میرزا کوچک خان جنگلی
میرزا کوچک خان جنگلی: از مبارزان انقلاب مشروطه و رهبر جنبش جنگل زاده‌ی 1257 شمسی. محلۀ استادسرای شهر رشت -درگذشته‌ی 11آذر1300 شمسی. در کوههای تالش خلخال
آرامگاه: سلیمان داراب، رشت
میرزا یونس، فرزند میرزا بزرگ، در سال 1257شمشی در محله استادسرای رشت زاده شد. در آغاز جوانی در مدرسه علمیه حاج حسن و مدرسه جامع شهر رشت به تحصیل علوم دینی پرداخت و تحصیلاتش را در مدارس دینی قزوین و تهران ادامه داد. میرزا با این که با پایه تحصیلی در مدارس دینی می توانست به لباس روحانیت درآید اما در سر وی شوری دیگر بود و او را به راه مبارزه یا استبداد داخلی و استعمار خارجی سوق داد.
میرزا کوچک به هنگام امضای فرمان مشروطیت توسط مظفّرالدین شاه قاجار در 13مرداد1285، 28 ساله بود. وی در قیام مشروطه خواهان رشت علیه محمدعلی شاه قاجار که به فتح تهران در 25تیرماه 1288شمسی منجرشد، فرماندهی یک دسته از مشروطه خواهان را به عهده داشت.
میرزا پس از فتح تهران به گیلان برگشت و با شماری از مبارزانی که مخالف دخالتهای روسیه تزاری در شمال ایران بودند، گروهی را تشکیل داد. در بین یاران میرزا افراد تحصیل کرده یی مانند دکتر حشمت و میرزا حسین کسمایی، بازرگانان معروفی مانند حاج احمد کسمایی بودند و افرادی هم از اقشار پایین تر جامعه مانند حسن آلیانی و شیخ علی شیشه بر.
در جریان ورود محمدعلی شاه از روسیه به ترکمن صحرا برای بازپس گیری تاج و تخت شاهی، کوچک خان همراه با شماری از مدافعان مشروطه برای مقابله با محمدعلی شاه و طرفدارانش، به ترکمن صحرا شتافتند. در نبردی که رخ داد، تیری به شانه میرزا اصابت کرد و به اسارت قوای روسی حامی محمدعلی شاه افتاد. آنها او را به روسیه بردند. میرزا پس از معالجه خود را مخفیانه به رشت رسانید.
کوچک خان و همفکرانش در جنگ جهانی اول که از روز 5مرداد1293 (28ژوییه 1914م) آغازشد و ایران میدان تاخت و تاز نیروهای بیگانۀ انگلیسی و روسی و عثمانی گردید، در روز 20مرداد1294 (12 اوت 1915) در جنگلهای تولم، در 20کیلومتری شمال غربی رشت، مستقرشدند و به تدارک نبرد پرداختند و مبارزه یی را علیه اشغالگران و نیروهای دولتی سرسپرده انگلیس و روس به پیش بردند که تا شهادت میرزا در 11آذر1300، در ارتفاعات پربرف تالش خلخال به درازا کشید.