را بازنشسته کرده و راهی انگلستان و سپس آمریکا شد. صادق چوبک در اواخر عمر بینایی‌اش را از دست داد و در روز ۱۳ تیر ۱۳۷۷ در برکلی آمریکا در ٨١ سالگی درگذشت و بنا به وصیت‌‌‌اش یادداشت‌های منتشر نشده‌اش را سوزاندند. همچنین بنا به درخواست خودش جسدش را نیز سوزانیدند.
''«تنگسیر»'' به ۱۸ زبان ترجمه شده و امیر نادری، فیلم‌ساز معروف ایرانی، در سال ۱۳۵۲ بر اساس آن فیلمی به همین نام ساخته‌است. در ''«سنگ صبور»'' جریان سیال ذهنی روایت و بیان داستان از زبان افراد مختلف به‌کار گرفته شده‌است. این اثر گفت‌وگوهای زیادی را در محافل ادبی آن زمان برانگیخت. دیگر آثار داستانی چوبک عبارت‌اند از: ''«چراغ آخر»'' (مجموعۀ هشت داستان کوتاه)، ''«روز اول قبر»'' (مجموعۀ ده داستان کوتاه). چوبک به زبان انگلیسی چیره بود و دستی نیز در ترجمه داشت. وی قصۀ معروف «''پینوکیو''» را با نام ''«آدمک چوبی»'' به فارسی برگرداند. شعر «''غُراب''» اثر «ادگار آلن پو» نیز به همت وی ترجمه شد. آخرین اثر منتشره‌اش هم ترجمۀ حکایت هندی عاشقانه‌ای به نام «''مهپاره''» بود که در زمستان ۱۳۷۰ منتشر گردید. چوبک از نخستین کوتاه‌نویسان قصۀ فارسی است و پس از محمدعلی جمال‌زاده و [[صادق هدایت]]، می‌توان از او به عنوان یکی از پیشروان قصه‌نویسی نوین ایران نام برد.
[[پرونده:Choobak 2.jpg|جایگزین=صادق چوبک|بندانگشتی|صادق چوبک]]
در ''سنگ صبور'' قصه را از زبان شخصیت‌های مختلف می‌خوانیم، نحوۀ بیانی که در قصه‌نویسی نوپای ایران سراسر تازگی داشت. وی برای بیان افکار ذهنی هر یک از شخصیت‌ها ناگزیر بود به زبان هر یک از آن‌ها بنویسد و این خود به تغییر نثر در طول داستان منتهی شد که باز نسبت به دیگران پیشرفتی جدی محسوب می‌شد. در آثار چوبک هر شخصیت داستان به زبان خودش، زبان متناسب با فرهنگ و خانواده و سن و سال‌‌‌اش سخن می‌گوید؛ کودک، کودکانه می‌اندیشد و کودکانه هم حرف می‌زند، زن زنانه فکر می‌کند و زنانه هم حرف می‌زند و بدین ترتیب هر یک از شخصیت‌ها به بهترین وجه شکل می‌گیرند و شخصیت پردازی موفقی ایجاد می‌شود که در بستر حوادث داستان، زیبایی و عمق خوشایندی به داستان می‌دهد. وی در توصیف واقعیت‌های زندگی نیز وسواس زیادی داشت و این نیز از ویژگی‌های آثار وی است. چوبک را به سبب همین دقت نظر در جزئی نگری‌ها و درون بینی‌ها، رئالیست افراطی و گاهی حتی ناتورالیست خوانده‌اند. آثار چوبک از سال‌ها پیش مورد نقد و بررسی جدی قرار گرفته و در کتاب‌های مختلفی از جمله «قصه‌نویسی» (رضا براهنی)، «نویسندگان پیشرو ایران» (محمد علی سپانلو)، «صد سال داستان‌نویسی در ایران» (حسن میرعابدینی) و «نویسندگان پیشگام در قصه‌نویسی امروز ایران» (علی اکبر کسمایی)، نوشته‌هایش واکاوی شده‌اند. چوبک در سال ۱۳۵۵ خود را بازنشسته کرده و راهی انگلستان و سپس آمریکا شد. صادق چوبک در اواخر عمر بینایی‌اش را از دست داد و در روز ۱۳ تیر ۱۳۷۷ در برکلی آمریکا در ٨١ سالگی درگذشت و بنا به وصیت‌‌‌اش یادداشت‌های منتشر نشده‌اش را سوزاندند. همچنین بنا به درخواست خودش جسدش را نیز سوزانیدند.


== کتاب‌شناسی ==
== کتاب‌شناسی ==
=== مجموعه داستان‌ها ===
=== مجموعه داستان‌ها ===
* ''خیمه‌شب‌بازی'' (۱۳۲۴): شامل داستان‌های نفتی، گل‌های گوشتی، عدل، زیر چراغ قرمز، آخرشب، مردی در قفس، پیراهن زرشکی، مسیو الیاس، اسائه ادب (تقدیم به صادق هدایت)، بعدازظهر آخر پاییز (تقدیم به [[مسعود فرزاد]])، یحیی. این مجموعه علی‌رغم محبوبیت بسیاری که در مدت کوتاهی پیدا کرد، بخاطر داستان «اسائه ادب» از این مجموعه، تا ده سال بعد اجازه تجدید چاپ نداشت.
* ''خیمه‌شب‌بازی'' (۱۳۲۴): شامل داستان‌های نفتی، گل‌های گوشتی، عدل، زیر چراغ قرمز، آخرشب، مردی در قفس، پیراهن زرشکی، مسیو الیاس، اسائه ادب (تقدیم به صادق هدایت)، بعدازظهر آخر پاییز (تقدیم به مسعود فرزاد)، یحیی. این مجموعه علی‌رغم محبوبیت بسیاری که در مدت کوتاهی پیدا کرد، بخاطر داستان «اسائه ادب» از این مجموعه، تا ده سال بعد اجازه تجدید چاپ نداشت.
* ''انتری که لوطی‌اش مرده بود'' (۱۳۲۸): شامل داستان‌های چرا دریا توفانی شده بود، قفس، انتری که لوطی‌اش مرده بود، توپ لاستیکی (نمایشنامه)
* ''انتری که لوطی‌اش مرده بود'' (۱۳۲۸): شامل داستان‌های چرا دریا توفانی شده بود، قفس، انتری که لوطی‌اش مرده بود، توپ لاستیکی (نمایشنامه)
* ''روز اول قبر'' (۱۳۴۴): شامل داستان‌های گورکن، چشم شیشه‌ای، دسته گل، یک چیز خاکستری، پاچه خیزک، روز اول قبر، همراه، عروسک فروشی، یک شب بی‌خوابی، همراه (به شیوه‌ای دیگر)، هفخط (نمایشنامه)
* ''روز اول قبر'' (۱۳۴۴): شامل داستان‌های گورکن، چشم شیشه‌ای، دسته گل، یک چیز خاکستری، پاچه خیزک، روز اول قبر، همراه، عروسک فروشی، یک شب بی‌خوابی، همراه (به شیوه‌ای دیگر)، هفخط (نمایشنامه)
خط ۷۰: خط ۷۱:
=== داستان‌های کوتاه ===
=== داستان‌های کوتاه ===
* عمرکشون
* عمرکشون
* قفس
*[[پرونده:سنگ صبور اثر صادق چوبک.jpeg|جایگزین=سنگ صبور اثر صادق چوبک|بندانگشتی|سنگ صبور اثر صادق چوبک]]قفس


=== رمان‌ها ===
=== رمان‌ها ===
خط ۸۲: خط ۸۳:


=== فیلم تنگسیر ===
=== فیلم تنگسیر ===
در سال ۱۳۵۲ [[امیر نادری]] فیلم ''تنگسیر'' را برگرفته از رمان ''[[تنگسیر (رمان)|تنگسیر]]'' با بازی [[بهروز وثوقی]] در نقش زائرمحمد ساخته‌است.
در سال ۱۳۵۲ امیر نادری فیلم ''تنگسیر'' را برگرفته از رمان ''تنگسیر'' با بازی بهروز وثوقی در نقش زائرمحمد ساخته‌است.


== در نگاه دیگران ==
== در نگاه دیگران ==
در این بخش نام چند کتاب که به زندگی و آثار صادق چوبک پرداخته‌اند، آورده شده است:  
در این بخش نام چند کتاب که به زندگی و آثار صادق چوبک پرداخته‌اند، آورده شده است:  
* نقد و تحلیل و گزیده داستان‌های صادق چوبک، [[حسن محمودی]]، نشر روزگار، ۱۳۸۲
* نقد و تحلیل و گزیده داستان‌های صادق چوبک، حسن محمودی، نشر روزگار، ۱۳۸۲
* نقد آثار صادق چوبک، [[عبدالعلی دستغیب|دستغیب عبدالعلی]]، ۱۳۵۳، تهران، پازند
* نقد آثار صادق چوبک، دستغیب عبدالعلی، ۱۳۵۳، تهران، پازند
*بر خاکستر ققنوس (نگاهی به حیوان‌دوستی در آثار صادق چوبک)، محمدرضا رهبریان، ۱۳۹۶، تهران، نشر مروارید.   
*بر خاکستر ققنوس (نگاهی به حیوان‌دوستی در آثار صادق چوبک)، محمدرضا رهبریان، ۱۳۹۶، تهران، نشر مروارید.   
* دریایی که همیشه توفانی بود… (سیری در زندگی و آثار صادق چوبک)، [[محمدرضا اصلانی(همدان)]] ۱۳۹۷، تهران، نشر مرواری
* دریایی که همیشه توفانی بود… (سیری در زندگی و آثار صادق چوبک)، محمدرضا اصلانی(همدان) ۱۳۹۷، تهران، نشر مرواری
 
== پیوند به بیرون ==
* [http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2012/07/120703_l44_choubak_author_anniversary.shtml صادق چوبک، خلاقیت ادبی، نفی زبان مؤدب و نقد مذهب]
* [https://www.goodreads.com/author/show/436604 صفحه صادق چوبک در وبگاه goodreads]
 
== پانویس ==
{{پانویس}}


== منابع ==
== منابع ==
خط ۱۰۶: خط ۱۰۰:
* {{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://www.farhangsara.com/fchoobak.htm|عنوان= صادق چوبک - Farhangsara|ناشر= |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archiveurl= https://web.archive.org/web/20070518194434/http://www.farhangsara.com/fchoobak.htm|archivedate= ۱۸ مه ۲۰۰۷|dead-url= yes}}
* {{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://www.farhangsara.com/fchoobak.htm|عنوان= صادق چوبک - Farhangsara|ناشر= |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archiveurl= https://web.archive.org/web/20070518194434/http://www.farhangsara.com/fchoobak.htm|archivedate= ۱۸ مه ۲۰۰۷|dead-url= yes}}
* {{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.adabestanekave.com/book/gozide_dastanhaye_chobak.pdf |عنوان=گزیده داستانهای چوبک |ناشر= |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120510150352/http://adabestanekave.com/book/gozide_dastanhaye_chobak.pdf |archivedate=۱۰ مه ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}
* {{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.adabestanekave.com/book/gozide_dastanhaye_chobak.pdf |عنوان=گزیده داستانهای چوبک |ناشر= |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120510150352/http://adabestanekave.com/book/gozide_dastanhaye_chobak.pdf |archivedate=۱۰ مه ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}
== پیوند به بیرون ==
{{ویکی‌گفتاورد}}
{{ویکی‌انبار-رده|Sadeq Chubak}}
{{صادق چوبک}}
{{ادبیات فارسی}}


{{ترتیب‌پیش‌فرض:چوبک، صادق}}
{{ترتیب‌پیش‌فرض:چوبک، صادق}}

نسخهٔ ‏۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۳۷

صادق چوبک
صادق چوبک نویسنده.jpg
نام اصلی محمد صادق چوبک
زادروز ۱۴ تیر ۱۲۹۵
۵ اوت ۱۹۱۶(۱۹۱۶-08-0۵)
بوشهر
مرگ ۱۳ تیر ۱۳۷۷

۳ ژوئیه ۱۹۹۸ میلادی (۸۱ سال)
آمریکا - کالیفرنیا

ملیت ایرانی
محل زندگی بوشهر - ایتالیا - کالیفرنیا
جایگاه خاکسپاری پیکر او طبق وصیت خودش سوزانده شده و به اقیانوس سپرده شد.
پیشه داستان‌نویس، نمایشنامه‌نویس، مترجم
کتاب‌ها تنگسیر
سنگ صبور
پینوکیو و ...
همسر(ها) قدسی خانم از سال ۱۳۱۶
فرزندان روزبه، بابک

صادق چوبک (متولد ١۴ تیر ۱۲۹۵ در بوشهر – درگذشتۀ ١٣ تیر ۱۳۷۷ در برکلی) نویسندو مترجم ایرانی بود. او به همراه صادق هدایت و بزرگ علوی، از پدران داستان‌نویسی ایران به شمار می‌روند.
صادق چوبک در بوشهر و سپس در شیراز تحصیل کرد در تهران به کالج آمریکایی رفت. او در سال ۱۳۱۶ به استخدام وزارت فرهنگ درآمد. صادق چوبک اولین مجموعه داستانش را با نام خیمه شب‌بازی در سال ۱۳۲۴ منتشر کرد. پس از آن رمان‌های تنگسیر و سنگ صبور منجر به شهرت او شد.[۱]

مشهورترین آثار صادق چوبک نیز تنگسیر و سنگ صبور است. اغلب داستان‌های او در مورد فقر و بیچارگی مردم است. او همچنین در داستان‌هایش جهل و نادانی که ناشی از فقر و عقب‌مانده نگاه داشته شدن توده‌هاست را به تصویر می کشد.

صادق چوبک در داستان نویسی یک رئالیست بود و جزئیات حوادثی واقعی را با فضایی تیره توصیف می‌‌کرد و نشان می‌داد که فقر و جهل انسان را در چنبره خویش فرو برده و به او جازه‌ی خلاقیت و خروج از عادات خویش نمی‌دهد.

زندگی صادق چوبک

صادق چوبک در ١۴ تیر ۱۲۹۵ خورشیدی در بوشهر به دنیا آمد. پدرش تاجر بود، اما به دنبال شغل پدر نرفت و به کتاب روی آورد. در بوشهر و شیراز درس خواند و دورۀ کالج آمریکایی تهران را هم گذراند و در سال ۱۳۱۶ به استخدام وزارت فرهنگ درآمد.

نخستین مجموعۀ داستان‌‌‌اش را با نام «خیمه شب بازی» در سال ۱۳۲۴ منتشر کرد. وی در این اثر و «چرا دریا طوفانی شد» (۱۳۲۸) بیشتر به توصیف مناظر پرداخته است، ضمن این‌که در این آثار شخصیت‌های داستان و روابط آن‌ها و روحیات آن‌ها نیز به تصویر کشیده شده‌اند. در سال ۱۳۲۸ اثر دیگرش را هم که دارای سه داستان و یک نمایشنامه بود، با عنوان «انتری که لوطی‌اش مرده بود» به چاپ سپرد. آثار دیگر وی که برایش شهرت فراوان به ارمغان آورد، رمان‌های «تنگسیر» (۱۳۴۲) و «سنگ صبور» (۱۳۴۵) است.

«تنگسیر» به ۱۸ زبان ترجمه شده و امیر نادری، فیلم‌ساز معروف ایرانی، در سال ۱۳۵۲ بر اساس آن فیلمی به همین نام ساخته‌است. در «سنگ صبور» جریان سیال ذهنی روایت و بیان داستان از زبان افراد مختلف به‌کار گرفته شده‌است. این اثر گفت‌وگوهای زیادی را در محافل ادبی آن زمان برانگیخت. دیگر آثار داستانی چوبک عبارت‌اند از: «چراغ آخر» (مجموعۀ هشت داستان کوتاه)، «روز اول قبر» (مجموعۀ ده داستان کوتاه). چوبک به زبان انگلیسی چیره بود و دستی نیز در ترجمه داشت. وی قصۀ معروف «پینوکیو» را با نام «آدمک چوبی» به فارسی برگرداند. شعر «غُراب» اثر «ادگار آلن پو» نیز به همت وی ترجمه شد. آخرین اثر منتشره‌اش هم ترجمۀ حکایت هندی عاشقانه‌ای به نام «مهپاره» بود که در زمستان ۱۳۷۰ منتشر گردید. چوبک از نخستین کوتاه‌نویسان قصۀ فارسی است و پس از محمدعلی جمال‌زاده و صادق هدایت، می‌توان از او به عنوان یکی از پیشروان قصه‌نویسی نوین ایران نام برد.

صادق چوبک
صادق چوبک

در سنگ صبور قصه را از زبان شخصیت‌های مختلف می‌خوانیم، نحوۀ بیانی که در قصه‌نویسی نوپای ایران سراسر تازگی داشت. وی برای بیان افکار ذهنی هر یک از شخصیت‌ها ناگزیر بود به زبان هر یک از آن‌ها بنویسد و این خود به تغییر نثر در طول داستان منتهی شد که باز نسبت به دیگران پیشرفتی جدی محسوب می‌شد. در آثار چوبک هر شخصیت داستان به زبان خودش، زبان متناسب با فرهنگ و خانواده و سن و سال‌‌‌اش سخن می‌گوید؛ کودک، کودکانه می‌اندیشد و کودکانه هم حرف می‌زند، زن زنانه فکر می‌کند و زنانه هم حرف می‌زند و بدین ترتیب هر یک از شخصیت‌ها به بهترین وجه شکل می‌گیرند و شخصیت پردازی موفقی ایجاد می‌شود که در بستر حوادث داستان، زیبایی و عمق خوشایندی به داستان می‌دهد. وی در توصیف واقعیت‌های زندگی نیز وسواس زیادی داشت و این نیز از ویژگی‌های آثار وی است. چوبک را به سبب همین دقت نظر در جزئی نگری‌ها و درون بینی‌ها، رئالیست افراطی و گاهی حتی ناتورالیست خوانده‌اند. آثار چوبک از سال‌ها پیش مورد نقد و بررسی جدی قرار گرفته و در کتاب‌های مختلفی از جمله «قصه‌نویسی» (رضا براهنی)، «نویسندگان پیشرو ایران» (محمد علی سپانلو)، «صد سال داستان‌نویسی در ایران» (حسن میرعابدینی) و «نویسندگان پیشگام در قصه‌نویسی امروز ایران» (علی اکبر کسمایی)، نوشته‌هایش واکاوی شده‌اند. چوبک در سال ۱۳۵۵ خود را بازنشسته کرده و راهی انگلستان و سپس آمریکا شد. صادق چوبک در اواخر عمر بینایی‌اش را از دست داد و در روز ۱۳ تیر ۱۳۷۷ در برکلی آمریکا در ٨١ سالگی درگذشت و بنا به وصیت‌‌‌اش یادداشت‌های منتشر نشده‌اش را سوزاندند. همچنین بنا به درخواست خودش جسدش را نیز سوزانیدند.

کتاب‌شناسی

مجموعه داستان‌ها

  • خیمه‌شب‌بازی (۱۳۲۴): شامل داستان‌های نفتی، گل‌های گوشتی، عدل، زیر چراغ قرمز، آخرشب، مردی در قفس، پیراهن زرشکی، مسیو الیاس، اسائه ادب (تقدیم به صادق هدایت)، بعدازظهر آخر پاییز (تقدیم به مسعود فرزاد)، یحیی. این مجموعه علی‌رغم محبوبیت بسیاری که در مدت کوتاهی پیدا کرد، بخاطر داستان «اسائه ادب» از این مجموعه، تا ده سال بعد اجازه تجدید چاپ نداشت.
  • انتری که لوطی‌اش مرده بود (۱۳۲۸): شامل داستان‌های چرا دریا توفانی شده بود، قفس، انتری که لوطی‌اش مرده بود، توپ لاستیکی (نمایشنامه)
  • روز اول قبر (۱۳۴۴): شامل داستان‌های گورکن، چشم شیشه‌ای، دسته گل، یک چیز خاکستری، پاچه خیزک، روز اول قبر، همراه، عروسک فروشی، یک شب بی‌خوابی، همراه (به شیوه‌ای دیگر)، هفخط (نمایشنامه)
  • چراغ آخر (۱۳۴۴): چراغ آخر، دزد قالپاق، کفترباز، بچه گربه‌ای که چشمانش باز نشده بود، اسب چوبی، آتما، سگ من، توپ لاستیکی، دوست، پریزاد و پریماه

داستان‌های کوتاه

  • عمرکشون
  • سنگ صبور اثر صادق چوبک
    سنگ صبور اثر صادق چوبک
    قفس

رمان‌ها

ترجمه‌ها

فیلم تنگسیر

در سال ۱۳۵۲ امیر نادری فیلم تنگسیر را برگرفته از رمان تنگسیر با بازی بهروز وثوقی در نقش زائرمحمد ساخته‌است.

در نگاه دیگران

در این بخش نام چند کتاب که به زندگی و آثار صادق چوبک پرداخته‌اند، آورده شده است:

  • نقد و تحلیل و گزیده داستان‌های صادق چوبک، حسن محمودی، نشر روزگار، ۱۳۸۲
  • نقد آثار صادق چوبک، دستغیب عبدالعلی، ۱۳۵۳، تهران، پازند
  • بر خاکستر ققنوس (نگاهی به حیوان‌دوستی در آثار صادق چوبک)، محمدرضا رهبریان، ۱۳۹۶، تهران، نشر مروارید.
  • دریایی که همیشه توفانی بود… (سیری در زندگی و آثار صادق چوبک)، محمدرضا اصلانی(همدان) ۱۳۹۷، تهران، نشر مرواری

منابع