محمدرضا شجریان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
}} | }} | ||
محمدرضا شجریان ( | '''محمدرضا شجریان''' (۱ مهر ۱۳۱۹ – ۱۷ مهر ۱۳۹۹- درگذشته ی ۱۷ مهر ۱۳۹۹) موسیقی‌دان و خوانندهٔ سبک اصیل ایرانی بود. او در میان ایرانیان به خسرو آواز ایران مشهور بود. وی همچنین خوشنویس در خطِ نستعلیق،<ref name="Hamshahri">{{یادکرد وب | عنوان = زندگینامه: محمدرضا شجریان | ناشر = [[همشهری آنلاین]] کد مطلب: 32118 |تاریخ: شنبه ۳۱ شهریور ۱۳۸۶ |این مطلب تا سال 1386 دقیق است | نشانی = http://hamshahrionline.ir/details/32118 | تاریخ بازدید = ۲۵ شهریور ۱۳۹۳}}</ref> رئیس شورای عالی خانه موسیقی ایران،<ref name="HMusic">{{یادکرد وب|نشانی=http://iranhmusic.ir/pages.php?id=7A24D4E|عنوان=دربارهٔ خانه موسیقی|تاریخ بازدید=۲۹ مهر ۱۳۹۰|ناشر=وبگاه رسمی خانهٔ موسیقی ایران|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20110920115831/http://www.iranhmusic.ir/pages.php?id=7A24D4E|تاریخ بایگانی=۲۰ سپتامبر ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref> بنیان‌گذار گروه شهناز<ref name="hamshahrionline-shahnaz">{{یادکرد وب|عنوان=آشنایی با گروه شهناز|ناشر=[[همشهری آنلاین]]|نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/details/97674|تاریخ بازدید=۳ مهر ۱۳۹۳|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141018203247/http://www.hamshahrionline.ir/details/97674|archivedate=۱۸ اکتبر ۲۰۱۴|dead-url=yes}}</ref> و مبدع چند ساز موسیقی<ref name="musiceiranian-saz">{{یادکرد وب | عنوان = دومین نمایشگاه سازهای ابداعی استاد محمدرضا شجریان برگزار می‌شود | ناشر = موسیقی ما | نشانی = http://musiceiranian.ir/41422-shajarian-72.html | تاریخ بازدید = ۶ مهر ۱۳۹۳ | archiveurl = https://web.archive.org/web/20140816095021/http://musiceiranian.ir/41422-shajarian-72.html | archivedate = ۱۶ اوت ۲۰۱۴ | ||
| dead-url = yes}}</ref> بود. او در قرائت قرآن نیز فعالیت داشت و دعای ربنا، معروف‌ترین تلاوت قرآنیِ او بود؛ این اثر را سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری به عنوان اثر ملی ثبت کرده‌است.<ref>{{یادکرد روزنامه|عنوان=ا<ربنای شجریان> ثبت <میراث ملی> شد|ناشر=[[روزنامه ایران]]|نشانی=http://www.iran-newspaper.com/newspaper/BlockPrint/182711|تاریخ بازدید=۷ خرداد ۱۳۹۶}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.ion.ir/News/215732.html|عنوان=واکنش معاون اسبق وزیر ارشاد به ثبت ملی ربنای شجریان: «... تا ابد افسانه تو پایدار»|ناشر=[[ایران آنلاین]]|زبان=فارسی|تاریخ=۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۶|تاریخ بازبینی=۷ خرداد ۱۳۹۶}}{{پیوند مرده|date=ژانویه ۲۰۲۰|bot=InternetArchiveBot}}</ref> سایت انجمن آسیا محمدرضا شجریان را پرآوازه‌ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=صفحهٔ مربوط به محمدرضا شجریان در وبگاه جامعهٔ آسیا|ناشر=وبگاه جامعهٔ آسیا|نشانی=http://www.asiasociety.org/pressroom/rel-shajarian.html|تاریخ بازدید=۲۳ سپتامبر ۲۰۱۴}}</ref> روزنامهٔ ''ونکوورسان'' او را یکی از مهم‌ترین هنرمندان موسیقی جهان<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The Movie List|ناشر=[[ونکوور سان|The Vancouver Sun]]|نشانی=http://www.canada.com/vancouversun/news/westcoastlife/story.html?id=17377092-ce8e-454a-bd30-79d016aa0ce7|تاریخ بازدید=۲۳ سپتامبر ۲۰۱۴}}</ref> و همچنین رادیوی عمومی ملی (NPR) در سال ۲۰۱۰ وی را یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرد<ref name="npr">{{یادکرد وب|عنوان=Mohammad Reza Shajarian: Protest Through Poetry|ناشر=[[رادیوی عمومی ملی|NPR]]|نشانی=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=130047062|تاریخ بازدید=۲۳ سپتامبر ۲۰۱۴}}</ref> و نیز وی نامزد دو جایزه گرمی بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=همشهری آنلاین|نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/details/32118|عنوان=زندگینامه: محمدرضا شجریان (۱۳۱۹)|ناشر=|تاریخ=۱۳۹۸|تاریخ بازبینی=۲۸ تیر ۱۳۹۸|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150713210935/http://www.hamshahrionline.ir/details/32118|archivedate=۱۳ ژوئیه ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> شجریان در میان دوستداران خود با عنوان «خسروی آواز ایران» شناخته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/632687/خسرو-آواز-ایران-است-او-|عنوان=خسرو آواز ایران است او|ناشر=عصر ایران|تاریخ بازدید=۲۱ فوریه ۲۰۲۰|تاریخ=۱ مهر ۱۳۹۷}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.irna.ir/news/83483796/درباره-محمدرضا-شجریان-خسرو-آواز-و-اعتبار-موسیقی-ایرانی-در-جهان|عنوان=دربارهٔ خسرو آواز و اعتبار موسیقی ایرانی|ناشر=ایرنا|تاریخ بازدید=۲۱ فوریه ۲۰۲۰|تاریخ=۱ مهر ۱۳۹۸}}</ref> | |||
از فرزندان محمدرضا شجریان، همایون و مژگان در زمینهٔ موسیقی فعالیت دارند. خوانندگان سرشناسی چون ایرج بسطامی، مظفر شفیعی، حسام‌الدین سراج، حمیدرضا نوربخش، علی جهاندار و پسرش همایون از شاگردان شجریان هستند. | |||
== زندگینامه == | == زندگینامه == | ||
استاد شجریان در ۵ بهمن۱۳۲۶ راهی مدرسه شد و یک سال بعد به آموزش تلاوت قرآن نزد پدرش پرداخت در ۹سالگی تلاوت قرآن را آغاز کرد و سال بعد این کار را در میتینگ‌ها و اجتماعات سیاسی ان سال‌ها ادامه داد. در سال ۱۳۳۱ برای نخستین بار صدایش از رادیو خراسان پخش شد. سال ۱۳۳۲ عنوان شاگرد ممتاز را در بین دانش آموزان مشهد از آن خود کرد و سپس در دبیرستان شاهرضا تحصیلات خود را دنبال کرد. سال ۱۳۳۴ عضو تیم فوتبال دانش آموزی استان بود. سال ۱۳۳۶ به دانش‌سرای مقدماتی در مشهد برای نخستین بار با یک معلم موسیقی به نام جوان آشنا شد. در سال ۱۳۳۸ به اجرای آوازهایی بدون ساز و نیز قرائت قرآن برای رادیو خراسان پرداخت. | استاد شجریان در ۵ بهمن۱۳۲۶ راهی مدرسه شد و یک سال بعد به آموزش تلاوت قرآن نزد پدرش پرداخت در ۹سالگی تلاوت قرآن را آغاز کرد و سال بعد این کار را در میتینگ‌ها و اجتماعات سیاسی ان سال‌ها ادامه داد. در سال ۱۳۳۱ برای نخستین بار صدایش از رادیو خراسان پخش شد. سال ۱۳۳۲ عنوان شاگرد ممتاز را در بین دانش آموزان مشهد از آن خود کرد و سپس در دبیرستان شاهرضا تحصیلات خود را دنبال کرد. سال ۱۳۳۴ عضو تیم فوتبال دانش آموزی استان بود. سال ۱۳۳۶ به دانش‌سرای مقدماتی در مشهد برای نخستین بار با یک معلم موسیقی به نام جوان آشنا شد. در سال ۱۳۳۸ به اجرای آوازهایی بدون ساز و نیز قرائت قرآن برای رادیو خراسان پرداخت. | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۷: | ||
== فعالیت‌های هنری == | == فعالیت‌های هنری == | ||
کار در رادیو با نام مستعار «سیاوش بیدکانی» تا سال پنجاه خورشیدی و پس از آن در رادیو و تلویزیون با نام خودش از جمله تلاش‌های شجریان در مسیر زندگی هنری‌اش به شمار می‌رود. وی در سال چهل وهفت از آموزش و پرورش به وزارت منابع طبیعی منتقل شد و همزمان به کلاس خوشنویسی استاد حسن میرخانی رفت. در سال چهل‌ونو همکاری خود با برنامه‌های تلویزیون ملی ایران را آغاز کرد و همزمان به دریافت عنوان خوشنویس ممتاز نایل آمد. در سال پنجاه بهمکاری با برنامه گلهای تازه رادیو پرداخت. ردیف‌های آوازی از دیگر توفیقات شجریان در سال پنجاه و یک، نیز در سال پنجاه‌ودو به اتفاق گروهی از هنر مندان چون محمدرضا لطفی، ناصر فرهنگفر، حسین علیزاده، جلال ذوالفنون، داود گنجه‌ای و مقدسی و حدادی و دیگر هنرمندان مرکز حفظ و اشاعه موسیقی را به سرپرستی استاد داریوش صفوت بنا کردند. در سال پنجاه و شش شرکت دل آواز را تأسیس و در سال پنجاه و هفت در مسابقه‌های تلاوت قرآن سراسر کشور به مقام نخست را از آنخود کرد. <ref name=":0" /> | کار در رادیو با نام مستعار «سیاوش بیدکانی» تا سال پنجاه خورشیدی و پس از آن در رادیو و تلویزیون با نام خودش از جمله تلاش‌های شجریان در مسیر زندگی هنری‌اش به شمار می‌رود. وی در سال چهل وهفت از آموزش و پرورش به وزارت منابع طبیعی منتقل شد و همزمان به کلاس خوشنویسی استاد حسن میرخانی رفت. در سال چهل‌ونو همکاری خود با برنامه‌های تلویزیون ملی ایران را آغاز کرد و همزمان به دریافت عنوان خوشنویس ممتاز نایل آمد. در سال پنجاه بهمکاری با برنامه گلهای تازه رادیو پرداخت. ردیف‌های آوازی از دیگر توفیقات شجریان در سال پنجاه و یک، نیز در سال پنجاه‌ودو به اتفاق گروهی از هنر مندان چون محمدرضا لطفی، ناصر فرهنگفر، حسین علیزاده، جلال ذوالفنون، داود گنجه‌ای و مقدسی و حدادی و دیگر هنرمندان مرکز حفظ و اشاعه موسیقی را به سرپرستی استاد داریوش صفوت بنا کردند. در سال پنجاه و شش شرکت دل آواز را تأسیس و در سال پنجاه و هفت در مسابقه‌های تلاوت قرآن سراسر کشور به مقام نخست را از آنخود کرد. <ref name=":0" /> | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۱۰: | ||
== آلبومهای موسیقی == | == آلبومهای موسیقی == | ||
در سال پنجاه و هشت آلبومهای مختلفی را با گروه پایور و نیز آلبومهای دیگری را با گروه شیدا و عارف کار | در سال پنجاه و هشت آلبومهای مختلفی را با گروه پایور و نیز آلبومهای دیگری را با گروه شیدا و عارف کار کرد. در همین سال‌ها وی به اتفاق گروه عارف کنسرت‌هایی را در خارج از ایران اجرا نمود. از سال شست و هشت با گروه پیرنیاکان و عندلیبی به اجرای کنسرت در آمریکا و اروپا پرداخت. این گروه در سال بعد و به دلیل زلزله رودبار کنسرت‌هایی را در جمع‌آوری کمک مردم دنیا در اروپا و آمریکا اجرا کرد. در سال هفتادو یک اجرای کنسرت‌های مرحله دوم در آمریکا با داریوش پیر نیاکان، جمشید عندلیبی و همایون شجریان (اگوست تا نوامبر) پرداخت. انتشار آلبوم یاد ایام، آسمان عشق و نیز دلشدگان حاصل این سال‌ها است. | ||
محمدرضا شجریان بهمراه دخترش مژگان آلبوم صوتی مرغ خوش‌خوان و دو آلبوم تصویری کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز در دبی و کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز در تهران که مربوط به همکاری او با گروه شهناز بود را در اوایل دههٔ نود منتشر کرد. پس از آن، به صورت موقت با برادران پورناظری (تهمورس پورناظری و سهراب پورناظری) همکاری کرد که حاصل آن آلبوم رنگ‌های تعالی می‌باشد. البته این اثر به صورت رسمی منتشر نشده، بلکه بر روی اینترنت پخش شده‌است. محمدرضا شجریان، بعد از آن، همکاری با برادران پورناظری را قطع کرد و در سال نودوسه یک بار دیگر به‌همراه گروه شهناز و با حضور سعید فرج‌پوری یک تور کنسرت جهانی با عنوان سرگشتگان عشق برگزار کرد. در سال نودوچهار حسین نوش‌آبادی اعلام کرد که محمدرضا شجریان برای برگزاری کنسرت، ممنوعیت قانونی دارد. شجریان در هفتم شهریور نودو چهار به علت عوارض ناشی از سرماخوردگی، در بیمارستان کسری بستری شد. | |||
==همراهی با اعتراضات ۱۳۸۸== | |||
درجریان اعتراضات به نتایج دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران در سال ۱۳۸۸ محمدرضا شجریان نیز در این اعتراضات با مردم ایران همنوا شد. در ویدئویی که منتشر شده او درحال رانندگی با خودرو شعار مرگ بر دیکتاتور سر می‌دهد. | |||
پس از دهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری ایران، محمدرضا شجریان در نامهای به عزت‌الله ضرغامی از وی خواست تا از پخش آثار او در صدا و سیما خودداری کند. وی گفت: «سرودهایی که خوانده به‌ویژه سرود ''ایران، ای سرای امید'' متعلق به سالهای ۱۳۵۷ و ۱۳۵۸ بوده و ''هیچ ارتباطی با شرایط کنونی ندارد''». وی اعلام کرد سازمان صدا و سیما هیچ نقشی در تهیه این آثار نداشته و به حکم قانون و شرع از این سازمان خواسته صدا و آثار او را در هیچ‌یک از واحدهای رادیو و تلویزیون پخش نکند.<ref name="BBCShajarian">{{یادکرد وب|عنوان=شجریان بار دیگر رادیو و تلویزیون را از پخش آثارش منع کرد|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/06/090616_mz_shajarian_irib.shtml|تاریخ=۲۶ خرداد ۱۳۸۸|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6EZcw4jas | تاریخ بایگانی = ۲۰ فوریه ۲۰۱۳}}</ref>البته همزمان در آن نامه، شجریان دعای «ربنا» و «مناجات افشاری» خود را به ملت ایران تقدیم و تأکید کرد حساب این دو اثر از بقیه آثارش جداست. اما پس از شکایت رسمی وی از صدا و سیما عده‌ای از مدیران صدا و سیما اعلام کردند دیگر حتی دعای ربنای ایشان را هم پخش نمی‌کنیم. محمدحسین صوفی، معاون صدای سازمان نیز اعلام کرد: «از این پس حتی در ماه رمضان صدای محمدرضا شجریان از شبکه‌های رادیویی پخش نمی‌شود». محمدرضا شجریان در گفتگو با بی‌بی‌سی گفت: «در شرایطی که مردم در بهت و حیرت هستند و به گفته آقای احمدی‌نژاد، خس و خاشاک به حرکت درآمده‌اند، صدای من در صدا و سیما جایی ندارد. صدای من صدای خس و خاشاک است و همیشه هم برای خس و خاشاک خواهد بود». در همین دوران شجریان تک‌آهنگ «''زبان آتش»'' را در حمایت از معترضان و در پی اعتراضات سال ۱۳۸۸ با آهنگ‌سازی خودش و تنظیم مجید درخشانی و شعر فریدون مشیری منتشر کرد.<ref name="Zaban-e_Atash">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.musicema.com/node/150106 | عنوان = تصنیف جدیدی از محمدرضا شجریان منتشر شد؛ «زبان آتش» | ناشر = [[موسیقی ما]] | تاریخ = ۱۳ شهریور ۱۳۸۸ | تاریخ بازدید = ۶ مهر ۱۳۹۳ | archiveurl = https://web.archive.org/web/20141129042218/http://www.musicema.com/node/150106 | archivedate = ۲۹ نوامبر ۲۰۱۴ | dead-url = yes}}</ref><ref name="voa-shajarian">[[مجید درخشانی]] کار تنظیم اثر را برعهده داشته‌است، [[زبان آتش]] برای حمایت از مردم در پی حوادث پس از انتخابات ۱۳۸۸خوانده شده‌است، مجموعه‌ای که با نام در سوگ [[بنان]] شناخته می‌شود مربوط به مراسم بنان نیست. {{یادکرد وب |عنوان= مصاحبه محمدرضا شجریان با صدای آمریکا |نشانی= https://ir.voanews.com |تاریخ بازدید= ۱۵ شهریور ۱۳۸۸}}</ref>پس از این اتفاقات، پخش ''دعای ربنا'' نیز در صدا و سیما ممنوع شد.<ref name="rabanaa">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://www.tabnak.ir/fa/news/408762/هنوز-دستوری-برای-پخش-ربنا-ابلاغ-نشده |عنوان = هنوز دستوری برای پخش «ربنا» ابلاغ نشده |ناشر = خبرگزاری تابناک - کد خبر: ۴۰۸۷۶۲ |تاریخ = ۲۷ خرداد ۱۳۹۳ |تاریخ بازدید = ۶ مهر ۱۳۹۳ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20171109191147/http://www.tabnak.ir/fa/news/408762/هنوز-دستوری-برای-پخش-ربنا-ابلاغ-نشده |archivedate = ۹ نوامبر ۲۰۱۷ |dead-url = yes}}</ref> | |||
در سالهای بعد جمهوری اسلامی اجرای کنسرت از سوی شجریان را نیز ممنوع کرد. در سال ۱۳۹۴ حسین نوش‌آبادی اعلام کرد که محمدرضا شجریان برای برگزاری کنسرت ممنوعیت قانونی دارد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =خبرآنلاین |نشانی=http://www.khabaronline.ir/detail/409342/culture/19 |عنوان=ممنوع بودن برگزاری کنسرت شجریان به صورت رسمی اعلام شد | ناشر = |تاریخ = ۱۳۹۸|تاریخ بازبینی=۲۸ تیر ۱۳۹۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده=انتخاب |نشانی=http://www.entekhab.ir/fa/news/199142/محدودیت‌های-قانونی-برای-محمدرضا-شجریان |عنوان=محدودیت‌های قانونی برای محمدرضا شجریان |ناشر= |تاریخ= |تاریخ بازبینی=۲۸ تیر ۱۳۹۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150717050938/http://www.entekhab.ir/fa/news/199142/محدودیت‌های-قانونی-برای-محمدرضا-شجریان |archivedate=۱۷ ژوئیه ۲۰۱۵ |dead-url=yes}}</ref> | |||
محمدرضا شجریان یکبار در اردیبهشت ۱۳۹۴ در مراسم یادبود حافظ، در پاسخ به درخواست حاضران برای خواندن گفت: "من در کشوری زندگی می‌کنم که چند سال است حق خواندن برای مردم خودم را ندارم." او بارها در مصاحبه‌هایش نیز به صراحت اذعان کرد که در مقابل یک رژیم دیکتاتوری قرار گرفته که می‌خواهد او را به ندامت وا دارد و او حاضر به قبول آن نیست.<ref name=":32">[https://news.mojahedin.org/i/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D8%B4%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D8%AA%D8%B3%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%85-%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%B1%D8%AC%D9%88%DB%8C محمدرضا شجریان استاد برجسته آواز و موسیقی اصیل ایران درگذشت - تسلیت خانم مریم رجوی- سایت سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref> | |||
==بیماری محمد رضا شجریان== | |||
محمدرضا شجریان در سال ۱۳۹۴ کنسرت خود را در ارمنستان لغو کرد و در توضیح آن گفت:<blockquote>"پزشک معالجم موردی را در ام‌آر‌آی اخیرم مشاهده کرد که قاطعانه از من خواست سفرم را لغو کرده تا برای ۶ تا ٨ هفته زیر نظر ایشان به معالجه و درمان مورد دیده شده بپردازیم".</blockquote>حدود یک ماه بعد و در نوروز ۱۳۹۵ او ویدیویی منتشر کرد که در آن موهایش را کوتاه کرده بود و تلویحا از بیماری "طولانی مدت" خود خبر می‌داد. استاد آواز ایران در بخشی از این ویدیو گفته بود: "با مهمان پانزده سالهای سال‌هاست آشنا هستم و با هم دوست شده‌ایم". شجریان در آن زمان گفت که در حال معالجه است و قول داد که پس از درمان به کار هنری خود برگردد .<ref name=":43">[https://www.bbc.com/persian/53817930 محمدرضا شجریان درگذشت - بی‌بی‌سی فارسی]</ref> روند درمان محمدرضا شجریان اگرچه ظاهراً باعث متوقف شدن گسترش بیماری شد، اما با منتشر شدن گاه‌به‌گاه عکس‌هایی از او معلوم شد که حال وی چندان مساعد نیست تا این‌که همایون شجریان، پسرش، اعلام کرد وضعیت جسمانی او تحت تأثیر عوارض پرتودرمانی است و در عین حال که چندان رو به بهبود نیست، وضعیت باثباتی است. در چهار سال گذشته، محمدرضا شجریان و خانواده‌اش به دلیل رعایت حریم خانواده علاقه‌ای به انتشار اخبار دقیق درباره بیماری او و وضعیتش نداشتند و به‌گفته برخی نزدیکان آقای شجریان، دست‌کم در دو سال گذشته، چه در خانه و چه در بیمارستان، همواره در حالت «مراقبت ویژه» قرار داشت. با این حال، از اوایل بهمن سال گذشته، وضعیت ریه‌های او به وخامت گرایید که منجر به بستری شدن در بیمارستان برای عمل جراحی به‌منظور «تعبیه راه عروقی جهت دارورسانی راحت‌تر و مؤثرتر» شد. اما بیست روز پس از مرخص شدن آقای شجریان از بیمارستان، مشکلات تنفسی مجدداً او را در روز پنج‌شنبه یکم اسفند راهی بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان کرد و تا فروردین ۱۳۹۹ در بیمارستان باقی ماند. | |||
== درگذشت محمدرضا شجریان == | |||
[[پرونده:توییت خانم مریم رجوی درمورد درگذشت استاد محمدرضا شجریان.jpg|جایگزین=توییت خانم مریم رجوی درمورد درگذشت استاد محمدرضا شجریان|بندانگشتی|توییت خانم مریم رجوی درمورد درگذشت استاد محمدرضا شجریان]] | |||
مراقبت ویژه از محمدرضا شجریان در خانه ادامه یافت تا روز شنبه، ۲۵ مرداد، که با افت سطح هوشیاری، افت فشار خون و شوک عفونی بار دیگر در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان جم بستری شد و پس از حدود ۱۰ روز، سوم مهرماه، از بیمارستان به خانه‌اش منتقل شد. اما بار دیگر، یکشنبه ۱۳ مهر، به دلیل افت سطح هوشیاری در حد نزدیک به کمای مطلق به بخش مراقبت‌های ویژه در بیمارستان جم تهران منتقل شد و عاقبت بعدازظهر هفدهم مهرماه، ۱۷ روز پس از ۸۰ ساله شدن، درگذشت.<ref name=":5">[https://www.radiofarda.com/a/30450691.html محمدرضا شجریان درگذشت- رادیو فردا]</ref> | |||
ساعتی بعد از درگذشت او تعداد بسیاری از مردم تهران در برابر بیمارستان جم تهران که او در آنجا بستری بود، تجمع کردند. همایون شجریان، فرزند آقای شجریان در جمع کسانی که در برابر بیمارستان جم حاضر شده بودند اعلام کرد که پیکر او به شهر مشهد منتقل خواهد شد تا در آرامگاه فردوسی، در شهر طوس به خاک سپرده شود. وی در عین حال افزود که پیش از انتقال پیکر محمدرضا شجریان به مشهد، در بهشت زهرای تهران، آیین مذهبی "نماز میت" برگزار خواهد شد.<ref name=":42">[https://www.bbc.com/persian/53817930 محمدرضا شجریان درگذشت - بی‌بی‌سی فارسی]</ref> | |||
همایون شجریان با انتشار عکسی سیاه در صفحه‌ی اینستاگرام خود نوشت، «خاک پای مردم ایران به دیدار معشوق پرواز کرد».<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/555685/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D8%B4%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D8%AE%D8%B3%D8%B1%D9%88-%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%DB%8C%D8%AF استاد محمدرضا شجریان درگذشت | خسرو آواز ایران پر کشید - همشهری آنلاین]</ref> کیهان کلهر در اینستاگرام خود نوشت: "جان از تن آواز ایران رفت."<ref name=":42" /> | |||
مردم تهران | سازمان عفو بین‌الملل و دفتر نمایندگی سازمان ملل در تهران به درگذشت محمدرضا شجریان واکنش نشان دادند و آن‌را تسلیت گفتند. نمایندگی سازمان ملل در تهران در پیام خود نوشت:<blockquote>«از خبر درگذشت استاد بزرگ آواز ایران محمدرضا شجریان به شدت متاثر شدیم. از طرف خانواده سازمان ملل در ایران به خانواده شجریان و تمامی طرفداران ایشان در ایران و سراسر جهان تسلیت می‌گوییم. روح‌شان قرین آرامش»</blockquote>عفو بین‌الملل نیز در پیام تسلیت خود نوشت:<blockquote>«خانواده عفو بین‌الملل درگذشت اسطوره آواز، استاد محمدرضا شجریان را به مردم ایران تسلیت می‌گوید. صدای بی نظیر و تعهد ماندگار او به آزادی، عدالت و کرامت انسانی الهام‌بخش ما خواهد بود.»</blockquote> | ||
===پیام تسلیت مریم رجوی=== | |||
خانم مریم رجوی درگذشت استاد آواز ایران را به جامعه‌ی هنری و مردم ایران و بسیتگان استاد شجریان تسلیت گفت و تأکید کرد تضییقات و فشارهای حاکمیت هنرکش ولایت فقیه نتوانسته و نخواهد توانست از جایگاه و خدمات تعیین کننده شجریان به هنر و موسیقی و به خصوص آواز ایران بکاهد. تردیدی نیست که جامعه‌ی هنری ایران و علاقمندان و دلسوزان موسیقی ایرانی، آثار و آموزش ها و نو آوری‌های بدیع او را بیش از پیش بارور خواهند کرد و به گنجینه هنر و فرهنگ بی بدیل ایرانی خواهند افزود. آوای او بر دل‌های میلون‌ها ایرانی در طی چند نسل نشسته وخاموش ناشدنی است.<ref name=":3">[https://news.mojahedin.org/i/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D8%B4%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D8%AA%D8%B3%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%85-%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%B1%D8%AC%D9%88%DB%8C محمدرضا شجریان استاد برجسته آواز و موسیقی اصیل ایران درگذشت - تسلیت خانم مریم رجوی- سایت سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref> | |||
==تجمع مردم پس از درگذشت شجریان== | |||
ساعاتی پس از انتشار خبر درگذشت محمدرضا شجریان بسیاری از مردم تهران و هواداران او در مقابل بیمارستان جم تجمع کردند. مردم آواز مرغ سحر از آثار شجریان را هم‌خوانی کردند. در ادامه تجمع مردم به اعتراض به جمهوری اسلامی تبدیل شد. مردم شعار می‌دادند، «ننگ ما صدا و سیمای ما» ، «دیکتاتور بمیرد شجر هرگز نمیرد»، «مرگ بر دیکتاتور»، «مرگ بر دیکتاتور» و «مرگ بر خامنه‌ای». ماموران انتظامی و امنیتی به مردم معترض حمله کردند و به ضرب و شتم آنان پرداختند و عده‌ای را دستگیر کردند. مردم در واکنش به حمله نیروهای امنیتی شعار می‌دادند «بی‌شرف بی‌شرف»<ref name=":3" /><ref name=":4">[https://www.bbc.com/persian/53817930 محمدرضا شجریان درگذشت - بی‌بی‌سی فارسی]</ref> نیروهای انتظامی در تهران برای جلوگیری از حضور گسترده مردم راه‌های منتهی به بیمارستان جم را بستند. تصاویر حضور و تظاهرات مردم در مراسم سوگواری شجریان و اعتراض آنان به شکل گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.<ref>سیمای آزادی تلویزیون ملی ایران</ref> | |||
== منابع == | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده:آموزگاران موسیقی اهل ایران]] | [[رده:آموزگاران موسیقی اهل ایران]] | ||
[[رده:موسیقی‌دانان اهل ایران]] | [[رده:موسیقی‌دانان اهل ایران]] | ||
نسخهٔ ۹ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۰۶:۴۴
| محمدرضا شجریان | |
|---|---|
 | |
| زادروز | متولد ۱ مهر ۱۳۱۹ مشهد مشهد |
| درگذشت | ۱۷ مهر ۱۳۹۹ |
| علت مرگ | بیماری |
| نامهای دیگر | خسروی آواز ایران-سیاوش |
| پیشه | موسیقی‌دان، آهنگ‌ساز، خواننده و خوشنویس اهل ایران |
| شناخته‌شده برای | تصنیف،ملی میهنی، آوازهای سنتی،تلاوت قرآن |
| سبک | شجریان به دلیل نوع صدا و سبک مخصوص به خود و تصنیف‌های ملی میهنی که اجرا کرده، شناخته می‌شود |
| لقب | خسروی آواز ایران |
| فرزندان | همایون-افسانه-مژگان |
| خویشاوندان | پرویز مشکاتیان(داماد) |
| محمدرضا شجریان در سال ۷۸ جایزه افتخاری یونسکو را دریافت می‌کند (جایزه پیکاسو) و کتاب راز مانا نیز از وی درسال ۷۹ منتشر می‌شود. | |
محمدرضا شجریان (۱ مهر ۱۳۱۹ – ۱۷ مهر ۱۳۹۹- درگذشته ی ۱۷ مهر ۱۳۹۹) موسیقی‌دان و خوانندهٔ سبک اصیل ایرانی بود. او در میان ایرانیان به خسرو آواز ایران مشهور بود. وی همچنین خوشنویس در خطِ نستعلیق،[۱] رئیس شورای عالی خانه موسیقی ایران،[۲] بنیان‌گذار گروه شهناز[۳] و مبدع چند ساز موسیقی[۴] بود. او در قرائت قرآن نیز فعالیت داشت و دعای ربنا، معروف‌ترین تلاوت قرآنیِ او بود؛ این اثر را سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری به عنوان اثر ملی ثبت کرده‌است.[۵][۶] سایت انجمن آسیا محمدرضا شجریان را پرآوازه‌ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی،[۷] روزنامهٔ ونکوورسان او را یکی از مهم‌ترین هنرمندان موسیقی جهان[۸] و همچنین رادیوی عمومی ملی (NPR) در سال ۲۰۱۰ وی را یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرد[۹] و نیز وی نامزد دو جایزه گرمی بود.[۱۰] شجریان در میان دوستداران خود با عنوان «خسروی آواز ایران» شناخته می‌شود.[۱۱][۱۲]
از فرزندان محمدرضا شجریان، همایون و مژگان در زمینهٔ موسیقی فعالیت دارند. خوانندگان سرشناسی چون ایرج بسطامی، مظفر شفیعی، حسام‌الدین سراج، حمیدرضا نوربخش، علی جهاندار و پسرش همایون از شاگردان شجریان هستند.
زندگینامه
استاد شجریان در ۵ بهمن۱۳۲۶ راهی مدرسه شد و یک سال بعد به آموزش تلاوت قرآن نزد پدرش پرداخت در ۹سالگی تلاوت قرآن را آغاز کرد و سال بعد این کار را در میتینگ‌ها و اجتماعات سیاسی ان سال‌ها ادامه داد. در سال ۱۳۳۱ برای نخستین بار صدایش از رادیو خراسان پخش شد. سال ۱۳۳۲ عنوان شاگرد ممتاز را در بین دانش آموزان مشهد از آن خود کرد و سپس در دبیرستان شاهرضا تحصیلات خود را دنبال کرد. سال ۱۳۳۴ عضو تیم فوتبال دانش آموزی استان بود. سال ۱۳۳۶ به دانش‌سرای مقدماتی در مشهد برای نخستین بار با یک معلم موسیقی به نام جوان آشنا شد. در سال ۱۳۳۸ به اجرای آوازهایی بدون ساز و نیز قرائت قرآن برای رادیو خراسان پرداخت.
محمدرضا شجریان (متولد اول مهر ۱۳۱۹ مشهد) موسیقی‌دان، آهنگ‌ساز، خواننده و خوشنویس اهل ایران است. شجریان یکی از شناخته‌ترین هنرمندان موسیقی سنتی ایرانی و آلبومهای بسیاری را در این زمینه منتشر کرده‌است. استاد شجریان به دلیل نوع صدا و سبک مخصوص به خود، تصنیف‌های ملی میهنی که اجرا کرده، شناخته می‌شود. سایت انجمن آسیا شجریان را پرآوازه‌ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی، روزنامهٔ ونکوور سان او را یکی از مهم‌ترین هنرمندان موسیقی جهان و همچنین رادیوی عمومی ملی (NPR) در سال ۲۰۱۰ استاد شجریان را یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرده است. وی رئیس کنونی شورای عالی خانه موسیقی ایران، بنیان‌گذار گروه شهناز و مبدع چند ساز موسیقی می‌باشد. استاد شجریان در قرائت قرآن نیز فعالیت داشته و دعای ربنا معروف‌ترین تلاوت‌های قرآنیِ اوست. خوانندگان سرشناسی چون ایرج بسطامی، شهرام ناظری، حسام‌الدین سراج، حمیدرضا نوربخش و پسرش همایون از شاگردان استاد محمدرضا شجریان هستند. (دو فرزند محمدرضا شجریان، همایون و مژگان در زمینهٔ موسیقی فعالیت دارند)[۱۳]
فعالیت‌های هنری
کار در رادیو با نام مستعار «سیاوش بیدکانی» تا سال پنجاه خورشیدی و پس از آن در رادیو و تلویزیون با نام خودش از جمله تلاش‌های شجریان در مسیر زندگی هنری‌اش به شمار می‌رود. وی در سال چهل وهفت از آموزش و پرورش به وزارت منابع طبیعی منتقل شد و همزمان به کلاس خوشنویسی استاد حسن میرخانی رفت. در سال چهل‌ونو همکاری خود با برنامه‌های تلویزیون ملی ایران را آغاز کرد و همزمان به دریافت عنوان خوشنویس ممتاز نایل آمد. در سال پنجاه بهمکاری با برنامه گلهای تازه رادیو پرداخت. ردیف‌های آوازی از دیگر توفیقات شجریان در سال پنجاه و یک، نیز در سال پنجاه‌ودو به اتفاق گروهی از هنر مندان چون محمدرضا لطفی، ناصر فرهنگفر، حسین علیزاده، جلال ذوالفنون، داود گنجه‌ای و مقدسی و حدادی و دیگر هنرمندان مرکز حفظ و اشاعه موسیقی را به سرپرستی استاد داریوش صفوت بنا کردند. در سال پنجاه و شش شرکت دل آواز را تأسیس و در سال پنجاه و هفت در مسابقه‌های تلاوت قرآن سراسر کشور به مقام نخست را از آنخود کرد. [۱۳]
سبک
شجریان به دلیل نوع صدا و سبک مخصوص به خود و تصنیف‌های ملی میهنی که اجرا کرده، شناخته می‌شود. سایت انجمن آسیا استاد محمدرضا شجریان را پرآوازه‌ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی، روزنامهٔ ونکوور سان او را یکی از مهم‌ترین هنرمندان موسیقی جهان و همچنین رادیوی عمومی ملی (NPR) در سال ۲۰۱۰ استاد شجریان را یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرده‌است. شجریان، رئیس کنونی شورای عالی خانه موسیقی ایران، بنیان‌گذار گروه شهناز و مبدع چند ساز موسیقی می‌باشد. [۱۳]
خوشنویسی
محمدرضا شجریان علاوه بر آوازخوانی، در کار خوشنویسی سرآمداند و از سال چهل و چهار به فراگیری خط نستعلیق نزد ابراهیم بوذری و حسین میرخانی پرداخته در حال حاضر دارای درجه ممتاز در خط نستعلیق می‌باشد و در سال هشتادونو آثار خطاطی خود را در نمایشگاهی در تالار وحدت به همراه منتخبی از خوش‌نویسان معاصر به نمایش گذاشت.
تلاوت قرآن
محمدرضا شجریان اولین بار نزد پدرش (حاج مهدی شجریان) که خود از قاریان مشهد بود، قرائت قرآن را فرا گرفت. او برای اولین بار در دوازده سالگی به تلاوت قرآن در رادیو مشهد پرداخت. تا قبل از سال چهل و شیش که به تهران مهاجرت کرد، به صورت افتخاری در رادیو مشهد قرآن می‌خواند. پدرش با آواز خوانی وی موافق نبود وی به همین دلیل تا چهار سال در رادیو تهران با نام «سیاوش بیدگانی» آواز خواند. در مسابقات جهانی تلاوت قرآن در سال پنجاه و هفت (تابستان ۱۹۷۹) در مالزی، هنگامی که قاری ایرانی قادر به شرکت در مسابقه نبوده، محمدرضا شجریان بدون هماهنگی و آمادگی قبلی، به عنوان نماینده ایران در مسابقه شرکت کرد و رتبه دوم جهان را به دست آورد. دعای ربنا معروف‌ترین تلاوت‌های قرآنیِ اوست.
مبدع
محمدرضا شجریان مبدع چند ساز جدید در موسیقی ایرانی است. وی در اردیبهشت هزارو سیصدو نود درنمایشگاهی در تهران این سازها را رسماً به نمایش عموم در آورد. برخی این سازها عبارتند از: صراحی، شهر آشوب، ساغر، کرشمه، سبو و… این سازها در کنسرت‌های محمدرضا شجریان به همراه گروه شهناز یا برادران پورناظری استفاده شدند. مرغ خوش خوان، کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز در دبی و رنگ‌های تعالی از جمله آثاری هستند که در آن‌ها بخشی از سازهای ابداعی استفاده شده‌اند.
جوایز
محمدرضا شجریان در سال ۷۸ جایزه افتخاری یونسکو را دریافت می‌کند (جایزه پیکاسو) و کتاب راز مانا نیز از وی درسال ۷۹ منتشر می‌شود.
او سه بار کاندید گرمی باارزشترین جایزه جهانی موسیقی شد.
کنسرتها
محمدرضا شجریان در سال هزاروسیصدو هفتادوچهار کنسرت‌هایی در شهرهای اصفهان، شیراز، ساری، کرمان و سنندج را برگزار می‌کند و در همان سال آلبوم چشمه نوش (با محمد رضا لطفی) گنبد مینا، جان عشاق، مدتی پس از آن در خیال را با همکاری مجید درخشانی منتشر کرد. در سال هفتادو هفت آلبوم شب؛ سکوت، کویر را با آهنگ سازی کیهان کلهر منتشر کرد. در ادامه به اتقاق کیهان کلهر و حسین علیزاده و همایون شجریان کنسرت‌هایی را در اروپا و آمریکا اجرا کردند که حاصل ان آلبومهای نوا، داد و بیداد، زمستان است. شجریان به اتقاق علیزاده و کلهر و فرزندش در زمستان سال هزارو سیصدو هشتادوسه به مناسبت زلزله بم کنسرتی را درتهران برپا کرد و همزمان اعلام کرد که قصد دارند مجتمعی را به نام باغ هنر بم بسازند که لوح فرا فشرده ی (دی وی دی) همنوا بابم حاصل چنین اندیشه‌ای است. شجریان پس از آن در سال هشتادوچهار نیز کنسرتی دیگر با علیزاده و کلهر و همایون درتالار کشور برگزار کردند. وی هم اینک با گروه آوا کنسرت‌هایی را در داخل و خارج از ایران اجرا می‌کند.
آلبومهای موسیقی
در سال پنجاه و هشت آلبومهای مختلفی را با گروه پایور و نیز آلبومهای دیگری را با گروه شیدا و عارف کار کرد. در همین سال‌ها وی به اتفاق گروه عارف کنسرت‌هایی را در خارج از ایران اجرا نمود. از سال شست و هشت با گروه پیرنیاکان و عندلیبی به اجرای کنسرت در آمریکا و اروپا پرداخت. این گروه در سال بعد و به دلیل زلزله رودبار کنسرت‌هایی را در جمع‌آوری کمک مردم دنیا در اروپا و آمریکا اجرا کرد. در سال هفتادو یک اجرای کنسرت‌های مرحله دوم در آمریکا با داریوش پیر نیاکان، جمشید عندلیبی و همایون شجریان (اگوست تا نوامبر) پرداخت. انتشار آلبوم یاد ایام، آسمان عشق و نیز دلشدگان حاصل این سال‌ها است.
محمدرضا شجریان بهمراه دخترش مژگان آلبوم صوتی مرغ خوش‌خوان و دو آلبوم تصویری کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز در دبی و کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز در تهران که مربوط به همکاری او با گروه شهناز بود را در اوایل دههٔ نود منتشر کرد. پس از آن، به صورت موقت با برادران پورناظری (تهمورس پورناظری و سهراب پورناظری) همکاری کرد که حاصل آن آلبوم رنگ‌های تعالی می‌باشد. البته این اثر به صورت رسمی منتشر نشده، بلکه بر روی اینترنت پخش شده‌است. محمدرضا شجریان، بعد از آن، همکاری با برادران پورناظری را قطع کرد و در سال نودوسه یک بار دیگر به‌همراه گروه شهناز و با حضور سعید فرج‌پوری یک تور کنسرت جهانی با عنوان سرگشتگان عشق برگزار کرد. در سال نودوچهار حسین نوش‌آبادی اعلام کرد که محمدرضا شجریان برای برگزاری کنسرت، ممنوعیت قانونی دارد. شجریان در هفتم شهریور نودو چهار به علت عوارض ناشی از سرماخوردگی، در بیمارستان کسری بستری شد.
همراهی با اعتراضات ۱۳۸۸
درجریان اعتراضات به نتایج دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران در سال ۱۳۸۸ محمدرضا شجریان نیز در این اعتراضات با مردم ایران همنوا شد. در ویدئویی که منتشر شده او درحال رانندگی با خودرو شعار مرگ بر دیکتاتور سر می‌دهد.
پس از دهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری ایران، محمدرضا شجریان در نامهای به عزت‌الله ضرغامی از وی خواست تا از پخش آثار او در صدا و سیما خودداری کند. وی گفت: «سرودهایی که خوانده به‌ویژه سرود ایران، ای سرای امید متعلق به سالهای ۱۳۵۷ و ۱۳۵۸ بوده و هیچ ارتباطی با شرایط کنونی ندارد». وی اعلام کرد سازمان صدا و سیما هیچ نقشی در تهیه این آثار نداشته و به حکم قانون و شرع از این سازمان خواسته صدا و آثار او را در هیچ‌یک از واحدهای رادیو و تلویزیون پخش نکند.[۱۴]البته همزمان در آن نامه، شجریان دعای «ربنا» و «مناجات افشاری» خود را به ملت ایران تقدیم و تأکید کرد حساب این دو اثر از بقیه آثارش جداست. اما پس از شکایت رسمی وی از صدا و سیما عده‌ای از مدیران صدا و سیما اعلام کردند دیگر حتی دعای ربنای ایشان را هم پخش نمی‌کنیم. محمدحسین صوفی، معاون صدای سازمان نیز اعلام کرد: «از این پس حتی در ماه رمضان صدای محمدرضا شجریان از شبکه‌های رادیویی پخش نمی‌شود». محمدرضا شجریان در گفتگو با بی‌بی‌سی گفت: «در شرایطی که مردم در بهت و حیرت هستند و به گفته آقای احمدی‌نژاد، خس و خاشاک به حرکت درآمده‌اند، صدای من در صدا و سیما جایی ندارد. صدای من صدای خس و خاشاک است و همیشه هم برای خس و خاشاک خواهد بود». در همین دوران شجریان تک‌آهنگ «زبان آتش» را در حمایت از معترضان و در پی اعتراضات سال ۱۳۸۸ با آهنگ‌سازی خودش و تنظیم مجید درخشانی و شعر فریدون مشیری منتشر کرد.[۱۵][۱۶]پس از این اتفاقات، پخش دعای ربنا نیز در صدا و سیما ممنوع شد.[۱۷]
در سالهای بعد جمهوری اسلامی اجرای کنسرت از سوی شجریان را نیز ممنوع کرد. در سال ۱۳۹۴ حسین نوش‌آبادی اعلام کرد که محمدرضا شجریان برای برگزاری کنسرت ممنوعیت قانونی دارد.[۱۸][۱۹]
محمدرضا شجریان یکبار در اردیبهشت ۱۳۹۴ در مراسم یادبود حافظ، در پاسخ به درخواست حاضران برای خواندن گفت: "من در کشوری زندگی می‌کنم که چند سال است حق خواندن برای مردم خودم را ندارم." او بارها در مصاحبه‌هایش نیز به صراحت اذعان کرد که در مقابل یک رژیم دیکتاتوری قرار گرفته که می‌خواهد او را به ندامت وا دارد و او حاضر به قبول آن نیست.[۲۰]
بیماری محمد رضا شجریان
محمدرضا شجریان در سال ۱۳۹۴ کنسرت خود را در ارمنستان لغو کرد و در توضیح آن گفت:
"پزشک معالجم موردی را در ام‌آر‌آی اخیرم مشاهده کرد که قاطعانه از من خواست سفرم را لغو کرده تا برای ۶ تا ٨ هفته زیر نظر ایشان به معالجه و درمان مورد دیده شده بپردازیم".
حدود یک ماه بعد و در نوروز ۱۳۹۵ او ویدیویی منتشر کرد که در آن موهایش را کوتاه کرده بود و تلویحا از بیماری "طولانی مدت" خود خبر می‌داد. استاد آواز ایران در بخشی از این ویدیو گفته بود: "با مهمان پانزده سالهای سال‌هاست آشنا هستم و با هم دوست شده‌ایم". شجریان در آن زمان گفت که در حال معالجه است و قول داد که پس از درمان به کار هنری خود برگردد .[۲۱] روند درمان محمدرضا شجریان اگرچه ظاهراً باعث متوقف شدن گسترش بیماری شد، اما با منتشر شدن گاه‌به‌گاه عکس‌هایی از او معلوم شد که حال وی چندان مساعد نیست تا این‌که همایون شجریان، پسرش، اعلام کرد وضعیت جسمانی او تحت تأثیر عوارض پرتودرمانی است و در عین حال که چندان رو به بهبود نیست، وضعیت باثباتی است. در چهار سال گذشته، محمدرضا شجریان و خانواده‌اش به دلیل رعایت حریم خانواده علاقه‌ای به انتشار اخبار دقیق درباره بیماری او و وضعیتش نداشتند و به‌گفته برخی نزدیکان آقای شجریان، دست‌کم در دو سال گذشته، چه در خانه و چه در بیمارستان، همواره در حالت «مراقبت ویژه» قرار داشت. با این حال، از اوایل بهمن سال گذشته، وضعیت ریه‌های او به وخامت گرایید که منجر به بستری شدن در بیمارستان برای عمل جراحی به‌منظور «تعبیه راه عروقی جهت دارورسانی راحت‌تر و مؤثرتر» شد. اما بیست روز پس از مرخص شدن آقای شجریان از بیمارستان، مشکلات تنفسی مجدداً او را در روز پنج‌شنبه یکم اسفند راهی بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان کرد و تا فروردین ۱۳۹۹ در بیمارستان باقی ماند.
درگذشت محمدرضا شجریان
مراقبت ویژه از محمدرضا شجریان در خانه ادامه یافت تا روز شنبه، ۲۵ مرداد، که با افت سطح هوشیاری، افت فشار خون و شوک عفونی بار دیگر در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان جم بستری شد و پس از حدود ۱۰ روز، سوم مهرماه، از بیمارستان به خانه‌اش منتقل شد. اما بار دیگر، یکشنبه ۱۳ مهر، به دلیل افت سطح هوشیاری در حد نزدیک به کمای مطلق به بخش مراقبت‌های ویژه در بیمارستان جم تهران منتقل شد و عاقبت بعدازظهر هفدهم مهرماه، ۱۷ روز پس از ۸۰ ساله شدن، درگذشت.[۲۲]
ساعتی بعد از درگذشت او تعداد بسیاری از مردم تهران در برابر بیمارستان جم تهران که او در آنجا بستری بود، تجمع کردند. همایون شجریان، فرزند آقای شجریان در جمع کسانی که در برابر بیمارستان جم حاضر شده بودند اعلام کرد که پیکر او به شهر مشهد منتقل خواهد شد تا در آرامگاه فردوسی، در شهر طوس به خاک سپرده شود. وی در عین حال افزود که پیش از انتقال پیکر محمدرضا شجریان به مشهد، در بهشت زهرای تهران، آیین مذهبی "نماز میت" برگزار خواهد شد.[۲۳]
همایون شجریان با انتشار عکسی سیاه در صفحه‌ی اینستاگرام خود نوشت، «خاک پای مردم ایران به دیدار معشوق پرواز کرد».[۲۴] کیهان کلهر در اینستاگرام خود نوشت: "جان از تن آواز ایران رفت."[۲۳]
سازمان عفو بین‌الملل و دفتر نمایندگی سازمان ملل در تهران به درگذشت محمدرضا شجریان واکنش نشان دادند و آن‌را تسلیت گفتند. نمایندگی سازمان ملل در تهران در پیام خود نوشت:
«از خبر درگذشت استاد بزرگ آواز ایران محمدرضا شجریان به شدت متاثر شدیم. از طرف خانواده سازمان ملل در ایران به خانواده شجریان و تمامی طرفداران ایشان در ایران و سراسر جهان تسلیت می‌گوییم. روح‌شان قرین آرامش»
عفو بین‌الملل نیز در پیام تسلیت خود نوشت:
«خانواده عفو بین‌الملل درگذشت اسطوره آواز، استاد محمدرضا شجریان را به مردم ایران تسلیت می‌گوید. صدای بی نظیر و تعهد ماندگار او به آزادی، عدالت و کرامت انسانی الهام‌بخش ما خواهد بود.»
پیام تسلیت مریم رجوی
خانم مریم رجوی درگذشت استاد آواز ایران را به جامعه‌ی هنری و مردم ایران و بسیتگان استاد شجریان تسلیت گفت و تأکید کرد تضییقات و فشارهای حاکمیت هنرکش ولایت فقیه نتوانسته و نخواهد توانست از جایگاه و خدمات تعیین کننده شجریان به هنر و موسیقی و به خصوص آواز ایران بکاهد. تردیدی نیست که جامعه‌ی هنری ایران و علاقمندان و دلسوزان موسیقی ایرانی، آثار و آموزش ها و نو آوری‌های بدیع او را بیش از پیش بارور خواهند کرد و به گنجینه هنر و فرهنگ بی بدیل ایرانی خواهند افزود. آوای او بر دل‌های میلون‌ها ایرانی در طی چند نسل نشسته وخاموش ناشدنی است.[۲۵]
تجمع مردم پس از درگذشت شجریان
ساعاتی پس از انتشار خبر درگذشت محمدرضا شجریان بسیاری از مردم تهران و هواداران او در مقابل بیمارستان جم تجمع کردند. مردم آواز مرغ سحر از آثار شجریان را هم‌خوانی کردند. در ادامه تجمع مردم به اعتراض به جمهوری اسلامی تبدیل شد. مردم شعار می‌دادند، «ننگ ما صدا و سیمای ما» ، «دیکتاتور بمیرد شجر هرگز نمیرد»، «مرگ بر دیکتاتور»، «مرگ بر دیکتاتور» و «مرگ بر خامنه‌ای». ماموران انتظامی و امنیتی به مردم معترض حمله کردند و به ضرب و شتم آنان پرداختند و عده‌ای را دستگیر کردند. مردم در واکنش به حمله نیروهای امنیتی شعار می‌دادند «بی‌شرف بی‌شرف»[۲۵][۲۶] نیروهای انتظامی در تهران برای جلوگیری از حضور گسترده مردم راه‌های منتهی به بیمارستان جم را بستند. تصاویر حضور و تظاهرات مردم در مراسم سوگواری شجریان و اعتراض آنان به شکل گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.[۲۷]
منابع
- ↑ «زندگینامه: محمدرضا شجریان». همشهری آنلاین کد مطلب: 32118. بازبینی‌شده در ۲۵ شهریور ۱۳۹۳.
- ↑ «دربارهٔ خانه موسیقی». وبگاه رسمی خانهٔ موسیقی ایران. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۱. بازبینی‌شده در ۲۹ مهر ۱۳۹۰.
- ↑ «آشنایی با گروه شهناز». همشهری آنلاین. بازبینی‌شده در ۳ مهر ۱۳۹۳.
- ↑ «دومین نمایشگاه سازهای ابداعی استاد محمدرضا شجریان برگزار می‌شود». موسیقی ما. بازبینی‌شده در ۶ مهر ۱۳۹۳.
- ↑ «ا<ربنای شجریان> ثبت <میراث ملی> شد». روزنامه ایران.
- ↑ «واکنش معاون اسبق وزیر ارشاد به ثبت ملی ربنای شجریان: «... تا ابد افسانه تو پایدار»» (فارسی). ایران آنلاین، ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۶. بازبینی‌شده در ۷ خرداد ۱۳۹۶.[پیوند مرده]
- ↑ «صفحهٔ مربوط به محمدرضا شجریان در وبگاه جامعهٔ آسیا». وبگاه جامعهٔ آسیا. بازبینی‌شده در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۴.
- ↑ «The Movie List». The Vancouver Sun. بازبینی‌شده در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۴.
- ↑ «Mohammad Reza Shajarian: Protest Through Poetry». NPR. بازبینی‌شده در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۴.
- ↑ همشهری آنلاین. «زندگینامه: محمدرضا شجریان (۱۳۱۹)». ۱۳۹۸. بازبینی‌شده در ۲۸ تیر ۱۳۹۸.
- ↑ «خسرو آواز ایران است او». عصر ایران، ۱ مهر ۱۳۹۷. بازبینی‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۲۰.
- ↑ «دربارهٔ خسرو آواز و اعتبار موسیقی ایرانی». ایرنا، ۱ مهر ۱۳۹۸. بازبینی‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۲۰.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام:0وارد نشده‌است - ↑ «شجریان بار دیگر رادیو و تلویزیون را از پخش آثارش منع کرد». بی‌بی‌سی فارسی، ۲۶ خرداد ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰ فوریه ۲۰۱۳.
- ↑ «تصنیف جدیدی از محمدرضا شجریان منتشر شد؛ «زبان آتش»». موسیقی ما، ۱۳ شهریور ۱۳۸۸. بازبینی‌شده در ۶ مهر ۱۳۹۳.
- ↑ مجید درخشانی کار تنظیم اثر را برعهده داشته‌است، زبان آتش برای حمایت از مردم در پی حوادث پس از انتخابات ۱۳۸۸خوانده شده‌است، مجموعه‌ای که با نام در سوگ بنان شناخته می‌شود مربوط به مراسم بنان نیست. «مصاحبه محمدرضا شجریان با صدای آمریکا». بازبینی‌شده در ۱۵ شهریور ۱۳۸۸.
- ↑ «هنوز دستوری برای پخش «ربنا» ابلاغ نشده». خبرگزاری تابناک - کد خبر: ۴۰۸۷۶۲، ۲۷ خرداد ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۶ مهر ۱۳۹۳.
- ↑ خبرآنلاین. «ممنوع بودن برگزاری کنسرت شجریان به صورت رسمی اعلام شد». ۱۳۹۸. بازبینی‌شده در ۲۸ تیر ۱۳۹۸.
- ↑ انتخاب. «محدودیت‌های قانونی برای محمدرضا شجریان». بازبینی‌شده در ۲۸ تیر ۱۳۹۸.
- ↑ محمدرضا شجریان استاد برجسته آواز و موسیقی اصیل ایران درگذشت - تسلیت خانم مریم رجوی- سایت سازمان مجاهدین خلق ایران
- ↑ محمدرضا شجریان درگذشت - بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ محمدرضا شجریان درگذشت- رادیو فردا
- ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ محمدرضا شجریان درگذشت - بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ استاد محمدرضا شجریان درگذشت | خسرو آواز ایران پر کشید - همشهری آنلاین
- ↑ ۲۵٫۰ ۲۵٫۱ محمدرضا شجریان استاد برجسته آواز و موسیقی اصیل ایران درگذشت - تسلیت خانم مریم رجوی- سایت سازمان مجاهدین خلق ایران
- ↑ محمدرضا شجریان درگذشت - بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ سیمای آزادی تلویزیون ملی ایران