۸٬۴۸۱
ویرایش
قیام: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
قیام یعنی انقلاب، خیزش، رستاخیز، شورش، نهضت، در فرهنگ علوم سیاسی و روابط بین‌الملل به اقدام جمعی غالباً مسلحانۀ مردم علیه قدرت حاکم قیام می‌گویند. وقتی مردمی به جان آمده از دست حکومت‌های جبار بر‌می‌خیزند و دست به شورش | قیام یعنی انقلاب، خیزش، رستاخیز، شورش، نهضت، در فرهنگ علوم سیاسی و روابط بین‌الملل به اقدام جمعی غالباً مسلحانۀ مردم علیه قدرت حاکم قیام می‌گویند. وقتی مردمی به جان آمده از دست حکومت‌های جبار بر‌می‌خیزند و دست به شورش و عصیان می‌زنند قیامی صورت گرفته است زمانی این قیام‌ها به پیروزی منجر می‌گردند مانند قیام مردم پاریس و فتح زندان باستیل که انقلاب کبیر فرانسه را الگوی انقلابات جهان کرد و قیام مردم ایران بر علیه نظام پادشاهی و گاهی با سرکوب و شکست مواجه می‌شوند مانند قیام مسکو در سال ۱۹۰۵ و قیام ورشو در سال ۱۹۴۴ در لهستان [[پرونده:کوبا.jpg|بندانگشتی|قیام مسلحانه پیروز کوبا]]این قیام‌ها گاهی مربوط به قشر خاصی مانند روستاییان و یا بردگان و یا شهرنشینان می‌شود و یا مربوط به گروه مذهبی خاصی و زمانی از نظر منطقه‌ی جغرافیایی محدود می‌باشد و گاهی سراسری می‌باشند | ||
این قیام‌ها گاهی مربوط به قشر خاصی مانند روستاییان و یا بردگان و یا شهرنشینان می‌شود و یا مربوط به گروه مذهبی خاصی و زمانی از نظر منطقه‌ی جغرافیایی محدود می‌باشد و گاهی سراسری می‌باشند | |||
=== مبانی نظری قیام‌ها === | === مبانی نظری قیام‌ها === | ||
قیام‌ها در اعتراض به یک ستم طبقاتی (قیام اسپارتاکوس) یا سیاسی (قیام ورشو) و یا ایدئولوژیک (قیام امام حسین در فرهنگ شیعیان) شکل می‌گیرند و گاهی چند عامل پیشین در شکل‌گیری یک قیام بطور همزمان موثرند مانند قیام میرزا کوچک‌خان جنگلی در ایران | قیام‌ها در اعتراض به یک ستم طبقاتی (قیام اسپارتاکوس) یا سیاسی (قیام ورشو) و یا ایدئولوژیک (قیام امام حسین در فرهنگ شیعیان) شکل می‌گیرند و گاهی چند عامل پیشین در شکل‌گیری یک قیام بطور همزمان موثرند مانند قیام [[میرزا کوچک خان جنگلی|میرزا کوچک‌خان جنگلی]] در ایران | ||
=== شکل قیام‌ها === | === شکل قیام‌ها === | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۱: | ||
قیام مسلحانه | قیام مسلحانه | ||
قیام‌های مسلحانه معمولا با مشارکت تعداد محدودی از مردم در ابتدای حرکت آغاز می‌شوند و در پروسه‌ی اعتلای خود اقشار مختلف مردم به آن می‌پیوندند و در نهایت با مشارکت تمام مردم به انقلاب بالغ می‌گردند مانند نمونه‌ی قیام کنندگان کوبا که در ابتدا ۱۸ نفر بودند و در نهایت با سرنگونی نظام دیکتاتوری باتیستا تبدیل به یک دگرگونی عمیق در نظام سیاسی آن کشور گردید. | قیام‌های مسلحانه معمولا با مشارکت تعداد محدودی از مردم در ابتدای حرکت آغاز می‌شوند و در پروسه‌ی اعتلای خود اقشار مختلف مردم به آن می‌پیوندند و در نهایت با مشارکت تمام مردم به انقلاب بالغ می‌گردند مانند نمونه‌ی قیام کنندگان [[انقلاب کوبا|کوبا]] که در ابتدا ۱۸ نفر بودند و در نهایت با سرنگونی نظام دیکتاتوری باتیستا تبدیل به یک دگرگونی عمیق در نظام سیاسی آن کشور گردید. | ||
== تاریخچه‌ی قیام‌ها == | == تاریخچه‌ی قیام‌ها == | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۱: | ||
قیام ویلیام والاس در اسکاتلند بر علیه ستم طبقاتی و سیاسی حاکمان انگلستان که پس از پیروزی‌هایی به دلیل خیانت یکی از فئودال‌های اسکاتلند دستگیر و پس از شکنجه به قتل رسید، ناکام ماند. | قیام ویلیام والاس در اسکاتلند بر علیه ستم طبقاتی و سیاسی حاکمان انگلستان که پس از پیروزی‌هایی به دلیل خیانت یکی از فئودال‌های اسکاتلند دستگیر و پس از شکنجه به قتل رسید، ناکام ماند. | ||
ويليام والاس، مبارز اسكاتلندى، نقشى تعيين كننده در رهبرى و هدايت هم ميهنانش در برابر ظلم حاكمان انگلستان ايفا كرد و در خلال جنگ‌هاى استقلال طلبانه اسكاتلند عليه سلطه «شاه ادوارد اول» قهرمانانه جنگيد. بر طبق روايات، والاس از طبقه متوسط و از مردم عادى اسكاتلند بود كه علاقه زیادی به رابرت بروس داشت كه از طبقه اشراف به شمار | ويليام والاس، مبارز اسكاتلندى، نقشى تعيين كننده در رهبرى و هدايت هم ميهنانش در برابر ظلم حاكمان انگلستان ايفا كرد و در خلال جنگ‌هاى استقلال طلبانه اسكاتلند عليه سلطه «شاه ادوارد اول» قهرمانانه جنگيد. بر طبق روايات، والاس از طبقه متوسط و از مردم عادى اسكاتلند بود كه علاقه زیادی به رابرت بروس داشت كه از طبقه اشراف به شمار مى‌رفت. | ||
ويليام والاس در سال ۱۲۷۶ در روستاى «ايرشاير» در اسكاتلند به دنيا آمد مطابق | ويليام والاس در سال ۱۲۷۶ در روستاى «ايرشاير» در اسكاتلند به دنيا آمد مطابق افسانه‌هاى محلى «اير شاير» والاس اولين بار بر سر ماهيگيرى با سربازان انگليسى درگير شد كه در نتيجه آن دو تن از نظاميان انگليسى را به قتل رساند و مقامات انگليسى بلافاصله دستور دستگيرى او را صادر كردند. در ۱۱ سپتامبر ،۱۲۹۷ والاس كه به ارتش شورشى‌هاى «آندره دو موراى» پيوسته بود در نبرد «استرلينگ بريج» به پيروزى وسيعى دست يافت و سربازان «دومارى» كه از داشتن فرمانده‌اى چون «والاس» سرمست بودند به راحتى بر ۳۰۰ سواره نظام و ۱۰ هزار پياده نظام انگليسى چيره شدند. يك سال بعد در ۲۵ ژوئن ۱۲۹۸ نبردى ديگر به نام «فالكيرك» رخ داد و «والاس» با تكيه بر هوش سرشار خود از دام ارتش انگلستان به سلامت گريخت. در اين زمان اختلاف وسيعى بين سران نيروهاى انقلابى درگرفته بود و سپتامبر همان سال «والاس» تصميم به استعفا و سپردن سكان به «رابرت بروس» گرفت. او پس از استعفا مدتى را براى انجام يك ماموريت ديپلماتيك در فرانسه گذراند. در ۵ اوت ۱۳۰۵ «سر ويليام والاس» كه دستگيرى‌اش ديگر ناممكن مى‌نمود به دست شواليه‌اى به نام «ژان دو منته» دستگير و به اردوگاه سربازان انگليسى در منطقه‌اى نزديك شهر گلاسكو منتقل شد. او كه دولتمردان «پادشاه ياغى‌ها» مى‌خواندنش طى محاكمه‌اى مجرم شناخته شد و به مرگ با چوبه دار محكوم شد كه با مخالفت «والاس» مواجه شد و ترجيح داد با گيوتين اعدام شود. پس از آنكه سر او را از بدنش جدا كردند پيكر او را قطعه قطعه كردند و هر قطعه را به گوشه‌اى از خاك اسكاتلند بردند تا مايه عبرت ساير انقلابيون شود.<ref>[https://telegram.me/s/war2015history2?before=140 کانال جنگ و تاریخ]</ref> | ||
=== قیام پاریس === | === قیام پاریس === | ||
قیام پاریس به دلیل ستم طبقاتی لویی شانزدهم پس از فتح زندان باستیل به انقلاب کبیر فرانسه منجر شد که الگوی بسیاری از انقلابات پس از خود بود | قیام پاریس به دلیل ستم طبقاتی لویی شانزدهم پس از فتح زندان باستیل به انقلاب کبیر فرانسه منجر شد که الگوی بسیاری از انقلابات پس از خود بود | ||
[[پرونده:انقلاب فرانسه.jpg|بندانگشتی|قیام مردم پاریس در انقلاب فرانسه]] | |||
در سال ۱۷۹۳ دادگاه انقلاب فرانسه لویی شانزدهم، شاه برکنار شده این کشور را به جرم خیانت به میهن و درخواست از خارجیان برای لشکر کشی به فرانسه، ولخرجی بی حساب از خزانه کشور، نادیده گرفتن حقوق مردم و دادن دستور تیراندازی به مردمی که دست به اعتراض زده بودند و در نتیجه کشته شدن شماری از آنان به اعدام با گیوتین در ملاء عام محکوم کرد. با وخامت اوضاع اقتصادی در فرانسه از اوایل سال ۱۷۸۹ میلادی، انقلاب فرانسه وارد اولین مرحله خود شد و مردم خشمگین از اعمال مستبدانه لویی شانزدهم سر به شورش برداشتند. آنها پس از به غنیمت گرفتن توپ و تفنگ از دولت، در ۱۴ ژوئیه ۱۷۸۹ میلادی زندان باستیل، محل نگهداری زندانیان سیاسی را با خاک یکسان کردند و ضربه‌ای کاری بر حکومت دیکتاتوری وارد نمودند.<ref>[https://www.newslaw.net/%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C-%D8%B4%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85-%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%AE%D8%AA-%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA-%D8%AA%D8%A7-%D8%A7%D8%B9% سایت حقوق نیوز]</ref> | |||
=== قیام [[سیمون بولیوار]] === | |||
قیام سیمون بولیوار بر علیه ستم استعمارگران اسپانیایی در امریکای لاتین بود که منجر به آزادی چندین کشور در امریکای لاتین شد. سیمون بولیوار یک نظامی آمریکای جنوبی بود که در انقلابات این قاره علیه امپراتوری اسپانیا نقش مهمی داشت. پس از حمله فرانسه به اسپانیا در سال ۱۸۰۸، وی وارد جنبش مقاومت شد و نقش اساسی در جنگ استقلال آمریكای اسپانیا داشت. در سال ۱۸۲۵، “جمهوری بولیوی” به نام این رهبر الهام بخش ایجاد شد، که به عنوان ال لیبرتادور (آزادی بخش) شناخته می شود. به زودی جنگ داخلی در این جمهوری آغاز شد و وی را مجبور به رفتن به جامائیكا و جستجوی كمك خارجی كرد. او در آنجا “نامه از جامائیکا” معروف خود را نوشت، و جزئیات دیدگاه خود را درباره جمهوری آمریکای جنوبی با تشکیل پارلمانی که از انگلستان و یک رئیس جمهور مادام العمر الگوبرداری شده است، بیان کرد. بولیوار موفق شده بود قسمت عمده ای از آمریکای جنوبی را در یک فدراسیون فارغ از کنترل اسپانیا متحد کند ، اما دولتش شکننده بود. در ۱۷ دسامبر ۱۸۳۰، طبق اطلاعیه‌ای رسمی، سیمون بولیوار بر اثر بیماری سل در سانتا مارتای کلمبیا درگذشت.<ref>[https://www.iran-pedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1 مقاله سیمون بولیوار ایران پدیا]</ref> | |||
=== قیام سیمون بولیوار === | |||
قیام سیمون بولیوار بر علیه ستم استعمارگران اسپانیایی در امریکای لاتین بود که منجر به آزادی چندین کشور در امریکای لاتین شد | |||
سیمون بولیوار یک نظامی آمریکای جنوبی بود که در انقلابات این قاره علیه امپراتوری اسپانیا نقش مهمی داشت. پس از حمله فرانسه به اسپانیا در سال ۱۸۰۸، وی وارد جنبش مقاومت شد و نقش اساسی در جنگ استقلال آمریكای اسپانیا داشت. در سال ۱۸۲۵، “جمهوری بولیوی” به نام این رهبر الهام بخش ایجاد شد، که به عنوان ال لیبرتادور (آزادی بخش) شناخته می شود. | |||
به زودی جنگ داخلی در این جمهوری آغاز شد و وی را مجبور به رفتن به جامائیكا و جستجوی كمك خارجی كرد. او در آنجا “نامه از جامائیکا” معروف خود را نوشت، و جزئیات دیدگاه خود را درباره جمهوری آمریکای جنوبی با تشکیل پارلمانی که از انگلستان و یک رئیس جمهور مادام العمر الگوبرداری شده | |||
بولیوار موفق شده بود قسمت عمده ای از آمریکای جنوبی را در یک فدراسیون فارغ از کنترل اسپانیا متحد کند ، اما دولتش شکننده بود. | |||
در ۱۷ دسامبر ۱۸۳۰، سیمون بولیوار بر اثر بیماری سل در سانتا مارتای کلمبیا درگذشت.<ref>[https://www.iran-pedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1 مقاله سیمون بولیوار ایران پدیا]</ref> | |||
=== قیام مسکو === | === قیام مسکو === | ||
قیام مردم و کارگران مسکو در سال ۱۹۰۵ بر علیه دیکتاتوری تزار نیکلای دوم بود که به دست ماموران تزار سرکوب شد و قیام کنندگان شکست خوردند و با جمع‌بندی تجزبیات این قیام توسط لنین در قیام سال ۱۹۱۷ انقلابیون موفق به تسخیر مراکز حساس نظام حاکم و تغییر حکومت شدند | قیام مردم و کارگران مسکو در سال ۱۹۰۵ بر علیه دیکتاتوری تزار نیکلای دوم بود که به دست ماموران تزار سرکوب شد و قیام کنندگان شکست خوردند و با جمع‌بندی تجزبیات این قیام توسط لنین در قیام سال ۱۹۱۷ انقلابیون موفق به تسخیر مراکز حساس نظام حاکم و تغییر حکومت شدند. | ||
۳۰دسامبر ۱۹۰۵- ۹دی۱۲۸۴: مبارزات مردم روسیه علیه دیکتاتوری تزار در اوج خود به یک تظاهرات بزرگ ۱۵۰ هزارنفری در مسکو بالغ شد. تزار نیکلای دوم، امپراتور روسیه برای سرکوب مردم از توپخانه استفاده کرد و مردم را به توپ بست. در خلال این حملات، بیش از ۱۰ هزار نفر از مردم مسکو کشته شدند. | ۳۰دسامبر ۱۹۰۵- ۹دی۱۲۸۴: مبارزات مردم روسیه علیه دیکتاتوری تزار در اوج خود به یک تظاهرات بزرگ ۱۵۰ هزارنفری در مسکو بالغ شد. تزار نیکلای دوم، امپراتور روسیه برای سرکوب مردم از توپخانه استفاده کرد و مردم را به توپ بست. در خلال این حملات، بیش از ۱۰ هزار نفر از مردم مسکو کشته شدند. | ||
| خط ۷۰: | خط ۶۰: | ||
عبدالرزاق بن فضل الله باشتینى (۷۳۸ - ۷۳۶ هـ) | عبدالرزاق بن فضل الله باشتینى (۷۳۸ - ۷۳۶ هـ) | ||
وى از تیراندازان ماهر ولایت بیهق بود که از طرف ابوسعید فرمانروای محلی مغولان براى گرفتن مالیات به کرمان رفت و پس از اخذ مالیات از مردم آنجا، آن را صرف خوش گذرانى خود کرد. او در اندیشه تهیه مالیات خرج شده بود که خبر درگذشت خان مغول را شنید، از این فرصت پیش آمده به نفع خود استفاده کرد و به باشتین رفت و رهبرى شورش مردم را بر عهده گرفت. | وى از تیراندازان ماهر ولایت بیهق بود که از طرف ابوسعید فرمانروای محلی مغولان براى گرفتن مالیات به کرمان رفت و پس از اخذ مالیات از مردم آنجا، آن را صرف خوش گذرانى خود کرد. او در اندیشه تهیه مالیات خرج شده بود که خبر درگذشت خان مغول را شنید، از این فرصت پیش آمده به نفع خود استفاده کرد و به باشتین رفت و رهبرى شورش مردم را بر عهده گرفت. همزمان با این اوضاع، ایلچى مغول به باشتین آمد و بر دو برادر به نام‌هاى حسن حمزه و حسین حمزه وارد شد و درخواست شراب و زن کرد. دو برادر عذر آوردند; ولى او بى توجه بود و قصد تجاوز به ناموس آنان را داشت که آن دو شمشیر کشیدند و گفتند ما تحمّل این ننگ را نداریم و آن فرستاده را کشتند و گفتند ما سربداریم. | ||
همزمان با این اوضاع، ایلچى مغول به باشتین آمد و بر دو برادر به نام‌هاى حسن حمزه و حسین حمزه وارد شد و درخواست شراب و زن کرد. دو برادر عذر آوردند; ولى او بى توجه بود و قصد تجاوز به ناموس آنان را داشت که آن دو شمشیر کشیدند و گفتند ما تحمّل این ننگ را نداریم و آن فرستاده را کشتند و گفتند ما سربداریم. | |||
وقتى خواجه علاءالدین محمد در فَرْیُومَد خبر قتل ایلچى را شنید، آن دو را طلب کرد، ولى آنان از رفتن نزد او تعلل کردند. عبدالرزاق به یارى آن دو آمد و به فرستادگان خواجه گفت که او به حریم آنان قصد تجاوز داشته و به این سبب کشته شده است. وقتى خواجه پاسخ فرستادگان را شنید، سپاهى روانه منطقه کرد. عبدالرزاق مردم را به پایدارى و مقاومت فراخواند و به آنان گفت سر خود را بر دار دیدن بهتر از زندگى با ننگ است. از این رو با سپاه خواجه علاءالدین محمد درگیر شدند که خواجه کشته و نیروهاى او متفرق شدند. عبدالرزاق به کمک برادر خود مسعود به تعقیب دشمن پرداخت و با غنایم فراوان به باشتین بازگشت و غنایم را بین مردم تقسیم کرد. | وقتى خواجه علاءالدین محمد در فَرْیُومَد خبر قتل ایلچى را شنید، آن دو را طلب کرد، ولى آنان از رفتن نزد او تعلل کردند. عبدالرزاق به یارى آن دو آمد و به فرستادگان خواجه گفت که او به حریم آنان قصد تجاوز داشته و به این سبب کشته شده است. وقتى خواجه پاسخ فرستادگان را شنید، سپاهى روانه منطقه کرد. عبدالرزاق مردم را به پایدارى و مقاومت فراخواند و به آنان گفت سر خود را بر دار دیدن بهتر از زندگى با ننگ است. از این رو با سپاه خواجه علاءالدین محمد درگیر شدند که خواجه کشته و نیروهاى او متفرق شدند. عبدالرزاق به کمک برادر خود مسعود به تعقیب دشمن پرداخت و با غنایم فراوان به باشتین بازگشت و غنایم را بین مردم تقسیم کرد. | ||
عبدالرزاق در سال ۷۳۸ هجرى پس از فتح سبزوار، دولت سربداران را تأسیس کرد. وى با حمایت پیروان شیخ حسن نواحى دیگرى از خراسان را به تصرفات سربداران افزود و به نام خود خطبه خواند و سکه ضرب کرد. عبدالرزاق فردی تابع اخلاقیات نبود و همین امر سبب کشته شدن او شد. نقل | عبدالرزاق در سال ۷۳۸ هجرى پس از فتح سبزوار، دولت سربداران را تأسیس کرد. وى با حمایت پیروان شیخ حسن نواحى دیگرى از خراسان را به تصرفات سربداران افزود و به نام خود خطبه خواند و سکه ضرب کرد. عبدالرزاق فردی تابع اخلاقیات نبود و همین امر سبب کشته شدن او شد. نقل کرده‌اند که او قصد داشت پس از آنکه خواجه علاءالدین محمد در جنگ با او کشته شد، همسرش را به عقد خود در آورد; همین عمل موجب شد که مسعود به برادرش توهین کند و در درگیرى که میان او و عبدالرزاق اتفاق افتاد، عبدالرزاق کشته شد. | ||
وى پس از کشتن برادر، فرمانروایى دولت تازه تاسیس را به دست گرفت. او به حُسن تدبیر، شجاعت، مردانگى، عقل، صلاح و سواد، مشهور، و از صفات رذیله به دور بود. مسعود براى استحکام و تقویت دولت، شیخ حسن جورى را از زندان ارغون شاه آزاد کرد و پس از آزادى، او را به سبزوار آورد و شیخ را در اداره حکومت، مقتداى خویش قرار داد تا با نفوذ معنوى او بتواند در برابر حکام محلى و اشراف مقاومت کند و با این کار مریدان شیخ در کنار سربداران قرار گرفتند و بر استحکام دولت سربداران افزوده شد.<ref>[http://sarbedaranesabzevar.blogfa.com/tag/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C وبلاگ سربداران سبزوار]</ref> | وى پس از کشتن برادر، فرمانروایى دولت تازه تاسیس را به دست گرفت. او به حُسن تدبیر، شجاعت، مردانگى، عقل، صلاح و سواد، مشهور، و از صفات رذیله به دور بود. مسعود براى استحکام و تقویت دولت، شیخ حسن جورى را از زندان ارغون شاه آزاد کرد و پس از آزادى، او را به سبزوار آورد و شیخ را در اداره حکومت، مقتداى خویش قرار داد تا با نفوذ معنوى او بتواند در برابر حکام محلى و اشراف مقاومت کند و با این کار مریدان شیخ در کنار سربداران قرار گرفتند و بر استحکام دولت سربداران افزوده شد.<ref>[http://sarbedaranesabzevar.blogfa.com/tag/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C وبلاگ سربداران سبزوار]</ref> | ||
=== قیام تبریز در مشروطه === | === قیام تبریز در مشروطه === | ||
قیام تبریز بر علیه نیروهای سرکوبگر که از تهران به تبریز اعزام شده بودند به فرماندهی ستارخان شکل گرفت و نهایتا منجر به فتح تهران توسط انقلابیون شد | قیام تبریز بر علیه نیروهای سرکوبگر که از تهران به تبریز اعزام شده بودند به فرماندهی [[ستارخان]] شکل گرفت و نهایتا منجر به فتح تهران توسط انقلابیون شد | ||
دومین مرحله جنگهای تبریز، از بهمن ۱۲۸۷ آغاز شد و سه ماه ونیم ادامه یافت. نیروی دولتی با نیروی انقلابیون تبریز قابل مقایسه نبود. این نیرو با سپاهی مرکب از پیاده و سواره و قزاق و توپخانه و چند دستگاه مسلسل سنگین تجهیز شده بود. فرماندهی این نیرو با ارشد‌الدوله (سردارارشد) شوهر عمه محمدعلی شاه بود. تعداد قشون دولتی در این دور از نبردهای تبریز ۴۰ هزار نفر بود. نیروهای دولتی شهر را محاصره کردند و راه ورود آذوقه به شهر را بستند. مردم برای غلبه بر گرسنگی، ناچار به خوردن علف بیابان شده بودند. | دومین مرحله جنگهای تبریز، از بهمن ۱۲۸۷ آغاز شد و سه ماه ونیم ادامه یافت. نیروی دولتی با نیروی انقلابیون تبریز قابل مقایسه نبود. این نیرو با سپاهی مرکب از پیاده و سواره و قزاق و توپخانه و چند دستگاه مسلسل سنگین تجهیز شده بود. فرماندهی این نیرو با ارشد‌الدوله (سردارارشد) شوهر عمه محمدعلی شاه بود. تعداد قشون دولتی در این دور از نبردهای تبریز ۴۰ هزار نفر بود. نیروهای دولتی شهر را محاصره کردند و راه ورود آذوقه به شهر را بستند. مردم برای غلبه بر گرسنگی، ناچار به خوردن علف بیابان شده بودند. | ||
| خط ۸۷: | خط ۷۵: | ||
حضور ستارخان و نطق‌های آتشین او، در هر صحنه از جنگ تعیین کننده بود. ستارخان بافریادهای «آنام قربان» به مجاهدان روحیه می‌دهد. یک نمونه از دلاوری ستارخان بدین شرح است: | حضور ستارخان و نطق‌های آتشین او، در هر صحنه از جنگ تعیین کننده بود. ستارخان بافریادهای «آنام قربان» به مجاهدان روحیه می‌دهد. یک نمونه از دلاوری ستارخان بدین شرح است: | ||
«در جنگ خطیب که در اوایل اسفند و به سرکردگی صمدخان شجاع‌الدوله از سرکردگان قوای دولتی رخ می‌دهد، قشون دولتی مجاهدان را پراکنده کرده و پیشروی می‌کنند. ستارخان که با دوربین اوضاع میدان را زیر نظر دارد، تا شکست مجاهدان را می‌بیند فریاد برمی‌آورد که: «اوشاقلاری قیردیلار» (بچه‌ها را کشتار کردند). ستارخان بلافاصله سوار اسب شده و خود را تا نزدیک‌ترین نقطه صفوف دشمن می‌رساند. در پشت دیواری سنگر می‌گیرد و یک تنه می‌جنگد. وقتی مجاهدان از حضور سردار خود درمیدان مطلع می‌شوند؛ برمی‌گردند و مقاومت کرده و شکست چند لحظه پیش را جبران می‌کنند. نیروی دولتی سراسیمه می‌شود و شکست می‌خورد و بنا به نوشته روزنامه مساوات بیش از یک‌صد تن از نیروی دولتی کشته می‌شوند.» | «در جنگ خطیب که در اوایل اسفند و به سرکردگی صمدخان شجاع‌الدوله از سرکردگان قوای دولتی رخ می‌دهد، قشون دولتی مجاهدان را پراکنده کرده و پیشروی می‌کنند. [[ستارخان]] که با دوربین اوضاع میدان را زیر نظر دارد، تا شکست مجاهدان را می‌بیند فریاد برمی‌آورد که: «اوشاقلاری قیردیلار» (بچه‌ها را کشتار کردند). ستارخان بلافاصله سوار اسب شده و خود را تا نزدیک‌ترین نقطه صفوف دشمن می‌رساند. در پشت دیواری سنگر می‌گیرد و یک تنه می‌جنگد. وقتی مجاهدان از حضور سردار خود درمیدان مطلع می‌شوند؛ برمی‌گردند و مقاومت کرده و شکست چند لحظه پیش را جبران می‌کنند. نیروی دولتی سراسیمه می‌شود و شکست می‌خورد و بنا به نوشته روزنامه مساوات بیش از یک‌صد تن از نیروی دولتی کشته می‌شوند.» | ||
تاکتیک ستارخان در جنگهای تبریز این بود که دشمن را به داخل شهر می‌کشانید و در پیج و خم کوچه‌ها گیر می‌انداخت و به آنها ضربه می‌زد. | تاکتیک [[ستارخان]] در جنگهای تبریز این بود که دشمن را به داخل شهر می‌کشانید و در پیج و خم کوچه‌ها گیر می‌انداخت و به آنها ضربه می‌زد. | ||
در اثر پایداری ستارخان و مجاهدان تبریز هرج و مرج در صفوف دشمن پدیدار گشته و دسته‌هایی از آنان به شهر و دیار خور بازگشتند و عده‌ای هم به صفوف مجاهدان شهر پیوستند. با پایداری و مقاومت تبریز دیگر شهرهای ایران نیز علیه استبداد به پا خاستند.<ref>[https://www.iran-pedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86 مقاله ستارخان ایران پدیا]</ref> | در اثر پایداری ستارخان و مجاهدان تبریز هرج و مرج در صفوف دشمن پدیدار گشته و دسته‌هایی از آنان به شهر و دیار خور بازگشتند و عده‌ای هم به صفوف مجاهدان شهر پیوستند. با پایداری و مقاومت تبریز دیگر شهرهای ایران نیز علیه استبداد به پا خاستند.<ref>[https://www.iran-pedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86 مقاله ستارخان ایران پدیا]</ref> | ||
=== قیام جنگل === | === قیام جنگل === | ||
قیام جنگل به فرماندهی میرزا کوچک‌خان جنگلی که از انقلابیون مشروطه بود در جنگلهای شمال ایران شکل گرفت و این مناطق سالیان آزاد شده بود که در نهایت توسط قوای اعزامی از تهران و با همکاری نظامیان انگلیس سرکوب گردید | قیام جنگل به فرماندهی [[میرزا کوچک خان جنگلی|میرزا کوچک‌خان جنگلی]] که از انقلابیون مشروطه بود در جنگلهای شمال ایران شکل گرفت و این مناطق سالیان آزاد شده بود که در نهایت توسط قوای اعزامی از تهران و با همکاری نظامیان انگلیس سرکوب گردید | ||
میرزا | میرزا کوچک‌خان جنگلی به هنگام امضای فرمان مشروطیت توسط مظفّرالدین شاه قاجار در ۱۳مرداد ۱۲۸۵، ۲۸ ساله بود. وی در جریان فتح تهران در ۲۵تیرماه ۱۲۸۸شمسی، فرماندهی یک دسته از مشروطه‌خواهان را به عهده داشت. | ||
میرزا | [[میرزا کوچک خان جنگلی|میرزا کوچک‌خان جنگلی]] پس از فتح تهران به گیلان برگشت و با شماری از مبارزان که مخالف دخالت‌های روسیه تزاری در شمال ایران بودند، گروهی را تشکیل داد. در بین یاران میرزا افراد تحصیل کرده‌یی مانند دکتر حشمت و میرزا حسین کسمایی، بازرگانان معروفی مانند حاج احمد کسمایی بودند و روشنفکران و مخالفانی چون حسن آلیانی و شیخ علی شیشه‌بر وجود داشتند. در جریان ورود محمدعلی شاه از روسیه به ترکمن صحرا برای بازپس گیری تاج و تخت شاهی، میرزا کوچک‌خان جنگلی همراه با شماری از مدافعان مشروطه برای مقابله با محمدعلی شاه و طرفدارانش، به ترکمن صحرا شتافتند. در این نبرد تیری به شانه میرزا اصابت کرد و به اسارت قوای روسی حامی محمدعلی شاه افتاد. آنها میرزا کوچک‌خان جنگلی را به روسیه بردند. میرزا پس از معالجه، از روسیه گریخته و خود را مخفیانه به رشت رسانید. | ||
میرزا | [[میرزا کوچک خان جنگلی|میرزا کوچک‌خان جنگلی]] و هم‌فکرانش در جنگ جهانی اول که از روز ۵ مرداد۱۲۹۳ (۲۸ژوییه ۱۹۱۴م) آغاز شد و ایران میدان تاخت و تاز نیروهای انگلیسی و روسی و عثمانی گردید، در روز ۲۰مرداد۱۲۹۴ (۱۲ اوت ۱۹۱۵) در جنگلهای تولم، در ۲۰ کیلومتری شمال غربی رشت، مستقرشدند و به تدارک نبرد پرداختند و مبارزه‌یی را علیه اشغال‌گران و نیروهای دولتی وابسته به انگلستان و روسیه آغاز کردند. این نبرد تا شهادت میرزا کوچک‌خان در ۱۱ آذر ۱۳۰۰، در ارتفاعات پر برف تالش خلخال ادامه داشت. | ||
=== قیام کلنل پسیان === | === قیام [[محمدتقی پسیان|کلنل پسیان]] === | ||
قیام کلنل محمدتقی‌خان پسیان از خراسان و بر علیه حکومت رضاخان و قوام السلطنه والی خراسان شکل گرفت و با تهاجم ارتش و مزدوران محلی سرکوب گردید | قیام کلنل محمدتقی‌خان پسیان از خراسان و بر علیه حکومت رضاخان و قوام السلطنه والی خراسان شکل گرفت و با تهاجم ارتش و مزدوران محلی سرکوب گردید | ||
| خط ۱۴۱: | خط ۱۲۹: | ||
حکومت در وحشت از تداوم تظاهرات مردم، عملاً در سطح تهران حکومت نظامی برقرار کرد و در اکثر نقاط شهر تهران و تبریز و چند شهر دیگر نیروهای نظامی مستقر کرد. | حکومت در وحشت از تداوم تظاهرات مردم، عملاً در سطح تهران حکومت نظامی برقرار کرد و در اکثر نقاط شهر تهران و تبریز و چند شهر دیگر نیروهای نظامی مستقر کرد. | ||
=== قیام سال ۱۳۸۸ === | === [[تظاهرات ۱۳۸۸|قیام سال ۱۳۸۸]] === | ||
به سلسله تظاهراتی گفته می‌شود که پس از اعلام نتایج انتخابات دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و اعلام پیروزی دوباره محمود احمدی‌نژاد، در تهران و سایر شهرهای ایران، آغاز گردید. تظاهرات ۱۳۸۸ نخست با شعار «رای من کو؟!» در اعتراض به شمارش آرا و نتایج آن بود که در تهران و سایر شهرهای ایران آغاز گردید، اما کم‌کم با شعارهایی از جمله «مرگ بر دیکتاتور» رنگ و بوی ضدحکومتی گرفت. | به سلسله تظاهراتی گفته می‌شود که پس از اعلام نتایج انتخابات دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و اعلام پیروزی دوباره محمود احمدی‌نژاد، در تهران و سایر شهرهای ایران، آغاز گردید. تظاهرات ۱۳۸۸ نخست با شعار «رای من کو؟!» در اعتراض به شمارش آرا و نتایج آن بود که در تهران و سایر شهرهای ایران آغاز گردید، اما کم‌کم با شعارهایی از جمله «مرگ بر دیکتاتور» رنگ و بوی ضدحکومتی گرفت. | ||
| خط ۱۵۰: | خط ۱۳۸: | ||
در ایام انتخابات امکان ارسال پیامک کوتاه وجود نداشت و قطع شده بود، سایت‌های اینترنتی و کانال‌های ماهواره‌ای خارج نیز مسدود گردیده بود. | در ایام انتخابات امکان ارسال پیامک کوتاه وجود نداشت و قطع شده بود، سایت‌های اینترنتی و کانال‌های ماهواره‌ای خارج نیز مسدود گردیده بود. | ||
=== قیام سال ۱۳۹۶ === | === [[قیام دی ماه ۱۳۹۶|قیام سال ۱۳۹۶]] === | ||
اعتراضات دی‌ماه ۱۳۹۶ قیامی فراگیر بود که بیش از ۱۴۲ شهر در سراسر ایران را در برگرفت. این اعتراضات روز ۷ دی ۱۳۹۶ از شهر مشهد شروع شد. طبق فراخوانی که از قبل اعلام شده بود؛ قریب به ۱۰هزار نفر از مرم مشهد در اعتراض به گرانی کالاها و مایحتاج عمومی و بالا رفتن افسارگسیخته قیمت روزانه اقلام، در میدان شهدا، مقابل ساختمان شهرداری این شهر تظاهرات بزرگی را برگزار کردند. | اعتراضات دی‌ماه ۱۳۹۶ قیامی فراگیر بود که بیش از ۱۴۲ شهر در سراسر ایران را در برگرفت. این اعتراضات روز ۷ دی ۱۳۹۶ از شهر مشهد شروع شد. طبق فراخوانی که از قبل اعلام شده بود؛ قریب به ۱۰هزار نفر از مرم مشهد در اعتراض به گرانی کالاها و مایحتاج عمومی و بالا رفتن افسارگسیخته قیمت روزانه اقلام، در میدان شهدا، مقابل ساختمان شهرداری این شهر تظاهرات بزرگی را برگزار کردند. | ||
| خط ۱۶۳: | خط ۱۵۱: | ||
اعتراضات دی‌ماه ۱۳۹۶ هیچ گاه خاموش نشد و در سال ۱۳۹۷ به اشکال مختلف بروز کرد، بر اساس آمار از دی‌ماه ۱۳۹۶ تا دی‌ماه ۱۳۹۷ بیش از ۹۵۹۶ حرکت اعتراضی در ایران انجام شده است. | اعتراضات دی‌ماه ۱۳۹۶ هیچ گاه خاموش نشد و در سال ۱۳۹۷ به اشکال مختلف بروز کرد، بر اساس آمار از دی‌ماه ۱۳۹۶ تا دی‌ماه ۱۳۹۷ بیش از ۹۵۹۶ حرکت اعتراضی در ایران انجام شده است. | ||
=== قیام سال ۱۳۹۸ === | === [[تظاهرات ایران 1398|قیام سال ۱۳۹۸]] === | ||
اعتراضات ۱۳۹۸ در ایران از روز ۲۴ آبان در اعتراض به گران شدن بنزین آغاز شد. این اعتراضات به سرعت در بیش از ۱۹۱ شهر گسترش یافت. در این اعتراضات بیش از۱۵۰۰تن توسط سپاه پاسداران، پلیس، نیروهای امنیتی و لباس شخصی‌ها کشته شدند. در میان کشته شدگان کودکان ۱۳تا ۱۵ ساله نیز به چشم می‌خورد. تعداد مجروحین در این اعتراضات بالغ بر ۴ هزار نفر است. شمار دستگیر شدگان تظاهرات به ۱۲ هزار نفر رسیده است. در روز ۲۶ آبان ماه زمزمه‌هایی مبنی بر یک طرح دوفوریتی برای توقف طرح گرانی بنزین در مجلس مطرح شد، اما علی خامنه‌ای در سخنانی حمایت خود را از حذف یارانه بنزین اعلام کرد و این طرح را عملا کنار زد. خامنه‌ای هم‌چنین از نیروهای امنیتی خواست به وظایف خود در برقراری امنیت و خاموش کردن تظاهرات عمل کنند. | اعتراضات ۱۳۹۸ در ایران از روز ۲۴ آبان در اعتراض به گران شدن بنزین آغاز شد. این اعتراضات به سرعت در بیش از ۱۹۱ شهر گسترش یافت. در این اعتراضات بیش از۱۵۰۰تن توسط سپاه پاسداران، پلیس، نیروهای امنیتی و لباس شخصی‌ها کشته شدند. در میان کشته شدگان کودکان ۱۳تا ۱۵ ساله نیز به چشم می‌خورد. تعداد مجروحین در این اعتراضات بالغ بر ۴ هزار نفر است. شمار دستگیر شدگان تظاهرات به ۱۲ هزار نفر رسیده است. در روز ۲۶ آبان ماه زمزمه‌هایی مبنی بر یک طرح دوفوریتی برای توقف طرح گرانی بنزین در مجلس مطرح شد، اما علی خامنه‌ای در سخنانی حمایت خود را از حذف یارانه بنزین اعلام کرد و این طرح را عملا کنار زد. خامنه‌ای هم‌چنین از نیروهای امنیتی خواست به وظایف خود در برقراری امنیت و خاموش کردن تظاهرات عمل کنند. | ||
مردم در ادامه تظاهرات خود در شهرهای مختلف بسیاری از بانک‌ها و خودروهای انتظامی و راهنمایی و رانندگی و پمپ بنزین و مراکز بسیج و سپاه را آتش زدند. حوزه علمیه در دو شهر به آتش کشیده شد. در شهرهای دیگر از جمله شهریار عکس روح الله خمینی و علی خامنه‌ای را به آتش کشیده شد | مردم در ادامه تظاهرات خود در شهرهای مختلف بسیاری از بانک‌ها و خودروهای انتظامی و راهنمایی و رانندگی و پمپ بنزین و مراکز بسیج و سپاه را آتش زدند. حوزه علمیه در دو شهر به آتش کشیده شد. در شهرهای دیگر از جمله شهریار عکس روح الله خمینی و علی خامنه‌ای را به آتش کشیده شد | ||
=== قیام تشنگان سال ۱۴۰۰ === | === [[قیام تشنگان]] سال ۱۴۰۰ === | ||
قیام تشنگان در خوزستان از روز ۲۴ تیر ۱۴۰۰ آغاز شد و در بسیاری از شهرهای این استان شعله کشید. بحران بی‌آبی هم یکی دیگر از ابرچالش‌هایی است که رژیم ایران با آن مواجه است. بیش از ۱۱ شهر این استان در بحران خشکسالی و بی‌آبی قرار دارند، ۶۶۰ روستا فاقد لــوله‌کشی آب و کل روستاهای استان با ۷۸ تانکــر سیار آبرسانی می‌شوند و به گفته صــادق حقیقی‌پور، مدیرعامل آب و فاضلاب سابـق خوزستان، روستاهای دارای مشکل تامین و توزیع آب حدود ۷۰۰ پارچه است. در جریان قیام خوزستان مردم در بسیاری از شهرهای خوزستان از جمله سوسنگرد، اهواز، شادگان، شوش، بستان، هویزه و ایذه قیام کردند. این قیام به سرعت به شهرهای دیگر ایران، چون الیگودرز، ایذه، شادگان، اصفهان، شاهین شهر، تبریز، دزفول، ماهشهر و... نیز کشیده شدمردم در جریان این اعتراضات شعار دادند: «الشعب یرید اسقاط النظام»! | قیام تشنگان در خوزستان از روز ۲۴ تیر ۱۴۰۰ آغاز شد و در بسیاری از شهرهای این استان شعله کشید. بحران بی‌آبی هم یکی دیگر از ابرچالش‌هایی است که رژیم ایران با آن مواجه است. بیش از ۱۱ شهر این استان در بحران خشکسالی و بی‌آبی قرار دارند، ۶۶۰ روستا فاقد لــوله‌کشی آب و کل روستاهای استان با ۷۸ تانکــر سیار آبرسانی می‌شوند و به گفته صــادق حقیقی‌پور، مدیرعامل آب و فاضلاب سابـق خوزستان، روستاهای دارای مشکل تامین و توزیع آب حدود ۷۰۰ پارچه است. در جریان قیام خوزستان مردم در بسیاری از شهرهای خوزستان از جمله سوسنگرد، اهواز، شادگان، شوش، بستان، هویزه و ایذه قیام کردند. این قیام به سرعت به شهرهای دیگر ایران، چون الیگودرز، ایذه، شادگان، اصفهان، شاهین شهر، تبریز، دزفول، ماهشهر و... نیز کشیده شدمردم در جریان این اعتراضات شعار دادند: «الشعب یرید اسقاط النظام»! | ||