مکانیزم ماشه: تفاوت میان نسخه‌ها

=== مکانیزم ماشه در برجام ===

در بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام  آمده است در صورتی که هر یک از طرف‌های باقی‌مانده در برجام (حتی یک کشور) باور داشته باشند که ایران با اقدامات خود توافق را نقض کرده می‌توانند روندی را آغاز کنند که به ارجاع مجدد پرونده به شورای امنیت و بازگشت خودکار تحریم‌ها منتهی می‌شود.<ref name=":0" /> این ۲ بند از آن‌جا که رجوع به آن‌ها می‌تواند به بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران بینجامد، به مکانیسم ماشه معروف شده‌‌اند. کشوری که خواهان فعال شدن مکانیزم ماشه است باید شکایتی را به کمسیون مشترک ارائه کند. چنان‌چه اختلافات ظرف مدت ۱۵ روز در این کمیسیون حل و فصل نشود، موضوع در سطح هیئت وزیران خارجه‌ی ۴+۱ طرح و رسیدگی خواهد شد و در صورت عدم حل و فصل اختلاف در سطح وزرای خارجه‌ی ۴+۱ در یک مهلت ۱۵ روزه، کمیسیون مشترک در کم‌تر از ۵ روز نظریه‌ی هیأت مشورتی را با هدف فیصله‌ی موضوع بررسی خواهد کرد.  اگر در این بازه زمانی ۳۵ روزه مسأله حل نشد شاکی می‌تواند شورای امنیت را از آن مطلع سازد. پس از آن شورای امنیت طی ۳۰ روز باید قطعنامه‌ای را صادر نماید که شکایت را تأیید یا رد کند. در غیر این صورت تحریم‌ها به طور خودکار باز می‌گردد.<ref name=":1">[https://www.irna.ir/news/83634719/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7-%D9%88-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%AD%D9%84-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9 اروپا و فعال‌سازی مکانیسم حل اختلاف در برجام] - خبرگزاری ایرنا</ref>

نکته‌ی مهم ساز و کار مکانیسم ماشه این است که در  این مرحله هیچ کشوری حق وتو ندارد و شورای امنیت با استناد به بند ۴۲ فصل هفتم منشور ملل متحد تا اقدام نظامی علیه رژیم ایران می‌تواند پیشروی کند.<ref name=":0">[https://fa.iranfreedom.org/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%A7%D8%B4%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA/ مکانیسم ماشه چیست و چگونه عمل می‌کند]</ref>

=== مکانیزم ماشه در قطعنامه ۲۲۳۱ ===

در تاریخ ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ تیم مذاکره کننده ایران یک توافق هسته‌ای را با گروه ۵+۱ امضا کرد. پس از این توافقنامه بود که در تاریخ ۲۹ تیر قطعنامه ۲۲۳۱ به اتفاق آراء صادر شد و ایران از تمامی محکومیت‌ها و تحریم‌هایی که هنوز اعمال نشده بودند خلاصی یافت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.neconews.com/vdcfvedt.w6dxcagiiw.html| عنوان = تصویب قطعنامه شورای امنیت برای لغو تحریم‌های ایران به اتفاق آرا - قطعنامه 2231 این بار به نفع ایران | نویسنده = | تاریخ = ۲۹ تیر ۱۳۹۴| ناشر = نکونیوز}}</ref><ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bbc.com/persian/iran/2015/07/150720_l10_unsc_iran_nuclear_deal_resolution?ocid=socialflow_facebook| عنوان = قطعنامه مربوط به توافق اتمی ایران در شورای امنیت تصویب شد | نویسنده = | تاریخ = ۲۹ تیر ۱۳۹۴| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی}}</ref> آمریکا یکی از امضا کنندگان این توافق‌نامه است. در این توافق‌نامه نیز مکانیزم ماشه وجود دارد. در حال حاضر از آن‌جا که آمریکا از برجام خارج شده است قصد دارد از طریق همین قطعنامه مکانیزم ماشه را فعال نماید. در این قطعنامه آمده است که درصورت هر گونه تخلف و در صورتی که این تخلف تأیید شود، موضوع لغو تحریم‌ها و مفاد قطعنامه زیر سوال خواهد رفته و باید مجددا بررسی شود. با توجه به این آژانس بین‌المللی اتمی صراحتا نقض تعهدات ایران را اعلام کرده است آمریکا قصد دارد از حق خود در این قطعنامه استفاده کرده و بر این اساس شکایتی را به شورای امنیت ارائه نماید. <ref>[https://www.radiofarda.com/a/commentary-on-us-to-active-trigger-mechanism-against-jcpoa/30696759.html آیا آمریکا می‌تواند مکانیزم ماشه را فعال کند؟]</ref>

== اقدام اروپا برای فعال‌سازی مکانیزم ماشه ==

متعاقبا عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه‌ی رژیم ایران، ارجاع پرونده‌ی هسته‌ای این رژیم به شورای امنیت سازمان ملل متحد را غیرقانونی خواند.

در پی گام چهارم کاهش تعهدات برجامی، ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه، روز ۶ آذر ۱۳۹۸ به رژیم ایران هشدار داد که پاریس به طور جدی در حال بررسی استفاده از مکانیسم ماشه در برجام است.

جلسه‌ی کمیسیون مشترک ناظر بر برجام ۱۵ آذر ۱۳۹۸، در حالی که رژیم ایران تا این تاریخ، چهار گام در راستای کاهش تعهدات برجامی خود برداشته بود،‌ در وین برگزار شد.

=== گام پنجم کاهش تعهدات ===

رژیم ایران شام‌گاه یک‌شنبه ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ و در پی کشته شدن [[قاسم سلیمانی]] فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران|نیروی قدس سپاه]] توسط پهباد آمریکایی در نزدیکی فرودگاه بغداد، گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای برجام را به طور رسمی برداشت و تعهدات باقی‌مانده‌اش در چارچوب برجام از جمله درباره‌ی محدودیت تعداد سانتریفیوژها را کنار گذاشت.