میرزا کوچک خان جنگلی
میرزا کوچک خان جنگلی: از مبارزان انقلاب مشروطه و رهبر جنبش جنگل زاده‌ی ۱۲۵۷ شمسی. محلۀ استادسرای شهر رشت -درگذشته‌ی ۱۱آذر۱۳۰۰ شمسی. در کوههای تالش خلخال
آرامگاه: سلیمان داراب، رشت
میرزا یونس، فرزند میرزا بزرگ، در سال ۱۲۵۷شمشی در محله استادسرای رشت زاده شد. در آغاز جوانی در مدرسه علمیه حاج حسن و مدرسه جامع شهر رشت به تحصیل علوم دینی پرداخت و تحصیلاتش را در مدارس دینی قزوین و تهران ادامه داد. میرزا با این که با پایه تحصیلی در مدارس دینی می توانست به لباس روحانیت درآید اما در سر وی شوری دیگر بود و او را به راه مبارزه یا استبداد داخلی و استعمار خارجی سوق داد.
میرزا کوچک به هنگام امضای فرمان مشروطیت توسط مظفّرالدین شاه قاجار در ۱۳مرداد۱۲۸۵، ۲۸ ساله بود. وی در قیام مشروطه خواهان رشت علیه محمدعلی شاه قاجار که به فتح تهران در ۲۵تیرماه ۱۲۸۸شمسی منجرشد، فرماندهی یک دسته از مشروطه خواهان را به عهده داشت.
میرزا پس از فتح تهران به گیلان برگشت و با شماری از مبارزانی که مخالف دخالتهای روسیه تزاری در شمال ایران بودند، گروهی را تشکیل داد. در بین یاران میرزا افراد تحصیل کرده یی مانند دکتر حشمت و میرزا حسین کسمایی، بازرگانان معروفی مانند حاج احمد کسمایی بودند و افرادی هم از اقشار پایین تر جامعه مانند حسن آلیانی و شیخ علی شیشه بر.
در جریان ورود محمدعلی شاه از روسیه به ترکمن صحرا برای بازپس گیری تاج و تخت شاهی، کوچک خان همراه با شماری از مدافعان مشروطه برای مقابله با محمدعلی شاه و طرفدارانش، به ترکمن صحرا شتافتند. در نبردی که رخ داد، تیری به شانه میرزا اصابت کرد و به اسارت قوای روسی حامی محمدعلی شاه افتاد. آنها او را به روسیه بردند. میرزا پس از معالجه خود را مخفیانه به رشت رسانید.
کوچک خان و همفکرانش در جنگ جهانی اول که از روز ۵مرداد۱۲۹۳ (۲۸ژوییه ۱۹۱۴م) آغازشد و ایران میدان تاخت و تاز نیروهای بیگانۀ انگلیسی و روسی و عثمانی گردید، در روز ۲۰مرداد۱۲۹۴ (۱۲ اوت ۱۹۱۵) در جنگلهای تولم، در ۲۰کیلومتری شمال غربی رشت، مستقرشدند و به تدارک نبرد پرداختند و مبارزه یی را علیه اشغالگران و نیروهای دولتی سرسپرده انگلیس و روس به پیش بردند که تا شهادت میرزا در ۱۱آذر۱۳۰۰، در ارتفاعات پربرف تالش خلخال به درازا کشید.